Temat interpretacji

Czy wydatki z tytułu: wypłaty odszkodowania (w kwocie 56,237,56 zł), zapłaconych odsetek od kwoty tego odszkodowania oraz zwrócone koszty procesu, poniesione na rzecz osoby trzeciej (w opisie P.S.) - stanowią koszty podatkowe uzyskania przychodów w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych?

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2012 r. poz. 749) oraz § 7 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Spółki przedstawione we wniosku z dnia 6 września 2012 r. (data wpływu: 10 września 2012 r.), o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego, dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie kosztów uzyskania przychodów jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 10 września 2012 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie kosztów uzyskania przychodów.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny.

W lutym 2003 r. A. spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (sp. z o.o.) dokonała sprzedaży kamienia posadzkowego - marmuru, o nazwie handlowej white cream. Odbiorcą zakupionego kamienia była firma A. której właściciel na wystawionej fakturze złożył adnotację o odbiorze towaru po jego jakościowym i ilościowym sprawdzeniu, nie wnosząc żadnych zastrzeżeń. Firma A w ramach świadczonych usług budowlanych wykonała prace na rzecz osoby fizycznej pana P.S., w ramach których wykorzystała zakupiony w Spółce kamień dokonując jego montażu (ułożenia).

20 września 2004 r. z powództwem cywilnym przeciwko Spółce wystąpił P.S. żądając kwoty 60 tys. zł wraz z odsetkami tytułem zwrotu kosztów robót budowlanych spowodowanych dostarczeniem wadliwego kamienia podłogowego. Na dochodzoną kwotę miały składać się koszty zakupionego kamienia niezgodnego z umową oraz koszty, jakie musiałby ponieść P.S. na zakup nowego materiału wraz z kosztami robocizny niezbędnej na demontaż wadliwej i położenie nowej posadzki.

Sąd Okręgowy, rozpatrujący spór, wyrokiem z dnia 13 czerwca 2011 r. (podtrzymanym przez Sąd Apelacyjny 6 czerwca 2012 r.) nakazał zapłatę kwoty 56.237,56 zł wraz z odsetkami ustawowymi oraz obciążył naszą firmę kosztami procesu. W uzasadnieniu wyroku sąd stwierdził, że firma A działała jako pełnomocnik P.S. i w związku z tym uznał, że stroną umowy kupna - sprzedaży kamienia był P.S. Dalej sąd uznał, że kamień dostarczony został niezgodnie z umową i na mocy art. 471 kc. wywiódł naszą odpowiedzialność za szkody wynikające z tej dostawy. Przy czym w ocenie sądu, niezgodność z umową (wobec braku pisemnej umowy) została ustalona w oparciu o zeznania świadków i opinie biegłych i polegała na tym, że sprzedany kamień nie posiadał cech (odporności na ścieranie, nasiąkliwości) pozwalających na zastosowanie go na posadzkę w kuchni i holu. Sąd orzekając o odpowiedzialności odszkodowawczej uznał, że spółka dostarczając kamień niezgodny z umową nienależycie wykonała swoje zobowiązanie. Wartość szkody sąd ustalił opierając się na opinii biegłego. Obecnie przygotowywana jest skarga kasacyjna od ww. wyroków.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie.

Czy wydatki z tytułu: wypłaty odszkodowania (w kwocie 56,237,56 zł), zapłaconych odsetek od kwoty tego odszkodowania oraz zwrócone koszty procesu, poniesione na rzecz osoby trzeciej (w opisie P.S.) - stanowią koszty podatkowe uzyskania przychodów w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych...

Zdaniem Wnioskodawcy, według generalnej zasady określonej w art. 15 ust. 1 updop kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1 tej ustawy.

Zgodnie z pkt 22 ust. 1 art. 16 updop nie uważa się za koszty uzyskania przychodów kar umownych i odszkodowań z tytułu wad dostarczonych towarów, wykonanych robót i usług oraz zwłoki w dostarczeniu towaru wolnego od wad albo zwłoki w usunięciu wad towarów albo wykonanych robót i usług.

Przepis powyższy oznacza, iż aby dany wydatek mógł zostać zakwalifikowany jako koszt podatkowy musi spełniać przesłanki wymienione w art. 15 ust. 1 ww. ustawy oraz nie może być wydatkiem wymienionym w art. 16 ust. 1 tej ustawy. Tym samym, wydatki, które nie są enumeratywnie wymienione w art. 16 ust. 1, mogą stanowić koszty uzyskania przychodów jeżeli są ponoszone w celu uzyskania przychodu, bądź zachowania, albo zabezpieczenia źródła przychodu.

Zgodnie z tym przepisem, nie uważa się zatem za koszty uzyskania przychodów kar umownych i odszkodowań z tytułu:

1. wad dostarczonych towarów, wykonanych robót i usług,
2. zwłoki w dostarczeniu towaru wolnego od wad,
3. zwłoki w usunięciu wad towarów albo wykonanych robót i usług.

Nie ulega wątpliwości, że przedmiotem transakcji w ramach umowy kupna - sprzedaży był towar (kamień budowlany). Spółka nie była wykonawcą żądnych robót i usług na rzecz P.S., ani też na rzecz firmy A - chociaż świadczenie tego rodzaju usług wchodzi w zakres przedmiotowy jej działalności. Nie ulega również wątpliwości, że odszkodowanie nie dotyczyło wykonania robót i usług, zwłoki w dostarczeniu towaru wolnego od wad ani też zwłoki w usunięciu wad towarów albo wykonanych robót i usług.

Zatem pozostaje do rozstrzygnięcia kwestia, czy odszkodowanie dotyczyło wad dostarczonych towarów...

Z treści uzasadnienia wyroku sądowego wynika wniosek, że u źródła zasądzenia odszkodowania legło nienależyte wykonanie zobowiązania przez spółką (art. 471 kc.) polegające na dostawie towaru o właściwościach innych niż oczekiwał tego nabywca. Tymczasem jakość dostarczonego kamienia nie została zakwestionowana przez zamawiającego, czyli dostarczony towar nie posiadał wad.

Z przytoczonego wyżej przepisu wynika, iż odszkodowanie obciążające sprzedającego z tytułu nienależytego wykonanie zobowiązania, nie mieści się w wykluczeniach w nim zawartych (tj. w art. 16 ust. 1 pkt 22 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych), a zatem - może być ujęte w kosztach podatkowych.

Dodatkowo wynika to z faktu, iż wyłączenia określone w art. 16 ust. 1 ww. ustawy należy interpretować ściśle z brzmieniem ustawowym i nie jest możliwe stosowanie wykładni rozszerzającej. Skoro ustawodawca wyłącza z kosztów podatkowych odszkodowania z tytułu wad dostarczonych towarów, a nie odnosi się do nienależytego wykonania zobowiązania, to oznacza to, że wydatek taki może stanowić koszt podatkowy, przy spełnieniu pozostałych warunków przewidzianych w art. 16 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

Na podstawie art. 16 ust. pkt 11 naliczone lecz niezapłacone odsetki od zobowiązania nie stanowią kosztu uzyskania przychodu. Zatem odsetki od zobowiązania z chwilą, gdy zostaną zapłacone będą wydatkami stanowiącymi koszt uzyskania przychodu. Podobnie będzie się miała rzecz z kosztami procesu które z uwagi na fakt, że nie są wymienione w art. 16 ust 1 będą stanowiły koszt uzyskania przychodu w momencie ujęcia ich w księgach.

Jak już wspomniano przy odszkodowaniu również w przypadku zapłaconych odsetek od tego odszkodowania jak i wydatków związanych ze zwrotem kosztów procesowych musi wystąpić związek pomiędzy uzyskaniem przychodu lub zachowaniem albo zabezpieczeniem źródła przychodów a poniesionymi kosztami. Ponieważ cały proces został zapoczątkowany transakcją sprzedaży, związek ten nie budzi wątpliwości i z tego względu dalsze udowadnianie jego istnienia jest niecelowe.

Naszym zdaniem, kłopoty z kamieniem były wynikiem wadliwego, nierównego montażu płyt, użycia nieodpowiedniego kleju, braku impregnacji, dodatkowego szlifowania ułożonej posadzki (co było zabiegiem zdecydowanie niewskazanym) z użyciem złych kamieni szlifierskich oraz osiadania budynku. Podkreślił to w swoich zeznaniach architekt - czyli wystąpiły z winy wykonawcy usługi (firmy A) co w postępowaniu sądowym zostało zmarginalizowane i będzie jedną z przesłanek skargi kasacyjnej.

W przeciwieństwie do wyżej przedstawionych tez koszty egzekucyjne związane z wyżej wymienionymi zobowiązaniami (tj odszkodowaniem odsetkami i zwracanymi kosztami procesu) nie mogą być zaliczone do kosztów podatkowych z uwagi na ich wymienienie w art. 16 ust 1 pkt 17.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za nieprawidłowe.

W niniejszej sprawie przedmiotem zapytania Podatnika jest kwestia możliwości zaliczenia w poczet kosztów uzyskania przychodów wydatków poniesionych na uiszczenie odszkodowania za nienależyte wykonanie zobowiązania, które zostało zasądzone prawomocnym wyrokiem sądu. W ocenie Wnioskodawcy, przedłożony stan faktyczny nie daje podstaw do uznania, iż wyłączenie zawarte w art. 16 ust. 1 pkt 22 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. z 2011 r. Nr 74, poz. 397, dalej ustawa o CIT) znajdzie zastosowanie, albowiem przepis ten w swojej treści odnosi się jedynie do wad dostarczonych towarów, nie zaś do nienależytego wykonania zobowiązania.

Mając na uwadze całokształt przedstawionej przez Wnioskodawcę argumentacji w ocenie organu interpretacyjnego dla prawidłowego rozstrzygnięcia przedłożonego przez Spółkę zagadnienia podatkowego konieczne jest w przede wszystkim odniesienie się do przepisów regulujących problematykę wyłączenia z kosztów uzyskania przychodów wydatków związanych z uiszczaniem kar umownych czy też odszkodowań tj. art. 16 ust. 1 pkt 22 ustawy o CIT.

Zgodnie z wyżej wymienionym przepisem nie uważa się za koszty uzyskania przychodów kar umownych i odszkodowań z tytułu wad dostarczonych towarów, wykonanych robót i usług oraz zwłoki w dostarczeniu towaru wolnego od wad albo zwłoki w usunięciu wad towarów albo wykonanych robót i usług. Przepis ten swoim zakresem z katalogu możliwych kosztów uzyskania przychodu wyłącza zatem te kary umowne i odszkodowania, których podstawą dochodzenia są; wady dostarczonych towarów, wykonanych robót i usług, zwłoka w dostarczeniu towaru wolnego od wad, a także zwłoka w usunięciu wad towarów albo wykonanych usług (vide: wyrok WSA w Poznaniu z dnia 23 listopada 2006 r., sygn. akt I SA/Po 742/06, wyrok NSA z dnia 15 maja 2008 r., sygn. akt II FSK 463/07).

W przedmiotowej sprawie, w ocenie organu interpretacyjnego, powyższy przepis znajdzie zastosowanie. Jak bowiem wynika z przedłożonego stanu faktycznego, ustalenia sądu zawarte w prawomocnym wyroku w zakresie odpowiedzialności kontraktowej zakreślonej w art. 471 k.c. doprowadziły do ustalenia, iż podstawą odpowiedzialności Wnioskodawcy są wady sprzedawanego towaru. Sąd ustalił, iż sprzedany kamień nie posiadał cech (odporności na ścieranie, nasiąkliwości) pozwalających na zastosowanie go na posadzkę w kuchni i holu. Wady te skutkowały z kolei zasądzeniem na rzecz powoda P.S. stosownego odszkodowania. Zdaniem organu interpretacyjnego, nie można zgodzić się z tokiem rozumowania zaprezentowanym, w stanowisku Wnioskodawcy. Pojęcie nienależytego wykonania zobowiązania użyte w przepisach kodeksu cywilnego oraz pojęcie odszkodowań z tytułu wad dostarczanych towarów użyte w ustawie o CIT nie wykluczają się, w ten sposób, iż ich treść normatywna jest całkowicie różna, a zatem niemożliwe jest zachodzenie się tychże pojęć. Organ interpretacyjny stoi na stanowisku, iż odszkodowanie z tytułu nienależytego wykonania zobowiązania, pomimo, iż jest pojęciem szerszym aniżeli zawarte w art. 16 ust. 1 pkt 22 ustawy o CIT wyłączenie, to jednak jego treść obejmuje również wady dostarczanych towarów w tym sensie, iż wady te mogą stanowić przyczynę nienależytego wykonania zobowiązania, co rodzi z kolei konieczność uiszczenia odszkodowania. Regulacja art. 471 k.c. ustanawia bowiem reżim odpowiedzialności dłużnika, który obok odpowiedzialności deliktowej (art. 415 k.c.) stanowi podstawę dochodzenia przez wierzyciela roszczeń odszkodowawczych względem dłużnika. Podstawa ta, ażeby mogła wystąpić w określonym stanie faktycznym musi mieć swoje uzasadnienie w stwierdzonym naruszeniu zobowiązania. Nie sposób jest zatem przyjąć, iż dostarczenie (sprzedaż) towarów obarczonych wadami jest pojęciem odmiennym od nienależytego wykonania zobowiązania i Skoro Sąd za podstawę roszczenia przyjmuje właśnie przepis art. 471 k.c., to niemożliwe jest stosowanie art. 16 ust. 1 pkt 22 Ustawy o CIT. Wady dostarczanych (sprzedawanych) towarów stanowią bowiem przesłankę do stwierdzenia, iż zobowiązanie zostało wykonane nienależycie.

Niezależnie od powyższego, organ interpretacyjny podnosi, iż przepisy prawa podatkowego, w tym ustawy o CIT, są odrębną, autonomiczną gałęzią prawa i to na ich podstawie dokonywana jest subsumcja podanego stanu faktycznego pod określone normy prawne. Przepisy innych gałęzi prawa mogą jedynie w sposób pomocniczy służyć rozstrzygnięciu konkretnego zagadnienia podatkowego, w szczególności, gdy przepisy prawa podatkowego zawierają pojęcia, których znaczenie normatywne odnaleźć można w innych regulacjach nie należących do gałęzi prawa normujących przedmiot, podmiot opodatkowania, powstanie obowiązku podatkowego, czy też podstawę opodatkowania (por. art. 3 pkt 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa, Dz. U. z 2012 r. poz. 749). Oznacza to, iż ocena organu w niniejszym postępowaniu przebiega w zakresie wystąpienia przesłanek zakreślonych w art. 16 ust. 1 pkt 22 ustawy o CIT. Bez znaczenia dla podatkowej kwalifikacji wydatków jest ustalenie odpowiedzialności odszkodowawczej na podstawie przepisów prawa cywilnego (art. 471 k.c.). W konsekwencji zaistnienie przesłanki zakreślonej w art. 16 ust. 1 pkt 22 ustawy o CIT, tj. stwierdzenie, iż tytułem odszkodowania jest wada dostarczonego towaru, jest wystarczające dla przyjęcia, iż przedmiotowe wyłączenie znajduje zastosowanie w niniejszej sprawie.

Mając powyższe na uwadze, w ocenie organu, przedłożony stan faktyczny pozwala na uznanie, iż zasądzone odszkodowanie wynika z wad dostarczonych towarów, co z kolei skutkuje jego objęciem dyspozycją art. 16 ust. 1 pkt 22 ustawy o CIT. Kwalifikacja taka wyłącza również możliwość zaliczenia odsetek, czy też kosztów procesu do kosztów uzyskania przychodów. Wydatki te pozostają bowiem w ścisłym związku z odszkodowaniem nie podlegającym zaliczeniu do kosztów uzyskania przychodów i tym samym nie sposób jest przyjąć, iż służą one osiągnięciu, zachowaniu albo zabezpieczeniu źródła przychodów, co stanowi konieczną przesłankę zawartą w art. 15 ust.1 ustawy o CIT.

Jednocześnie dla oceny przedstawionego stanu faktycznego bez znaczenia pozostają podniesione we wniosku okoliczności odnoszące się do wadliwego montażu przedmiotu świadczenia, które zostaną podniesione przez Spółkę w skardze kasacyjnej. Należy mieć na uwadze, iż okoliczności te nie zostały wzięte pod uwagę przez Sąd Apelacyjny, który w prawomocnym wyroku zasądził od Wnioskodawcy odszkodowanie. Powyższe, skutkuje przyjęciem przez organ interpretacyjny okoliczności stwierdzonych w wyroku, które odpowiadają zaistniałemu stanowi faktycznemu. Twierdzenia zaś Wnioskodawcy na obecnym etapie postępowania, które nie znajdują odzwierciedlenia w rozstrzygnięciu sądu stanowią li tylko polemikę z ustaleniami przez ten sąd poczynionymi i nie mogą stanowić podstawy faktycznej dla niniejszej interpretacji. Dopiero uchylenie wyroku i dokonanie przez sąd ponownie rozpoznający sprawę odmiennych ustaleń faktycznych spowoduje zmianę zaistniałego stanu faktycznego.

W tym miejscu wskazać należy, iż postępowanie interpretacyjne powołane jest do rozstrzygania wątpliwości powstałych przy wykładni norm materialnoprawnych., z racji czego ocena dokonanej przez Wnioskodawcę subsumcji następuje jedynie w oparciu o podany przez niego opis stanu faktycznego. Powyższe skutkuje, brakiem po stronie organu interpretacyjnego instrumentów pozwalających na dokonywanie własnych ustaleń faktycznych, które byłyby w opozycji do ustaleń poczynionych przez sąd.

Organ interpretacyjny podnosi również, iż niezrozumiałe jest opatrzenie stanowiska Spółki argumentami odnoszącymi się do kosztów egzekucyjnych, tj. art. 16 ust. 1 pkt 17 ustawy o CIT. Wskazać należy, iż granice rozpoznania wniosku wyznaczane są przez samego Wnioskodawcę w opisie stanu faktycznego stanowiącego podstawę rozpoznania, co do którego powstaje wątpliwość uwidoczniona w przedłożonym pytaniu. Skoro zatem w przedstawionym stanie faktycznym brak jest odniesienia do kosztów egzekucyjnych, jak również nie znajdują one odzwierciedlenia w postawionym organowi pytaniu, to tym samym znajdują się poza zakresem niniejszego postępowania i nie stanowią przedmiotu interpretacji.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi Dz. U. z 2012 r., poz. 270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Warszawie Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1-go Maja 10, 09-402 Płock.

Wniosek ORD-IN (PDF)

Treść w pliku PDF 417 kB

Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie