Informacja o zakresie stosowania przepisów prawa podatkowego z dnia 10.03.2004, sygn. IIUS-IPD1-423-3/04, Izba Skarbowa w Katowicach

Temat interpretacji

Zgodnie ze stanem faktycznym wynikającym z wniosku, Spółka utworzyła odpis aktualizujący wartość należności od zagranicznego kontrahenta, wobec którego wszczęto postępowanie upadłościowe.

Przepisy o rachunkowości przewidują możliwość tworzenia w podmiocie gospodarczym stosownych odpisów aktualizujących na ewentualne pokrycie strat wynikających z niemożności ściągnięcia wierzytelności. Tworzenie odpisów, o których mowa, wywołuje również określone skutki podatkowe.

Zgodnie z przepisem art. 16 ust. 1 pkt 26 a) u.p.d.o.p. nie uważa się za koszty uzyskania przychodu odpisów aktualizujących, z tym że kosztem uzyskania przychodów są odpisy aktualizujące wartość należności, określone w ustawie o rachunkowości, od tej części należności, która była uprzednio zaliczona na podstawie art. 12 ust. 3 do przychodów należnych, a ich nieściągalność została uprawdopodobniona na podstawie art. 16 ust. 2a ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

Zatem aby odpis aktualizujący mógł zostać uznany za koszt uzyskania przychodu muszą być spełnione łącznie dwa warunki:

1. Należności od dłużnika postawionego w stan upadłości (na które utworzono zgodnie z art. 35 b ust. 1 pkt 1 ustawy o rachunkowości odpis aktualizujący) były uprzednio zaliczone do przychodów należnych (VAT należny w tym przypadku nie może być uwzględniony, gdyż nie był przychodem należnym)
2. Nieściągalność tych należności była uprawdopodobniona w sposób określony w art. 16 ust. 2a, w szczególności jeżeli:
   1. dłużnik zmarł, został wykreślony z ewidencji działalności gospodarczej, postaw
   1. dłużnik zmarł, został wykreślony z ewidencji działalności gospodarczej, postawiony w stan likwidacji lub została ogłoszona jego upadłość albo
   2. na wniosek dłużnika zostało wszczęte postępowanie ugodowe w rozumieniu przepisów o restrukturyzacji finansowej przedsiębiorstw i banków, albo postępowanie układowe w rozumieniu przepisów o postępowaniu układowym albo
   3. wierzytelność została potwierdzona prawomocnym orzeczeniem sądu i skierowana na drogę postępowania egzekucyjnego, albo
   4. wierzytelność jest kwestionowana przez dłużnika na drodze powództwa sądowego.

W przeciwieństwie do udokumentowania nieściągalności wierzytelności, tutaj ustawodawca nie wymienia w sposób wyczerpujący, jakie okoliczności to uzasadniają. Przepis stanowi bowiem o sytuacjach, które w szczególności uzasadniają prawdopodobieństwo, że wierzytelność będzie nieściągalna. Zatem także i inne sytuacje - poza wskazanymi w przepisie - mogą uzasadniać uprawdopodobnienie nieściągalności wierzytelności.

Charakterystyki uprawdopodobnienia nieściągalności wierzytelności dokonał NSA w wyroku z dnia 13 listopada 1998 r., I SA/Gd 254/97, w którym stwierdził, że: "Uprawdopodobnienie stanowi swego rodzaju wyjątek od zasady udowodnienia i działa na korzyść strony, której przepis ustawy dozwala na wykonywanie mniejszego stopnia pewności, że dany skutek nastąpi, o ile według zasad logicznego rozumowania można domniemywać, że taki skutek może nastąpić. Zatem należy stwierdzić, iż utworzenie przez podatnika rezerwy na pokrycie należności nieściągalnej nie jest uzależnione od dysponowania przez niego dokumentami lub innymi dowodami potwierdzającymi okoliczność nieściągalności wierzytelności. Wierzyciel może utworzyć taką rezerwę, podlegającą zaliczeniu do kosztów uzyskania przychodów także w przypadku, gdy posiada jedynie dostatecznie przekonywające informacje o stanie majątkowym dłużnika i nieściągalności swej wierzytelności" .

Należy przy tym podkreślić, iż ciężar uprawdopodobnienia spoczywa zawsze na podatniku - zatem zgodnie z treścią zapisu art. 21 ust. 5 ustawy o rachunkowości - dla celów dowodowych należy zapewnić wiarygodne przetłumaczenie na język polski treści dokumentów sporządzonych w języku obcym. Powyższe wyjaśnienie potwierdza zatem stanowisko Spółki zawarte w Jej piśmie.