Skutki podatkowe umorzenia zobowiązania.

Interpretacja indywidualna – stanowisko nieprawidłowe

Szanowny Panie,

stwierdzam, że Pana stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku dochodowym od osób fizycznych jest nieprawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

8 maja 2023 r. wpłynął Pana wniosek z 8 maja 2023 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy skutków podatkowych umorzenia zobowiązania. Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

Zgodnie ze stanem faktycznym, wraz z małżonką zaciągnęli Państwo kredyt hipoteczny w banku (…) w maju 2017 roku. W wyniku pandemii Covid 19 i braku możliwości spłacania kredytu doszło do zaległości na rzecz banku i pomimo prób ugody oraz prośby o restrukturyzację kredytu, bank postanowił wypowiedzieć umowę. W następstwie wypowiedzenia umowy, bank (…) zażądał natychmiastowej spłaty zadłużenia, literalnie strasząc Państwo postępowaniem sądowym oraz zajęciem komorniczym. Nieruchomość udało się zbyć, a w wyniku długich negocjacji bank zgodził się umorzyć część zadłużenia – dokładnie (…) PLN dla Pana i taką samą kwotę dla żony.

W wyniku orzeczeń sądów oraz wydanych opinii przez KIS, w tożsamych lub bardzo podobnych sprawach oraz opierając się o rozporządzenia ministra rozwoju i finansów z 27 marca 2020 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe; istnieje asumpt do twierdzenia, że jako podatnik spełnia Pan wszystkie przesłanki do zaniechania poboru podatku w rzeczonej sprawie. Obowiązujące rozporządzenie Ministra Finansów, jednoznacznie pozwala nie pobierać PIT od umorzonych kredytów. Przepisy wskazują kilka niezbędnych przesłanek, które trzeba spełnić, by nie płacić podatku. Kluczowe jest wykazanie zaspokojenia przez kredytobiorców własnych celów mieszkaniowych. Potwierdza to niedawna interpretacja podatkowa.

Z całą stanowczością pragnie Pan podkreślić, że wszystkie przesłanki rozporządzenia zostają przez Pana spełnione; nieruchomość od pierwszego dnia była tylko i wyłącznie użytkowana na własne cele mieszkaniowe; po drugie – jako kredytobiorca nigdy wcześniej nie korzystał Pan z absolutnie żadnego umorzenia kredytu, w tym kredytu hipotecznego.

Pytanie

Czy zasadny jest pobór podatku od umorzonego zadłużenia, jeżeli rozporządzenie Ministra Finansów jest w pełni wypełnione zgodnie z jego treścią?

Pana stanowisko w sprawie

W oparciu o opinie KIS oraz orzecznictwo sądów uważa Pan, że zaniechanie poboru podatku od umorzonej części zadłużenia wobec banku spełnia w pełni przesłanki treści rozporządzenia w ww. sprawie oraz stoi w zgodzie z interpretacją podatkową stanowionych przepisów.

Najważniejszym kryterium przy rozstrzyganiu tego typu spraw pozostaje spełnienie przesłanek wymienionych zgodnie z treścią rozporządzenia:

§ 1. [Zaniechanie poboru podatku od kwot umorzonych wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego oraz od świadczeń z tytułu kredytu mieszkaniowego w związku z powstaniem przychodu z tytułu zastosowania ujemnego oprocentowania]

1.Zarządza się zaniechanie poboru podatku dochodowego od osób fizycznych od kwot:

1)umorzonych osobie fizycznej wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego, w przypadku gdy:

a)kredyt mieszkaniowy został zaciągnięty na realizację jednej inwestycji mieszkaniowej, a w przypadku więcej niż jednego kredytu mieszkaniowego – gdy kredyty mieszkaniowe zostały zaciągnięte na realizację wyłącznie jednej inwestycji mieszkaniowej, oraz

b)osoba fizyczna będąca stroną umowy kredytu mieszkaniowego nie korzystała z zaniechania poboru podatku od kwot umorzonych wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego zaciągniętego na realizację innej niż określona w lit. a inwestycji mieszkaniowej; (...)

2.Kwoty wierzytelności, o których mowa w ust. 1 pkt 1, obejmują:

1)kwoty kredytu mieszkaniowego (kapitału);

2)odsetki, w tym odsetki skapitalizowane, i prowizje;

3)opłaty, jeżeli ich poniesienie przez kredytobiorcę było niezbędne do zawarcia umowy kredytu mieszkaniowego, z wyjątkiem kosztów usług dodatkowych, w szczególności ubezpieczeń.

3.W przypadku gdy kredyt mieszkaniowy został zaciągnięty również na wydatki inne niż określone w art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 1128, z późn. zm.), zaniechanie, o którym mowa w ust. 1 pkt 1, obejmuje kwotę wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego w części, w jakiej kwota kredytu mieszkaniowego zaciągniętego na wydatki określone w art. 21 ust. 25 pkt 1 tej ustawy pozostaje do całkowitej kwoty zaciągniętego kredytu mieszkaniowego.

4.W przypadku gdy kredyt mieszkaniowy został zastąpiony kredytem refinansowym lub gdy na jego spłatę został zaciągnięty kredyt konsolidacyjny, zaniechanie, o którym mowa w ust. 1 pkt 1, obejmuje odpowiednio kwotę wierzytelności z tytułu kredytu refinansowego lub konsolidacyjnego w części odpowiadającej kwocie wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego.

5.Przez jedną inwestycję mieszkaniową, o której mowa w ust. 1 pkt 1 lit. a, rozumie się inwestycję, której celem jest zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych:

1)jednego gospodarstwa domowego albo

2)więcej niż jednego gospodarstwa domowego, w przypadku gdy osoby fizyczne mające zajmować wspólnie jeden budynek mieszkalny, nie mniej niż jedna osoba fizyczna z każdego takiego gospodarstwa, są osobami zaliczonymi do I grupy podatkowej w rozumieniu art. 14 ust. 3 pkt 1 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (Dz. U. z 2021 r. poz. 1043).

6.Przez jedno gospodarstwo domowe, o którym mowa w ust. 5, rozumie się gospodarstwo prowadzone przez osobę fizyczną zajmującą jeden lokal mieszkalny albo jeden budynek mieszkalny jednorodzinny, samodzielnie lub wspólnie z innymi osobami stale z nią zamieszkującymi i gospodarującymi.

7.W przypadku gdy stroną umowy kredytu mieszkaniowego na realizację jednej inwestycji mieszkaniowej, o której mowa w ust. 1 pkt 1 lit. a, są co najmniej dwie osoby fizyczne, zaniechanie poboru podatku, o którym mowa w ust. 1 pkt 1, ma zastosowanie wyłącznie do osób, o których mowa w ust. 1 pkt 1 lit. b.

W przypadku Pana osoby, zostały spełnione przesłanki do zaniechania poboru podatku od kwot umorzonych wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawił Pan we wniosku jest nieprawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Podstawową zasadą obowiązującą w przepisach ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2647 ze zm.) jest zasada powszechności opodatkowania, która wyrażona została w art. 9 ust. 1 tej ustawy.

Zgodnie z jego treścią:

Treść powyższego przepisu wskazuje, że opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlegają wszelkiego rodzaju dochody uzyskane przez podatnika, z wyjątkiem tych, które zostały enumeratywnie wymienione w katalogu zwolnień przedmiotowych zawartym w powyższej ustawie, bądź od których zaniechano poboru podatku.

Stosownie do art. 9 ust. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Jak stanowi art. 11 ust. 1 ww. ustawy:

Za przychody należy zatem uznać każdą formę przysporzenia majątkowego, zarówno formę pieniężną jak i niepieniężną, w tym nieodpłatne świadczenia otrzymane przez podatnika. Wskazać również należy, że dla celów podatkowych przyjmuje się – co znajduje potwierdzenie w orzecznictwie – że pojęcie nieodpłatnego świadczenia, o którym mowa w art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ma szerszy zakres niż w prawie cywilnym. Obejmuje ono bowiem wszystkie zjawiska gospodarcze i zdarzenia prawne, których następstwem jest uzyskanie korzyści kosztem innego podmiotu, lub te wszystkie zdarzenia prawne i zdarzenia gospodarcze, których skutkiem jest nieodpłatne, to jest niezwiązane z kosztami lub inną formą ekwiwalentu, przysporzenie majątku tej osobie, mające konkretny wymiar finansowy.

Zgodnie natomiast z definicją dochodu jest nim nadwyżka przychodów ze źródła nad kosztami jego uzyskania.

Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych wyraźnie rozróżnia źródła przychodów oraz sposób opodatkowania dochodów z poszczególnych źródeł.

Stosownie do przepisów tej ustawy odrębnym źródłem przychodów są określone w art. 10 ust. 1 pkt 9 – inne źródła.

Stosownie do art. 20 ust. 1 ww. ustawy:

Użycie w powyższym przepisie sformułowania „w szczególności”, wskazuje, że definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ustawy. O przychodzie podatkowym z innych źródeł będziemy mówić w każdym przypadku, kiedy u podatnika wystąpią realne korzyści majątkowe.

Umorzenie wierzytelności następuje w przypadku zwolnienia z długu, czyli zrzeczenia się przez wierzyciela prawa do wierzytelności, bez uzyskania świadczenia ze strony dłużnika. Takie zrzeczenie się, pod warunkiem, że dłużnik je przyjmie, powoduje, że zobowiązanie wygasa.

Zgodnie bowiem z instytucją zwolnienia z długu uregulowaną w art. 508 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 1360 ze zm.):

Zatem, dla umorzenia wierzytelności koniecznym jest zgoda dłużnika (np. uzyskana w wyniku ugody, czy poprzez oświadczenie).

Osoba, która została zwolniona z obowiązku uregulowania zobowiązania finansowego osiąga konkretne przysporzenie majątkowe (przychód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).

Tym samym, umorzoną kwotę wierzytelności należy zakwalifikować do przychodu z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 w zw. z art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Z wyżej omówionych przepisów wynika, że opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlegają wszelkiego rodzaju dochody uzyskane przez podatnika z wyjątkiem tych, które zostały enumeratywnie wymienione w katalogu zwolnień przedmiotowych, zawartym w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych, bądź od których zaniechano poboru podatku.

We wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej powołuje się Pan na Rozporządzenie Ministra Finansów w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe.

W związku z niewskazaniem przez Pana w opisie stanu faktycznego kiedy dokładnie doszło do umorzenia zadłużenia, należy przeanalizować zapisy:

1)rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 27 marca 2020 r w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe (Dz.U. z 2020 r. poz. 548), oraz

2)rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe (Dz.U. z 2022 r. poz. 592 ze. zm.).

Zgodnie z § 1 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 27 marca 2020 r w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe. (Dz.U. z 2020 r. poz. 548):

Z kolei § 3 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe (Dz.U. z 2022 r. poz. 592 ze. zm.) stanowi, że:

W przedstawionym przez Pana opisie stanu faktycznego ewentualne zaniechanie poboru podatku nie może znaleźć zastosowania. Nie jest spełniony podstawowy warunek tj. data zaciągnięcia kredytu hipotecznego.

Z ww. rozporządzeń wynika, że zaniechanie poboru podatku znajdzie zastosowanie do umorzonych osobom fizycznym kwot wierzytelności z tytułu kredytów zaciągniętych na własne cele mieszkaniowe i zabezpieczonych hipotecznie, udzielonych przed dniem 15 stycznia 2015 r. przez podmioty uprawnione do udzielania kredytów na podstawie odrębnych ustaw, w przypadku, gdy osoba fizyczna, której umorzono zobowiązanie z tytułu kredytu nie skorzystała z umorzenia zobowiązania z tytułu innego kredytu na własne cele mieszkaniowe zabezpieczonego hipotecznie stanowiącego własność lub współwłasność podatnika.

W opisie stanu faktycznego wskazał Pan, że wraz z małżonką zaciągnęliście Państwo kredyt hipoteczny w banku w maju 2017 roku. Jednym z podstawowych warunków uprawniających do skorzystania z ewentualnego zaniechania poboru podatku, wynikającego z ww. rozporządzeń, jest zaciągnięcie kredytu przed 15 stycznia 2015 r.

Pan tego warunku nie spełnia.

W związku z powyższym, nie może Pan skorzystać z zaniechania poboru podatku wynikającego ze wskazanych rozporządzeń.

Dodatkowo informujemy, że w związku z zaciągnięciem przez Pana kredytu hipotecznego po 15 stycznia 2015 r. pozostałe warunki uprawniające do zastosowania omawianych rozporządzeń nie podlegały analizie.

Reasumując, kwota umorzonego zadłużenia stanowi dla Pana przychód z innych źródeł, o którym mowa w art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych w zw. z art. 10 ust. 1 pkt 9 tej ustawy. W rezultacie jest Pan zobowiązany do opodatkowania takiego przychodu i wykazania go w zeznaniu podatkowym składanym za rok podatkowy w którym osiągnięty został przychód (tj. za rok, w którym doszło do umorzenia ww. zobowiązania).

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Pan przedstawił i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia.

Dodatkowo wyjaśniamy, że w miejscu przeznaczonym do podania adresu ePUAP (część B.5, poz. 32 formularza ORD-IN) wskazał Pan adres e-mail: (…). Jednocześnie, Pana wniosek z 8 maja 2023 r. został przesłany przy wykorzystaniu systemu teleinformatycznego ePUAP z adresu: (…), który to adres jest prawidłowym adresem wykorzystywanym w systemie ePUAP. Zatem korespondencja dotycząca analizowanej sprawy będzie przekazywana Panu na ww. adres ePUAP: (…).

Końcowo należy wskazać, że interpretacje prawa podatkowego wydawane są w indywidualnej sprawie zainteresowanego, co wynika z treści art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.). W związku z tym, interpretacje te wywierają skutki prawne jedynie w stosunku do tego podmiotu, do którego są skierowane. Zatem, niniejsza interpretacja indywidualna jest wiążąca dla Pana jako osoby występującej z wnioskiem, natomiast nie wywołuje skutków prawnych dla innych osób (Pana żony).

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

·Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Pana sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pan do interpretacji.

·Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

·Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pan prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w (…). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 259 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

·w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

·w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.).