Możliwość skorzystania z rozliczenia w sposób przewidziany dla osoby samotnie wychowującej dziecko i ulgi prorodzinnej.

Interpretacja indywidualna – stanowisko prawidłowe

Szanowna Pani,

stwierdzam, że Pani stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku dochodowym od osób fizycznych jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

9 grudnia 2021 r. wpłynął Pani wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie możliwości skorzystania z rozliczenia w sposób przewidziany dla osoby samotnie wychowującej dziecko i ulgi prorodzinnej. Uzupełniła go Pani – w odpowiedzi na wezwanie – pismem z 16 lutego 2022 r. (wpływ 16 lutego 2022 r.). Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

Wnioskodawczyni jest matką jednego niepełnosprawnego pełnoletniego dziecka urodzonego w 1995 r., otrzymującego zarówno zasiłek pielęgnacyjny (od 1 września 2016 r. - na stałe), jak i rentę socjalną (od 1 marca 2018 r. - na stałe). Ponadto syn Wnioskodawczyni posiada orzeczenie o niepełnosprawności w stopniu umiarkowanym, ze względu na chorobę narządu wzroku. Niepełnosprawność powstała przed ukończeniem 18 roku życia. W lipcu 2020 r. niepełnosprawny syn Wnioskodawczyni ukończył studia magisterskie, natomiast w grudniu 2020 r. podjął pracę na podstawie umowy o pracę. W grudniu 2020 r. syn Wnioskodawczyni uzyskał przychód z tytułu umowy o pracę w wysokości około 2 800 zł brutto, w kolejnych miesiącach (począwszy od stycznia 2021 r.) syn osiąga przychód z tytułu ww. umowy o pracę w wysokości około 3 650 zł brutto miesięcznie. Ponadto syn Wnioskodawczyni otrzymuje wspomnianą wyżej rentę socjalną w wysokości 1 250 zł brutto. Niepełnosprawny syn Wnioskodawczyni od urodzenia, nieprzerwanie, zamieszkuje razem z Wnioskodawczynią, która wspomaga go w codziennych czynnościach związanych z prowadzeniem gospodarstwa domowego. Wnioskodawczyni jest rozwiedziona od 14 maja 2009 r. i zamieszkuje z synem samodzielnie. Od momentu rozwodu ojciec dziecka nie uczestniczył i nie uczestniczy nadal w codziennym wychowaniu syna. Syn Wnioskodawczyni nigdy, chociażby okresowo, nie mieszkał z ojcem. Całość obowiązków z codziennym wychowaniem, rozwojem emocjonalnym, zapewnieniem opieki oraz zapewnieniem utrzymania synowi spoczywała przez cały ten okres na Wnioskodawczyni. Wnioskodawczyni samodzielnie podejmuje starania na rzecz kształtowania osobowości dziecka, w tym rozwijanie jego samodzielności. Wnioskodawczyni nie posiada i nigdy nie posiadała orzeczonego sądownie obowiązku alimentacyjnego wobec syna. Niemniej jednak, wynikający z ustawy obowiązek alimentacyjny - rozumiany jako dostarczanie środków utrzymania (mieszkanie, pożywienie) oraz środków wychowania - w stosunku do niepełnosprawnego syna jest dla Wnioskodawczyni dobrowolny i oczywisty. Wnioskodawczyni przewiduje, że w 2021 r. osiągnie dochód (pomniejszony o kwotę składek, o których mowa w art. 26 ust. 1 pkt 2 i 2a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych - tj. dochód po odliczeniu składek na ubezpieczenie społeczne) w wysokości około 100 000 zł. Zarówno do Wnioskodawczyni, jak i Jej syna nie mają zastosowania przepisy art. 30c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym, ustawy z dnia 24 sierpnia 2006 r. o podatku tonażowym oraz ustawy z dnia 6 lipca 2016 r. o aktywizacji przemysłu okrętowego i przemysłów komplementarnych. Syn Wnioskodawczyni nie został umieszczony w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie w rozumieniu przepisów o świadczeniach rodzinnych, jak i nie wstąpił w związek małżeński.

W uzupełnieniu wniosku wskazano, że w roku 2021 r. ciążył na Wnioskodawczyni obowiązek alimentacyjny względem Jej syna, który jest osobą niepełnosprawną. Dochody osiągane przez syna z renty oraz stosunku pracy nie były wystarczające do jego samodzielnego utrzymania i dalszego zapewnienia godnego życia (z uwzględnieniem potrzeb wynikających z niepełnosprawności) na dotychczasowym poziomie. Ponadto należy wskazać, że zgodnie z posiadanym przez syna Wnioskodawczyni orzeczeniem o stopniu niepełnosprawności, okresowo wymaga on „stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji”. Wykonywanie obowiązku alimentacyjnego względem niepełnosprawnego syna nie polegało więc tylko na jego częściowym utrzymaniu, ale również na regularnym wsparciu w czynnościach życia codziennego i prowadzeniu gospodarstwa domowego.

W roku podatkowym 2021 r. syn Wnioskodawczyni był na częściowym utrzymaniu Wnioskodawczyni. Dochody osiągane przez syna z renty oraz stosunku pracy nie były wystarczające do jego samodzielnego utrzymania i dalszego zapewnienia godnego życia (z uwzględnieniem potrzeb wynikających z niepełnosprawności) na dotychczasowym poziomie.

Od momentu orzeczenia rozwodu stan cywilny Wnioskodawczyni nie uległ zmianie.

W 2021 r. Wnioskodawczyni posiadała status osoby samotnie wychowującej dziecko, troszcząc się bez udziału drugiej osoby o wychowanie dziecka, poprzez zabezpieczenie jego bytu materialnego i zaspokojenie jego potrzeb (w tym również potrzeb wynikających z jego niepełnosprawności i wiążącego się z tym wymogu zapewnienia pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji).

W 2021 r. wyłącznie Wnioskodawczyni faktycznie i samotnie (bez udziału drugiej osoby) wychowywała syna. Ojciec dziecka nie zamieszkuje z Nią i z synem oraz nie brał udziału w wychowaniu syna i zaspokajaniu jego codziennych potrzeb związanych z niepełnosprawnością.

W 2021 r. Wnioskodawczyni uzyskała dochody wyłącznie ze stosunku pracy (umowa o pracę) opodatkowane na zasadach ogólnych.

Między Wnioskodawczynią a ojcem syna nie zostało zawarte porozumienie w sprawie skorzystania z ulgi prorodzinnej w 2021 r.

Wnioskodawczyni planuje złożyć wniosek, wyrażony w zeznaniu podatkowym za 2021 r., o preferencyjne rozliczenie dochodów w sposób przewidziany dla osoby samotnie wychowującej w terminie, o którym mowa w art. 45 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Wnioskodawczyni nie jest matką lub opiekunem prawnym innych dzieci. Jedynym Jej dzieckiem jest ww. syn.

Pytanie

1.Czy Wnioskodawczyni może rozliczyć się za rok podatkowy 2021 w sposób przewidziany dla osoby samotnie wychowującej dziecko?

2.Czy Wnioskodawczyni może skorzystać z ulgi prorodzinnej za cały rok podatkowy 2021 (pod warunkiem nieprzekroczenia progu dochodu, o którym mowa w art. 27f ust. 2 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych)?

Pani stanowisko w sprawie:

W ocenie Wnioskodawczyni, będzie Ona mogła rozliczyć się za rok podatkowy 2021 w sposób przewidziany dla osoby samotnie wychowującej dziecko oraz skorzystać z ulgi prorodzinnej za cały rok podatkowy 2021 (pod warunkiem, że nie przekroczy progu dochodu, o którym mowa w art. 27f ust. 2 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, tj. 112 000 zł). W opinii Wnioskodawczyni pozostają spełnione wszystkie przesłanki ustawowe uprawniające do skorzystania z ulgi prorodzinnej (pod warunkiem nieprzekroczenia progu dochodu, o którym mowa w art. 27f ust. 2 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych) oraz rozliczenia jako osoba samotnie wychowująca dziecko w zeznaniu za 2021 rok. W szczególności zdaniem Wnioskodawczyni, zostały spełnione przesłanki pozwalające zarówno zaliczyć Ją do grona osób samotnie wychowujących dzieci, jak i wykazać wykonywanie przez Nią ciążącego na Niej obowiązku alimentacyjnego (którego wykonywanie jest jednym z warunków skorzystania z ulgi prorodzinnej w odniesieniu do pełnoletnich dzieci). Przychody ze stosunku pracy osiągane przez syna Wnioskodawczyni pobierającego rentę socjalną oraz zasiłek pielęgnacyjny nie mają wpływu na możliwość zastosowania wyżej wymienionych preferencji, ponieważ ustawodawca nie określił żadnego limitu przychodów lub dochodów dziecka otrzymującego zasiłek pielęgnacyjny lub rentę socjalną.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawiła Pani we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 6 ust. 4 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2021 r., poz. 1128, z późn. zm.) w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2021 r., od dochodów rodzica lub opiekuna prawnego, podlegającego obowiązkowi podatkowemu, o którym mowa w art. 3 ust. 1, będącego panną, kawalerem, wdową, wdowcem, rozwódką, rozwodnikiem albo osobą, w stosunku do której orzeczono separację w rozumieniu odrębnych przepisów, lub osobą pozostającą w związku małżeńskim, jeżeli jej małżonek został pozbawiony praw rodzicielskich lub odbywa karę pozbawienia wolności, jeżeli ten rodzic lub opiekun w roku podatkowym samotnie wychowuje dzieci:

1)    małoletnie,

2)    bez względu na ich wiek, które zgodnie z odrębnymi przepisami otrzymywały zasiłek (dodatek) pielęgnacyjny lub rentę socjalną,

3)    do ukończenia 25 roku życia uczące się w szkołach, o których mowa w przepisach o systemie oświaty, przepisach o szkolnictwie wyższym i nauce lub w przepisach regulujących system oświatowy lub szkolnictwo wyższe obowiązujących w innym niż Rzeczpospolita Polska państwie, jeżeli w roku podatkowym nie uzyskały dochodów podlegających opodatkowaniu na zasadach określonych w art. 27 lub art. 30b lub uzyskały przychody, o których mowa w art. 21 ust. 1 pkt 148, w łącznej wysokości przekraczającej kwotę stanowiącą iloraz kwoty zmniejszającej podatek określonej w art. 27 ust. 1b pkt 1 oraz stawki podatku, określonej w pierwszym przedziale skali, o której mowa w art. 27 ust. 1, z wyjątkiem renty rodzinnej

- podatek może być określony, z zastrzeżeniem ust. 8, na wniosek wyrażony w rocznym zeznaniu podatkowym, w podwójnej wysokości podatku obliczonego od połowy dochodów osoby samotnie wychowującej dzieci, z uwzględnieniem art. 7, z tym że do sumy tych dochodów nie wlicza się dochodów (przychodów) opodatkowanych w sposób zryczałtowany na zasadach określonych w tej ustawie.

Stosownie do treści art. 6 ust. 8 ww. ustawy, sposób opodatkowania, o którym mowa w ust. 2 i 4, nie ma zastosowania w sytuacji, gdy chociażby do jednego z małżonków, osoby samotnie wychowującej dzieci lub do jej dziecka mają zastosowanie przepisy art. 30c, ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym, ustawy z dnia 24 sierpnia 2006 r. o podatku tonażowym lub ustawy z dnia 6 lipca 2016 r. o aktywizacji przemysłu okrętowego i przemysłów komplementarnych.

W myśl natomiast art. 6 ust. 9 ww. ustawy, zasada określona w ust. 8 nie dotyczy osób, o których mowa w art. 1 pkt 2 ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym, niekorzystających jednocześnie z opodatkowania przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej lub z działów specjalnych produkcji rolnej na zasadach określonych w art. 30c, w ustawie o zryczałtowanym podatku dochodowym, w ustawie z dnia 24 sierpnia 2006 r. o podatku tonażowym albo w ustawie z dnia 6 lipca 2016 r. o aktywizacji przemysłu okrętowego i przemysłów komplementarnych.

Z powyższego wynika, że ustawodawca uzależnił prawo do skorzystania z preferencyjnych zasad obliczania podatku dochodowego dla osób samotnie wychowujących dzieci od spełnienia łącznie następujących warunków:

-posiadania statusu osoby samotnie wychowującej dziecko,

-wychowywania samotnie w roku podatkowym dzieci (dziecka),

-nie uzyskiwania przez rodzica i dziecko (dzieci) dochodów, do których zastosowanie mają przepisy art. 30c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym, ustawy z dnia 24 sierpnia 2006 r. o podatku tonażowym lub ustawy z dnia 6 lipca 2016 r. o aktywizacji przemysłu okrętowego i przemysłów komplementarnych,

-nie uzyskiwania przez pełnoletnie dzieci (dziecko) dochodów powyżej 3 089 zł (z wyjątkiem przewidzianych ustawą).

Stosownie do art. 6 ust. 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, w brzmieniu przepisu zmienionym przez art. 1 pkt 2 lit. d) ustawy z dnia 29 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2021 r., poz. 2105, z późn. zm.), sposób opodatkowania, o którym mowa w ust. 2, nie ma zastosowania, w przypadku gdy chociażby jeden z małżonków:

1)stosuje przepisy:

a)art. 30c lub

b)ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym, z wyjątkiem art. 6 ust. 1a tej ustawy

- w zakresie osiągniętych w roku podatkowym przychodów, poniesionych kosztów uzyskania przychodów, zobowiązania lub uprawnienia do zwiększania lub pomniejszenia podstawy opodatkowania albo przychodów, zobowiązania lub uprawnienia do dokonywania innych doliczeń lub odliczeń;

2)podlega opodatkowaniu na zasadach wynikających z ustawy z dnia 24 sierpnia 2006 r. o podatku tonażowym lub ustawy z dnia 6 lipca 2016 r. o aktywizacji przemysłu okrętowego i przemysłów komplementarnych. 

Zgodnie z art. 70 ust. 2 ww. ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw, w przypadku opodatkowania dochodów uzyskanych w 2021 r., o którym mowa w art. 6 ust. 4 ustawy zmienianej w art. 1, w brzmieniu obowiązującym do dnia 31 grudnia 2021 r., przepis art. 6 ust. 8 ustawy zmienianej w art. 1, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą, stosuje się odpowiednio do osoby samotnie wychowującej dzieci i jej dziecka.

Przepis art. 6 ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie może być odczytywany w ten sposób, że każda osoba mająca dzieci i znajdująca się w stanie wolnym określonym w tym przepisie jest osobą samotnie wychowującą dziecko.

Z istoty pojęcia „osoby samotnie wychowującej dziecko” wynika, że jest to osoba, która w określonej sytuacji, w określonym czasie, tj. w roku podatkowym, zupełnie sama  (bez udziału drugiej osoby), zajmuje się wychowywaniem dziecka. Jak wynika z powyższego, ustawodawca uzależnił prawo do skorzystania z preferencyjnych zasad rozliczenia podatku dochodowego od osób fizycznych od spełnienia m.in. warunku samotnego wychowywania w roku podatkowym dzieci (dziecka) wymienionych w art. 6 ust. 4 ww. ustawy. Przepis ten wymienia enumeratywnie osoby, którym przysługuje status osób samotnie wychowujących dzieci, odwołując się zarówno do statusu cywilnoprawnego osoby wychowującej dzieci, jak również do tego, że osoba ta w roku podatkowym musi faktycznie wychowywać dzieci samotnie, tj. bez wsparcia drugiego z rodziców.

Z uwagi na to, że ustawodawca w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych nie zawarł definicji pojęcia „wychowywać”, należy odwołać się do jego definicji słownikowych. „Wychowywać” w słownikowym rozumieniu oznacza: zapewniając byt doprowadzić do osiągnięcia pełnego rozwoju psychicznego i fizycznego. Wychowywanie polega na stałym troszczeniu się o byt materialny dziecka oraz o jego rozwój emocjonalny.

Z opisu sprawy wynika, że Wnioskodawczyni jest matką niepełnosprawnego pełnoletniego dziecka urodzonego w 1995 r., otrzymującego zarówno zasiłek pielęgnacyjny, jak i rentę socjalną. Syn Wnioskodawczyni posiada orzeczenie o niepełnosprawności w stopniu umiarkowanym, ze względu na chorobę narządu wzroku. Niepełnosprawność powstała przed ukończeniem 18 roku życia. W lipcu 2020 r. niepełnosprawny syn Wnioskodawczyni ukończył studia magisterskie, natomiast w grudniu 2020 r. podjął pracę na podstawie umowy o pracę. W grudniu 2020 r. syn Wnioskodawczyni uzyskał przychód z tytułu umowy o pracę w wysokości około 2 800 zł brutto, w kolejnych miesiącach (począwszy od stycznia 2021 r.) syn osiąga przychód z tytułu ww. umowy o pracę w wysokości około 3 650 zł brutto miesięcznie. Niepełnosprawny syn Wnioskodawczyni od urodzenia, nieprzerwanie, zamieszkuje razem z Wnioskodawczynią, która wspomaga go w codziennych czynnościach związanych z prowadzeniem gospodarstwa domowego. Wnioskodawczyni jest rozwiedziona od 14 maja 2009 r. i zamieszkuje z synem samodzielnie. Od momentu rozwodu ojciec dziecka nie uczestniczył i nie uczestniczy nadal w codziennym wychowaniu syna. Syn Wnioskodawczyni nigdy, chociażby okresowo, nie mieszkał z ojcem. Całość obowiązków z codziennym wychowaniem, rozwojem emocjonalnym, zapewnieniem opieki oraz zapewnieniem utrzymania synowi spoczywała przez cały ten okres na Wnioskodawczyni. Wnioskodawczyni samodzielnie podejmuje starania na rzecz kształtowania osobowości dziecka, w tym rozwijanie jego samodzielności. Wnioskodawczyni nie posiada i nigdy nie posiadała orzeczonego sądownie obowiązku alimentacyjnego wobec syna. Wynikający z ustawy obowiązek alimentacyjny - rozumiany jako dostarczanie środków utrzymania (mieszkanie, pożywienie) oraz środków wychowania - w stosunku do niepełnosprawnego syna jest dla Wnioskodawczyni dobrowolny i oczywisty. W roku 2021 r. ciążył na Wnioskodawczyni obowiązek alimentacyjny względem Jej syna, który jest osobą niepełnosprawną. Dochody osiągane przez syna z renty oraz stosunku pracy nie były wystarczające do jego samodzielnego utrzymania i dalszego zapewnienia godnego życia (z uwzględnieniem potrzeb wynikających z niepełnosprawności) na dotychczasowym poziomie. Zgodnie z posiadanym przez syna Wnioskodawczyni orzeczeniem o stopniu niepełnosprawności, okresowo wymaga on „stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji”. Wykonywanie obowiązku alimentacyjnego względem niepełnosprawnego syna nie polegało więc tylko na jego częściowym utrzymaniu, ale również na regularnym wsparciu w czynnościach życia codziennego i prowadzeniu gospodarstwa domowego. W roku podatkowym 2021 r. syn Wnioskodawczyni był na częściowym utrzymaniu Wnioskodawczyni. W 2021 r. Wnioskodawczyni posiadała status osoby samotnie wychowującej dziecko, troszcząc się bez udziału drugiej osoby o wychowanie dziecka, poprzez zabezpieczenie jego bytu materialnego i zaspokojenie jego potrzeb (w tym również potrzeb wynikających z jego niepełnosprawności i wiążącego się z tym wymogu zapewnienia pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji. W 2021 r. wyłącznie Wnioskodawczyni faktycznie i samotnie (bez udziału drugiej osoby) wychowywała syna. Ojciec dziecka nie zamieszkuje z Nią i z synem oraz nie brał udziału w wychowaniu syna i zaspokajaniu jego codziennych potrzeb związanych z niepełnosprawnością. Od momentu orzeczenia rozwodu stan cywilny Wnioskodawczyni nie uległ zmianie. Między Wnioskodawczynią a ojcem syna nie zostało zawarte porozumienie w sprawie skorzystania z ulgi prorodzinnej w 2021 r. Wnioskodawczyni nie jest matką lub opiekunem prawnym innych dzieci. Jedynym Jej dzieckiem jest ww. syn. W 2021 r. Wnioskodawczyni uzyskała dochody wyłącznie ze stosunku pracy (umowa o pracę) opodatkowane na zasadach ogólnych. Wnioskodawczyni przewiduje, że w 2021 r. osiągnie dochód (pomniejszony o kwotę składek, o których mowa w art. 26 ust. 1 pkt 2 i 2a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych - tj. dochód po odliczeniu składek na ubezpieczenie społeczne) w wysokości około 100 000 zł. Zarówno do Wnioskodawczyni, jak i Jej syna nie mają zastosowania przepisy art. 30c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym, ustawy z dnia 24 sierpnia 2006 r. o podatku tonażowym oraz ustawy z dnia 6 lipca 2016 r. o aktywizacji przemysłu okrętowego i przemysłów komplementarnych. Syn Wnioskodawczyni nie został umieszczony w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie w rozumieniu przepisów o świadczeniach rodzinnych, jak i nie wstąpił w związek małżeński.

W tym miejscu należy podkreślić, że – zgodnie ze stanowiskiem utrwalonym zarówno w orzecznictwie, jak i w doktrynie prawa – wszelkie preferencje podatkowe stanowią wyłom od zasady powszechności opodatkowania oraz mają charakter przywileju, z którego podatnik ma prawo, a nie obowiązek korzystania; muszą one być zatem interpretowane bez dokonywania wykładni rozszerzającej, a także zawężającej danego przepisu prawa podatkowego. Nadto przy wszelkiej interpretacji przepisów prawa podatkowego i próbach odkodowania zawartych w nich norm prawnych należy posługiwać się przede wszystkim wykładnią językową.

Wskazać również należy, że korzystanie z każdej preferencji podatkowej, w tym przewidzianej w art. 6 ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, uzależnione jest od spełnienia wszystkich przesłanek wymaganych do jej zastosowania.

Niezbędną przesłanką w przedmiotowej sprawie jest, jak już wcześniej zaznaczono,  aby osoba, która chce skorzystać z preferencyjnego opodatkowania dochodów w trakcie roku podatkowego faktycznie samotnie, tj. bez wsparcia drugiego z rodziców wychowywała dziecko. Podkreślić należy, że wychowywanie dziecka nie sprowadza się jedynie do „jego utrzymania” czy też czasowego (doraźnego) przebywania z nim, lecz obejmuje ogół czynności zmierzających do należytego ukształtowania człowieka w sferze duchowej i psychicznej oraz zapewnienia mu materialnych podstaw rozwoju.

Z istoty pojęcia „osoba samotnie wychowująca dzieci” należy wyprowadzić taki stan, w którym nie wystąpi konkurencja wspomnianych w analizowanym przepisie art. 6 ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych osób.

Użycie określenia „osoba samotnie wychowująca dzieci” oznacza zatem, że intencją ustawodawcy było przyznanie prawa do rozliczenia dochodów jako osoba samotnie wychowująca dziecko jednemu z rodziców lub opiekunów prawnych, który faktycznie wychowuje dziecko.

Reasumując, Wnioskodawczyni jest osobą samotnie wychowującą dziecko, posiada bowiem wskazany w przepisie art. 6 ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych określony stan cywilny,  tj. jest rozwódką i wyłącznie faktycznie i samotnie (bez udziału drugiej osoby) wychowuje niepełnosprawnego pełnoletniego syna, otrzymującego zasiłek pielęgnacyjny i rentę socjalną. Tym samym przysługuje Wnioskodawczyni prawo do rozliczenia się za rok podatkowy 2021 w sposób przewidziany dla osoby samotnie wychowującej dziecko, określony w ww. art. 6 ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Odnośnie ulgi prorodzinnej należy wskazać, że zgodnie zgodnie z art. 27f ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, od podatku dochodowego obliczonego zgodnie z art. 27, pomniejszonego o kwotę składki, o której mowa w art. 27b, podatnik ma prawo odliczyć kwotę obliczoną zgodnie z ust. 2 na każde małoletnie dziecko, w stosunku do którego w roku podatkowym:

1)wykonywał władzę rodzicielską;

2)pełnił funkcję opiekuna prawnego, jeżeli dziecko z nim zamieszkiwało;

3)sprawował opiekę poprzez pełnienie funkcji rodziny zastępczej na podstawie orzeczenia sądu lub umowy zawartej ze starostą.

Na mocy art. 27f ust. 2 ww. ustawy, odliczeniu podlega za każdy miesiąc kalendarzowy roku podatkowego, w którym podatnik wykonywał władzę, pełnił funkcję albo sprawował opiekę, o których mowa w ust. 1, w stosunku do:

1)jednego małoletniego dziecka - kwota 92,67 zł, jeżeli dochody podatnika:

a)pozostającego przez cały rok podatkowy w związku małżeńskim i jego małżonka, nie przekroczyły w roku podatkowym kwoty 112 000 zł;

b)niepozostającego w związku małżeńskim, w tym również przez część roku podatkowego, nie przekroczyły w roku podatkowym kwoty 56 000 zł, za wyjątkiem podatnika samotnie wychowującego małoletnie dziecko wymienionego w art. 6 ust. 4, do którego ma zastosowanie kwota dochodu określona w lit. a;

2)dwojga małoletnich dzieci - kwota 92,67 zł na każde dziecko;

3)trojga i więcej małoletnich dzieci - kwota:

a)92,67 zł odpowiednio na pierwsze i drugie dziecko,

b)166,67 zł na trzecie dziecko,

c)225 zł na czwarte i każde kolejne dziecko.

Na mocy art. 27f ust. 2a ww. ustawy, za dochody, o których mowa w ust. 2 pkt 1, uważa się dochody uzyskane łącznie w danym roku podatkowym, do których mają zastosowanie zasady opodatkowania określone w art. 27, art. 30b i art. 30c, pomniejszone o kwotę składek, o których mowa w art. 26 ust. 1 pkt 2 i 2a.

Stosownie do art. 27f ust. 2b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, odliczenie, o którym mowa w ust. 2 pkt 2 lub 3, przysługuje podatnikowi określonemu w ust. 1, który co najmniej przez jeden dzień roku podatkowego wykonywał władzę, pełnił funkcję lub sprawował opiekę, o których mowa w ust. 1, w stosunku do więcej niż jednego dziecka.

Zgodnie z art. 27f ust. 2c ww. ustawy, odliczenie, o którym mowa w ust. 1, nie przysługuje, poczynając od miesiąca kalendarzowego, w którym dziecko:

1)na podstawie orzeczenia sądu zostało umieszczone w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie w rozumieniu przepisów o świadczeniach rodzinnych;

2)wstąpiło w związek małżeński.

W przypadku gdy w tym samym miesiącu kalendarzowym w stosunku do dziecka wykonywana jest władza, pełniona funkcja lub sprawowana opieka, o których mowa w ust. 1, każdemu z podatników przysługuje odliczenie w kwocie stanowiącej 1/30 kwoty obliczonej zgodnie z ust. 2 za każdy dzień sprawowania pieczy nad dzieckiem (art. 27f ust. 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).

Stosownie do art. 27f ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, odliczenie dotyczy łącznie obojga rodziców, opiekunów prawnych dziecka albo rodziców zastępczych pozostających w związku małżeńskim. Kwotę tę mogą odliczyć od podatku w częściach równych lub w dowolnej proporcji przez nich ustalonej.

Na mocy art. 27f ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2022 r., nadanym ustawą z dnia 29 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2021 r. poz. 2105) i mającym zastosowanie do dochodów (przychodów) uzyskanych od 1 stycznia 2021 r. odliczenie dotyczy łącznie obojga rodziców, opiekunów prawnych dziecka albo rodziców zastępczych pozostających w związku małżeńskim. Kwotę tę podatnicy mogą odliczyć od podatku w dowolnej proporcji przez nich ustalonej. W przypadku braku porozumienia między podatnikami, którzy zgodnie z rozstrzygnięciem sądu wspólnie wykonują władzę rodzicielską nad małoletnim dzieckiem po rozwodzie lub w trakcie separacji (piecza naprzemienna), lub gdy miejsce zamieszkania dziecka jest takie samo jak miejsce zamieszkania obojga rodziców, opiekunów prawnych dziecka albo rodziców zastępczych pozostających w związku małżeńskim - kwotę tę podatnicy odliczają w częściach równych. W pozostałych przypadkach odliczenie w wysokości 100% stosuje podatnik, u którego dziecko ma miejsce zamieszkania w rozumieniu ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny.

Kwota ulgi prorodzinnej dotyczy łącznie obojga rodziców, opiekunów prawnych dziecka albo rodziców zastępczych pozostających w związku małżeńskim. Kwotę tę rodzice dziecka mogą odliczyć od podatku w częściach równych lub w dowolnej proporcji przez nich ustalonej, z tym że biorąc pod uwagę umiejscowienie w przepisach ustawy sformułowania „lub w dowolnej proporcji przez nich ustalonej”, tj. po wyrazach „kwotę tę rodzice dziecka mogą odliczyć od podatku w częściach równych”, należy przyjąć, że podstawową formą podziału przysługującego odliczenia pomiędzy rodziców – z których każdy ma prawo do zastosowania ulgi – jest podział tej kwoty w częściach równych. Tym samym, możliwość skonsumowania kwoty ulgi przez rodziców dziecka w inny sposób niż w proporcji pół na pół, należy traktować w kategorii przywileju (wyjątku od generalnej zasady) wymagającego zgody obojga rodziców.

Zatem, podatnicy (rodzice) dokonują odliczenia w dowolnej proporcji w przypadku zgody co do podziału ulgi.

W sytuacji braku porozumienia co do podziału ulgi: w przypadku naprzemiennej opieki lub wspólnego zamieszkania dziecka wraz z obojgiem rodziców, opiekunów prawnych dziecka albo rodziców zastępczych pozostających w związku małżeńskim podatnicy dokonują odliczenia w częściach równych.

W pozostałych przypadkach odliczenie w wysokości 100% stosuje podatnik, u którego dziecko ma miejsce zamieszkania.

Zgodnie z art. 25 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2020 r., poz. 1740, z późn. zm.), miejscem zamieszkania osoby fizycznej jest miejscowość, w której osoba ta przebywa z zamiarem stałego pobytu.

W myśl art. 27f ust. 5 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych odliczenia dokonuje się w zeznaniu, o którym mowa w art. 45 ust. 1, podając liczbę dzieci i ich numery PESEL, a w przypadku braku tych numerów - imiona, nazwiska oraz daty urodzenia dzieci. Na żądanie organów podatkowych, podatnik jest obowiązany przedstawić zaświadczenia, oświadczenia oraz inne dowody niezbędne do ustalenia prawa do odliczenia, w szczególności:

1)odpis aktu urodzenia dziecka;

2)zaświadczenie sądu rodzinnego o ustaleniu opiekuna prawnego dziecka;

3)odpis orzeczenia sądu o ustaleniu rodziny zastępczej lub umowę zawartą między rodziną zastępczą a starostą;

4)zaświadczenie o uczęszczaniu pełnoletniego dziecka do szkoły.

Na podstawie art. 27f ust. 6 ww. ustawy, przepisy ust. 1-5 stosuje się odpowiednio do podatników utrzymujących pełnoletnie dzieci, o których mowa w art. 6 ust. 4 pkt 2 i 3, w związku z wykonywaniem przez tych podatników ciążącego na nich obowiązku alimentacyjnego oraz w związku ze sprawowaniem funkcji rodziny zastępczej.

Zatem, treść art. 27f ust. 6 w powiązaniu z art. 6 ust. 4 pkt 2 i 3 ww. ustawy wskazuje, że odliczenie kwoty określonej w ust. 2 przysługuje również podatnikowi, który utrzymywał dzieci pełnoletnie:

- bez względu na ich wiek, które zgodnie z odrębnymi przepisami otrzymywały zasiłek (dodatek) pielęgnacyjny lub rentę socjalną,

- do ukończenia 25 roku życia uczące się w szkołach, o których mowa w przepisach o systemie oświaty, przepisach o szkolnictwie wyższym i nauce lub w przepisach regulujących system oświatowy lub szkolnictwo wyższe obowiązujących w innym niż Rzeczpospolita Polska państwie, jeżeli w roku podatkowym nie uzyskały dochodów podlegających opodatkowaniu na zasadach określonych w art. 27 lub art. 30b lub uzyskały przychody, o których mowa w art. 21 ust. 1 pkt 148, w łącznej wysokości przekraczającej kwotę stanowiącą iloraz kwoty zmniejszającej podatek określonej w art. 27 ust. 1b pkt 1 oraz stawki podatku, określonej w pierwszym przedziale skali, o której mowa w art. 27 ust. 1, z wyjątkiem renty rodzinnej

- w związku z wykonywaniem przez tych podatników ciążącego na nich obowiązku alimentacyjnego oraz w związku ze sprawowaniem funkcji rodziny zastępczej.

Powołany wyżej przepis art. 27f ust. 6 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wskazuje na obowiązek przedstawienia przez podatnika dokumentów potwierdzających prawo do skorzystania z ulgi. Poza zaświadczeniami i oświadczeniami wymienia on też inne dowody niezbędne do ustalenia prawa do odliczenia. W przypadku pełnoletniego niepełnosprawnego dziecka należy posiadać dokumenty potwierdzające, że dziecko otrzymywało zasiłek pielęgnacyjny lub rentę socjalną, oraz że na podatniku ciążył obowiązek alimentacyjny wobec dziecka i był on wykonywany.

Przy czym, odliczeniu za każdy miesiąc kalendarzowy roku podatkowego, w którym podatnik wykonywał władzę, pełnił funkcję albo sprawował opiekę, w stosunku do jednego dziecka podlega kwota 92,67 zł, jeżeli dochody podatnika pozostającego przez cały rok podatkowy w związku małżeńskim i jego małżonka, nie przekroczyły w roku podatkowym kwoty 112.000 zł.

Z treści art. 27f ust. 7 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, przepisy art. 6 ust. 8 i 9 stosuje się odpowiednio do dzieci, o których mowa w ust. 1 i 6.

Wobec nowego brzmienia art. 6 ust. 8 ww. ustawy, który ma zastosowanie dochodów uzyskanych od 1 stycznia 2021 r., oraz uchyleniem z dniem 1 stycznia 2022 r. ust. 9 w tym artykule, wskazać należy, że dotychczasowy art. 6 ust. 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie ma zastosowania w rozliczeniu rocznym za 2021 r.

Tak więc do skorzystania z ulgi prorodzinnej przy rozliczeniu dochodów za 2021 r. i do określenia na jakie dzieci przysługuje ulga prorodzinna zastosowanie ma art. 6 ust. 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych w brzmieniu nadanym ustawą z dnia 29 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw.

Zgodnie z zacytowanymi wyżej przepisami ulga prorodzinna, przy spełnieniu określonych wymogów, przysługuje między innymi podatnikowi utrzymującemu pełnoletnie dziecko bez względu na ich wiek, które zgodnie z odrębnymi przepisami otrzymywały zasiłek (dodatek) pielęgnacyjny lub rentę socjalną, w związku z wykonywaniem ciążącego na podatniku obowiązku alimentacyjnego.

Odnosząc się do powyższego wskazać należy, że w przypadku wychowywania dziecka pełnoletniego, o którym mowa w art. 27 ust. 6 i art. 6 ust. 4 pkt 2 i pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, obowiązek alimentacyjny zdefiniowany został w art. 128 ustawy z 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. z 2020 r., poz. 1359), jako obowiązek dostarczania środków utrzymania, a w miarę potrzeby także środków wychowania. Istotą tak określonego obowiązku jest to, że jedna strona ma prawo żądać dostarczenia tak wskazanych środków, a druga osoba ma obowiązek je dostarczyć.

Dostarczanie środków utrzymania to zaspokajanie normalnych, bieżących potrzeb uprawnionego w postaci: pożywienia, ubrania, mieszkania, niezbędnych przedmiotów umożliwiających przebywanie w środowisku i w rodzinie, leków itp. Dostarczanie środków wychowania obejmuje natomiast powinność starań o zdrowie uprawnionego, o jego rozwój fizyczny i umysłowy, stworzenie możliwości zdobycia wykształcenia, zapewnienie dostępu do dóbr kultury itp.

Obowiązek ten obciąża, w myśl art. 129 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, zstępnych przed wstępnymi, a wstępnych przed rodzeństwem; jeżeli jest kilku zstępnych lub wstępnych - obciąża bliższych stopniem przed dalszymi. Jednakże, stosownie do art. 130 ww. ustawy, obowiązek jednego małżonka do dostarczania środków utrzymania drugiemu małżonkowi po rozwiązaniu lub unieważnieniu małżeństwa albo po orzeczeniu separacji wyprzedza obowiązek alimentacyjny krewnych tego małżonka. Z powyższego przepisu wynika, że obowiązek alimentacyjny krewnych małżonka (w tym rodziców) nie powstaje dopóki nie zajdą okoliczności wskazane w art. 132 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego.

Zgodnie z treścią ww. przepisu obowiązek alimentacyjny zobowiązanego w dalszej kolejności powstaje dopiero wtedy, gdy nie ma osoby zobowiązanej w bliższej kolejności albo gdy osoba ta nie jest w stanie uczynić zadość swemu obowiązkowi lub gdy uzyskanie od niej na czas potrzebnych uprawnionemu środków utrzymania jest niemożliwe lub połączone z nadmiernymi trudnościami.

Stosownie do art. 133 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania.

Natomiast, stosownie do art. 133 § 2 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, poza powyższym wypadkiem uprawniony do świadczeń alimentacyjnych jest tylko ten, kto znajduje się w niedostatku.

W orzecznictwie został utrwalony pogląd, że kwestia niedostatku osoby uprawnionej do alimentacji musi być oceniana w sposób zindywidualizowany, poprzez porównanie czy posiadane przez nią środki są wystarczające na pokrycie życiowych i zdrowotnych potrzeb niezbędnych w jej sytuacji.

Zakres świadczeń alimentacyjnych zależy od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego (art. 135 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego). Wykonanie obowiązku alimentacyjnego względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie może polegać w całości lub w części na osobistych staraniach o utrzymanie lub o wychowanie uprawnionego, w takim wypadku świadczenie alimentacyjne pozostałych zobowiązanych polega na pokrywaniu w całości lub w części kosztów utrzymania lub wychowania uprawnionego (art. 135 § 2 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego).

Zatem, do skorzystania z ulgi prorodzinnej na dorosłe niepełnosprawne dziecko, określonej w art. 27f ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, konieczne jest zaistnienie jednocześnie dwóch warunków:

-musi mieć miejsce wykonywanie ciążącego obowiązku alimentacyjnego,

-musi mieć miejsce utrzymywanie.

Podkreślić należy, że korzystanie z każdej preferencji podatkowej, w tym ulgi przewidzianej w art. 27f ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, uzależnione jest od spełnienia wszystkich przesłanek wymaganych do jej zastosowania.

Reasumując, skoro w 2021 r. Wnioskodawczyni w stosunku do niepełnosprawnego syna, który otrzymywał zasiłek pielęgnacyjny i rentę socjalną, wykonywała ciążący na Niej obowiązek alimentacyjny, tj. dostarczała mu środki utrzymania, zapewniała mu opiekę, wspierała w czynnościach życia codziennego i prowadzeniu gospodarstwa domowego, zaspokajała jego potrzeby (w tym również potrzeby wynikające z jego niepełnosprawności), i syn Wnioskodawczyni zamieszkiwał razem z Nią, to Wnioskodawczyni przysługuje prawo do dokonania odliczeń w ramach ulgi prorodzinnej, tj. w pełnej wysokości, kwoty ustalonej zgodnie z art. 27f ust. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych za 2021 r.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Pani przedstawiła i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia.

Końcowo należy wskazać, że procedura wydawania indywidualnych interpretacji przepisów prawa podatkowego nie podlega regułom przewidzianym dla postępowania podatkowego, czy kontrolnego. Organ wydający interpretację opiera się wyłącznie na opisie stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego podanego we wniosku – nie prowadzi postępowania dowodowego. Rolą postępowania w sprawie wydania indywidualnej interpretacji przepisów prawa podatkowego nie jest bowiem ustalanie, czy przedstawiony we wniosku stan faktyczny jest zgodny ze stanem rzeczywistym. Ustalenie stanu rzeczywistego stanowi domenę ewentualnego postępowania podatkowego, kontroli podatkowej lub postępowania kontrolnego organu kontroli celno-skarbowej. 

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

·Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawyz dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2021 r. poz. 1540 ze zm.). Aby interpretacja mogła pełnić funkcję ochronną: Pani sytuacja musi być zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego i musi Pani zastosować się do interpretacji.

·Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pani prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2022 r. poz. 329; dalej jako „PPSA”).  

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

·w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

·w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2021 r. poz. 1540 ze zm.).