1. W związku z nieodpłatnym nabyciem przez Spółkę udziałów wspólników celem ich umorzenia, po stronie Spółki powstaje przychód (dochód) podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób prawnych, jeśli do umorzenia dojdzie z tzw. „czystego zysku”, tj. bez obniżenia kapitału zakładowego Spółki, 2. Konsekwencje podatkowe będą takie same dla Spółki, jeśli do umorzenia dojdzie poprzez obniżenie kapitału zakładowego Spółki.

Interpretacja indywidualna – stanowisko prawidłowe

Szanowni Państwo,

stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku dochodowym od osób prawnych jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

8 marca 2022 r. za pośrednictwem operatora Poczty Polskiej wpłynął Państwa wniosek z 28 lutego 2022 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy ustalenia, czy:

-w związku z nieodpłatnym nabyciem przez Spółkę udziałów wspólników celem ich umorzenia, po stronie Spółki powstaje przychód (dochód) podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób prawnych, jeśli do umorzenia dojdzie z tzw. „czystego zysku”, tj. bez obniżenia kapitału zakładowego Spółki,

-konsekwencje podatkowe będą takie same dla Spółki, jeśli do umorzenia dojdzie poprzez obniżenie kapitału zakładowego Spółki.

Treść wniosku jest następująca:

Opis zdarzenia przyszłego  

Wnioskodawca (dalej: „Spółka”) jest Spółką (…) z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą (…), wpisaną do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego przez Sąd Rejonowy (…). Spółka jest spółką z ograniczona odpowiedzialnością, której przeważającym przedmiotem działalności jest kupno i sprzedaż nieruchomości na własny rachunek (PKD 68.10.Z). Spółka jest zarejestrowanym czynnym podatnikiem podatku od towarów i usług.

Władze Wnioskodawcy rozważają podjęcie czynności restrukturyzacyjnych w celu uproszczenia i uporządkowania struktury kapitałowej Spółki. W związku z tym, w ramach jednego z etapów powołanej restrukturyzacji, Spółka zamierza nabyć od dwóch swoich udziałowców, będącymi osobami fizycznymi własne udziały, w celu ich dobrowolnego umorzenia, bez wynagrodzenia za zgodą wspólników, których udziały zostaną umorzone.

Umorzenie udziału jest złożoną czynnością korporacyjną, polegająca na unicestwieniu prawa podmiotowego ucieleśnionego w udziale – wygaśnięciu wszelkie praw, zarówno o charakterze majątkowym, jak i korporacyjnym związanych z tymi udziałami. Zgodnie z art. 199 ustawy z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (Dz. U. nr 94 poz. 1037), może nastąpić na trzy sposoby:

·w formie umorzenia dobrowolnego (za zgodą wspólnika),

·w formie umorzenia przymusowego (dokonanego bez zgody wspólnika, którego udziały podlegają umorzeniu) oraz

·w formie, tzw. umorzenia automatycznego (mającego miejsce w przypadku ziszczenia się określonego zdarzenia, które zostało przewidziane wcześniej w umowie spółki).

W tym przypadku, umorzenie udziałów w kapitale zakładowym spółki zostanie przeprowadzone w formie umorzenia dobrowolnego. Możliwość przeprowadzenia takiego umorzenia wynika z umowy Spółki. W pierwszej kolejności Spółka uzyska zgodę wspólników na umorzenie udziałów. Art. 199 § 2 Kodeks spółek handlowych wskazuje na zasadę, iż w przypadku umorzenia udziału wspólnikowi Spółki przysługuje z tego tytułu wynagrodzenie. Jako wyjątek od tej zasady art. 199 § 3 Kodeksu spółek handlowych dopuszcza jednak możliwość, że za zgodą tego wspólnika umorzenie udziału nastąpić może bez należytego mu wynagrodzenia. Taka sytuacja nastąpi również  w tym przypadku; w odniesieniu do umorzonych udziałów – będzie to zatem umorzenie nieodpłatne. Następnie zgromadzenie wspólników podejmie uchwały w sprawie umorzenie, w której zostaną wskazane w szczególności: podstawa prawna umorzenia oraz to, że umorzenie udziałów odbędzie się bez wynagrodzenia. W dalszej kolejności sporządzone zostaną umowy nabycia udziałów przez Spółkę celu ich umorzenia.

Spółka przewiduje dwa tryby umorzenia, po pierwsze: umorzenie nabytych udziałów zostanie dokonane bez obniżenia kapitału zakładowego, a zatem z tzw. „czystego zysku” (zysku netto) spółki. Umorzenie takie polega na zmniejszeniu liczby udziałów, przy zachowaniu niezmienionej wartości kapitału zakładowego i nie wymaga przeprowadzenia tzw. postępowania konwokacyjnego.

W drugim przypadku, do umorzenia dojdzie poprzez obniżenie kapitału zakładowego Spółki. W związku z tym, dojdzie do podjęcia przez zgromadzenie wspólników uchwał o obniżeniu kapitału zakładowego Spółki oraz o zmianie umowy Spółki. Uchwały te zostaną zaprotokołowane przez notariusza. Następnie, przeprowadzone zostanie tzw. postępowanie konwokacyjne. Ma ono na celu ochronę wierzycieli Spółki. Polega ono na tym, że Spółka ma obowiązek ogłosić o obniżeniu kapitału zakładowego i wezwać wierzycieli do wniesienia sprzeciwu, jeżeli nie zgadzają się na obniżenie, w terminie trzech miesięcy od dnia publikacji ogłoszenia. Wierzyciele, którzy w tym terminie zgłoszą sprzeciw, zostaną przez spółkę zaspokojeni lub zabezpieczeni.

Po upływie terminu do zgłoszenia ewentualnego sprzeciwu, w krajowym rejestrze sądowym zostanie złożony wniosek o rejestrację obniżenia kapitału zakładowego.

Przeprowadzenie transakcji w opisany powyżej sposób ma na celu osiągnięcie opisanych powyżej celów prawnych (umożliwienie przeprowadzenia transakcji w sposób zgodny z regulacjami Kodeksu spółek handlowych oraz uporządkowanie stanu właścicielskiego pomiędzy przedsiębiorcami) i ekonomicznych (synergia działalności każdego z przedsiębiorców celem efektywnego wykorzystania wiedzy oraz doświadczenia poszczególnych przedsiębiorców). Tym samym, nie można uznać, że głównym lub jednym z głównych celów przeprowadzanej transakcji jest uniknięcie lub uchylenie się od opodatkowania. Innymi słowy, uwarunkowania gospodarcze i prawne uzasadniają przeprowadzenie w sposób opisany we wniosku i skorzystanie z określonych regulacji ustaw podatkowych. Przedmiotem wniosku są konsekwencje podatkowe umorzenia udziałów Wnioskodawcy bez wynagrodzenia posiadanych przez wspólników Wnioskodawcy.

Pytania

1.Czy w związku z nieodpłatnym nabyciem przez Spółkę udziałów wspólnika będącego osobą fizyczna lub osobą prawną celem ich umorzenia, po stronie Spółki powstaje przychód (dochód) podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób prawnych, jeśli do umorzenia dojdzie z tzw. „czystego zysku”, tj. bez obniżenia kapitału zakładowego Spółki?

2.Czy konsekwencje podatkowe umorzenia będą takie same dla Spółki, jeśli do umorzenia dojdzie poprzez obniżenie kapitału zakładowego Spółki?

Państwa stanowisko w sprawie

Zdaniem Wnioskodawcy, w związku z nieodpłatnym nabyciem przez Spółkę udziałów wspólników będących osobami fizycznymi celem ich umorzenia, zarówno w sytuacji, gdy do umorzenia dojdzie z tzw. „czystego zysku”, jak i wtedy, gdy nastąpi to poprzez obniżenie kapitału zakładowego, po stronie Spółki nie powstanie przychód podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób prawnych.

Zgodnie z art. 7 ust. 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. 1992 nr 21 poz. 86, „ustawa o CIT”), przedmiotem opodatkowania podatkiem dochodowym jest dochód bez względu na rodzaj źródeł przychodów, z jakich dochód ten został osiągnięty; w wypadkach, o których mowa w art. 21 i 22, przedmiotem opodatkowania jest przychód. Łączna wykładnia ww. przepisów prowadzi do wniosku, że opodatkowanie podatkiem dochodowym od osób prawnych wystąpi w stosunku do tych kategorii, które zgodnie z ustawą o CIT stanowią odpowiednio dochód albo przychód. Zatem, jeśli określonej kategorii nie można, zgodnie z ustawą podatkową uznać ani za przychód, ani też za dochód podatkowy, to kategoria ta nie będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób prawnych.

Z art. 7 ust. 2 ustawy o CIT wynika, że dochodem jest, z zastrzeżeniem art. 10 i 11, nadwyżka sumy przychodów nad kosztami ich uzyskania, osiągnięta w roku podatkowym. Ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych nie zawiera natomiast definicji przychodu; precyzuje jednak poprzez przykładowe wyliczenie zawarte w art. 12 ust. 1 -3 i 3c i ust. 4b, kategorie, zaliczane do przychodów, a także enumeratywnie wylicza, jakiego rodzaju wpływy podmiotu gospodarczego nie są zaliczane do przychodów (ust. 4). W katalogu tym nie wskazano, iż przychodem Spółki jest wartość nabytych nieodpłatnie przez spółkę własnych akcji w celu ich umorzenia, czyli wartość, o którą ulegnie obniżeniu kapitał zakładowy Spółki. Niezależnie jednak od faktu, iż określony w art. 12 tej ustawy katalog przypadków powodujących powstanie przychodu nie jest enumeratywny, należy stwierdzić, że w sytuacji opisanej w stanie faktycznym (winno być: zdarzeniu przyszłym) Spółka nie uzyskuje żadnego realnego przysporzenia, które podlegałoby opodatkowaniu podatkiem dochodowym. W szczególności, nie otrzymuje ona żadnych świadczeń, które mogłyby podlegać opodatkowaniu oraz nie są umarzane jej zobowiązania. Innymi słowy, w wyniku nieodpłatnego nabycia własnych udziałów, majątek Spółki nie wzrośnie. Dojdzie jedynie do przesunięć w ramach kapitałów (z podstawowego na zapasowy), a aktywa Spółki pozostaną na niezmiennym poziomie.

Tym samym nie ma podstaw do przyjęcia, iż mamy w tej sytuacji do czynienia z powstaniem przychodu, a w konsekwencji dochodu. Dobrowolne umorzenie udziałów bez wynagrodzenia będzie więc dla Wnioskodawcy czynnością neutralną na gruncie podatku dochodowego od osób prawnych.

Wnioskodawca stoi na stanowisku, że nie można uznać, że w rozpatrywanej sytuacji dochodzi do powstania przychodu z nieodpłatnych świadczeń, o których mowa w art. 12 ust. 1 pkt 2 ustawy o CIT. Przyjmuje się, że pojęcie nieodpłatnych świadczeń obejmuje zarówno te wszystkie zjawiska gospodarcze i zdarzenia prawne, których następstwem jest uzyskanie korzyści kosztem innego podmiotu, jak i zdarzenia prawne bądź gospodarcze, których skutkiem jest nieodpłatne, a zatem niezwiązane z kosztami bądź inną formą ekwiwalentu, przysporzenie majątku tej osobie (uchwała składu 7 sędziów NSA z 18 listopada 2002 r., FPS 9/02). Za świadczenia nieodpłatne w rozumieniu przepisów ustawy o CIT należy zatem uznać te świadczenia, które przynoszą wymierną korzyść finansową dla podatnika (korzyść ta nie powinna być dostępna w sposób powszechny dla innych podmiotów) i jednocześnie nie wiąże się z koniecznością poniesienia świadczenia wzajemnego. Nabycie własnych udziałów w celu ich umorzenia, nawet jeżeli następuje bez wynagrodzenia, nie prowadzi do uzyskania realnego przysporzenia, w wyniku którego następuje powiększenie majątku Spółki. Co zostało potwierdzone licznymi w interpretacjach indywidualnych: Znak IPBPB-1-1/4510-174/16-1/WRZ lub Znak: ILBP3/4510-1-210/16-2/JG.

Wnioskodawca stoi na stanowisku, że dobrowolne umorzenie własnych udziałów bez wynagrodzenia nie skutkuje również powstaniem przychodu w postaci wartości umorzonych zobowiązań (art. 12 ust. 1 pkt 3 ustawy o CIT). Objęcie udziałów przez wspólnika nie wiąże się z zaistnieniem po stronie spółki zobowiązania finansowego, które następnie miałoby ulec umorzeniu. Jak czytamy w interpretacji izby skarbowej w Bydgoszczy z 1 kwietnia 2016 r (Znak: ITPB3/4510-22/16-2/JG): „należy podkreślić, że umorzenie udziałów bez wynagrodzenia wprost dopuszczono w art. 199 § 3 Kodeksu spółek handlowych, dlatego też nie można uznać za umorzenie zobowiązania spółki do zapłaty wynagrodzenia za umarzane udziały. Nie nastąpiło bowiem umorzenie jej zobowiązań wobec wspólników, gdyż nabycie lub objęcie przez wspólnika udziału w spółce kapitałowej nie powoduje powstania po stronie spółki żadnego zobowiązania finansowego wobec tego wspólnika. Tym samym, umorzenia udziałów nie można utożsamiać ze stanowiącym przychód umorzeniem zobowiązań”.

Za przyjęciem takiego stanowiska przemawia pogląd wyrażony w piśmie Ministerstwa Finansów, będącym odpowiedzią na zapytanie poselskie (pismo z dnia 23 lutego 2004 r.). w piśmie tym czytamy, że „oceniając skutki podatkowe będące następstwem nabycia przez spółkę własnych udziałów w celu ich umorzenia bez wynagrodzenia, stwierdzić należy, że wśród określonych w przepisach ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych zdarzeń powodujących powitanie przychodu, sytuacja taka wprost nie jest wskazana. Niezależnie jednak od faktu, iż określony w art. 12 tej ustawy katalog przypadków powodujących powstanie przychodu nie jest enumeratywny, zdaniem Ministra Finansów, nabycie przez spółkę kapitałową własnych udziałów celem ich umorzenia nawet bez wynagrodzenia - nie spowoduje powstania przychodu w tej spółce”.

Analogiczny podgląd wyrażony został w piśmie Dyrektora Izby Skarbowej w Krakowie z dnia 28 października 2005 r. (Znak: PD-1/1/4218-27/05). Czytamy w nim, że „organ odwoławczy podziela stanowisko spółki, że nabycie udziałów bez wynagrodzenia w celu ich umorzenia jest dla niej obojętne podatkowo. Z ww. przepisów nie wynika bowiem, aby w przedstawionym stanie faktycznym po stronie spółki powstał obowiązek zapłaty podatku dochodowego od osób prawnych. Należy mieć na uwadze, że w opisanej wyżej sytuacji spółka nie otrzyma dochodu. Zatem zbycie udziałów bez wynagrodzenia wspólników w celu ich umorzenia jest dla spółki podatkowo obojętne, gdyż nie uzyskała ona z tego tytułu przychodu”.

Należy zwrócić uwagę, że okoliczność, iż do umorzenia dojdzie z tzw. „czystego zysku”, bądź poprzez obniżenie kapitału zakładowego, nie wpływa na to, że w związku z nieodpłatnym nabyciem przez Spółkę udziałów wspólnika będącego osobą fizyczna lub osobą prawną celem ich umorzenia, po stronie Spółki nie powstanie przychód.