Temat interpretacji

Generalna zasada zapisana w art. 23 ust. 1 pkt 20 ustawy z dnia 26.07.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176, ze zm.), zwanej dalej ustawą stanowi, że należności odpisane jako nieściągalne nie są kosztem uzyskania przychodów.
Są jednak sytuacje, gdy przepisy podatkowe pozwalają na zaliczenie takich należności w poczet kosztów uzyskania przychodów. Stosownie do zapisu art. 23 ust. 1 pkt 20 ustawy, kosztem uzyskania przychodów są wierzytelności nieściągalne, w stosunku do których spełnione zostały jednocześnie dwa warunki:
1) należności te uprzednio na podstawie art. 14 zostały zarachowane jako przychody należne,
2) nieściągalność tych należności została uprawdopodobniona.

Art. 14 powołanej wyżej ustawy stanowi w ust. 1, że za przychód z pozarolniczej działalności gospodarczej uważa się kwoty należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont. Z przedstawionych zasad wynika, że w praktyce podatnik płaci podatek dochodowy także w związku z kwotami, których jeszcze nie otrzymał, jeżeli stały się już kwotami należnymi.
Sposoby uprawdopodobnienia nieściągalności wierzytelności określa art. 23 ust. 2 ustawy. W myśl tego przepisu nieściągalność wierzytelności może być udokumentowana:
1) postanowieniem o nieściągalności, uznanym przez wierzyciela jako odpowiadające stanowi faktycznemu, wydanym przez właściwy organ postępowania egzekucyjnego,
2) postanowieniem sądu o:
- oddaleniu wniosku o ogłoszenie upadłości, gdy majątek masy nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania upadłościowego,
- umorzeniu postępowania upadłościowego z wyżej podanego powodu,
- ukończeniu postępowania upadłościowego,
3) protokołem sporządzonym przez podatnika, stwierdzającym, że przewidywane koszty procesowe i egzekucyjne związane z dochodzeniem wierzytelności byłyby równe albo wyższe od jej kwoty.

Szczególną uwagę należy zwrócić na art. 23 ust. 1 pkt 17 ustawy, ponieważ zgodnie z tym przepisem wierzytelności odpisane jako przedawnione nie mogą stanowić kosztów uzyskania przychodów. W świetle Kodeksu cywilnego wierzytelności przedawnione są to takie wierzytelności, które nie mogą być egzekwowane od dłużnika z uwagi na upływ określonego czasu.Ze złożonego zapytania wynika, że podatnik nie skorzystał z premii podatkowej w 2002 r., ze względu na prowadzone rozmowy z kontrahentami oraz sprawy komornicze i postępowania sądowe w celu odzyskania należności. Kwota wierzytelności spadła w roku 2003 do kwoty 78.324,04zł. brutto z kwoty 96.957,19zł. Jednak te pozostałe należności nie są do odzyskania dlatego w miesiącu grudniu 2003 r. w księdze podatkowej podatnik pomniejszył przychód o wierzytelność w kwocie 64.357,82zł. netto, oraz zmniejszył należny podatek VAT za m-c grudzień 2003 r. o kwotę 13.966,22zł.
W myśl wyżej cyt. przepisów należy stwierdzić, że brak jest podstaw prawnych do pomniejszenia przychodu o wartość wierzytelności nieściągalnych. Wierzytelności te, po spełnieniu przesłanek określonych w ww. przepisach (art. 23 ust. 1 pkt 20 oraz ust. 2 ustawy), można uznać za koszt uzyskania przychodów, o ile nie są przedawnione w świetle Kodeksu cywilnego.

Odnośnie wycofania z ewidencji podatkowych kwot przychodu, wynikających z faktur które nie zostały zapłacone przez kontrahentów, w zakresie podatku od towarów i usług wyjaśnia się:
Zgodnie z art. 2 ustawy z dnia 8 stycznia 1993 r. o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym (Dz. U. Nr 11 poz. 50 ze zm.), opodatkowaniu podatkiem VAT podlega sprzedaż towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium RP oraz czynności zrównane ze sprzedażą a wymienione w ustępie 3 tego artykułu.
Z kolei art. 6 wyżej cytowanej ustawy stanowi, iż obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wydania (dostarczenia) przekazania, zamiany, darowizny towaru lub wykonania usługi. Jednakże w sytuacji gdy sprzedaż towaru lub wykonanie usługi powinny być potwierdzone fakturą, to obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wystawienia faktury, nie później jednak niż w ciągu 7 dni od dnia wydania towaru lub wykonania usługi, zgodnie z ust. 4 ww. przepisu.
Mając na uwadze powyższe unormowania oraz fakt iż w przedmiotowej sprawie podatnik zobowiązany był w obrocie prawnym między podmiotami gospodarczymi do wystawiania faktur VAT potwierdzających dokonanie sprzedaży lub świadczenia usług, niewątpliwie zaistniał obowiązek podatkowy z tych tytułów oraz obowiązek zaewidencjonowania faktur w ewidencji sprzedaży w miesiącu pod datą wystawienia faktury, nie później niż w ciągu 7 dni od dnia wydania towaru lub wykonania usługi.

Ponadto art. 27 ust. 4 wyżej cytowanej ustawy o podatku od towarów i usług wyraźnie stanowi iż podatnicy są obowiązani do prowadzenia ewidencji zawierającej: kwoty określone w art. 20, dane niezbędne do określenia przedmiotu i podstawy opodatkowania, wysokość podatku należnego, kwoty podatku naliczonego obniżającego podatek należny oraz kwoty podatku podlegającej wpłacie do urzędu skarbowego lub zwrotowi z tego urzędu oraz inne dane służące do prawidłowego sporządzenia deklaracji podatkowej.
Podsumowując, zauważa się iż w sytuacjach gdy nastąpiła sprzedaż lub wykonanie usługi i słusznie w świetle ww. unormowań prawnych rozliczony został podatek należny, to brak jest możliwości dokonania korekt rozliczonej sprzedaży, bowiem o tym czy czynność podlega opodatkowaniu nie decyduje fakt otrzymania zapłaty, lecz istotne znaczenie ma czy sprzedaż bądź usługa zostały wykonane.
Jednocześnie nadmienia się, iż zgodnie z art. 15 ust. 2 wyżej cytowanej ustawy o podatku od towarów i usług, obrót zmniejsza się jedynie o kwoty udokumentowanych, prawnie dopuszczalnych i obowiązkowych rabatów (bonifikat, upustów, uznanych, reklamacji i skont) i o wartość zwróconych towarów oraz zwróconych kwot nienależnych w rozumieniu przepisów o cenach, a także kwot wynikających z dokonanych korekt faktur.