Interpretacja indywidualna – stanowisko prawidłowe

Szanowny Panie,

stwierdzam, że Pana stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku od towarów i usług jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

5 września 2025 r. wpłynął Pana wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej, której przedmiotem jest ustalenie czy przekazanie przez Pana formie darowizny całego przedsiębiorstwa na rzecz wnuka będzie wyłączone z opodatkowania podatkiem VAT na podstawie art. 6 pkt 1 ustawy.

Treść wniosku jest następująca:

Opis zdarzenia przyszłego

Wnioskodawca prowadzi działalność gospodarczą w rozumieniu art. 15 ust. 2 uptu. Jest czynnym podatnikiem podatku od towarów i usług. Działalność gospodarcza Wnioskodawcy zarejestrowana jest w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej. Przedmiotem działalności gospodarczej Wnioskodawcy jest wynajem i zarzadzanie nieruchomościami własnymi lub dzierżawionymi.

Wnioskodawca jest właścicielem zorganizowanego zespołu składników materialnych i niematerialnych przeznaczonego do prowadzenia działalności gospodarczej. Należą do niego w szczególności:

• lokal niemieszkalny stanowiący odrębną nieruchomość, dla którego prowadzona jest księga wieczysta (…), położony w (…),
• lokal niemieszkalny stanowiący odrębną nieruchomość, dla którego prowadzona jest księga wieczysta (…), położony w (…),
• lokal niemieszkalny stanowiący odrębną nieruchomość, dla którego prowadzona jest księga wieczysta (…), położony w (…),
• lokal niemieszkalny stanowiący odrębną nieruchomość, dla którego prowadzona jest księga wieczysta (…), położony w (…),
• lokal niemieszkalny stanowiący odrębną nieruchomość, dla którego prowadzona jest księga wieczysta (…), położony w (…),
• lokal niemieszkalny stanowiący odrębną nieruchomość, dla którego prowadzona jest księga wieczysta (…), położony w (…),
• lokal niemieszkalny stanowiący odrębną nieruchomość, dla którego prowadzona jest księga wieczysta (…), położony w (…),
• lokal niemieszkalny stanowiący odrębną nieruchomość, dla którego prowadzona jest księga wieczysta (…), położony w (…),
• lokal niemieszkalny stanowiący odrębną nieruchomość, dla którego prowadzona jest księga wieczysta (…), położony w (…),
• lokal niemieszkalny stanowiący odrębną nieruchomość, dla którego prowadzona jest księga wieczysta (…), położony w (…),
• lokal niemieszkalny stanowiący odrębną nieruchomość, dla którego prowadzona jest księga wieczysta (…), położony w (…),
• nieruchomość gruntowa niezabudowana, dla której prowadzona jest księga wieczysta (…), położony w (…) przy (…),
• lokal mieszkalny stanowiący odrębną nieruchomość, dla którego prowadzona jest księga wieczysta (…), położony w (…) przy (…),
• lokal niemieszkalny stanowiący odrębną nieruchomość, dla którego prowadzona jest księga wieczysta (…), położony w (…),
• lokal mieszkalny stanowiący odrębną nieruchomość, dla którego prowadzona jest księga wieczysta (…), położony w (…),
• lokal mieszkalny stanowiący odrębną nieruchomość, dla którego prowadzona jest księga wieczysta (…), położony w (…),
• lokal mieszkalny stanowiący odrębną nieruchomość, dla którego prowadzona jest księga wieczysta (…), położony w (…),
• nieruchomość gruntowa zabudowana budynkiem wielolokalowym, dla której prowadzona jest księga wieczysta (…), przy czym dla lokali znajdujących się w budynku ie założono odrębnych ksiąg wieczystych i nie są one przedmiotem odrębnej własności, położony w (…),
• nieruchomość gruntowa zabudowana budynkiem wielolokalowym, dla której prowadzona jest księga wieczysta (…), przy czym dla lokali znajdujących się w budynku nie założono odrębnych ksiąg wieczystych i nie są one przedmiotem odrębnej własności, położony w (…),
• nieruchomość gruntowa niezabudowana, dla której prowadzona jest księga wieczysta (…), położona w (…),
• samochód osobowy,
• sprzęt komputerowy,
• wyposażenie biura,
• księgi i dokumenty związane z prowadzeniem działalności gospodarczej,
• zobowiązania wobec kontrahentów,
• należności,
• baza kontrahentów,
• tajemnice przedsiębiorstwa,
• środki pieniężne zgromadzone na rachunku bankowym związanym z działalnością gospodarczą Wnioskodawcy.

W związku z prowadzoną działalnością gospodarczą Wnioskodawca:

·jako wynajmujący jest stroną długoterminowych umów najmu:

-lokalu użytkowego położonego w (...) przy (…),

-8 lokali mieszkalnych położonych w (…),

-lokalu użytkowego położonego w (…),

-lokalu użytkowego położonego w (…),

-5 lokali mieszkalnych położonych w (…),

-lokalu użytkowego położonego w (…),

-6 lokali mieszkalnych położonych w (…),

-3 lokali użytkowych położonych w (…),

-2 Lokali użytkowych położonych w (…),

-nieruchomości gruntowej położonej w (…)

·wynajmuje w ramach wynajmu krótkoterminowego lokale położone w (…) przy (…) oraz lokal położony w (…),

·jest stroną umów długoterminowych na mocy, których nabywa:

- usługi księgowe,

- usługi administrowania nieruchomościami,

- usługi sprzątania,

- usługi monitoringu nieruchomości,

- usługi zarządzania lokalami będącymi przedmiotem wynajmu krótkoterminowego,

- usługi telekomunikacyjne,

- usługi dostarczania do nieruchomości wody, prądu i gazu,

- usługi odbioru odpadów,

·jest stroną umowy rachunku bankowego służącego do prowadzonej działalności gospodarczej.

Wnioskodawca planuje zawarcie umowy darowizny wszystkich składników materialnych i niematerialnych należącym do jego przedsiębiorstwa. Obdarowanym będzie wnuk Wnioskodawcy. Wnioskodawca od kilkudziesięciu lat prowadzi działalność gospodarczą. Dochody z prowadzonej działalności gospodarczej sukcesywnie przeznaczał na zakup kolejnych nieruchomości. Po kilkudziesięciu latach prowadzenia działalności gospodarczej osiągane przez Wnioskodawcę dochody pozwoliły na zgromadzenie nieruchomości, których lista została przedstawiona powyżej. Planowana przez Wnioskodawcę darowizna ma na celu dokonanie przez Wnioskodawcę sukcesji prowadzonej przez niego działalności gospodarczej. Planowana przez Wnioskodawcę sukcesja ma na celu rozdysponowanie majątku Wnioskodawcy na rzecz osób najbliższych i umożliwienie Wnioskodawcy wycofanie się z prowadzonej działalności gospodarczej, z jednoczesnym zapewnieniem możliwości kontynuowania tej działalności przez członka najbliższej rodziny Wnioskodawcy.

Wymienione wyżej składniki pozostają ze sobą we wzajemnych relacjach w taki sposób, że stanowią całość pod względem organizacyjnym i funkcjonalnym. Zależności funkcjonalne, które występują między zespołami wskazanych składników pozwolą na kontynuowanie działalności przez nabywcę przedsiębiorstwa. Nabywca będzie miał faktyczną możliwość kontynuowania działalności Wnioskodawcy w oparciu o składniki wchodzące w skład darowanego przedsiębiorstwa, bez konieczności angażowania dodatkowych składników niebędących przedmiotem transakcji. Wnuk Wnioskodawcy po nabyciu w formie darowizny przedsiębiorstwa będzie musiał jedynie zawrzeć umowy z dostawcami energii elektrycznej, wody, odbioru nieczystości płynnych i stałych, ponieważ przed darowizną przedsiębiorstwa umowy zawarte są z firmą Wnioskodawcy. Z uwagi na zaprzestanie prowadzenia działalności i wyrejestrowanie z CEIDG Wnioskodawca będzie zobowiązany rozwiązać umowy z dostawcami energii elektrycznej, wody, odbioru nieczystości płynnych i stałych a wnuk będzie musiał zawrzeć umowy na swoją firmę.

Wnioskodawca rozważał wiele metod pozwalających na sukcesję prowadzonej działalności gospodarczej za jego życia i na wycofanie się Wnioskodawcy z prowadzonej działalności gospodarczej. Analiza rozlicznych możliwości dopuszczalnych przez polskie przepisy prawa doprowadziła Wnioskodawcę do wniosku, że z punktu widzenia interesów Wnioskodawcy oraz jego wnuka, a także z punktu widzenia interesów prowadzonego przez Wnioskodawcę przedsiębiorstwa, rozwiązaniem pozwalającym na osiągnięcie przez Wnioskodawcę wszystkich celów jest dokonanie przez niego darowizny całego przedsiębiorstwa na rzecz wnuka Wnioskodawcy. Darowizna przedsiębiorstwa pozwoli na uzyskanie następujących celów:

• doprowadzi do rozdysponowania majątku Wnioskodawcy stanowiącego przedsiębiorstwo za życia Wnioskodawcy w sposób uporządkowany, zorganizowany i zaplanowany,
• doprowadzi do wyposażenia wnuka Wnioskodawcy w majątek stanowiący przedsiębiorstwo Wnioskodawcy jeszcze za życia Wnioskodawcy, co pozwoli na kontynuowanie przez wnuka Wnioskodawcy działalności gospodarczej Wnioskodawcy,
• pozwoli zapobiec napotkaniu przez wnuka Wnioskodawcy trudności, jakie napotkałby on w razie nabycia majątku stanowiącego przedsiębiorstwo Wnioskodawcy dopiero po śmierci Wnioskodawcy,
• pozwoli na zbycie przedsiębiorstwa w sposób zaplanowany i uporządkowany, co umożliwi kontynuację przez nabywcę przedsiębiorstwa działalności gospodarczej bez uszczerbku dla tego przedsiębiorstwa,
• pozwoli Wnioskodawcy wycofać się z prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej.

Umowa darowizny zostanie sporządzona w formie aktu notarialnego i będzie miała za przedmiot wszystkie składniki przedsiębiorstwa Wnioskodawcy.

W treści umowy zostaną wymienione wszystkie nieruchomości wchodzące w skład przedsiębiorstwa, wymienione powyżej w treści niniejszego wniosku. Umowa zostanie zawarta na warunkach przewidzianych w art. 55² Kodeksu cywilnego, w związku z czym na nabywcę przedsiębiorstwa przejdą wszystkie składniki przedsiębiorstwa, nawet jeżeli nie zostały one wprost wymienione w treści umowy.

Wskazanie w treści umowy nieruchomości wchodzący w skład przedsiębiorstwa poprzez podanie numerów ksiąg wieczystych będzie jednak niezbędne w celu złożenia przez notariusza sporządzającego umowę darowizny prawidłowego wniosku o dokonanie wpisu nabywcy przedsiębiorstwa w dziale II ksiąg wieczystych prowadzonych dla nieruchomości należących do przedsiębiorstwa.

Do wszystkich umów najmu, których stroną jest Wnioskodawca, zastosowanie znajdzie art. 678 § 1 kodeksu cywilnego. W konsekwencji nabywca przedsiębiorstwa z mocy prawa wstąpi w miejsce wnioskodawcy we wszystkie stosunki najmu, których Wnioskodawca był stroną na moment zawarcia umowy zbycia przedsiębiorstwa.

W stosunku do innych umów długoterminowych, których stroną jest Wnioskodawca, a co do których zastosowania nie znajduje art. 678 § 1 kodeksu cywilnego, przed zawarciem umowy darowizny wnioskodawca, przyszły nabywca przedsiębiorstwa oraz pozostałe strony tych umów zawrą odrębne porozumienia. Na mocy tych porozumień strony zgodnie postanowią, że z chwilą dokonania przez Wnioskodawcę darowizny przedsiębiorstwa, w stosunek prawny wynikający z każdej z tych umów, w miejsce Wnioskodawcy wstąpi nabywca przedsiębiorstwa, bez konieczności zmiany tej umowy. Tego rodzaju porozumienie zostaną zawarte jeszcze przed zawarciem umowy darowizny.

Po zawarciu umowy darowizny Wnioskodawca zakończy działalność gospodarczą.

Nabywca przedsiębiorstwa będzie w całości kontynuować działalność gospodarczą, którą przed dniem zawarcia umowy darowizny prowadził Wnioskodawca. Na nabywcą przedsiębiorstwa przejdą wszystkie składniki materialne i niematerialne należące do przedsiębiorstwa Wnioskodawcy. Nabywca przedsiębiorstwa będzie mógł kontynuować działalność gospodarczą prowadzoną przed zawarciem umowy darowizny przez Wnioskodawcę bez podejmowania jakichkolwiek dodatkowych czynności niezbędnych do kontynuowania tej działalności. Nabywca przedsiębiorstwa będzie kontynuować działalność gospodarczą Wnioskodawcy w niezmienionym kształcie.

Na moment przeprowadzenia transakcji darowizny przedsiębiorstwa Wnioskodawcy, nabywca przedsiębiorstwa:

• będzie mieć zamiar kontynuowania działalności prowadzonej dotychczas przez wnioskodawcę przy pomocy składników majątkowych będących przedmiotem umowy darowizny przedsiębiorstwa i
• będzie mieć faktyczną możliwość kontynuowania tej działalności w oparciu o składniki będące przedmiotem umowy darowizny przedsiębiorstwa.

W celu kontynuowania działalności gospodarczej prowadzonej przez Wnioskodawcę nabywca nie będzie zmuszony do zaangażowania innych składników majątkowych, które nie będą przedmiotem umowy darowizny przedsiębiorstwa.

Przenoszony przez Wnioskodawcę na nabywcę zespół składników majątkowych będzie umożliwiać kontynuację działalności prowadzonej przez zbywcę i będzie wystarczający do prowadzenia tej działalności.

Nabywca będzie kontynuować działalność gospodarczą Wnioskodawcy przy pomocy składników majątkowych nabytych w drodze umowy darowizny. Z chwilą zawarcia umowy darowizny, nabywca:

• z mocy prawa wstąpi w stosunki najmu jako wynajmujący w miejsce Wnioskodawcy, bez konieczności dokonywania jakichkolwiek czynności,
• wstąpi w inne stosunki prawne, których stroną jest Wnioskodawca, co nastąpi z mocy porozumień zawartych przed zawarcie umowy darowizny i bez potrzeby dokonywania zmian umów, na podstawie których trwają te stosunki prawne.

Nabywca przedsiębiorstwa będzie kontynuować działalność Wnioskodawcy i nie podejmie czynności zmierzających do rozwiązania lub zmiany stosunków prawnych, których stroną był Wnioskodawca na moment zawarcia umowy darowizny przedsiębiorstwa. Ewentualne zmiany treści umów najmu będą dokonywane przez Nabywcę wyłącznie w związku z kontynuacją działalności Wnioskodawcy i polegać będą na nawiązaniu nowych umów po ustaniu dotychczasowych lub na zmianie ich treści.

Pytanie

Czy przedstawiona w zdarzeniu przyszłym darowizna przedsiębiorstwa Wnioskodawcy będzie podlegać podatkowi od towarów i usług?

Pana stanowisko w sprawie

Pana zdaniem, darowizna przedsiębiorstwa nie będzie podlegać podatkowi od towarów i usług.

Zgodnie z przepisem art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn.: Dz. U. z 2024 r. poz. 361 ze zm.), zwanej dalej uptu, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, zwanym dalej „podatkiem”, podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium.

W myśl art. 2 pkt 6 uptu, ilekroć w dalszych przepisach jest mowa o towarach - rozumie się przez to rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii.

Na mocy art. 7 ust. 1 uptu, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (...).

Stosownie do art. 7 ust. 2 uptu, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się również przekazanie nieodpłatnie przez podatnika towarów należących do jego przedsiębiorstwa, w szczególności:

1)przekazanie lub zawarcie towarów na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia,

2)wszelkie inne darowizny

- jeżeli podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów lub ich części składowych.

Jednocześnie art. 6 uptu wskazuje na wyłączenia określonych czynności spod zakresu przepisów ustawy o podatku od towarów i usług. Są w nim wskazane czynności, które co do zasady należą do grupy czynności podlegających opodatkowaniu, mieszczące się w zakresie odpłatnej dostawy towarów czy też odpłatnego świadczenia usług, z uwagi jednak na stosowne wyłączenie, czynności te nie podlegają opodatkowaniu.

Według art. 6 pkt 1 uptu, przepisów ustawy nie stosuje się do transakcji zbycia przedsiębiorstwa lub zorganizowanej części przedsiębiorstwa.

Ustawodawca w ww. przepisie nie zdefiniował, co należy rozumieć pod pojęciem „transakcji zbycia”. Uwzględniając zakres przedmiotowy ustawy o podatku od towarów i usług, pojęcie to należy rozumieć w sposób zbliżony do pojęcia „dostawy towarów” w ujęciu art. 7 ust. 1 uptu, tzn. „zbycie” obejmuje wszelkie czynności, w ramach których następuje przeniesienie prawa do rozporządzania przedmiotem jak właściciel, np. sprzedaż, zamianę, darowiznę, nieodpłatne przekazanie, przeniesienie własności w formie wkładu niepieniężnego, czyli aportu. Zbycie przedsiębiorstwa lub zorganizowanej części przedsiębiorstwa podlega zasadzie swobody umów, a więc może nastąpić na podstawie każdej czynności rozporządzającej.

Podkreślenia wymaga, że ze względu na szczególny charakter przepisu art. 6 pkt 1 uptu, winien on być interpretowany ściśle, co oznacza, że ma zastosowanie wyłącznie w przypadku zbycia (a zatem wszelkich czynności, w ramach których następuje przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel) przedsiębiorstwa (w rozumieniu Kodeksu cywilnego) lub zorganizowanej jego części, zdefiniowanej w art. 2 pkt 27e uptu.

Zaznaczyć należy, że przepisy ustawy o podatku od towarów i usług oraz przepisy wykonawcze do niej nie definiują pojęcia „przedsiębiorstwo”, należy więc odwołać się odpowiednio do przepisów ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (tekst jedn.: Dz. U. z 2024 r. poz. 1061 ze zm.), zwanej dalej Kodeksem cywilnym.

Zgodnie z art. 55¹ Kodeksu cywilnego, przedsiębiorstwo jest zorganizowanym zespołem składników niematerialnych i materialnych przeznaczonym do prowadzenia działalności gospodarczej. Obejmuje ono w szczególności:

1)oznaczenie indywidualizujące przedsiębiorstwo lub jego wyodrębnione części (nazwa przedsiębiorstwa);

2)własność nieruchomości lub ruchomości, w tym urządzeń, materiałów, towarów i wyrobów, oraz inne prawa rzeczowe do nieruchomości lub ruchomości;

3)prawa wynikające z umów najmu i dzierżawy nieruchomości lub ruchomości oraz prawa do korzystania z nieruchomości lub ruchomości wynikające z innych stosunków prawnych;

4)wierzytelności, prawa z papierów wartościowych i środki pieniężne;

5)koncesje, licencje i zezwolenia;

6)patenty i inne prawa własności przemysłowej;

7)majątkowe prawa autorskie i majątkowe prawa pokrewne;

8)tajemnice przedsiębiorstwa;

9)księgi i dokumenty związane z prowadzeniem działalności gospodarczej.

Przedsiębiorstwo, jako przedmiot zbycia, musi stanowić całość pod względem organizacyjnym i funkcjonalnym co oznacza, że najistotniejsze dla przedmiotowego zagadnienia jest ustalenie, czy zbywany majątek stanowi na tyle zorganizowany kompleks praw, obowiązków i rzeczy, że zdolny jest do realizacji zadań gospodarczych przypisywanych przedsiębiorstwu.

W myśl art. 55² Kodeksu cywilnego, czynność prawna mająca za przedmiot przedsiębiorstwo obejmuje wszystko, co wchodzi w skład przedsiębiorstwa, chyba że co innego wynika z treści czynności prawnej albo z przepisów szczególnych.

Zatem składniki materialne i niematerialne, wchodzące w skład przedsiębiorstwa, powinny pozostawać ze sobą we wzajemnych relacjach w ten sposób, że można mówić o nich jako o zespole, a nie zbiorze pewnych elementów. Istotne jest, aby w zbywanym przedsiębiorstwie zachowane zostały funkcjonalne związki pomiędzy poszczególnymi składnikami, tak żeby masa mogła posłużyć kontynuowaniu określonej działalności gospodarczej zbywcy. Sformułowanie zawarte w zacytowanym art. 55¹ Kodeksu cywilnego „obejmuje ono w szczególności”, pozwala uznać, że definicja wymienia tylko przykładowe elementy przedsiębiorstwa. W rezultacie, przedsiębiorstwo może obejmować także inne, niewymienione w tym przepisie składniki, jak również może składać się z niektórych tylko elementów wyliczenia zawartego w art. 55¹ Kodeksu cywilnego.

W świetle powyższego, posłużenie się w art. 55¹ Kodeksu cywilnego zwrotem niedookreślonym „w szczególności” oraz w związku z art. 55² Kodeksu cywilnego, ustawodawca przesądził, że dla istnienia przedsiębiorstwa nie jest istotne występowanie wszystkich wymienionych w nim elementów, a nadto, że fakt ich istnienia nie przesądza o uznaniu danego zespołu składników za przedsiębiorstwo. Katalog składników tworzących przedsiębiorstwo ma bowiem charakter otwarty. Stanowisko takie aprobują sądy administracyjne, wskazując, że „przedsiębiorstwo obejmuje każdy zespół składników materialnych i niematerialnych służących do realizacji określonych zadań gospodarczych” (wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 15 maja 2012 r., sygn. akt I FSK 1223/11) oraz że „dla zbycia przedsiębiorstwa konieczne jest przeniesienie na nabywcę minimum środków pozwalających na kontynuowanie realizowanej uprzednio w tym przedsiębiorstwie działalności gospodarczej” (wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 26 czerwca 2008 r. sygn. akt I FSK 688/07).

Zatem, strony danej transakcji mogą niektóre składniki przedsiębiorstwa wyłączyć z treści czynności dotyczącej takiego przedsiębiorstwa. Zakres tej swobody ograniczony jest jednak zachowaniem istoty przedsiębiorstwa. Przedmiotem czynności prawnej powinny być przynajmniej te składniki przedsiębiorstwa, które decydują o możliwości spełniania przez nie swojej funkcji.

Tym samym, jeżeli warunki, o których mowa w art. 55¹ Kodeksu cywilnego zostaną spełnione, to zbycie takiego przedsiębiorstwa do innego podmiotu, nie będzie podlegało przepisom ustawy.

O tym, czy nastąpiło zbycie przedsiębiorstwa decydują każdorazowo okoliczności faktyczne związane z konkretną transakcją. Podatnik zobowiązany jest do prawidłowego określenia przedmiotu opodatkowania, co wiąże się z koniecznością prawidłowego zdefiniowania dokonywanej czynności.

Podkreślić w tym miejscu należy, że nie wszystkie jednak elementy tworzące pojęcie przedsiębiorstwa są na tyle istotne, aby bez ich zbycia nie można było mówić o zbyciu przedsiębiorstwa. W praktyce obrotu gospodarczego zdarzają się sytuacje, w których niektóre elementy przedsiębiorstwa podlegają wyłączeniu z transakcji zbycia. Jednak nawet w takim przypadku, składniki materialne i niematerialne wchodzące w skład przedsiębiorstwa powinny pozostawać ze sobą we wzajemnych relacjach w taki sposób, by można było o nich mówić jako o zespole, a nie tylko zbiorze pewnych elementów. Decydujące zatem jest to, aby w zbywanym przedsiębiorstwie zachowane zostały funkcjonalne związki pomiędzy poszczególnymi składnikami w sposób umożliwiający kontynuowanie określonej działalności gospodarczej.

Aby zatem ocenić czy w danej, konkretnej sytuacji mamy do czynienia ze sprzedażą przedsiębiorstwa należy dokładnie przeanalizować zarówno to jakie składniki majątku będą przedmiotem sprzedaży, ale także czy istniejące między nimi funkcjonalne zależności pozwolą na kontynuowanie działalności zbywanego przedsiębiorstwa. Przy dokonaniu tej analizy pomocne, a czasami nawet niezbędne mogą okazać się orzeczenia TSUE.

W zakresie braku obowiązku opodatkowania czynności zbycia przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części wypowiedział się Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w wyroku z 27 listopada 2003 r. sprawa C-497/01, Zita Modes Sarl, w którym stwierdził, że:

W wyroku tym przyjęto, że jeżeli państwo członkowskie wprowadziło do swojego systemu VAT opcję zawartą w pierwszym zdaniu art. 5 ust. 8 Szóstej Dyrektywy uznając, że w przypadku wydania całości majątku nie ma miejsca dostawa towarów w rozumieniu regulacji VAT, to zasada ta ma zastosowanie - nie wyłączając możliwości ograniczenia jej stosowania do okoliczności zawartych w zdaniu drugim tego samego paragrafu - do każdego wydania przedsiębiorstwa lub samodzielnej części przedsiębiorstwa, włączając składniki materialne i niematerialne, które łącznie stanowią przedsiębiorstwo lub część przedsiębiorstwa, mogącego samodzielnie prowadzić działalność gospodarczą. Nabywca musi jednak wyrazić zamiar dalszego prowadzenia nabytego przedsiębiorstwa lub jego części, a nie jego bezpośredniej likwidacji i sprzedaży zapasów.

TSUE wskazał, że biorąc pod uwagę cel dyrektywy, pojęcia w niej użyte powinny być interpretowane w sposób jednolity i niezależny (autonomiczny), uwzględniając kontekst i cel regulacji. W wyroku tym, dokonując wykładni funkcjonalnej art. 5 ust. 8 Szóstej Dyrektywy, TSUE uznał, że celem wyłączenia zbycia przedsiębiorstwa z opodatkowania jest zapewnienie neutralności podatkowej takiej czynności, która obciążając stronę istotnym zobowiązaniem podatkowym i tak rodziłaby prawo do odliczenia lub zwrotu podatku naliczonego. Trybunał podkreślił, że przeniesienie, o jakim mowa w art. 19 Dyrektywy 2006/112/WE, dotyczy między innymi części przedsiębiorstwa, a istotne znaczenie ma funkcjonalne powiązanie składników majątkowych umożliwiające realizację określonego zadania gospodarczego.

W wyroku z 10 listopada 2011 r., w sprawie C-444/10 Finanzamt Ludenscheid przeciwko Christel Schriever, TSUE wywiódł, że:

Jak wskazuje Trybunał, stwierdzenie, że nastąpiło przekazanie przedsiębiorstwa lub jego samodzielnej części w rozumieniu art. 19 Dyrektywy 112, wymaga, by całość przekazanych składników pozwalała na prowadzenie samodzielnej działalności gospodarczej. W wyroku tym Trybunał wywiódł, że jeżeli działalność gospodarcza tego nie wymaga, przedmiotem zbycia nie muszą być wszystkie składniki z nią związane, aby czynność ta wyłączona była z opodatkowania na podstawie art. 5 ust. 8 Szóstej Dyrektywy.

Wskazać należy, że zbycie przedsiębiorstwa ma miejsce wówczas, gdy majątek przedsiębiorstwa przechodzi na własność jednego nabywcy, który kontynuuje działalność gospodarczą zbywcy. O tym czy doszło do wyodrębnienia przedsiębiorstwa decyduje pełen zakres przekazanego majątku, praw i zobowiązań, wyodrębnienie to musi dotyczyć przedsiębiorstwa jako całości. Nie może ono obejmować dowolnej części danego przedsiębiorstwa, żeby można było uznać, że doszło do powstania zespołu składników, które mogłyby stanowić niezależne przedsiębiorstwo. Wyłączenie z transakcji zbycia istotnych elementów przedsiębiorstwa powoduje, że mamy do czynienia ze sprzedażą sumy składników majątkowych, a nie ze sprzedażą przedsiębiorstwa. Natomiast, jeśli wyłączone od zbycia składniki przedsiębiorstwa nie mają istotnego znaczenia dla funkcjonowania przedsiębiorstwa jako takiego, czynność będzie na gruncie VAT uznana za sprzedaż przedsiębiorstwa, chociaż nie objęła ona wszystkich jego składników. Zakres ewentualnych wyłączeń ograniczony jest do głównej „substancji”, przedsiębiorstwa. Przyjmuje się zatem, że z transakcji dotyczącej zbycia przedsiębiorstwa można wyłączyć jedynie te elementy, które nie stanowią jego kluczowych i najistotniejszych składników, bez wpływu na jego status. W przypadku bowiem wyłączenia z przedmiotu transakcji elementów przedmiotowo istotnych dla tego przedsiębiorstwa, traci ono swój byt.

Dla ustalenia czy transakcja stanowi zbycie przedsiębiorstwa w rozumieniu art. 6 uptu istotne jest, czy przedmiot transakcji zawiera składniki pozwalające na kontynuowanie działalności gospodarczej realizowanej uprzednio przez zbywcę bez konieczności angażowania przez nabywcę innych składników majątku, które nie są przedmiotem transakcji lub podejmowania dodatkowych działań faktycznych lub prawnych (np. zawarcia umów) niezbędnych do prowadzenia działalności gospodarczej w oparciu o przejęte składniki.

W celu ustalenia czy przenoszony na nabywcę zespół składników umożliwia kontynuację działalności prowadzonej przez zbywcę należy ustalić czy oprócz przeniesienia standardowych elementów typowych dla transakcji nieruchomościowych opodatkowanych VAT na nabywcę są przeniesione wszystkie poniżej wskazane elementy:

• prawa i obowiązki z umów, na podstawie których udzielono zbywcy finansowania dłużnego na realizację, nabycie, modernizację, adaptację lub przebudowę przenoszonej nieruchomości, o ile zbywca korzystał z takiego finasowania i jest stroną takich umów;
• umowy o zarządzanie nieruchomością;
• umowy zarządzania aktywami;
• należności o charakterze pieniężnym związane z przenoszonym majątkiem.

Za okoliczność wykluczającą możliwość stwierdzenia, że przenoszony na nabywcę zespół składników umożliwia kontynuację działalności prowadzonej przez zbywcę, należy uznać sytuację, w której konieczne jest podejmowania dodatkowych działań faktycznych lub prawnych (np. zawarcia umów) niezbędnych do prowadzenia działalności gospodarczej w oparciu o przejęte składniki. Sytuacja taka ma miejsce w przypadku, w którym nabywca sam zawarł lub zawiera umowy o zarządzanie nieruchomością i zarządzanie aktywami, nawet z tymi samymi podmiotami, które świadczyły ww. usługi zarządzania na rzecz zbywcy. W przypadku bowiem nabywca podejmuje dodatkowe działania w celu kontynuowania działalności gospodarczej zbywcy.

Nie w każdym przypadku podjęcie dodatkowych działań automatycznie wskazuje, że przenoszony na nabywcę zespół składników nie umożliwia kontynuacji działalności prowadzonej przez zbywcę. Taka sytuacja może mieć miejsce w kontekście umów na dostarczanie mediów (ciepło, gaz, energia elektryczna, itp.). Umowy tego typu - czy to z przyczyn prawnych czy gospodarczych - zwykle nie są przenoszone na nabywcę w ramach transakcji zbycia nieruchomości. Typową sytuacją jest zawarcie przez nabywcę nieruchomości nowej umowy z poprzednim dostawcą mediów.

Z kolei przy ocenie czy nabywca nieruchomości komercyjnych ma zamiar kontynuowania działalności prowadzonej dotychczas przez zbywcę należy uwzględnić całokształt okoliczności związanych z transakcją ocenianych na moment zawarcia transakcji, a w szczególności podjęcie przez nabywcę działań potwierdzających jego zamiar kontynuowania działalności prowadzonej dotychczas przez zbywcę. Zbycie przedsiębiorstwa ma miejsce wówczas, gdy cały majątek przedsiębiorstwa przechodzi na własność jednego nabywcy, który kontynuuje działalność gospodarczą zbywcy. O tym, czy doszło do wyodrębnienia przedsiębiorstwa, decyduje zakres zbywanego majątku, zakres praw i zobowiązań; ponadto, decydujące jest to, aby w zbywanym przedsiębiorstwie zachowane zostały funkcjonalne związki pomiędzy poszczególnymi składnikami, umożliwiające kontynuowanie określonej działalności gospodarczej.

Z opisu sprawy wynika, że:

• Wnioskodawca prowadzi działalność gospodarczą w rozumieniu art. 15 ust. 2 uptu. Jest czynnym podatnikiem podatku od towarów i usług. Działalność gospodarcza Wnioskodawcy jest zarejestrowana w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej;
• przedmiotem działalności gospodarczej Wnioskodawcy jest wynajem i zarządzanie nieruchomościami własnymi lub dzierżawionymi;
• Wnioskodawca jest właścicielem zorganizowanego zespołu składników materialnych  i niematerialnych przeznaczonego do prowadzenia działalności gospodarczej;
• w skład przedsiębiorstwa, wchodzi zespół składników niematerialnych i materialnych przeznaczonych do prowadzenia działalności gospodarczej;
• składniki przedsiębiorstwa pozostają ze sobą we wzajemnych relacjach w taki sposób, że stanowią całość pod względem organizacyjnym i funkcjonalnym;
• Wnioskodawca zamierza zbyć przedsiębiorstwo w drodze darowizny;
• zależności funkcjonalne, które występują między zespołami wskazanych składników pozwolą na kontynuowanie działalności przez nabywcę;
• nabywca będzie miał faktyczną możliwość kontynuowania działalności w oparciu o składniki wchodzące w skład darowanego przedsiębiorstwa, bez konieczności angażowania dodatkowych składników niebędących przedmiotem transakcji;
• nabywca po nabyciu w formie darowizny przedsiębiorstwa będzie musiał zawrzeć umowy  z dostawcami energii elektrycznej, wody, odbioru nieczystości płynnych i stałych.

Okoliczności przedstawione w zdarzeniu przyszłym wskazują, że darowizna będzie stanowiła zbycie przedsiębiorstwa w rozumieniu Kodeksu cywilnego i w konsekwencji, zgodnie z art. 6 pkt 1 ustawy, darowizna ta będzie wyłączona z opodatkowania podatkiem VAT.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawił Pan we wniosku w zakresie ustalenia, że przekazanie w formie darowizny całego przedsiębiorstwa na rzecz wnuka będzie wyłączone z opodatkowania podatkiem VAT na podstawie art. 6 pkt 1 ustawy - jest prawidłowe.

Odstępuję od uzasadnienia prawnego tej oceny.

Dodatkowe informacje

Wskazuję, że obecny publikator:

• ustawy o podatku od towarów i usług z 11 marca 2004 r. to (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 775 ze zm.).
• ustawy Kodeks cywilny z 23 kwietnia 1964 r. to (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 1071).

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, które Pan przedstawił i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Jednocześnie wskazuję, że interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy zdarzenie przyszłe sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywało się będzie ze zdarzeniem przyszłym opisanym przez Pana w złożonym wniosku. W związku z powyższym,  w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona odpowiedź traci swoją aktualność.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

• Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy  z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz. U. z 2025 r. poz. 111 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Pana sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pan do interpretacji.
• Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

• Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pan prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w (…). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 935 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

• w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo
• w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/wnioski albo /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej.

Podstawą prawną dla odstąpienia od uzasadnienia interpretacji jest art. 14c § 1 Ordynacji podatkowej.