Umorzenie części kredytu mieszkaniowego - zaniechanie poboru podatku.

Interpretacja indywidualna – stanowisko prawidłowe

Szanowna Pani,

stwierdzam, że Pani stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku dochodowym od osób fizycznych jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

7 czerwca 2023 r. wpłynął Pani wniosek z 5 czerwca 2023 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy skutków podatkowych umorzenia części kredytu mieszkaniowego. Uzupełniła go Pani – w odpowiedzi na wezwanie – pismem z 30 czerwca 2023 r. (wpływ 30 czerwca 2023 r.). Treść wniosku jest następująca:

Opis zdarzenia przyszłego

W 2008 r. A, B oraz C w związku z zamiarem nabycia domu jednorodzinnego położonego w (…), działka nr 1 i 2, dalej: „Dom", podjęli starania o uzyskanie kredytu mieszkaniowego (…) w Banku (…). Dom miał spełniać cele mieszkaniowe dla C oraz D (syna A oraz B), który pozostawał w związku nieformalnym z C, a z uwagi na brak zdolności kredytowej oraz brak stałego zatrudnienia nie posiadał zdolności kredytowej.

20 maja 2008 r. A, B, C zawarli z bankiem umowę kredytu mieszkaniowego (…) w kwocie (...) franków szwajcarskich. Całość środków wypłaconych w walucie polskiej została przeznaczona na zakup ww. nieruchomości. Jako jedynego właściciela ujawniono Panią C. Od tego momentu do śmierci Pani C ((...) grudnia 2022 r.) w domu zamieszkiwała Pani C wraz z D (synem A oraz B).

Z uwagi na liczne abuzywne klauzule zawarte w umowie kredytu, A, B, C wystąpili z pozwem do sądu o ustalenie nieważności umowy kredytu. Obecnie toczy się postępowanie pomiędzy stronami. W toku postępowania zmarła Pani C, spadek w całości po zmarłej C nabyła córka E, na podstawie aktu poświadczenia dziedziczenia z 4 stycznia 2023 r., w związku z czym wstąpiła do procesu w charakterze Powoda.

W toku postępowania (już po śmierci Pani C) - Pozwany Bank (…) zaoferował możliwość zawarcia ugody polegającej na przeliczenia kredytu z CHF na PLN i umorzenia salda kredytu z (...) zł do (...) zł. Kredytobiorcy – A, B, E, są zainteresowani zawarciem ugody w przedmiotowym kształcie.

Zgodnie z treścią art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Stosownie do art. 9 ust. 2 ww. ustawy, dochodem ze źródła przychodów, jeżeli przepisy art. 23o, art. 23u, art. 24-24b, art. 24c, art. 24e, art. 30ca, art. 30da oraz art. 30f nie stanowią inaczej, jest nadwyżka sumy przychodów z tego źródła nad kosztami ich uzyskania osiągnięta w roku podatkowym. Jeżeli koszty uzyskania przekraczają sumę przychodów, różnica jest stratą ze źródła przychodów.

Jak stanowi art. 11 ust. 1 cytowanej ustawy, przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9, 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, pkt 11, art. 19, art. 25b, art. 30ca, art. 30da i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Za przychody należy zatem uznać każdą formę przysporzenia majątkowego, zarówno formę pieniężną jak i niepieniężną, w tym nieodpłatne świadczenia otrzymane przez podatnika. Dla celów podatkowych przyjmuje się, że nieodpłatne świadczenie obejmuje każde działanie lub zaniechanie na rzecz innej osoby oraz wszystkie zdarzenia prawne i zdarzenia gospodarcze w działalności podmiotów, których skutkiem jest przysporzenie majątku innej osoby, mające konkretny wymiar finansowy. W myśl art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych źródłami przychodów są inne źródła. Stosownie do art. 20 ust. 1 ww. ustawy za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, świadczenia otrzymane z tytułu umowy o pomocy przy zbiorach, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i art. 17.

Użycie w powyższym przepisie sformułowania „w szczególności”, wskazuje, że definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ustawy. O przychodzie podatkowym z innych źródeł będziemy mówić w każdym przypadku, kiedy u podatnika wystąpią realne korzyści majątkowe.

Instytucja kredytu uregulowana została przepisami ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2324). Zgodnie z treścią art. 69 ust. 1 ww. ustawy, przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu.

Przychód po stronie kredytobiorcy pojawia się w przypadku, kiedy dochodzi do umorzenia kredytu, jego części lub odsetek. Wtedy bowiem kredytobiorca osiąga konkretne przysporzenie majątkowe (przychód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych). W ocenie Wnioskodawców umorzenia salda kredytu z (...) zł do (...) zł na podstawie ugody będzie stanowić przychód, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 w zw. z art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Jednakże zgodnie z § 1 ust. 1 Rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe (Dz. U. poz. 592 ze zm.), zarządza się zaniechanie poboru podatku dochodowego od osób fizycznych od kwot:

1) umorzonych osobie fizycznej wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego, w przypadku gdy:

a) kredyt mieszkaniowy został zaciągnięty na realizację jednej inwestycji mieszkaniowej, a w przypadku więcej niż jednego kredytu mieszkaniowego - gdy kredyty mieszkaniowe zostały zaciągnięte na realizację wyłącznie jednej inwestycji mieszkaniowej, oraz

b) osoba fizyczna będąca stroną umowy kredytu mieszkaniowego nie korzystała z zaniechania poboru podatku od kwot umorzonych wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego zaciągniętego na realizację innej niż określona w lit. a inwestycji mieszkaniowej.

Zważywszy, że Kredytobiorcy A oraz B oraz spadkobierca wnioskodawczyni E – C, przeznaczyli kredyt hipoteczny na realizację jednej inwestycji mieszkaniowej - zakup domu w (…), a nigdy nie korzystali z zaniechania poboru podatku od kwot umorzonych wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego, powinni podlegać temu zaniechaniu.

Sumę umorzonej wierzytelności będzie stanowić różnica pomiędzy aktualnym saldem kredytu a saldem ustalonym na podstawie ewentualnej ugody z bankiem.

Ponadto wniosek został uzupełniony o następujące informacje:

Na chwilę składania wniosku oraz niniejszego pisma nie podpisano ugody z bankiem (…) dotyczącej umorzenia wierzytelności z tytułu Umowy kredytu. Strony planują zawrzeć ugodę podczas najbliżej rozprawy (wrzesień 2023 r.), jeżeli do tego czasu uda się uzyskać interpretację indywidualną.

Na podstawie przewidywanej ugody - wierzytelność banku zostanie znacznie zredukowana (umorzona). Na kwotę umorzenia składać się będzie częściowo kwota kapitału oraz kwota odsetek.

Umorzenie salda kredytu będzie dotyczyło wszystkich współkredybiorców i skutkowało ograniczeniem zobowiązań banku wobec każdego z kredytobiorców. Zgodnie z zawartą 20 maja 2008 r. umową kredytu mieszkaniowego (…) ze zmiennym oprocentowaniem nr (…), dalej: „Umowa kredytu”, wszyscy kredytobiorcy odpowiadają za spłatę kredytu solidarnie, do pełnej wysokości.

Jako przeznaczenie kredytu w Umowie kredytu wskazano potrzeby własne, tj. nabycie domu jednorodzinnego położonego w (…), działka nr 1 i 2, dalej: „Nieruchomość”.

Pod pojęciem „nabycia domu jednorodzinnego" Wnioskodawca miał na myśli nabycie budynku mieszkalnego oraz gruntu.

Bank, z którym Wnioskodawca zawarł umowę kredytową jest podmiotem, którego działalność podlega nadzorowi państwowego organu nadzoru nad rynkiem finansowym, uprawnionym do udzielania kredytów na podstawie odrębnych ustaw regulujących zasady funkcjonowania takich podmiotów.

Kredyt został zabezpieczony hipotecznie na nieruchomości położonej w (…), działka nr 1 i 2, dla której jest prowadzona księga wieczysta KW Nr (…) i (…).

Przepisem prawa podatkowego, stanowiącym przedmiot wniosku, miał być art. 1 ust. 1 Rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe (Dz. U. poz. 592 ze zm.). W razie jakichkolwiek wątpliwości interpretacyjnych związanych z posłużeniem się, w którymkolwiek miejscu wniosku o wydanie interpretacji innymi wersjami rozporządzenia - Wnioskodawca prosi o uwzględnienie, że wersją prawidłową jest wersja wskazana powyżej.

Pytanie

Czy w sytuacji przedstawionej we wniosku - Wnioskodawca E może skorzystać z zaniechania poboru podatku od umorzenia dochodów związanych z ugodą na podstawie art. 1 ust. 1 Rozporządzenia Ministra Rozwoju i Finansów z dnia 27 marca 2020 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe (Dz. U. z 2020 r. poz. 548 ze zm.)?

Pani stanowisko w sprawie

Zdaniem Wnioskodawcy, Wnioskodawca może skorzystać z zaniechania poboru podatku o którym mowa w art. 1 ust. 1 Rozporządzenia Ministra Rozwoju i Finansów z dnia 27 marca 2020 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe (Dz. U. z 2020 r. poz. 548 ze zm.). dalej: „Rozporządzenie”.

Jak wynika z § 1 ust. 1. Rozporządzenia:

zarządza się zaniechanie poboru podatku dochodowego od osób fizycznych od kwot

a)umorzonych osobie fizycznej wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego, w przypadku gdy kredyt mieszkaniowy został zaciągnięty na realizację jednej inwestycji mieszkaniowej, a w przypadku więcej niż jednego kredytu mieszkaniowego - gdy kredyty mieszkaniowe zostały zaciągnięte na realizację wyłącznic jednej inwestycji mieszkaniowej, oraz

b)osoba fizyczna będąca stroną umowy kredytu mieszkaniowego nie korzystała z zaniechania poboru podatku od kwot umorzonych wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego zaciągniętego na realizację innej niż określona w lit. a inwestycji mieszkaniowej.

Zgodnie z § 3 Rozporządzenia - ilekroć w Rozporządzeniu jest mowa o kredycie mieszkaniowym, należy przez to rozumieć kredyt który został:

1)udzielony przed dniem 15 stycznia 2015 r. przez podmiot, którego działalność podlega nadzorowi państwowego organu nadzoru nad rynkiem finansowym, uprawniony do udzielania kredytów na podstawie odrębnych ustaw regulujących zasady funkcjonowania takich podmiotów, oraz

2)zabezpieczony w postaci hipoteki ustanowionej na nieruchomości lub udziale w nieruchomości lub prawie wieczystego użytkowania gruntu lub udziale w takim prawie, lub spółdzielczym własnościowym prawie do lokalu mieszkalnego lub udziale w takim prawie, lub prawie do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej lub udziale w takim prawie, oraz

3)zaciągnięty na wydatki, o których mowa w art 21 ust 25 pkt 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych

a zatem jako warunki zaniechania poboru podatku należy uznać:

1)umorzenie osobie fizycznej wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego, udzielonego przed dniem 15 stycznia 2015 r. i zabezpieczonego w postaci hipoteki na nieruchomości,

2)zaciągnięcie kredytu na realizację jednej inwestycji mieszkaniowej,

3)brak korzystania wcześniej przez osoby fizyczne z zaniechania poboru podatku od kwot umorzonych wierzytelność

W związku z powyższym z uwagi na fakt:

1)że postępowanie sądowe dotyczy unieważnienia umowy kredytu hipotecznego z 20 maja 2008 r. udzielonego przez (…) - a zatem podmiot, którego działalność podlega nadzorowi państwowego organu nadzoru nad rynkiem finansowym, uprawniony do udzielania kredytów na podstawie odrębnych ustaw, który był w całości przeznaczony na zakup nieruchomości w (…) działka nr 1 i 2, a ewentualna ugoda będzie zawarta w 2023 r.,

2)nieruchomość w (…), działka nr 1 i 2 miała na celu zaspokojenie potrzeb mieszkalnych gospodarstwa domowego składającego się z jednego z kredytobiorców - Pani C, która pozostawała w nieformalnym związku z synem pozostałych kredytobiorców - Panem D, w związku z czym zakup tej nieruchomości należy uznać za jedną inwestycję mieszkaniową, o której mowa w § 1 ust. 5 Rozporządzenia,

3)nieruchomość w (…), działka nr 1 i 2 jest przedmiotem zabezpieczenia hipotecznego,

4)Kredytobiorcy – A, B oraz C, a także następca prawny C – E nigdy nie korzystali z zaniechania poboru podatku od kwot umorzonych wierzytelności.

Wnioskodawcy E przysługuje możliwość skorzystania z zaniechania poboru podatku, o którym mowa w § 1 ust. 1 Rozporządzenia w przypadku zawarcia ugody z (…), której przedmiotem będzie umorzenie salda kredytu i wygenerowania przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W stosunku do kwestii związanych z wstąpieniem w prawa zmarłego kredytobiorcy – C przez córkę – E. Zgodnie z art. 922 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 2020 r. poz. 1740 ze zm.):

§ 1 Prawa i obowiązki majątkowe zmarłego przechodzą z chwilą jego śmierci na jedną lub kilka osób stosownie do przepisów księgi mniejszej.

§ 2 Nie należą do spadku prawa i obowiązki zmarłego ściśle związane z jego osobą jak również prawa, które z chwilą jego śmierci przechodzą na oznaczone osoby niezależnie od tego, czy są one spadkobiercami

§ 3 Do długów spadkowych należą także koszty pogrzebu spadkodawcy w takim zakresie, w jakim pogrzeb ten odpowiada zwyczajom przyjętym w danym środowisku, koszty postępowania spadkowego, obowiązek zaspokojenia roszczeń o zachowek oraz obowiązek wykonania zapisów zwykłych i poleceń, jak również inne obowiązki przewidziane w przepisach księgi niniejszej.

W myśl art. 924 Kodeksu cywilnego, spadek otwiera się z chwilą śmierci spadkodawcy.

Stosownie do art. 925 ww. Kodeksu, spadkobierca nabywa spadek z chwilą otwarcia spadku

Na mocy art. 1012 Kodeksu cywilnego, spadkobierca może bądź przyjąć spadek bez ograniczenia odpowiedzialności za długi (przyjęcie proste), bądź przyjąć spadek z ograniczeniem tej odpowiedzialności (przyjęcie z dobrodziejstwem inwentarza), bądź też spadek odrzucić.

Stosownie do art. 1025 § 1 Kodeksu cywilnego, sąd na wniosek osoby mającej w tym interes stwierdza nabycie spadku przez spadkobiercę. Notariusz na zasadach określonych w przepisach odrębnych sporządza akt poświadczenia dziedziczenia

W myśl art 1030 ww. Kodeksu, do chwili przyjęcia spadku spadkobierca ponosi odpowiedzialność za długi spadkowe tyko ze spadku. Od chwili przyjęcia spadku ponosi odpowiedzialność za te długi z całego swego majątku.

Zgodnie natomiast z art. 1031 § 1 Kodeksu cywilnego, w razie prostego przyjęcia spadku spadkobierca ponosi odpowiedzialność za długi spadkowe bez ograniczenia.

W związku z powyższym w ocenie zainteresowanej D jest ona uprawniona do skorzystania z zaniechania poboru podatku dochodowego i nie powinna płacić podatku od ugody z Bankiem, ponieważ zgodnie z Rozporządzeniem zostały spełnione warunki przez mamę zainteresowanej – C, a Pani E odziedziczyła tylko jej zobowiązanie i wstąpiła w jej miejsce jako kredytobiorca i w związku z powyższym, ma takie samo prawo do skorzystania z zaniechania poboru podatku.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawiła Pani we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z treścią art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2022 r. poz. 2647 ze zm.):

W myśl art. 9 ust. 1a ww. ustawy:

Stosownie do art. 9 ust. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych: