Interpretacja indywidualna z dnia 23 sierpnia 2022 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0111-KDIB2-3.4014.102.2022.3.BD
Temat interpretacji
Cesja wierzytelności.
Interpretacja indywidualna
– stanowisko prawidłowe
Szanowni Państwo,
stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego/zdarzenia przyszłego w podatku od czynności cywilnoprawnych – jest prawidłowe.
Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej
3 marca 2022 r. wpłynął Państwa wniosek z 1 marca 2022 r. o wydanie interpretacji indywidualnej. Wniosek dotyczył m.in. podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie skutków podatkowych cesji wierzytelności. Wysłaliśmy do Państwa wezwanie z 26 kwietnia 2022 r., znak : 0111-KDIB2-3.4014.102.2022.2.MD, na które udzielili Państwo odpowiedzi 29 kwietnia 2022 r.
Treść wniosku jest następująca:
Opis stanu faktycznego/zdarzenia przyszłego
Spółka Akcyjna (dalej: „Bank”, „Wnioskodawca”) jest podmiotem prowadzącym działalność bankową w oparciu o przepisy ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe. Bank świadczy, usługi finansowe obejmujące m.in. udzielanie kredytów i pożyczek. W ramach swojej działalności Bank oferuje konsumentom szeroką gamę produktów bankowych, w tym kredytów i pożyczek, zarówno hipotecznych, jak i gotówkowych. Klientami Banku są zarówno osoby fizyczne, jaki i podmioty prowadzące działalność gospodarczą.
Bank posiada siedzibę w Polsce i jest polskim rezydentem podatkowym, zarejestrowanym jako czynny podatnik podatku od towarów i usług w Polsce.
W ramach prowadzonej działalności Bank nabywa od innych podmiotów (dalej: „Cedentów”) – w szczególności innych banków – posiadane przez nich wierzytelności, z tytułu finansowania udzielonego podmiotom trzecim mającym siedzibę w Polsce (dalej: „Dłużnicy”). Podmioty, od których Bank dokonuje takiego nabycia mają siedzibę w Polsce i są zarejestrowane, jako czynni podatnicy podatku od towarów i usług w Polsce. Występują jednak także sytuacje, w których wierzytelności nabywane są od podmiotów mających siedzibę za granicą – na terytoriom Unii Europejskiej, jak i poza nią. Podkreślenia wymaga, że podmioty, od których Bank nabywa wierzytelności są podmiotami prowadzącymi działalność gospodarczą w kraju swojej siedziby (czy to w Polsce, czy to za granicą).
Nabycie, co do zasady, dotyczy finansowania udzielonego na prawie polskim, ale niejednokrotnie dotyczy finansowania udzielonego na podstawie umowy zawartej na prawie angielskim. Również samo nabycie dokonywane jest co do zasady w oparciu o polskie regulacje, ale występują również sytuacje, gdzie nabycie dokonywane jest z wykorzystaniem instytucji przewidzianych w prawie angielskim (z wykorzystaniem instytucji (…)). Zawieranie umów na prawie angielskim ma związek z zapewnieniem większej przejrzystości dla kontrahentów zagranicznych i jest praktyką powszechnie stosowaną w szczególności, jeśli finansowanie dotyczy znacznych kwot i/lub jest udzielone podmiotom notowanym na Giełdzie (…).
W świetle polskich przepisów przedmiotowe transakcje należy ocenić, jako dokonane z wykorzystaniem instytucji przelewu wierzytelności, o której mowa w art. 509 - 517 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (dalej: „Kodeks cywilny”). W wyniku dokonania przedmiotowych transakcji, Bank wstępuje w prawa i obowiązki zbywcy wierzytelności, a więc wszelkie korzyści, uprawnienia i roszczenia oraz ciężary i ryzyko związane z przelewaną wierzytelnością i związanymi z nią prawami przechodzą na Bank, w szczególności Bank ma prawo dochodzić spłaty wierzytelności od podmiotu, któremu udzielone było finansowanie (dalej: Dłużnika). Poza zapłatą ceny z tytułu przejmowanych wierzytelności, Bank nie realizuje w stosunku do Cedenta żadnych dodatkowych świadczeń. W szczególności, Bank nie świadczy na rzecz Cedenta jakichkolwiek usług ściągania długów. Umowa nie ma także charakteru umowy factoringu.
Zgodnie z opisywanym tu modelem, przedmiotem transakcji są tzw. wierzytelności regularne, tj. takie, co do których w momencie dokonywania transakcji nie istnieją istotne wątpliwości, co do możliwości ich zaspokojenia. Zawierana umowa nie zawiera także postanowienia umożliwiającego dokonanie cesji zwrotnej wierzytelności lub jej części na pierwotnego wierzyciela.
W zamian za przeniesienie wierzytelności na rzecz Banku, Bank dokonuje przekazania na rzecz Cedenta określonej kwoty. Kwota ta może być ustalana w następujący sposób:
a)odpowiadać wartości nominalnej nabywanej wierzytelności (tj. wartości równej wierzytelności jaką posiada Cedent względem Dłużnika na moment jej przeniesienia na rzecz Banku),
b)zawierać dyskonto, tj. Bank dokonuje zapłaty kwoty, która jest poniżej wartości nominalnej nabywanej wierzytelności, przy czym podkreślenia wymaga, że dyskonto nie ma związku z wątpliwościami, co do przyszłej spłaty wartości nominalnej wierzytelności (jak zostało wskazane powyżej, przedmiotem nabycia są wierzytelności regularne), ale jest wynikiem negocjacji pomiędzy Bankiem i Cedentem i ma np. na celu zdyskontowanie w cenie za wierzytelność prowizji, którą otrzymał Cedent w momencie uruchamiania finansowania Dłużnikowi,
c)zawierać premię, tj. Bank dokonuje zapłaty kwoty, która jest powyżej wartości nominalnej nabywanej wierzytelności, ale poniżej wartości tej wierzytelności brutto, tj. poniżej sumy jej wartości nominalnej i spodziewanych w przyszłości zysków z niej (np. odsetek do zapłaty przez Dłużnika).
Warte zaznaczenia jest, że zawierane umowy nie obejmują żadnych postanowień, które modyfikowałyby cenę za wierzytelność w zależności od tego, czy Dłużnik spłaci wierzytelność i na jakich zasadach. Jak już zostało to podkreślane, transakcje dotyczą tzw. wierzytelności regularnych i Wnioskodawca spodziewa się je odzyskać w całości wraz z dodatkowymi korzyściami. Bank nabywa wierzytelności w celu osiągnięcia w przyszłości korzyści ze spłaty wierzytelności przez Dłużnika, w szczególności z zapłaconych przez Dłużnika odsetek wynikających z konkretnej umowy na finansowanie. Oczywiście nie jest wykluczone, że wystąpią sytuacje, w których Bank dokona w przyszłości zbycia tak nabytych wierzytelności, ale zbycie to nie jest celem, dla którego Bank dokonuje ich nabycia.
W odpowiedzi na wezwanie wskazali Państwo, że zawierane transakcje mogą odpowiadać w swojej istocie czynnościom wymienionym w art. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, w szczególności umowie sprzedaży. Transakcje zawierane są na prawie polskim i angielskim, przy czym nie można wykluczyć, że wystąpią sytuacje, gdzie będą zawierane na jeszcze innym prawie. W ocenie Wnioskodawcy kwestia ta nie ma jednak znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy, ponieważ bez względu na to, na jakim prawie są i będą zawierane przedmiotowe umowy, odpowiadają one w swojej istocie czynnościom wymienionym w art. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, w szczególności umowie sprzedaży. Umowy nie przewidują miejsca wykonania prawa majątkowego, nabywana wierzytelność, przy czym nie jest wykluczone, że wystąpią umowy, w których zostanie wskazane miejsce wykonywania tego prawa i może nim być zarówno terytorium Polski, innego kraju UE, jak i kraju trzeciego. Umowy te dotyczą co do zasady finansowania udzielonego na prawie polskim, ale niejednokrotnie dotyczą finansowania udzielonego na podstawie umowy zawartej na prawie angielskim. W przypadku, gdyby miejsce wykonywania prawa majątkowego należało określić na mocy innego prawa niż prawo polskie, zastosowanie znalazłyby regulacje tego innego prawa obowiązujące na dany moment. W opinii Wnioskodawcy kwestia ta nie ma jednak znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy, ponieważ na potrzeby stosowania przepisów ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych należy definiować miejsce wykonywania prawa majątkowego na gruncie polskich przepisów, nawet, kiedy umowa będąca źródłem zobowiązania kreującego wierzytelność oparta jest na regułach innego prawa. Nie ma bowiem podstaw, aby na potrzeby ustalenia obowiązków podatkowych definiować pojęcia zawarte w ustawie podatkowej na mocy innych przepisów, niż przepisy polskie, w szczególności polskie przepisy nie nakazują odwoływać się do przepisów innych jurysdykcji, czy przepisów ponadnarodowych. W konsekwencji, na mocy art. 454 § 1 Kodeksu cywilnego, w przypadku braku określenia w umowie miejsca wykonywania prawa majątkowego należałoby przyjąć, że miejsce wykonywania prawa majątkowego należy określić według siedziby wierzyciela (tj. siedziby np. pożyczkodawcy, leasingodawcy, kredytodawcy, itd.). Na prawidłowość takiego podejścia wskazuje także analiza interpretacji przepisów prawa podatkowego, w których organy podatkowe dokonując ustalenia miejsca wykonywania prawa majątkowego na potrzeby ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych zawsze odwołują się do ustawy Kodeks cywilny. Jak zostało to opisane we wniosku, zdaniem Wnioskodawcy nabycie wierzytelności w opisany sposób jest odpłatnym świadczeniem usługi w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług i już samo to wskazuje, że transakcja ta jest objęta zakresem tego podatku. W przypadku zatem nabycia wierzytelności od podmiotu mającego siedzibę za granicą, miejscem opodatkowania będzie – na mocy art. 28b ustawy o podatku od towarów i usług – kraj siedziby tego podmiotu i w konsekwencji w przypadku zawarcia transakcji z podmiotem mającym siedzibę w państwie członkowskim UE, transakcja będzie objęta zakresem podatku od wartości dodanej pobieranym na podstawie przepisów obowiązujących w tym państwie. Podkreślenia wymaga jednak, że z treści art. 2 pkt 4 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych wynika, że o wyłączeniu z opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych nie decyduje okoliczność, że strony tej umowy posiadają generalnie status podatnika podatku od towarów i usług, lecz wyłącznie fakt, że dana czynność (ta konkretna) jest opodatkowana podatkiem od towarów i usług lub przynajmniej jedna ze stron tej czynności jest z tytułu tej czynności z tego podatku zwolniona. W konsekwencji zatem, skoro umowa nabycia wierzytelności dokonywana jest pomiędzy podmiotami prowadzącymi działalność gospodarczą i mieści się w zakresie opodatkowania podatkiem od towarów i usług, jako odpłatne świadczenie usług, to transakcja ta nie będzie opodatkowana podatkiem od czynności cywilnoprawnych i na konkluzję tą nie wpływa okoliczność, że w przypadku transakcji zawieranej z podmiotem zagranicznym usługa ostatecznie nie będzie opodatkowana w Polsce, ponieważ na mocy przepisów ustawy o podatku od towarów i usług miejscem jej opodatkowania będzie kraj siedziby Cedenta – okoliczność ta w ocenie Wnioskodawcy nie ma znaczenia w kontekście opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych, ponieważ wynika z zasad konstrukcyjnych podatku od towarów i usług i co najwyżej modyfikuje skutki podatkowe transakcji, ale nie zmienia generalnych konkluzji, że przedmiotowe transakcje podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, a więc każdorazowo zostaje spełniony warunek wynikający z art. 2 pkt 4 lit. a) ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych.
Pytanie w zakresie podatku od czynności cywilnoprawnych
Czy nabycie wierzytelności w opisanych okolicznościach nie podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych na podstawie art. 2 pkt 4 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, ponieważ stanowi czynność opodatkowaną podatkiem od towarów i usług? (pytanie oznaczone we wniosku nr 5)
Państwa stanowisko w sprawie
Państwa zdaniem, nabycie wierzytelności w opisanych okolicznościach nie podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych na podstawie art. 2 pkt 4 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, ponieważ stanowi czynność opodatkowaną podatkiem od towarów i usług.
Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1-3 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych podatkowi podlegają m.in. umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych, a także zmiany ww. umów, jeżeli powodują one podwyższenie podstawy opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych oraz orzeczenia sądów, w tym również polubownych, oraz ugody, jeżeli wywołują one takie same skutki prawne. Czynności cywilnoprawne podlegają podatkowi, jeżeli ich przedmiotem są (na podstawie art. 1 ust. 4 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych):
1)rzeczy znajdujące się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub prawa majątkowe wykonywane na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
2)rzeczy znajdujące się za granicą lub prawa majątkowe wykonywane za granicą, w przypadku gdy nabywca ma miejsce zamieszkania lub siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i czynność cywilnoprawna została dokonana na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
Stosownie do art. 3 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych obowiązek podatkowy powstaje z chwilą dokonania czynności cywilnoprawnej, a obowiązek podatkowy przy umowie sprzedaży ciąży na kupującym (art. 4 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych).
Zgodnie z brzmieniem art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych podstawę opodatkowania przy umowie sprzedaży stanowi wartość rynkowa rzeczy lub prawa majątkowego, a stawka podatku (na mocy art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych) wynosi:
a)przy umowie sprzedaży nieruchomości, rzeczy ruchomych, prawa użytkowania wieczystego, własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego, spółdzielczego prawa do lokalu użytkowego oraz wynikających z przepisów prawa spółdzielczego: prawa do domu jednorodzinnego oraz prawa do lokalu w małym domu mieszkalnym - 2%,
b)przy umowie sprzedaży innych praw majątkowych - 1%.
Ustawodawca wprowadził zasadę enumeratywnego określenia czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Szczegółowe określenie zakresu przedmiotowego ma określone konsekwencje. Ustawodawca, wprowadzając w ustawie o podatku od czynności cywilnoprawnych zamknięty katalog czynności podlegających opodatkowaniu, wyłączył od opodatkowania inne podobne, które nie zostały wyraźnie wskazane w przepisie. Jak wynika z powołanych przepisów – umowa sprzedaży podlega generalnie opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych, a obowiązek uiszczenia podatku ciąży na kupującym.
Umowa cesji uregulowana w Kodeksie cywilnym zakłada, że wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania. Jednocześnie w art. 510 § 1 Kodeksu cywilnego wskazano, że przelew wierzytelności może odbywać się na podstawie umowy sprzedaży, zamiany, darowizny lub innej umowy zobowiązującej do przeniesienia wierzytelności. Wynika z tego, że umowa przelewu wierzytelności może należeć do kategorii umów, które podlegają podatkowi od czynności cywilnoprawnych. Jeżeli więc umowa cesji przyjęłaby postać którejkolwiek z umów wskazanych w ustawie o podatku od czynności cywilnoprawnych to spowoduje obowiązek w tym podatku.
Odnosząc powyższe na transakcje przenoszące wierzytelność należy wskazać, że umowy te, jako dotyczące sprzedaży praw majątkowych w postaci wierzytelności, mieszczą się co do zasady w zakresie art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, a tym samym podlegają opodatkowaniu tym podatkiem, przy czym mogą wystąpić sytuacje modyfikujące tę konkluzję.
I tak, w ustawie o podatku od czynności cywilnoprawnych przewidziano sytuacje, w których czynność mieszcząca się w zakresie przedmiotowym ustawy jest wyłączona z opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych. W szczególności, na podstawie art. 2 pkt 4 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, nie podlegają podatkowi czynności cywilnoprawne, inne niż umowa spółki i jej zmiany:
a)w zakresie w jakim są opodatkowane podatkiem od towarów i usług,
b)jeżeli przynajmniej jedna ze stron jest zwolniona od podatku od towarów i usług z tytułu dokonania tej czynności, z wyjątkami niemającymi tu zastosowania.
Z treści art. 2 pkt 4 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych wynika, że o wyłączeniu z opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych nie decyduje okoliczność, że strony tej umowy posiadają generalnie status podatnika podatku od towarów i usług, lecz wyłącznie fakt, że dana czynność (ta konkretna) jest opodatkowana podatkiem od towarów i usług lub przynajmniej jedna ze stron tej czynności jest z tytułu tej czynności z tego podatku zwolniona (z zastrzeżeniami określonymi w lit. b). Jednocześnie w art. 1a pkt 7 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych wskazano, że podatek od towarów i usług w rozumieniu tej ustawy to także podatek od wartości dodanej pobierany na podstawie przepisów obwiązujących w państwach członkowskich. Z kolei stosownie do art. 1a pkt 5 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych „państwo członkowskie” to państwo członkowskie Unii Europejskiej lub państwo członkowskie Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – strona umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym.
Mając to na uwadze należy wskazać, że umowa nabycia wierzytelności – co zostało wskazane powyżej – podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, ponieważ stanowi odpłatne świadczenie usług. W konsekwencji zatem, skoro umowa nabycia wierzytelności podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, nie będzie ona opodatkowana podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Na konkluzję tą nie wpływa okoliczność, że transakcja może podlegać zwolnieniu z opodatkowania na mocy art. 43 ust. 1 pkt 40 ustawy o podatku od towarów i usług, czy też okoliczność, że w przypadku transakcji zawieranej z podmiotem zagranicznym usługa ostatecznie nie będzie opodatkowana w Polsce, ponieważ na mocy przepisów ustawy o podatku od towarów i usług miejscem jej opodatkowania będzie kraj siedziby Cedenta – okoliczności te nie mają znaczenia w kontekście opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych, ponieważ wynikają z zasad konstrukcyjnych podatku od towarów i usług i co najwyżej modyfikują skutki podatkowe transakcji, ale nie zmieniają generalnych konkluzji, że przedmiotowe transakcje podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.
Konkludując, skoro nabycie wierzytelności w opisanych na wstępie okolicznościach, podlega uregulowaniom ustawy o podatku od towarów i usług jako odpłatne świadczenie usług, to będzie ono wyłączone z opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych na podstawie art. 2 pkt 4 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych. Warto podkreślić, że na takie skutki zawierania umowy nabycia wierzytelności wskazują także organy podatkowe m.in. w wydanej przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej interpretacji indywidualnej z 6 maja 2020 r., sygn. akt 0111-KDIB2-3.4014.37.2020.3.MD.
Z uwagi na zakres tej interpretacji, przywołano powyżej tylko tę część Państwa stanowiska, która odnosi się do zagadnienia dotyczącego podatku od czynności cywilnoprawnych.
Ocena stanowiska
Stanowisko, które Państwo przedstawili we wniosku jest prawidłowe.
Uzasadnienie interpretacji indywidualnej
Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 09 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz. U. z 2022 r. poz. 111 ze zm.):
Podatkowi podlegają następujące czynności cywilnoprawne:
a)umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych,
b)umowy pożyczki pieniędzy lub rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku,
c)(uchylona),
d)umowy darowizny – w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy,
e)umowy dożywocia,
f)umowy o dział spadku oraz umowy o zniesienie współwłasności - w części dotyczącej spłat lub dopłat,
g)(uchylona),
h)ustanowienie hipoteki,
i)ustanowienie odpłatnego użytkowania, w tym nieprawidłowego, oraz odpłatnej służebności,
j)umowy depozytu nieprawidłowego,
k)umowy spółki.
W myśl art. 1 ust. 1 pkt 2 i 3 ww. ustawy:
Podatkowi od czynności cywilnoprawnych podlegają również zmiany ww. umów, jeżeli powodują one podwyższenie podstawy opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych oraz orzeczenia sądów, w tym również polubownych, oraz ugody, jeżeli wywołują one takie same skutki prawne.
Ustawodawca wprowadził zasadę enumeratywnego określenia czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Szczegółowe określenie zakresu przedmiotowego ma określone konsekwencje. Ustawodawca, wprowadzając w ustawie o podatku od czynności cywilnoprawnych zamknięty katalog czynności podlegających opodatkowaniu, wyłączył od opodatkowania inne podobne, które nie zostały wyraźnie wskazane w przepisie. Innymi słowy, opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych podlegają tylko czynności ściśle określone w katalogu art. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych.
Zgodnie z art. 1 ust. 4 cyt. ustawy:
Podatkowi podlegają czynności cywilnoprawne, z zastrzeżeniem ust. 4a i 5, jeżeli ich przedmiotem są:
1) rzeczy znajdujące się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub prawa majątkowe wykonywane na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
2) rzeczy znajdujące się za granicą lub prawa majątkowe wykonywane za granicą, w przypadku gdy nabywca ma miejsce zamieszkania lub siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i czynność cywilnoprawna została dokonana na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
Stosownie do art. 1a pkt 5 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych:
Użyte w ustawie określenie państwo członkowskie oznacza – państwo członkowskie Unii Europejskiej lub państwo członkowskie Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – strona umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym.
W myśl art. 3 ust. 1 pkt 1 cyt. ustawy:
Obowiązek podatkowy, z zastrzeżeniem ust. 2 powstaje z chwilą dokonania czynności cywilnoprawnej.
W myśl art. 4 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych:
Obowiązek podatkowy – przy umowie sprzedaży – ciąży na kupującym.
Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy:
podstawę opodatkowania przy umowie sprzedaży stanowi wartość rynkowa rzeczy lub prawa majątkowego.
Stosownie do art. 7 ust. 1 pkt 1 cyt. ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych:
stawki podatku wynoszą od umowy sprzedaży:
a)nieruchomości, rzeczy ruchomych, prawa użytkowania wieczystego, własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego, spółdzielczego prawa do lokalu użytkowego oraz wynikających z przepisów prawa spółdzielczego: prawa do domu jednorodzinnego oraz prawa do lokalu w małym domu mieszkalnym – 2%,
b)innych praw majątkowych – 1%.
Jak wynika z powołanych przepisów – umowa sprzedaży podlega generalnie opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych na podstawie art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. a) ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych i obowiązek uiszczenia tegoż podatku ciąży na kupującym.
Instytucję przelewu (cesji) wierzytelności regulują przepisy ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. z 2022 r. poz. 1360 ze zm.).
Zgodnie z art. 509 § 1 Kodeksu cywilnego:
Wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania.
Przelew wierzytelności jest swoistą konstrukcją prawną, przewidzianą w ogólnych zasadach zobowiązań, prowadzącą do zmiany osoby wierzyciela podczas, gdy przedmiot zobowiązania pozostaje ten sam. Umowy cesji wierzytelności należą do czynności prawnych rozporządzających o skutkach zbliżonych do umowy przenoszącej własność. Dodać należy, że cesja nie ma formy samoistnej umowy, dlatego też dla jej realizacji musi być dokonana czynność cywilnoprawna, na podstawie której nastąpi przeniesienie wierzytelności.
Stosownie do art. 510 § 1 Kodeksu cywilnego:
Umowa sprzedaży, zamiany, darowizny lub inna umowa zobowiązująca do przeniesienia wierzytelności przenosi wierzytelność na nabywcę, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej albo że strony inaczej postanowiły.
W myśl art. 535 Kodeksu cywilnego:
przez umowę sprzedaży sprzedawca zobowiązuje się przenieść na kupującego własność rzeczy i wydać mu rzecz, a kupujący zobowiązuje się rzecz odebrać i zapłacić sprzedawcy cenę.
Przy czym stosownie do art. 555 Kodeksu cywilnego:
przepisy o sprzedaży rzeczy stosuje się odpowiednio między innymi do sprzedaży praw majątkowych.
Podkreślić należy, że umowa cesji jako nie wymieniona w art. 1 ust. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych nie podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych, o ile nie przybierze postaci jednej z umów wymienionych w tym przepisie w szczególności umowy sprzedaży uregulowanej w przepisach Kodeksu cywilnego.
Z kolei, jeśli umowa cesji wierzytelności przybierze postać umowy sprzedaży, to wówczas podlega opodatkowaniu tym podatkiem na podstawie art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. a) ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych i obowiązek uiszczenia tegoż podatku ciąży na kupującym.
W ustawie o podatku od czynności cywilnoprawnych przewidziano jednak sytuacje, w których czynność mieszcząca się w zakresie przedmiotowym ustawy jest wyłączona z opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych.
Na podstawie art. 2 pkt 4 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych:
Nie podlegają podatkowi czynności cywilnoprawne, inne niż umowa spółki i jej zmiany:
a)w zakresie, w jakim są opodatkowane podatkiem od towarów i usług,
b)jeżeli przynajmniej jedna ze stron jest zwolniona od podatku od towarów i usług z tytułu dokonania tej czynności, z wyjątkiem:
–umów sprzedaży i zamiany, których przedmiotem jest nieruchomość lub jej część, albo prawo użytkowania wieczystego, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, prawo do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej lub prawo do miejsca postojowego w garażu wielostanowiskowym lub udział w tych prawach,
–umów sprzedaży udziałów i akcji w spółkach handlowych.
Zgodnie z art. 1a pkt 7 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych:
Użyte w ustawie określenie podatek od towarów i usług oznacza podatek od towarów i usług w rozumieniu ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2021 r. poz. 685, z późn. zm.) lub podatek od wartości dodanej pobierany na podstawie przepisów obowiązujących w państwach członkowskich.
Zaznaczyć jednak należy, że o wyłączeniu z opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych nie decyduje okoliczność, że strony tej umowy posiadają generalnie status podatnika podatku od towarów i usług, lecz wyłącznie fakt, że dana czynność (ta konkretna) jest opodatkowana podatkiem od towarów i usług lub przynajmniej jedna ze stron tej czynności jest z tego podatku zwolniona.
Z sytuacji przedstawionej we wniosku wynika, że w ramach prowadzonej działalności Bank nabywa od innych podmiotów („Cedentów”) – w szczególności innych banków – posiadane przez nich wierzytelności, z tytułu finansowania udzielonego podmiotom trzecim mającym siedzibę w Polsce („Dłużnicy”). Podmioty, od których Bank dokonuje takiego nabycia mają siedzibę w Polsce i są zarejestrowane, jako czynni podatnicy podatku od towarów i usług w Polsce. Występują jednak także sytuacje, w których wierzytelności nabywane są od podmiotów mających siedzibę za granicą – na terytorium Unii Europejskiej, jak i poza nią. Podmioty, od których Bank nabywa wierzytelności są podmiotami prowadzącymi działalność gospodarczą w kraju swojej siedziby (czy to w Polsce, czy to za granicą). W wyniku dokonania przedmiotowych transakcji, Bank wstępuje w prawa i obowiązki zbywcy wierzytelności, a więc wszelkie korzyści, uprawnienia i roszczenia oraz ciężary i ryzyko związane z przelewaną wierzytelnością i związanymi z nią prawami przechodzą na Bank, w szczególności Bank ma prawo dochodzić spłaty wierzytelności od podmiotu, któremu udzielone było finansowanie (Dłużnika). Poza zapłatą ceny z tytułu przejmowanych wierzytelności, Bank nie realizuje w stosunku do Cedenta żadnych dodatkowych świadczeń. W szczególności, Bank nie świadczy na rzecz Cedenta jakichkolwiek usług ściągania długów. Umowa nie ma także charakteru umowy factoringu. Zawierana umowa nie zawiera także postanowienia umożliwiającego dokonanie cesji zwrotnej wierzytelności lub jej części na pierwotnego wierzyciela. Zawierane transakcje mogą odpowiadać w swojej istocie czynnościom wymienionym w art. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, w szczególności umowie sprzedaży. Umowy nie przewidują miejsca wykonania prawa majątkowego, nabywana wierzytelność, przy czym nie jest wykluczone, że wystąpią umowy, w których zostanie wskazane miejsce wykonywania tego prawa i może nim być zarówno terytorium Polski, innego kraju UE, jak i kraju trzeciego. Umowy te dotyczą co do zasady finansowania udzielonego na prawie polskim, ale niejednokrotnie dotyczą finansowania udzielonego na podstawie umowy zawartej na prawie angielskim. W przypadku, gdyby miejsce wykonywania prawa majątkowego należało określić na mocy innego prawa niż prawo polskie, zastosowanie znalazłyby regulacje tego innego prawa obowiązujące na dany moment. W przypadku nabycia wierzytelności od podmiotu mającego siedzibę za granicą, miejscem opodatkowania będzie – na mocy art. 28b ustawy o podatku od towarów i usług – kraj siedziby tego podmiotu i w konsekwencji w przypadku zawarcia transakcji z podmiotem mającym siedzibę w państwie członkowskim UE, transakcja będzie objęta zakresem podatku od wartości dodanej pobieranym na podstawie przepisów obowiązujących w tym państwie.
Z treści powołanego już art. 1 ust. 4 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych wynika, że w przypadku zawarcia umowy sprzedaży, której przedmiotem są prawa majątkowe (w analizowanej sprawie wierzytelności), umowa ta podlega/będzie podlegać podatkowi od czynności cywilnoprawnych, jeżeli w chwili jej zawarcia ww. prawa majątkowe są/będą wykonywane na terenie Rzeczypospolitej Polskiej. Wówczas nie ma znaczenia, gdzie umowa została/zostanie zawarta i gdzie miały/mają miejsce zamieszkania (siedzibę) strony tej umowy.
Umowa sprzedaży podlega również podatkowi od czynności cywilnoprawnych, jeśli wierzytelności będące przedmiotem umowy w chwili zawarcia umowy były wykonywane/będą wykonywane za granicą oraz ich nabywca ma/będzie miał miejsce zamieszkania lub siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, a czynność zawarcia umowy została/zostanie dokonana na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
Zatem tylko te umowy sprzedaży będą objęte uregulowaniami zawartymi w ustawie o podatku od czynności cywilnoprawnych, których przedmiotem są wierzytelności wykonywane w Polsce, a w przypadku gdy przedmiotem umową sprzedaży są wierzytelności wykonywanych za granicą – te umowy, które zostały zawarte przez Państwa w Polsce.
W związku z opisaną sytuacją należy podkreślić, że jakkolwiek Państwa zapytanie dotyczy opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych nabycia wierzytelności, to jednak w pierwszej kolejności rozstrzygnięcia wymaga kwestia czy powyższa transakcja – dokonana pomiędzy wskazanymi we wniosku Stronami – podlega regulacjom ustawy o podatku od towarów i usług, bowiem ocena ta ma zasadnicze znaczenie dla ewentualnego objęcia umowy cesji (sprzedaży) praw podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Objęcie tej czynności regulacjami w zakresie podatku od towarów i usług skutkuje wyłączeniem obowiązku podatkowego w podatku od czynności cywilnoprawnych na podstawie art. 2 pkt 4 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych. Przy czym pod pojęciem podatku od towarów i usług należy, zgodnie z ustawą o podatku od czynności cywilnoprawnych, rozumieć także podatek od wartości dodanej, pobierany na podstawie przepisów obowiązujących w państwie członkowskim.
Jeżeli więc umowy cesji wierzytelności będą opodatkowane podatkiem od towarów i usług (podatkiem od wartości dodanej) lub będą zwolnione od tego podatku, to nie będą podlegały opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.
W interpretacji indywidualnej znak: (...), wydanej dla Państwa w zakresie podatku od towarów i usług, Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdził m.in., że :
- nabycie wierzytelności w okolicznościach wskazanych we wniosku stanowi/będzie stanowiło odpłatne świadczenie usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług, a tym samym podlega/będzie podlegało opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług na podstawie art. 5 ust. 1 tej ustawy,
- wskazane we wniosku usługi świadczone na rzecz Cedenta nie korzystają ze zwolnienia od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 40 ustawy o podatku od towarów i usług i podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług przy zastosowaniu właściwej stawki.
Zatem, skoro opisana we wniosku transakcja nabycia wierzytelności od podmiotów prowadzących działalność gospodarczą w kraju swojej siedziby (czy to w Polsce, czy to za granicą), dokonana na podstawie umowy sprzedaży, podlega/będzie podlegała uregulowaniom ustawy o podatku od towarów i usług (usługi świadczone na rzecz Cedenta podlegają/będą podlegały opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług przy zastosowaniu właściwej stawki, co wynika z przywołanej interpretacji w zakresie podatku od towarów i usług) – to czynność ta jest/będzie wyłączona z opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych na podstawie art. 2 pkt 4 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych.
Dodatkowe informacje
Informacja o zakresie rozstrzygnięcia
Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Państwo przedstawili i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia oraz zdarzenia przyszłego i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.
Interpretacja ta rozstrzyga zagadnienie zakreślone zadanym przez Państwa pytaniem w przedmiocie podatku od czynności cywilnoprawnych – czyli dotyczy tylko tych transakcji (nabycia wierzytelności), które objęte są/będą podatkiem od towarów i usług (podatkiem od wartości dodanej), w trybie powołanego wyżej art. 1a ust. 7 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych.
Ta interpretacja stanowi ocenę Państwa stanowiska wyłącznie w zakresie przepisów ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych. W zakresie podatku od towarów i usług zostało wydane odrębne rozstrzygnięcie.
Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji
- Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawyz dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2021 r. poz. 1540 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem zdarzenia przyszłego i zastosują się Państwo do interpretacji.
- Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:
Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:
1)z zastosowaniem art. 119a;
2)w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;
3)z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.
- Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:
Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.
Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację
Mają Państwo prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w (…). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2022 r. poz. 329; dalej jako „PPSA”).
Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):
- w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo
- w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).
Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).
Podstawa prawna dla wydania interpretacji
Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy Ordynacja podatkowa.