Skutki podatkowe inwestycji w fundusz zagraniczny.

Interpretacja indywidualna

– stanowisko prawidłowe

Szanowny Panie,

stwierdzam, że Pana stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

20 kwietnia 2023 r. wpłynął Pana wniosek z 17 kwietnia 2023 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy skutków podatkowych inwestycji w fundusz (...) z siedzibą w Luksemburgu. Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

Wnioskodawca jest osobą fizyczną posiadającą status rezydenta podatkowego w Polsce i podlegającą w Polsce nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu od całości osiąganych przez siebie dochodów bez względu na miejsce ich osiągania oraz osobą prowadzącą jednoosobową działalność gospodarczą w Polsce.

Przychody Wnioskodawcy z działalności gospodarczej w roku podatkowym 2023 podlegają opodatkowaniu wg ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych. W latach poprzednich Wnioskodawca osiągał dochody z następujących źródeł:

•2017 r. – 2019 r.: wyłącznie dochody z umowy o pracę (rozliczenie w skali podatkowej);

•2020 r. – 2021 r.: dochody z działalności gospodarczej (rozliczane liniowo) oraz dochody z umowy o pracę (rozliczenie wg skali podatkowej);

•2022 r.: dochody z działalności gospodarczej (rozliczane ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych) oraz dochody z umowy o pracę (rozliczenie wg skali podatkowej).

Wnioskodawca dokonał inwestycji w fundusz w formie Special Limited Partnership (SCSp) z siedzibą w Luksemburgu („Fundusz”, „SCSp”). Fundusz jest spółką osobową nieposiadającą osobowości prawnej, na gruncie prawa luksemburskiego jest transparentny podatkowo (tzn. nie jest podatnikiem podatku dochodowego w Luksemburgu, a jego przychody (dochody) opodatkowywane są na poziomie wspólników).

Funduszem zarządza General Partner („GP”), natomiast inwestorzy występują jako Limited Partners („LP”) Funduszu. Fundusz działa jako alternatywny fundusz inwestycyjny (lub alternatywna spółka inwestycyjna). Fundusz inwestuje swoje aktywa na rynku venture capital (VC) – większość inwestycji dotyczy akcji/udziałów spółek, a w pojedynczych przypadkach Fundusz finansuje spółki instrumentami dłużnymi konwertowalnymi na kapitał. Fundusz realizuje zyski głównie poprzez sprzedaż aktywów (tj. udziałów i akcji spółek). Oprócz tego Fundusz osiąga niewielkie przychody z odsetek bankowych.

Fundusz finansowany jest przez inwestorów w drodze wpłat zgodnie z zadeklarowanymi kwotami („commitment”). Wnioskodawca zobowiązał się do wpłaty poniżej 0,5 mln euro i dokonał tej wpłaty w 4 ratach w 2017, 2018, 2019 i 2020 („Wpłaty”). Kwoty niewykorzystane przez Fundusz lokowane są na rachunku bankowym w oczekiwaniu na ich wykorzystanie. Fundusz nie emituje jednostek uczestnictwa czy też podobnych tytułów. Środki otrzymane przez Fundusz od inwestorów przeznaczane są na pokrycie kosztów funkcjonowania Funduszu, takich jak:

•opłata za zarządzanie należna okresowo i wynosząca w pierwszych 5 latach funkcjonowania funduszu 2,25% commitmentu inwestorów (w późniejszym okresie opłata ta maleje);

•inne koszty okresowe, np. koszty badania ksiąg;

•koszty bezpośrednio związane z inwestycjami, tj. koszty nabycia inwestycji, koszty prawne, koszty doradców poniesione w związku z nabyciem oraz wyjściem z inwestycji.

Fundusz, a co za tym idzie inwestorzy, ponosili straty w pierwszym okresie cyklu inwestycyjnego, natomiast ewentualne dochody pojawią się w późniejszym okresie.

Co do zasady Fundusz dokonuje wypłat („Wypłaty”) na rzecz inwestorów ilekroć otrzyma środki z tytułu wyjścia z inwestycji (rzadziej z innych tytułów, np. z odsetek od kapitału). Środki te dystrybuowane są pomiędzy inwestorów zgodnie z zasadami opisanymi w umowie spółki (ang. Limited Partnership Agreement, „LPA”), tj. zgodnie z zasadą kaskady (waterfall), gdzie inwestorzy otrzymują przede wszystkim zwrot commitmentu powiększony o 25%. Po przekroczeniu tego progu ich udział w zysku się zmniejsza, a różnica przypadać będzie Partnerowi Założycielowi („FP”) stosownie do zapisów umowy LPA.

Dystrybucje opierają się o model kasowy, tj. uzyskane środki pieniężne są wypłacane inwestorom bez względu na to czy Fundusz poniósł stratę czy osiągnął zysk na inwestycji. Dystrybucja nie wiąże się z obniżeniem udziału procentowego inwestora w spółce. Dodatkowo Fundusz, zgodnie z zapisami LPA (ale też zgodnie z praktyką rynkową) może w pewnych sytuacjach „cofnąć” dystrybucje kierowane do inwestorów i przeznaczyć „wycofane” dystrybucje na ponowną inwestycję („Recykling”).

Przedmiotem Wniosku jest zapytanie w jaki sposób należy rozpoznawać przychody i koszty ich uzyskania w związku z uczestnictwem Wnioskodawcy w Funduszu.

W latach 2017-2022 Wnioskodawca nie traktował udziału w Funduszu jako źródła przychodów „pozarolnicza działalność gospodarcza”, a zatem nie powiększał dochodów/strat z działalności gospodarczej o dochody/straty Funduszu. W zależności od stanowiska organu konieczne może być złożenie korekt deklaracji rocznych PIT za lata 2017-2022.

Pytania

1.Czy przychody Wnioskodawcy z udziału w spółce SCSp (tzn. w Funduszu) należy uznać za przychody ze źródła, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 3 ustawy o PIT (tj. przychody ze źródła pozarolnicza działalność gospodarcza), co oznacza, że dochód lub stratę z tytułu udziału w Funduszu należy rozpoznać jako dochód lub stratę z pozarolniczej działalności gospodarczej, a jeśli nie, to z jakiego źródła?

2.Czy Wnioskodawca powinien rozpoznawać przychody i koszty uzyskania przychodów z udziału w Funduszu w momencie uzyskiwania przez Fundusz przychodów i kosztów uzyskania przychodów, a jeśli nie, w jakim momencie?

3.Czy Wpłaty do Funduszu (w tym dokonywane w ramach Recyklingu) i Wypłaty z Funduszu są neutralne podatkowo dla Wnioskodawcy, zakładając że Wnioskodawca rozpozna przychody i koszty uzyskania przychodów w momencie ich uzyskiwania/poniesienia przez Fundusz (a jeśli nie, w jaki sposób należy je opodatkować)?

4.W jaki sposób (obecnie oraz w odniesieniu do lat ubiegłych) należy ustalić podstawę opodatkowania i wykazać dochód/stratę Wnioskodawcy w związku z uczestnictwem w Funduszu?

Pana stanowisko w sprawie

1.Zdaniem Wnioskodawcy, przychody z udziału w spółce SCSp (tzn. w Funduszu) stanowią przychód z udziału w spółce niebędącej osobą prawną, tj. ze źródła określonego w art. 10 ust. 1 pkt 3 Ustawy PIT, co oznacza, że dochód lub stratę z tytułu udziału w Funduszu należy rozpoznać jako dochód lub stratę z pozarolniczej działalności gospodarczej Wnioskodawcy.

2.Zdaniem Wnioskodawcy, Wnioskodawca (podobnie jak wspólnik spółki osobowej) partycypuje w przychodach i kosztach Funduszu stosownie do swojego udziału w zysku i dochody w ten sposób obliczone podlegają opodatkowaniu na bieżąco, tj. z chwilą ich osiągnięcia przez Fundusz bez względu na to, czy i kiedy zyski zostaną wypłacone Wnioskodawcy.

3.Zdaniem Wnioskodawcy, zakładając, że Wnioskodawca rozpozna przychody i koszty uzyskania przychodów w momencie ich uzyskiwania przez Fundusz, same Wpłaty do Funduszu (w tym w ramach „Recyklingu”) i Wypłaty z Funduszu pozostają co do zasady neutralne podatkowo. Jedynym wyjątkiem są sytuacje, gdy Wypłata dotyczy środków, które nie zostały opodatkowane wcześniej na poziomie Funduszu (np. w przypadku likwidacji Funduszu).

4.Zdaniem Wnioskodawcy, podstawę opodatkowania należy ustalić w oparciu o udział Wnioskodawcy w zysku SCSp w danym roku podatkowym. Przy ustalaniu udziału w zysku Wnioskodawcy należy wziąć pod uwagę w jaki sposób partycypował/partycypować będzie w zysku w każdym z poszczególnych lat podatkowych.

Udział ten zostanie obliczony jako stosunek commmitmentu Wnioskodawcy do całkowitego commitmentu wszystkich inwestorów w latach, gdy przychody Funduszu dzielone będą między inwestorów do wysokości ich commitmentu powiększonego o 25%. W latach, w których próg ten zostanie przekroczony udział w zysku Wnioskodawcy ustalony będzie zgodnie z zasadą kaskady (waterfall) opisaną w umowie LPA.

Po ustaleniu udziału Wnioskodawcy w zysku Wnioskodawca zastosuje ów udział zarówno do przychodów Funduszu, jak i do kosztów uzyskania przychodów Funduszu, dzięki czemu ustali podstawę opodatkowania za dany rok.

W związku z tym, że w latach 2017-2022 Wnioskodawca nie wykazywał przychodów/kosztów związanych z udziałem w Funduszu, w odniesieniu do lat 2017-2022 konieczne będzie złożenie korekt deklaracji podatkowych PIT Wnioskodawcy w zakresie zadeklarowanych przychodów i kosztów uzyskania przychodów z działalności gospodarczej. Innymi słowy, dochody/straty z działalności inwestycyjnej Funduszu za dany rok w odpowiedniej proporcji (wyliczonej we wskazany sposób) powiększą dochody/straty z działalności gospodarczej Wnioskodawcy za dany rok. Wykazanie straty w deklaracji za dany rok umożliwi jej odliczenie w latach następnych.

Uzasadnienie stanowiska Wnioskodawcy

Polskie przepisy nie ustanawiają żadnej formy prawnej spółki, która byłaby pełnym odpowiednikiem SCSp. Co do zasady SCSp, z prawnego punktu widzenia, jest podobna do polskiej spółki komandytowej lub komandytowo-akcyjnej, jednakże różnice są na tyle istotne, że zastosowanie analogii do skutków podatkowych opodatkowania zysków z polskiej spółki osobowej jest bardzo trudne (nawet gdyby wziąć pod uwagę zasady opodatkowania spółek komandytowych i komandytowo-akcyjnych w okresie, w którym były one jeszcze transparentne podatkowo). SCSp jest bowiem formą alternatywnego funduszu inwestycyjnego, a udział inwestorów w takiej spółce z ekonomicznego punktu widzenia odpowiada sytuacji posiadacza certyfikatów inwestycyjnych w funduszu inwestycyjnym. Zatem gdyby polskie prawo podatkowe skonstruowane było w sposób spójny, to dochody z SCSp opodatkowane byłyby na zasadach takich samych jak dochody z papierów wartościowych emitowanych przez fundusze inwestycyjne. Tak nie jest. Polskie prawo podatkowe nie rozróżnia spółek osobowych prowadzących „normalną” działalność gospodarczą od spółek osobowych prowadzących działalność inwestycyjną tak jak Fundusz. Dochody takich spółek są opodatkowane tak samo.

Model opodatkowania zwykłych spółek osobowych nie przystaje do specyfiki funkcjonowania spółek będących funduszami, w szczególności zagranicznych spółek takich jak SCSp.

SCSp jest spółką nieposiadającą osobowości prawnej i nie jest traktowana jako spółka posiadająca osobowość prawną dla celów podatkowych w Luksemburgu. W związku z tym do opodatkowania dochodów z SCSp stosuje się ogólne przepisy o opodatkowaniu dochodów osiąganych ze spółek prawnych nieposiadających osobowości prawnej.

SCSp należy uznać za spółkę niebędącą osobą prawną w rozumieniu art. 5a pkt 26 w zw. z pkt 28 lit. c), d) i e) Ustawy PIT. Jak sama nazwa wskazuje w pisowni oryginalnej „Societee en Commandite Speciale” nie jest ani spółką jawną, ani spółką komandytową ani spółką komandytowo-akcyjną tak wg prawa polskiego, jak i prawa Luksemburga – wg prawa Luksemburga jest spółką specjalną w stosunku do zwykłych luksemburskich spółek komandytowych (Societe en commandite simple (SCS)) oraz luksemburskich spółek komandytowo-akcyjnych (Societe en Commandite par Actions (SCA)) – a także nie jest spółką osobową, która byłaby w Luksemburgu podatnikiem CIT lub byłaby osobą prawną wg prawa Luksemburga.

Innymi słowy, Wnioskodawca jako wspólnik o ograniczonej odpowiedzialności w Spółce SCSp będzie z tytułu udziału w tej Spółce osiągał przychody z pozarolniczej działalności gospodarczej, za które art. 5b ust. 2 Ustawy PIT z mocy prawa nakazuje uznać przychody wspólnika z udziału w spółce niebędącej osobą prawną.

Jak bowiem trafnie zauważył NSA w uchwale z 20 maja 2013 r. sygn. akt II FPS 6/12:

„Przepis art. 5b ust. 2 u.p.d.o.f. wprowadza zasadę, zgodnie z którą przychody wspólnika będącego osobą fizyczną z udziału w każdej spółce nieposiadającej osobowości prawnej bez względu na jej rodzaj (a więc także komandytowo-akcyjnej) są przychodami z pozarolniczej działalności gospodarczej. Przy czym pod pojęciem wspólnika ustawodawca rozumie wszystkich udziałowców każdej spółki osobowej, w tym komplementariusza i akcjonariusza spółki komandytowo-akcyjnej. Zasada ta w jakimkolwiek przepisie u.p.d.o.f. nie jest ograniczana, ani modyfikowana”.

Zgodnie z art. 3 ust. 1 Ustawy PIT, osoby fizyczne, jeżeli mają miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, podlegają obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów (przychodów) bez względu na miejsce położenia źródeł przychodów (nieograniczony obowiązek podatkowy). Przepis ten stosuje się z uwzględnieniem umów w sprawie unikania podwójnego opodatkowania, których stroną jest Rzeczpospolita Polska (art. 4a ustawy).

Stosownie do art. 9 ust. 1 Ustawy PIT, opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Zgodnie z art. 9 ust. 2 ww. ustawy, dochodem ze źródła przychodów, jeżeli przepisy art. 23o, art. 23u, art. 24- 24b, art. 24c, art. 24e, art. 30ca, art. 30da oraz art. 30f nie stanowią inaczej, jest nadwyżka sumy przychodów z tego źródła nad kosztami ich uzyskania osiągnięta w roku podatkowym. Jeżeli koszty uzyskania przekraczają sumę przychodów, różnica jest stratą ze źródła przychodów.

Ustawa PIT rozróżnia źródła przychodów oraz sposób opodatkowania dochodów z poszczególnych źródeł. Z treści art. 10 ust. 1 ww. ustawy wynika, że odrębnymi źródłami przychodów są odpowiednio:

•pozarolnicza działalność gospodarcza (art. 10 ust. 1 pkt 3);

•kapitały pieniężne i prawa majątkowe, w tym odpłatne zbycie praw majątkowych innych niż wymienione w pkt 8 lit. a-c (art. 10 ust. 1 pkt 7).

Za przychody z kapitałów pieniężnych uważa się m.in. przychody z odpłatnego zbycia udziałów (akcji), udziałów w spółdzielni oraz papierów wartościowych (art. 17 ust. 1 pkt 6 lit. a ww. Ustawy PIT). Podlegają one opodatkowaniu w trybie art. 30b Ustawy PIT.

Zgodnie z art. 30b ust. 1 Ustawy PIT, od dochodów uzyskanych z odpłatnego zbycia papierów wartościowych lub pochodnych instrumentów finansowych, w tym z realizacji praw wynikających z tych instrumentów, z odpłatnego zbycia udziałów (akcji), z odpłatnego zbycia udziałów w spółdzielni oraz z tytułu objęcia udziałów (akcji) albo wkładów w spółdzielni w zamian za wkład niepieniężny w postaci innej niż przedsiębiorstwo lub jego zorganizowana część, podatek dochodowy wynosi 19% uzyskanego dochodu.

Przepisu ust. 1 nie stosuje się jednak, jeżeli odpłatne zbycie udziałów (akcji), udziałów w spółdzielni, papierów wartościowych i pochodnych instrumentów finansowych oraz realizacja praw z nich wynikających następuje w wykonywaniu działalności gospodarczej (art. 30b ust. 4 ww. ustawy). W takim przypadku przychody z odpłatnego zbycia udziałów są uznawane za pochodzące ze źródła działalność gospodarcza.

Definicję pozarolniczej działalności gospodarczej zawiera art. 5a pkt 6 omawianej ustawy. I tak, ilekroć w ustawie jest mowa o działalności gospodarczej albo pozarolniczej działalności gospodarczej oznacza to działalność zarobkową:

a)wytwórczą, budowlaną, handlową, usługową,

b)polegającą na poszukiwaniu, rozpoznawaniu i wydobywaniu kopalin ze złóż,

c)polegającą na wykorzystywaniu rzeczy oraz wartości niematerialnych i prawnych

- prowadzoną we własnym imieniu bez względu na jej rezultat, w sposób zorganizowany i ciągły, z której uzyskane przychody nie są zaliczane do innych przychodów ze źródeł wymienionych w art. 10 ust. 1 pkt 1, 2 i 4-9.

Zgodnie z art. 5b ust. 2 Ustawy PIT, jeżeli pozarolniczą działalność gospodarczą prowadzi spółka niebędąca osobą prawną, przychody wspólnika z udziału w takiej spółce, określone na podstawie art. 8 ust. 1, uznaje się za przychody ze źródła, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 3 (tzn. przychody z pozarolniczej działalności gospodarczej).

Spółka niebędąca osobą prawną to spółka inna niż określona w pkt 28 (art. 5a pkt 26 Ustawy PIT). Natomiast w myśl art. 5a pkt 28 Ustawy PIT, ilekroć w ustawie jest mowa o spółce oznacza to:

a)spółkę posiadającą osobowość prawną, w tym także spółkę zawiązaną na podstawie rozporządzenia Rady (WE) nr 2157/2001 z dnia 8 października 2001 r. w sprawie statutu spółki europejskiej (SE) (Dz. Urz. WE L 294 z 10.11.2001, str. 1, z późn. zm.; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 6, t. 4, str. 251),

b)spółkę kapitałową w organizacji,

c)spółkę komandytową i spółkę komandytowo-akcyjną mające siedzibę lub zarząd na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,

d)spółkę niemającą osobowości prawnej mająca siedzibę lub zarząd w innym państwie, jeżeli zgodnie z przepisami prawa podatkowego tego innego państwa jest traktowana jak osoba prawna i podlega w tym państwie opodatkowaniu od całości swoich dochodów bez względu na miejsce ich osiągania,

e)spółkę jawną będącą podatnikiem podatku dochodowego od osób prawnych.

Jak wynika z powołanych przepisów, przychody podatnika podatku dochodowego od osób fizycznych ze źródła pozarolnicza działalność gospodarcza mogą wynikać:

1.z bezpośredniego prowadzenia przez podatnika działalności gospodarczej (tj. działalności, w której to podatnik jest podmiotem prowadzącym działalność);

2.z prowadzenia działalności gospodarczej w formie spółki niebędącej osobą prawną, przy czym z tytułu uczestnictwa w takiej spółce podatnik rozpoznaje dwa rodzaje przychodów i kosztów ich uzyskania:

a.przychody z udziału w spółce niebędącej osobą prawną i koszty ich uzyskania rozpoznawane na podstawie art. 8 ust. 1 i 2 ustawy;

b.przychody wynikające z wzajemnych rozliczeń w relacji wspólnik-spółka, rozpoznawane bezpośrednio na podstawie art. 14 ustawy (bezpośrednio, czyli bez stosowania proporcji, o której mowa w art. 8 ust. 1 ustawy).

Zgodnie z art. 8 ust. 1 Ustawy PIT, przychody z udziału w spółce niebędącej osobą prawną, (...) u każdego podatnika określa się proporcjonalnie do jego prawa do udziału w zysku (udziału) (...). W przypadku braku przeciwnego dowodu przyjmuje się, że prawa do udziału w zysku (udziału) są równe.

Z kolei zgodnie z art. 8 ust. 2 Ustawy PIT, powyższe zasady mają także zastosowanie do rozliczania kosztów uzyskania przychodów, wydatków niestanowiących kosztów uzyskania przychodów i strat.

Zgodnie z art. 16 ust. 2 pkt 16a Ustawy PIT, do przychodów z działalności gospodarczej zalicza się także środki pieniężne otrzymane przez wspólnika spółki niebędącej osobą prawną z tytułu zmniejszenia udziału kapitałowego w takiej spółce, przy czym przepis ust. 3 pkt 11 stosuje się odpowiednio.

Zgodnie z art. 16 ust. 3 pkt 11 Ustawy PIT, do przychodów z działalności gospodarczej nie zalicza się także środków pieniężnych otrzymanych przez wspólnika spółki niebędącej osobą prawną z tytułu wystąpienia z takiej spółki, w części odpowiadającej uzyskanej przed wystąpieniem przez wspólnika nadwyżce przychodów nad kosztami ich uzyskania, o których mowa w art. 8, pomniejszonej o wypłaty dokonane z tytułu udziału w tej spółce i wydatki niestanowiące kosztów uzyskania przychodów, o ile wcześniej nie pomniejszyły przychodu do opodatkowania, o którym mowa w ust. 2 pkt 16a.

Zgodnie z art. 24 ust. 3i Ustawy PIT, w przypadku otrzymania przez wspólnika środków pieniężnych z tytułu zmniejszenia udziału kapitałowego w spółce niebędącej osobą prawną, dochodem wspólnika jest różnica między przychodem z tego tytułu, ustalonym zgodnie z art. 14, a wydatkami na nabycie lub objęcie prawa do udziału w takiej spółce w proporcji, jaką stanowi u wspólnika wartość zmniejszenia udziału kapitałowego do wartości udziału kapitałowego przed jego zmniejszeniem.

Z powyższych przepisów płyną następujące wnioski:

•po pierwsze, na gruncie Ustawy PIT przychód Podatnika z tytułu udziału w spółce SCSp (tzw. w Funduszu) stanowi przychód z udziału w spółce niebędącej osobą prawną osiągnięty ze źródła określonego w art. 10 ust. 1 pkt 3 Ustawy PIT.

•po drugie, Fundusz jako spółka niebędąca osobą prawną nie ma obowiązku podatkowego w podatkach dochodowych – nie dokonuje tym samym rozliczeń podatkowych związanych z uzyskiwaniem przychodów, ponoszeniem kosztów, osiąganiem dochodów (zysków).

Wnioskodawca (podobnie jak wspólnik spółki osobowej) partycypuje w przychodach i kosztach Funduszu stosownie do swojego udziału w zysku i dochody w ten sposób obliczone podlegają opodatkowaniu na bieżąco, tj. z chwilą ich osiągnięcia przez Fundusz bez względu na to, czy i kiedy zyski zostaną wypłacone Wnioskodawcy.

Zgodnie z art. 11 ust. 1 Ustawy PIT, przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9, 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, pkt 11, art. 19, art. 25b, art. 30ca, art. 30da i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. W rozumieniu powyższego przepisu przychody, co do zasady, należy rozpoznawać metodą kasową.

Z kolei według art. 14 ust. 1 Ustawy PIT za przychód z działalności, o której mowa w art. 10 ust. 1 pkt 3, uważa się kwoty należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont. U podatników dokonujących sprzedaży towarów i usług opodatkowanych podatkiem od towarów i usług za przychód z tej sprzedaży uważa się przychód pomniejszony o należny podatek od towarów i usług. Ustawodawca w sposób wyraźny powiązał moment powstania przychodu podatników osiągających przychody związane z działalnością gospodarczą z chwilą wymagalności świadczenia.

W przypadku przychodu z pozarolniczej działalności gospodarczej (art. 10 ust. 1 pkt 3 Ustawy PIT) za przychody uważa się kwoty należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont.

W konsekwencji w przypadku przychodów związanych z działalnością gospodarczą dla ich powstania nie jest istotny moment otrzymania przychodów, czyli pieniędzy bądź wartości pieniężnych, jak reguluje to art. 11 ust. 1 Ustawy PIT. W przypadku przychodów osiąganych z działalności gospodarczej przychód podatkowy ustalany jest nie tylko za pomocą metody kasowej, lecz również przy zastosowaniu metody memoriałowej, skutkiem czego obowiązek podatkowy obejmuje przychody, które zgodnie z ich zaksięgowaniem powinny dopiero wpłynąć do podatnika, lecz jeszcze to nie nastąpiło.

Z mocy art. 5b ust. 2 w zw. z art. 14 ust. 3 oraz art. 8 ust. 1 Ustawy PIT, już w momencie uzyskania tytułu prawnego do określonego przysporzenia w konkretnej kwocie jest on alokowany na rzecz każdego wspólnika według proporcji wynikającej z posiadanego prawa do udziału w zysku.

Spółka (Fundusz) zyski rozpoznawać będzie z chwilą ich osiągnięcia, to jest np. w chwili otrzymania odsetek lub – w przypadku działalności inwestycyjnej – z chwilą zbycia aktywów. Ze względu na zakwalifikowanie dochodów Funduszu do przychodów z działalności gospodarczej przychody te, odpowiednio do udziału, powinny być wykazywane przez inwestorów na bieżąco, tj. w miesiącu ich uzyskania przez Fundusz. Nie ma przy tym znaczenia kiedy dojdzie do ich faktycznej wypłaty zysku przez spółkę na rzecz inwestorów (w tym – Wnioskodawcy).

Powyższe znajduje potwierdzenie np. w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z 16 lutego 2022 r. (I SA/Gl 1420/21), wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 25 sierpnia 2020 r. (II FSK 964/18), czy wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 29 września 2020 r. (II FSK 944/18).

Na marginesie, Wnioskodawca jest świadomy alternatywnego poglądu, zgodnie z którym dochód tego typu opodatkowany jest na zasadzie kasowej, to znaczy obowiązek podatkowy powstaje dopiero w chwili faktycznej wypłaty środków dokonanej przez spółkę na rzecz wspólników. W uzasadnieniu tego stanowiska podkreśla się, że wspólnik nie ma żadnego prawa do zysków osiągniętych przez spółkę tak długo, jak nie zostanie podjęta odpowiednia uchwała o podziale zysku. Tym niemniej większość orzeczeń przyjmujących to stanowisko dotyczy wspólników będących osobami prawnymi, a nie osobami fizycznymi (np. w wyroku NSA z 12 maja 2021 r., II FSK 2702/20, w wyrokach Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 11 października 2017 r., III SA/Wa 3185/16 lub z 8 lipca 2020 r., III SA/Wa 86/20). Dodatkowo orzeczenia te wydane są na gruncie stanu prawnego, który częściowo już nie obowiązuje. Z tego względu Wnioskodawca uważa za prawidłowy pierwszy z prezentowanych poglądów.

Fundusz finansowany jest przez inwestorów w drodze Wpłat zgodnie z zadeklarowanymi przez nich kwotami (commitment). Fundusz dokonuje Wypłat ilekroć otrzyma środki z tytułu wyjścia z inwestycji, a środki te dystrybuowane są pomiędzy inwestorów zgodnie z zasadami opisanymi w umowie LPA, tj. zgodnie z zasadą kaskady (waterfall). Dystrybucje opierają się o model kasowy, tj. uzyskane środki pieniężne są wypłacane inwestorom bez względu na to czy Fundusz poniósł stratę czy osiągnął zysk na inwestycji. Podstawa prawna dokonywanych płatności jest zawsze taka sama, a dystrybucja nie wiąże się z obniżeniem udziału procentowego inwestora w spółce.

Jednocześnie Fundusz, zgodnie z zapisami LPA (oraz zgodnie z praktyką rynkową) może w pewnych sytuacjach „cofnąć” dystrybucje skierowane do inwestorów i przeznaczyć „wycofane” dystrybucje na ponowną inwestycję („Recykling”). W takim wypadku Wnioskodawca jest zmuszony do dokonania ponownej wpłaty kapitału do Funduszu, a Fundusz do jej ponownego przeznaczenia na inwestycje.

Przyjmując, że udział w Funduszu należy traktować podobnie do udziału w spółce osobowej, Wnioskodawca powinien rozpoznawać przychody i koszty uzyskania przychodów w momencie ich uzyskiwania przez Fundusz. W takim wypadku Wpłaty do Funduszu (w tym w ramach „Recyklingu”) i Wypłaty z Funduszu pozostają co do zasady neutralne podatkowo.

Zysk osiągnięty przez Fundusz jest wynikiem jego działalności, a działalność ta (tj. wszystkie zdarzenia gospodarcze, jakie mają miejsce w Funduszu w toku jego działalności) winna być na bieżąco opodatkowywana po stronie inwestorów. Tym samym zarówno Wypłata zysku z Funduszu, jak i Wpłaty do niego (w tym te dokonywane w ramach „Recyklingu”) winny być traktowane na gruncie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych jako neutralne podatkowo.

W efekcie zarówno wpłaty do Funduszu, jak i późniejsza wypłata dochodów, co do zasady, na rzecz wspólników nie jest już opodatkowana, innymi słowy – w przypadku spółek osobowych, co do zasady, dystrybucja środków na rzecz wspólników jest neutralna podatkowo, ponieważ do opodatkowania dochodzi wcześniej. Przy czym od zasady tej jest jeden wyjątek – dystrybucja środków może zostać opodatkowana w chwili wypłaty na rzecz wspólników, jeżeli wypłacane środki nie zostały opodatkowane wcześniej (jest tak np. w przypadku likwidacji spółki osobowej lub zmniejszenia udziału kapitałowego wspólników). Jedynym wyjątkiem są sytuacje, gdy Wypłata dotyczy środków, które nie zostały opodatkowane wcześniej na poziomie Funduszu, np. w przypadku likwidacji Funduszu.

Jak wynika z powołanego art. 24 ust. 3i Ustawy PIT, dochód stanowi nadwyżka wypłaty z tytułu zmniejszenia udziału kapitałowego ponad wydatkami wspólnika na nabycie lub objęcie prawa do udziału w takiej spółce (Funduszu). Biorąc pod uwagę zapisy art. 16 należy przyjąć, że art. 24 ust. 3i Ustawy PIT ma zastosowanie tylko do takiej nadwyżki, która wcześniej nie została opodatkowana jako dochód spółki osobowej (w pewnych sytuacjach wystąpienie takiej nadwyżki jest możliwe).

Powyższy model można stosunkowo łatwo zastosować do spółki osobowej, w której wspólnicy posiadają jasno określony procentowo udział w zysku. Zasady rozliczeń inwestorów w Funduszu nie odpowiadają jednak temu prostemu modelowi. Mimo to, jak wskazano wyżej, do opodatkowania SCSp należy zastosować przepisy właściwe dla opodatkowania zwykłej spółki osobowej.

Przenosząc zatem te zasady na grunt funkcjonowania Funduszu, w pierwszej kolejności należy ustalić jaki udział w zysku posiada Wnioskodawca i inni inwestorzy. Nie jest to sprawa oczywista, ponieważ inwestorzy nie posiadają typowego procentowego udziału w zysku SCSp w rozumieniu polskich przepisów prawa. Inwestorzy posiadają prawo do udziału w dystrybucji środków uzyskanych przez SCSp z tytułu zbycia aktywów. Zatem inwestorzy-wspólnicy partycypują w wolnych środkach Funduszu osiągniętych przy okazji wyjścia z inwestycji, co niekoniecznie musi się przekładać na zysk. W pewnych sytuacjach Fundusz dokonywać może dystrybucji na rzecz wspólników mimo poniesienia straty. Ponieważ jednak udział w zysku jest kluczowym elementem kalkulacyjnym opodatkowania inwestorów, musi on zostać ustalony. W związku z tym, że rozliczenie podatku dochodowego PIT odbywa się w cyklu rocznym, przy ustalaniu udziału w zysku inwestorów należy wziąć pod uwagę w jaki sposób partycypować oni będą w zysku w każdym z poszczególnych lat.

Należy przyjąć, że jeżeli w danym roku poziom należnej dystrybucji nie przekroczył kwoty 125% commitmentu to udział inwestorów z zysku SCSp wyniósł 100% (a każdego z inwestorów z osobna stosownie do commitmentu). Jeżeli jednak w danym roku dystrybucja przekroczyła ten poziom, to udział Inwestorów w zysku Funduszu będzie odpowiednio maleć, przy czym nie spadnie on nigdy poniżej 80%. Pozostała część zysku przypadać będzie FP.

Zdaniem Wnioskodawcy, podstawę opodatkowania należy ustalić w oparciu o udział Wnioskodawcy w zysku SCSp w danym roku podatkowym. Przy ustalaniu udziału w zysku Wnioskodawcy należy wziąć pod uwagę w jaki sposób partycypował/partycypować będzie w zysku w każdym z poszczególnych lat podatkowych.

Udział ten zostanie obliczony jako stosunek commmitmentu Wnioskodawcy do całkowitego commitmentu wszystkich inwestorów w latach przychody Funduszu dzielone będą między inwestorów do wysokości ich commitmentu powiększonego o 25%. W latach, w których próg ten zostanie przekroczony, udział w zysku Wnioskodawcy ustalony będzie zgodnie z zasadą kaskady (waterfall) opisaną w umowie LPA.

Po ustaleniu udziału Wnioskodawcy w zysku Wnioskodawca zastosuje ów udział zarówno do przychodów Funduszu, jak i do kosztów uzyskania przychodów Funduszu, dzięki czemu ustali podstawę opodatkowania za dany rok.

W związku z tym, że w latach 2017-2022 Wnioskodawca nie wykazywał przychodów/kosztów związanych z udziałem w Funduszu, w odniesieniu do lat 2017-2022 konieczne będzie złożenie korekt deklaracji podatkowych PIT Wnioskodawcy w zakresie zadeklarowanych przychodów i kosztów uzyskania przychodów z działalności gospodarczej. Innymi słowy, dochody/straty z działalności inwestycyjnej Funduszu za dany rok w odpowiedniej proporcji (wyliczonej we wskazany sposób) powiększą dochody/straty z działalności gospodarczej Wnioskodawcy za dany rok. Wykazanie straty w deklaracji za dany rok umożliwi jej odliczenie w latach następnych.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawił Pan we wniosku jest prawidłowe.

W uzasadnieniu stanowiska podał Pan błędne oznaczenia cytowanych przepisów. Mianowicie:

•przepis, zgodnie z którym do przychodów z działalności gospodarczej zalicza się także:

„środki pieniężne otrzymane przez wspólnika spółki niebędącej osobą prawną z tytułu zmniejszenia udziału kapitałowego w takiej spółce, przy czym przepis ust. 3 pkt 11 stosuje się odpowiednio”.

to art. 14 ust. 2 pkt 16 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, a nie art. 16 ust. 2 pkt 16a tej ustawy;

•przepis zgodnie z którym do przychodów z działalności gospodarczej nie zalicza się:

„środków pieniężnych otrzymanych przez wspólnika spółki niebędącej osobą prawną z tytułu wystąpienia z takiej spółki, w części odpowiadającej uzyskanej przed wystąpieniem przez wspólnika nadwyżce przychodów nad kosztami ich uzyskania, o których mowa w art. 8, pomniejszonej o wypłaty dokonane z tytułu udziału w tej spółce i wydatki niestanowiące kosztów uzyskania przychodów, o ile wcześniej nie pomniejszyły przychodu do opodatkowania, o którym mowa w ust. 2 pkt 16a”.

to art. 14 ust. 3 pkt 11 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, a nie art. 16 ust. 3 pkt 11 ustawy.

Ta pomyłka w oznaczeniu przepisów nie była jednak przeszkodą dla uznania Pana stanowiska za prawidłowe.

Odstępuję od uzasadnienia prawnego oceny Pana stanowiska.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Pan przedstawił i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

•Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Pana sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pan do interpretacji.

•Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:

1)z zastosowaniem art. 119a;

2)w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;

3)z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pan prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 259; dalej jako „PPSA”.

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

•w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

•w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.).

Podstawą prawną dla odstąpienia od uzasadnienia interpretacji jest art. 14c § 1 Ordynacji podatkowej.