Skutki podatkowe przeniesienia lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość w zamian za dożywotnią rentę.

Interpretacja indywidualna – stanowisko prawidłowe

Szanowni Państwo,

stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku dochodowym od osób fizycznych jest prawidłowe.

Zakres wniosku wspólnego o wydanie interpretacji indywidualnej

15 grudnia 2022 r. wpłynął Państwa wniosek wspólny z 14 grudnia 2022 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych przeniesienia lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość w zamian za dożywotnią rentę oraz podatku od czynności cywilnoprawnych. Uzupełnili go Państwo – w odpowiedzi na wezwania – pismem z 15 lutego 2023 r.  (wpływ 20 lutego 2023 r.) oraz pismem złożonym 6 marca 2023 r.

Treść wniosku wspólnego jest następująca:

Zainteresowani, którzy wystąpili z wnioskiem

1)    Zainteresowany będący stroną postępowania: (…),

2)    Zainteresowany niebędący stroną postępowania: (…).

Opis zdarzenia przyszłego

Pan P. zamierza zawrzeć z Panem R. umowę przeniesienia własności mieszkania w zamian za dożywotnią rentę, w formie przewidzianej przepisami prawa. Zgodnie z tą umową Pan P. zobowiąże się do comiesięcznego płacenia renty na rzecz Pana R. w kwocie 1 000 zł (słownie: tysiąc złotych). Pan R w zamian za świadczenie przez Pana P. dożywotnio na Jego rzecz wyżej wskazanej kwoty tytułem dożywotniej renty, przeniesie na rzecz Pana P. własność mieszkania o powierzchni 26,87 m², położonego w ...... Pan K. na mocy rzeczonej umowy będzie miał prawo przebywać dożywotnio w przeniesionym na rzecz Pana P. mieszkaniu.

W uzupełnieniu wniosku wspólnego na pytanie Organu o treści cyt.: „jaki tytuł prawny przysługuje Panu R. do lokalu mieszkalnego położonego w ....., który ma być przedmiotem przeniesienia w zamian za dożywotnią rentę (lokal mieszkalny stanowiący odrębną nieruchomość, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego, inny – jaki)?”, wskazali Państwo, że tytuł prawny, który przysługuje Panu R. do lokalu mieszkalnego położonego w ....., który ma być przedmiotem przeniesienia w zamian za dożywotnią rentę, to lokal mieszkalny stanowiący odrębną nieruchomość.

Na pytanie Organu o treści cyt.: „kiedy (prosimy wskazać datę) oraz w jaki sposób  (np. w drodze umowy sprzedaży, umowy darowizny, umowy zamiany, spadku itp.) Pan R. stał się właścicielem ww. lokalu mieszkalnego, który ma być przedmiotem przeniesienia w zamian za dożywotnią rentę? Informacja ta wynika z zawartego we wniosku pytania nr 4, jednakże nie przedstawiono jej w opisie zdarzenia przyszłego”, wskazali Państwo, że Pan R. stał się właścicielem ww. lokalu mieszkalnego, mającego być przedmiotem przeniesienia w zamian za dożywotnią rentę w dniu 7 stycznia 2021 r. w drodze umowy zamiany zawartej w formie aktu notarialnego.

Na pytanie Organu o treści cyt.: „kiedy (prosimy wskazać rok) zamierza Pan zawrzeć z Panem R. umowę renty dożywotniej?”, wskazali Państwo, że zamierza Pan zawrzeć z Panem R. umowę renty dożywotniej w 2023 r. (przeniesienie własności lokalu w zamian za dożywotnią rentę).

Na pytanie Organu o treści cyt.: „czy przeniesienie własności ww. lokalu mieszkalnego nastąpi na podstawie umowy renty dożywotniej zawartej aktem notarialnym?”, wskazali Państwo, że przeniesienie własności ww. lokalu mieszkalnego nastąpi na podstawie umowy renty dożywotniej zawartej w formie aktu notarialnego.

Na pytanie Organu o treści cyt.: „czy planowane przeniesienie własności przez Pana R. ww. lokalu mieszkalnego w drodze umowy renty dożywotniej (odpłatnej) na rzecz Pana nie nastąpi w ramach wykonywania działalności gospodarczej w rozumieniu art. 5a pkt 6 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych  (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2647 ze zm.)?”, wskazali Państwo, że planowane przeniesienie własności przez Pana R. ww. lokalu mieszkalnego nie nastąpi w ramach wykonywania działalności gospodarczej w rozumieniu art. 5a pkt 6 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2647 ze zm.).

Pytania

1.Czy Pan  P. będzie zobowiązany do zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych? Jeśli tak, to w jaki sposób obliczona powinna zostać jego wysokość?

2.Czy w związku z nabyciem nieruchomości, Pan P. będzie zobowiązany do zapłaty podatku dochodowego?

3.Czy w związku z comiesięcznym świadczeniem na rzecz Pana R. kwoty 1 000 zł (słownie: tysiąca złotych), Pan R. będzie zobowiązany do comiesięcznego opodatkowania podatkiem dochodowym przekazywanej Mu kwoty?

4.Czy Pan R. będzie zobowiązany do zapłaty podatku dochodowego, gdyż nieruchomość, która ma zostać przekazana na rzecz Pana P. stała się Jego własnością na podstawie umowy zamiany, która została zawarta w 2021 r., a więc w dniu zawarcia umowy przeniesienia własności nieruchomości w zamian za dożywotnią rentę nie upłynie jeszcze 5 lat od dnia jej nabycia?

Przedmiotem niniejszej interpretacji jest odpowiedź na pytania oznaczone we wniosku nr: 2, 3 i 4, dotyczące podatku dochodowego od osób fizycznych. Natomiast w zakresie pytania oznaczonego we wniosku nr 1, dotyczącego podatku od czynności cywilnoprawnych, zostanie wydane odrębne rozstrzygnięcie.

Państwa stanowisko w sprawie

W Państwa ocenie, w odniesieniu do pytań dotyczących podatku dochodowego od osób fizycznych, zakres istnienia obowiązku podatkowego określa przepis art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2020 r. poz. 1426), zgodnie z którym opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Art. 10 ust. 1 pkt 8 ww. ustawy stanowi z kolei, iż źródłem przychodów jest odpłatne zbycie, z zastrzeżeniem ust. 2:

a)nieruchomości lub ich części oraz udziału w nieruchomości,

b)spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego lub użytkowego oraz prawa do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej,

c)prawa wieczystego użytkowania gruntów,

d)innych rzeczy,

– jeżeli odpłatne zbycie nie następuje w wykonaniu działalności gospodarczej i zostało dokonane w przypadku odpłatnego zbycia nieruchomości i praw majątkowych określonych w lit. a-c – przed upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie, a innych rzeczy – przed upływem pół roku, licząc od końca miesiąca, w którym nastąpiło nabycie; w przypadku zamiany okresy te odnoszą się do każdej z osób dokonującej zamiany.

Strony zamierzają zawrzeć umowę dożywotniej renty w zamian za przeniesienie własności mieszkania.

Umowa renty została zdefiniowana w art. 903 Kodeksu cywilnego, zgodnie z którym, przez umowę renty jedna ze stron zobowiązuje się względem drugiej do określonych świadczeń okresowych w pieniądzu lub w rzeczach oznaczonych tylko co do gatunku.

Zobowiązanie do świadczenia renty może nastąpić w zamian za nabycie prawa, które zgodnie z przepisami Kodeksu Cywilnego nie może być przedmiotem świadczenia renty, np. w zamian za przeniesienie własności nieruchomości. Co do okresu, na jaki ustanawia się rentę, to może on być określony w umowie albo nieokreślony, np. na czas życia osoby uprawnionej.

Jak powszechnie wskazuje się w doktrynie, umowę o rentę należy zaliczyć do kategorii umów nazwanych, które stanowią samoistne źródło zobowiązania. Jest to również umowa konsensualna, mająca charakter losowy (korzyści stron nie są równe ani pewne). Może być ona ukształtowana jako umowa odpłatna lub pod tytułem darmym.

Do kategorii umów odpłatnych zaliczamy takie umowy, w których świadczenie jednej strony umowy znajduje swój odpowiednik w świadczeniu drugiej strony. Elementem koniecznym takiej umowy jest więc zaistnienie takiego stanu, w którym każda ze stron umowy uzyskuje ekwiwalent dla własnego świadczenia, rozumiany jako korzyść majątkowa (niekoniecznie w postaci pieniężnej). Do umów odpłatnych nie można więc zaliczyć takich sytuacji, w których tylko jedna ze stron stosunku prawnego odnosi korzyść z dokonanego świadczenia.

Jak stanowi art. 487 § 2 Kodeksu cywilnego, umowa jest wzajemna, gdy obie strony zobowiązują się w taki sposób, że świadczenie jednej z nich ma być odpowiednikiem świadczenia drugiej.

Umowa renty ma niewątpliwie charakter umowy odpłatnej, ale nie można jej uznać za umowę wzajemną. Świadczenia spełniane przez strony tej umowy nie są ekwiwalentne, gdyż w przypadku umowy dożywotniej renty w zamian za przeniesienie własności nieruchomości nie jest z góry znana wartość całego świadczenia.

Zgodnie z art. 906 Kodeksu cywilnego, do renty ustanowionej za wynagrodzeniem stosuje się odpowiednio przepisy o sprzedaży, a do renty ustanowionej bez wynagrodzenia stosuje się przepisy o darowiźnie.

Pomimo odpowiedniego stosowania przepisów o sprzedaży lub darowiźnie, renta jest umową innego rodzaju, gdyż zachowuje ona swoją pełną odrębność prawną. Reguły dotyczące stosowania renty ustalane są przy odpowiednim zastosowaniu przepisów dotyczących sprzedaży lub darowizny.

W omawianym przypadku mamy do czynienia z rentą ustanowioną za wynagrodzeniem. Wartość świadczenia tytułem wynagrodzenia za ustanowienie renty (w tym przypadku wartość przenoszonej nieruchomości) nie musi odpowiadać wartości świadczeń z renty, a więc brak jest elementu ekwiwalentności renty, co sprawia, że brak jest podstaw do uznania tej umowy za wzajemną. Każda ze stron zawieranej umowy musi się liczyć z tym, że istnieje możliwość, że ogólna wartość świadczeń drugiej strony nie będzie obiektywnie odpowiadała wartości jej świadczenia.

Sam termin „wynagrodzenie” w zamian za ustanowienie renty nie przesądza o ekwiwalentności świadczeń stron, stąd też z uwagi na odpłatny charakter tej umowy, bez względu na to, czy świadczenia stron są ekwiwalentne, należy do niej odpowiednio stosować przepisy o sprzedaży.

Ustawodawca w przepisie art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, użył pojęcia „odpłatne zbycie”, nie zawężając katalogu odpłatnych czynności prawnych, które prowadzą do przeniesienia własności nieruchomości (udziału w nieruchomości) bądź prawa, jedynie do umowy sprzedaży czy zamiany. Tak więc pod pojęciem odpłatnego zbycia należy rozumieć każdą czynność, w wyniku której dochodzi do przeniesienia prawa własności o charakterze odpłatnym. Biorąc pod uwagę powyższe, w wyniku zawarcia umowy renty w zamian za przeniesienie własności nieruchomości, dochodzi do odpłatnego zbycia nieruchomości.

Skoro więc dojdzie do odpłatnego zbycia nieruchomości, Pan  P. nie będzie zobowiązany do zapłaty podatku dochodowego jako nabywca nieruchomości.

W przedstawionym zdarzeniu przyszłym otrzymywana renta, ustanowiona na mocy odpłatnej umowy renty, w zamian za przeniesienie prawa własności lokalu mieszkalnego, stanowić będzie formę odpłatności za jego zbycie. Tak więc skutki podatkowe otrzymywania dożywotniej renty przez Pana R. w zamian za zbycie tego lokalu w drodze umowy odpłatnej renty rozpatrywać należy na podstawie przepisu art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Dla dalszych rozważań niezwykle istotne jest, iż ustawodawca w żadnym razie nie określa, jakoby uprawnienia osoby mającej otrzymywać rentę od zobowiązanego z tej umowy, były ceną za przeniesienie własności nieruchomości. Co więcej, czas trwania umowy, którą planują zawrzeć Strony, a przez to i wysokość świadczeń, do których zobowiązany będzie podmiot nabywający nieruchomość, nie są możliwe do określenia w chwili zawierania tejże umowy. W takim przypadku niemożliwym jest więc ustalenie wysokości przychodu, który uzyska osoba zbywająca nieruchomość.

Z uwagi na brak adekwatnej regulacji podatkowej w tym zakresie, w takiej sytuacji nie mogą znaleźć zastosowania zasady ustalania przychodu, o których mowa w art. 19 ust. 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Analizując powyższe rozważania, chociaż przeniesienie własności nieruchomości na podstawie umowy renty dożywotniej stanowi odpłatne zbycie, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, to nie jest możliwe ustalenie wysokości przychodu uzyskiwanego przez osobę uprawnioną do renty (zbywcę).

Mając na uwadze wyżej przytoczone przepisy prawa oraz zawarty we wniosku opis zdarzenia przyszłego należy stwierdzić, że:

·Pan  P. nie będzie zobowiązany do zapłaty podatku dochodowego jako nabywca nieruchomości.

·Pan R. nie będzie zobowiązany do zapłaty comiesięcznego podatku dochodowego z tytułu dożywotniej renty ustanowionej na Jego rzecz w związku z przeniesieniem własności lokalu mieszkalnego (rozumianym jako zbycie tego lokalu).

·Pomimo iż przeniesienie własności lokalu mieszkalnego (rozumiane jako zbycie tego lokalu) nastąpi przed upływem pięcioletniego okresu, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, nie powstanie obowiązek zapłaty podatku dochodowego, bowiem nie będzie możliwe określenie podstawy opodatkowania na zasadach wynikających z przepisów ww. ustawy. W konsekwencji, na Panu R. nie będzie ciążył obowiązek zapłaty podatku dochodowego w wysokości 19% z tego tytułu i wykazania go w zeznaniu podatkowym.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku jest prawidłowe.

Odstępuję od uzasadnienia prawnego tej oceny.

Jednocześnie należy poinformować, że w treści własnego stanowiska wskazali Państwo nieaktualny publikator ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych. Aktualny teks jednolity ustawy zawiera Dz. U. z 2022 r. poz. 2647 ze zm. Powyższe jednak pozostaje bez wpływu na merytoryczną ocenę Państwa stanowiska.

Ponadto, na dzień wydania niniejszej interpretacji indywidualnej obowiązuje tekst jednolity ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 1360 ze zm.).

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, które Państwo przedstawili i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.

Interpretacja rozstrzyga wyłącznie w zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych. W zakresie podatku od czynności cywilnoprawnych zostało wydane odrębne rozstrzygnięcie.

Organ podkreśla, że procedura wydawania indywidualnych interpretacji przepisów prawa podatkowego nie podlega regułom przewidzianym dla postępowania podatkowego, czy kontrolnego. Organ wydający interpretacje opiera się wyłącznie na opisie stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego przedstawionego we wniosku – nie prowadzi postępowania dowodowego. Postępowanie w sprawie wydania interpretacji indywidualnej ma na celu wyjaśnienie wątpliwości co do sposobu zastosowania przepisów prawa podatkowego materialnego do określonego stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego. Przedmiotem interpretacji wydanej na podstawie art. 14b ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.) jest sam przepis prawa. Rolą postępowania w sprawie wydania indywidualnej interpretacji przepisów podatkowych nie jest ustalanie stanu faktycznego (zdarzenia przyszłego), stanowi to bowiem domenę ewentualnego postępowania podatkowego. To na podatniku ciąży obowiązek udowodnienia w toku tego postępowania okoliczności faktycznych, z których wywodzi on dla siebie korzystne skutki prawne. Organ nie prowadzi postępowania dowodowego, ograniczając się do analizy okoliczności podanych we wniosku. W stosunku do tych okoliczności wyraża swoje stanowisko, które zawsze musi być jednak ustosunkowaniem się do poglądu (stanowiska) prezentowanego w danej sprawie przez wnioskodawcę. Jeżeli zatem, przedstawione we wniosku zdarzenie przyszłe będzie różniło się od występującego w rzeczywistości, wówczas wydana interpretacja nie będzie Państwa chroniła w zakresie rzeczywiście zaistniałego stanu faktycznego.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

·Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2022 r.  poz. 2651 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego. Z funkcji ochronnej będą mogli skorzystać Ci z Państwa, którzy zastosują się do interpretacji.

·Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Pan  P. (Zainteresowany będący stroną postępowania – art. 14r § 2 Ordynacji podatkowej) ma prawo wnieść skargę na tę interpretację indywidualną do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego (…). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 259; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

·w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

·w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a, art. 14b § 1 i art. 14r ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.).

Podstawą prawną dla odstąpienia od uzasadnienia interpretacji jest art. 14c § 1 w zw. z art. 14r § 5 Ordynacji podatkowej.