Podatek dochodowy od osób fizycznych w zakresie kosztów uzyskania przychodu.

Interpretacja indywidualna

 – stanowisko nieprawidłowe

Szanowny Panie,

stwierdzam, że Pana stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku dochodowym od osób fizycznych jest nieprawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

9 czerwca 2022 r. wpłynął Pana wniosek z 5 czerwca 2022 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie kosztów uzyskania przychodu. Treść wniosku jest następująca:

Opis zdarzenia przyszłego

Wnioskodawca jest osobą fizyczną nieprowadzącą pozarolniczej działalności gospodarczej. Wnioskodawca ma nieograniczony obowiązek podatkowy w Polsce w rozumieniu art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej zwana „ustawą o PIT”).

Wnioskodawca (Wspólnik Jawny) zamierza zarejestrować jednoosobową działalność gospodarczą oraz zawrzeć z inną osobą fizyczną nieprowadzącą działalności gospodarczej (Wspólnik Cichy) umowę spółki cichej, zgodnie z którą:

‒osoba fizyczna wnosi jako wspólnik cichy tytułem wkładu do przedsiębiorstwa 40 000 zł;

‒Wspólnikowi cichemu przysługuje udział w zysku osiąganym przez przedsiębiorstwo w wysokości 50% zysku z każdego miesiąca. Wspólnik cichy będzie partycypował w zysku wypracowanym w całym okresie istnienia spółki cichej. Ponadto Wspólnik cichy będzie uczestniczył w stracie do wysokości wniesionego wkładu;

‒Przedsiębiorca zobowiązuje się wypłacić należny udział w zysku;

‒Zarząd inwestycją przysługiwać będzie wyłącznie Przedsiębiorcy, przy czym Przedsiębiorca będzie zobowiązany do prowadzenia inwestycji również w interesie Wspólnika cichego;

‒Wspólnik cichy nie ponosi odpowiedzialności za długi przedsiębiorcy, ani nie prowadzi oraz nie reprezentuje przedsiębiorstwa;

‒Wspólnik cichy ma prawo domagać się odpisu bilansu rocznego, jak również w każdym czasie przeglądać księgi i dokumenty przedsiębiorstwa;

‒Rozwiązanie spółki cichej powoduje:

a)zgoda stron umowy;

b)zbycie przedsiębiorstwa;

c)ogłoszenie upadłości jednej ze stron umowy;

d)śmierć przedsiębiorcy lub wspólnika cichego;

e)wypowiedzenie;

f)orzeczenie sądu;

‒Z chwilą rozwiązania lub wypowiedzenia umowy przedsiębiorca jest zobowiązany do zwrotu wniesionego wkładu;

‒Z ważnych powodów tak wspólnik cichy, jak i przedsiębiorca może żądać rozwiązania umowy przez sąd;

‒Wspólnik cichy uczestniczy w zyskach ze spraw jeszcze niedokończonych.

Zawarta umowa nie będzie stanowiła umowy spółki cywilnej w rozumieniu przepisów Kodeksu Cywilnego. Nie będzie też miała charakteru umowy spółki prawa handlowego w rozumieniu przepisów polskiego Kodeksu spółek handlowych, ani też innej umowy nazwanej na gruncie prawa polskiego.

Z uwagi na powyższe umowa spółki cichej będzie jedną z tzw. umów nienazwanych. Umowa między Wnioskodawcą a Przedsiębiorcą będzie umową tzw. spółki cichej, zgodnie z którą wkłady pieniężne i niepieniężne wniesione przez osoby fizyczne będą przeznaczone na wspólne przedsięwzięcie gospodarcze. Umowa spółki cichej będzie szczegółowo regulować zasady podziału zysków z przedsięwzięcia pomiędzy Wspólnikiem cichym a Przedsiębiorcą, wzajemne prawa i obowiązki stron oraz czas trwania przedsięwzięcia.

Pytanie w zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych

Czy wypłata zysku wspólnikowi cichemu zgodnie z umową spółki cichej będzie stanowiła koszt uzyskania przychodu po stronie Przedsiębiorcy (wspólnika jawnego)?

Pana stanowisko w sprawie

Zdaniem Wnioskodawcy, wypłata zysku wspólnikowi cichemu przez Przedsiębiorcę stanowi koszt uzyskania przychodu w prowadzonej przez niego działalności gospodarczej. Zawarcie umowy spółki cichej jest formą pozyskania kapitału przez Przedsiębiorcę, którego koszt pozyskania będzie uzależniony od wypracowanych zysków, jest kosztem pozyskania, czyli wynagrodzenie należne Wspólnikowi cichemu będzie stanowiło dla Przedsiębiorcy koszt uzyskania przychodu.

Zgodnie z art. 22 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 23.

Wkład wniesiony przez Wspólnika cichego przyczynia się do zwiększenia przychodów Przedsiębiorcy. Celem zawarcia umowy spółki cichej jest zwiększenie zysków i w konsekwencji przychodów Przedsiębiorcy, który to zysk będzie następnie podstawą do określenia wynagrodzenia Wspólnika cichego. Koszty Przedsiębiorcy związane z uzyskaniem i wykorzystaniem powyższych świadczeń Wspólnika cichego będą poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów.

Koszty wypłaty zysku dla Wspólnika cichego nie zostały wymienione w katalogu negatywnym w art. 23 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz spełniają warunki wynikające z art. 22 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, będą stanowić dla Przedsiębiorcy koszty uzyskania przychodów. Kosztem podatkowym jest taki koszt, który spełnia następujące przesłanki:

‒został poniesiony przez podatnika,

‒wykazuje bezpośredni lub pośredni związek z przychodem, tzn. przyczynia się, bądź może się przyczynić do osiągnięcia przychodu podatkowego, jego zachowania albo zabezpieczenia,

‒nie został wymieniony w katalogu kosztów niestanowiących kosztów uzyskania przychodów.

Zdaniem Wnioskodawcy, wydatki na wypłatę przez Przedsiębiorcę wynagrodzenia dla Wspólnika cichego w związku z pozyskaniem kapitału na podstawie zawartej umowy spółki cichej spełniają warunki wynikające z przepisu art. 22 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Ponadto nie mają zastosowania przypadki wymienione w katalogu negatywnym kosztów niepodatkowych, przewidzianych art. 23 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W związku z powyższym Przedsiębiorca jest uprawniony do uznania zysku z zawartej umowy cichej, wypłaconego Wspólnikowi cichemu w wartości brutto (uwzględniając zryczałtowany podatek, jaki Przedsiębiorca jest zobowiązany pobrać jako płatnik), jako koszt podatkowy w prowadzonej przez niego działalności gospodarczej.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawił Pan we wniosku jest nieprawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zasadę swobody umów przewiduje art. 353¹ ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2022 r. poz. 1360). W myśl ww. przepisu:

Strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego.

Z zasady tej wynika możliwość zawierania tzw. „umów nienazwanych”, tj. nieuregulowanych w ww. Kodeksie. Należy przy tym pamiętać, że treść dozwolonej umowy przez prawo wyznaczają postanowienia art. 56 i 58 Kodeksu cywilnego.

Zgodnie z art. 56 ww. Kodeksu:

Czynność prawna wywołuje nie tylko skutki w niej wyrażone, lecz również te, które wynikają z ustawy, z zasad współżycia społecznego i z ustalonych zwyczajów.

Czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, że na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy. Nieważna jest czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego. Jeżeli nieważnością jest dotknięta tylko część czynności prawnej, czynność pozostaje w mocy co do pozostałych części, chyba że z okoliczności wynika, że bez postanowień dotkniętych nieważnością czynność nie zostałaby dokonana (art. 58 § 1-3 Kodeksu cywilnego).

Z uwagi na brak ustawowych uregulowań umowy spółki cichej należy stwierdzić, że umowa ta jest jedną z tzw. umów nienazwanych. Należy przy tym zauważyć, że o rodzaju zawartej umowy nie decyduje nadana jej przez strony nazwa, lecz treść złożonych przy jej zawieraniu oświadczeń woli. Funkcjonowanie spółki cichej opiera się na wniesieniu przez wspólnika cichego, dysponującego majątkiem rzeczowym lub finansowym, wkładu (niekiedy w postaci wkładu własnej pracy) na rzecz drugiego wspólnika, prowadzącego przedsiębiorstwo lub inną działalność zarobkową we własnym imieniu. Wspólnik cichy w zamian za swój wkład uczestniczy w zyskach tej działalności, nie ujawniając się jednak na zewnątrz, nie mając też praw do majątku tej spółki. Udział wspólnika cichego nie prowadzi do utworzenia jakiegokolwiek rodzaju wspólnoty ze wspólnikiem − ani rzeczowej, ani majątkowej, ani osobowej. Wspólnik cichy nie odpowiada też za zobowiązania spółki wobec wierzycieli. Spółka taka jest po prostu odmianą umowy cywilnoprawnej dwóch stron.

Do istotnych elementów stosunku spółki cichej należą:

‒uczestniczenie w cudzym przedsiębiorstwie (strony dążą do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego),

‒wniesienie wkładu (wkład wspólnika cichego, który może być w formie zarówno pieniężnej, jak i niepieniężnej, staje się częścią majątku przedsiębiorcy),

‒wniesienie wkładu daje prawo do udziału w zysku (nie można wyłączyć wspólnika cichego od uczestnictwa w zyskach − inaczej jest w odniesieniu do strat),

‒wyłączenie osobistej odpowiedzialności (wobec wierzycieli przedsiębiorcy).

Istota spółki cichej wyczerpuje się w stosunku zobowiązaniowym łączącym wspólników (spółka wewnętrzna). Wspólnik cichy nie staje się współwłaścicielem majątku, do którego wniósł wkład, ani nie występuje w stosunkach zewnętrznych. Tytułem prawnym uzyskania korzyści majątkowej przez wspólnika cichego nie jest posiadany udział w kapitale przedsiębiorcy, lecz umowa cywilnoprawna.

Zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 1128 ze zm.):

Przychody z udziału w spółce niebędącej osobą prawną, ze wspólnej własności, wspólnego przedsięwzięcia, wspólnego posiadania lub wspólnego użytkowania rzeczy lub praw majątkowych u każdego podatnika określa się proporcjonalnie do jego prawa do udziału w zysku (udziału) oraz, z zastrzeżeniem ust. 1a, łączy się z pozostałymi przychodami ze źródeł, z których dochód podlega opodatkowaniu według skali, o której mowa w art. 27 ust. 1. W przypadku braku przeciwnego dowodu przyjmuje się, że prawa do udziału w zysku (udziału) są równe. Przy czym, zasady wyrażone w ust. 1 stosuje się odpowiednio do rozliczania kosztów uzyskania przychodów, wydatków niestanowiących kosztów uzyskania przychodów i strat (art. 8 ust. 2 pkt 1 tej ustawy).

Jednocześnie ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych nie zawiera legalnej definicji pojęcia „wspólnego przedsięwzięcia”. Pojęciu temu należy nadać szeroki zakres, przy czym cel takiego wspólnego przedsięwzięcia powinien być zarobkowy. Działalność wykonywana w ramach przedsięwzięcia może mieć każdy charakter, np. może to być działalność handlowa. Wspólne przedsięwzięcie powinno być ujęte w pewne normy organizacyjne. Nie muszą to być jednakże ramy sztywne i zinstytucjonalizowane. Wystarczy, by pozwalały na sprawne przeprowadzenie przedsięwzięcia, osiąganie przychodów oraz rozliczenie zysków, przypadających każdemu z podmiotów w nim uczestniczących. Do „wspólnego przedsięwzięcia” należy zatem zaliczyć wskazaną w opisie stanu faktycznego Umowę spółki cichej.

Powyższa regulacja art. 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych jest realizacją zasady, że uzyskane we wspólnym przedsięwzięciu przychody oraz poniesione koszty uzyskania przychodów podlegają rozliczeniu u wspólników proporcjonalnie do ich udziałów w zyskach tego przedsięwzięcia. Oznacza to, że przychody i koszty uzyskania przychodów uzyskiwane w ramach Umowy spółki cichej stanowiącej wspólne przedsięwzięcie Wnioskodawcy/ Przedsiębiorcy oraz wspólnika cichego powinny zostać opodatkowane zgodnie z art. 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Według art. 22 ust. 1 ustawy:

Kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 23.

Zgodnie z powyższym przepisem kosztami uzyskania przychodów są wszelkie racjonalne i gospodarczo uzasadnione wydatki związane z prowadzoną działalnością gospodarczą podatnika, których celem jest osiągnięcie przychodów, bądź zabezpieczenie lub zachowanie ich źródła. Spełnienie tego warunku oznacza wykazanie przez podatnika, że wydatek był celowy i potrzebny w prowadzonej przez niego działalności, tj. że był racjonalny co do zasady i racjonalny co do wysokości. Istotny jest zamiar podatnika zmierzający do uzyskania lub powiększenia przychodów wskutek powiększenia wydatków.

W większości przypadków związek z przychodem nie nasuwa żadnej wątpliwości. Są jednak sytuacje, w których ów związek przyczynowy nie jest jednoznaczny. Wszystkie te sytuacje należy rozwiązywać według zasad racjonalnego rozumowania, odrębnie w odniesieniu do każdego przypadku.

Wnioskodawca opisując umowę spółki cichej wskazał, że wspólnik cichy uczestniczy w zysku przedsiębiorstwa w określonym udziale ustalonym w umowie spółki cichej.

Wobec powyższego należy zbadać, czy wypłata wspólnikowi cichemu przysługującego zysku osiągniętego przez przedsiębiorstwo stanowić będzie koszt podatkowy Wnioskodawcy poniesiony w celu uzyskania przychodu. W opisanym zdarzeniu przesłanka ta nie zostanie spełniona. Należy wskazać, że wypłata ta nie służy uzyskaniu przez Wnioskodawcę przychodów. Wydatek ten stanowi realizację podziału zysku osiągniętego w ramach umowy spółki cichej.

Wydatku tego nie można również uznać za koszt poniesiony w celu zabezpieczenia bądź zachowania źródła przychodów. Do tej grupy kosztów podatkowych Wnioskodawca może zaliczyć tylko wydatki związane z zapewnieniem funkcjonowania swojego przedsiębiorstwa, np. koszty obsługi administracyjnej, księgowej czy prawnej, koszty działań marketingowych i promocyjnych oraz reklamowych, ubezpieczeń, mediów, podatku od nieruchomości, niektóre koszty postępowań sądowych zmierzających do wyegzekwowania należności (tj. przychodów opodatkowanych jako należne).

Zatem w tym przypadku również druga przesłanka wynikająca z art. 22 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie zostanie spełniona, ponieważ wypłata części zysku z przedswięwzięcia na rzecz wspólnika cichego nie służy zabezpieczeniu ani zachowaniu źródła przychodów.

Należy zauważyć, że wypłata przysługującego wspólnikowi cichemu zysku przedsiębiorstwa stanowi realizację szczególnego zobowiązania wynikającego z umowy spółki cichej. Z tych też względów świadczenia takiego nie można traktować jako poniesionego w celu uzyskania przychodu przez Wnioskodawcę, bądź zachowania albo zabezpieczenia jego źródła przychodów.

Podsumowując, wypłata przez Wnioskodawcę wspólnikowi cichemu – na podstawie umowy spółki cichej – zysku w części przysługującemu wspólnikowi cichemu nie będzie stanowiła kosztu uzyskania przychodu dla Wnioskodawcy w działalności gospodarczej.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, które Pan przedstawił i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji indywidualnej.

Ta interpretacja indywidualna odnosi się wyłącznie do wątpliwości określonych na gruncie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. W zakresie podatku od czynności cywilnoprawnych wydane zostało odrębne rozstrzygnięcie.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

‒Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2021 r. poz. 1540 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Pana sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego i zastosuje się Pan do interpretacji.

‒Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:

1)z zastosowaniem art. 119a;

2)w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;

3)z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

‒Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pan prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2022 r. poz. 329; dalej jako „PPSA”.

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

‒w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

‒w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a, art. 14b § 1 oraz art. 14c § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2021 r. poz. 1540 ze zm.).