
Temat interpretacji
Interpretacja indywidualna – stanowisko prawidłowe
Szanowni Państwo,
stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego i zdarzenia przyszłego w podatku od towarów i usług jest prawidłowe.
Zakres wniosku wspólnego o wydanie interpretacji indywidualnej
12 czerwca 2025 r. wpłynął Państwa wniosek wspólny o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy:
- zwolnienia od podatku czynności udzielenia pożyczki;
- opodatkowania i dokumentowania skapitalizowanych ale niezapłaconych odsetek od pożyczki udzielonej Wnioskodawcy II;
- prawa do odliczenia pełniej kwoty podatku w przypadku, gdy sprzedaż towarów i usług zwolnionych (w tym z tytułu udzielonej pożyczki) będzie stanowić mniej niż 1% całego obrotu Spółki;
- braku opodatkowania czynności polegającej na podwyższeniu kapitału zakładowego przez konwersję wierzytelności pożyczkowej na udziały Wnioskodawcy II.
Zainteresowani, którzy wystąpili z wnioskiem
1. Zainteresowany będący stroną postępowania:
- A Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością
2. Zainteresowany niebędący stroną postępowania:
- B Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością
Treść wniosku wspólnego jest następująca:
Opis stanu faktycznego i zdarzenia przyszłego
A Sp. z o.o. [dalej: Spółka lub Wnioskodawca I] oraz B Sp. z o.o. [dalej: Wnioskodawca II; przy tym Wnioskodawca I i Wnioskodawca II dalej łącznie jako: Wnioskodawcy] prowadzą działalność gospodarczą w branży spożywczych produktów konsumpcyjnych, zajmując się produkcją i dystrybucją słonych przekąsek, m.in. pod logo (….).
Przedmiotem działalności gospodarczej Wnioskodawcy II jest świadczenie usług produkcyjnych dotyczących przekąsek, natomiast działalność Wnioskodawcy I polega na ich dystrybucji, głównie na rynku polskim, oraz podejmowaniu różnorodnych działań marketingowych wspierających sprzedaż przekąsek. Wnioskodawcy są czynnymi podatnikami VAT.
Wnioskodawca I jest udziałowcem Wnioskodawcy II, posiadającym ok. 36% udziałów w jego kapitale zakładowym.
We wrześniu 2018 r. Spółka oraz Wnioskodawca II zawarły umowę pożyczki rewolwingowej do kwoty 182 mln PLN, przeznaczonej na cele działalności gospodarczej Wnioskodawcy II [dalej: Pożyczka]. Na rachunek bankowy Wnioskodawcy II została przekazana do tej pory kwota 72,9 mln PLN. Odsetki umowne naliczane są, zgodnie z umową Pożyczki, w okresach kwartalnych od salda zadłużenia Wnioskodawcy II. Również zgodnie z powyższą umową, naliczone odsetki są co roku kapitalizowane do kwoty głównej Pożyczki. Pierwsza kapitalizacja odsetek miała miejsce we wrześniu 2019 r., zaś ostatnia – we wrześniu 2024 r. Odsetki są wymagalne na żądanie pożyczkodawcy (Spółki). Do dnia złożenia niniejszego wniosku Pożyczka i naliczone od niej odsetki nie zostały uregulowane.
Przedmiotem działalności Wnioskodawcy I nie jest, co do zasady, udzielanie pożyczek innym podmiotom i udzielona Pożyczka miała charakter jednorazowy. Nie można jednak wykluczyć, że podobnego typu transakcje mogą się zdarzyć sporadycznie w przyszłości. Pożyczka została udzielona z własnych środków obrotowych Spółki.
Obecnie, mając na uwadze, że Wnioskodawca II poczynił w ostatnich latach znaczne wydatki inwestycyjne, związane z budową nowej fabryki oraz inwestycjami w nowe linie produkcyjne, spłata Pożyczki oraz naliczanych i corocznie kapitalizowanych odsetek mogłaby zachwiać płynnością finansową Wnioskodawcy II oraz uniemożliwić kontynuację zaplanowanych inwestycji. W związku z tym, w celu wzmocnienia sytuacji finansowej Wnioskodawcy II, jak również dokapitalizowania go w sposób trwały, Wnioskodawcy wyrazili wolę konwersji Pożyczki na kapitał zakładowy Wnioskodawcy II, w postaci wkładu niepieniężnego, wniesionego przez Spółkę do Wnioskodawcy II.
1)Wariant I zakłada, że przedmiotem wkładu niepieniężnego wniesionego przez Spółkę będzie kwota główna Pożyczki, powiększona o wartość naliczonych ale niezapłaconych i nieskapitalizowanych do dnia konwersji odsetek od Pożyczki; innymi słowy, nowe udziały Wnioskodawcy II objęte przez Wnioskodawcę I w zamian za wkład niepieniężny będą odpowiadać wartości (nominalnej i rynkowej) wierzytelności stanowiącej przedmiot aportu, tj. kwocie głównej Pożyczki (uwzględniającej odsetki skapitalizowane do września 2024 r. włącznie), powiększonej o naliczone od września 2024 r., ale niezapłacone i nieskapitalizowane do dnia konwersji odsetki [dalej: Wariant I];
2)Wariant II zakłada dodatkową kapitalizację naliczonych od września 2024 r. odsetek (tj. doliczenie ich wartości do kwoty głównej Pożyczki) przed konwersją Pożyczki na kapitał zakładowy Wnioskodawcy II. Udziały Wnioskodawcy II objęte przez Wnioskodawcę I będą więc odzwierciedlać wartość (nominalną i rynkową) wierzytelności stanowiącej przedmiot aportu, która będzie uwzględniała wartość wszystkich skapitalizowanych uprzednio odsetek [dalej: Wariant II].
Dodatkowo, w obu wyżej opisanych wariantach planowana konwersja wierzytelności pożyczkowej na kapitał Wnioskodawcy II może zostać dokonana/przeprowadzona:
- z podziałem wartości wnoszonego aportu pomiędzy kapitał zakładowy i zapasowy Wnioskodawcy II, tj. wartość emisyjna nowych udziałów wydanych przez Wnioskodawcę II na rzecz Wnioskodawcy I będzie wyższa od wartości nominalnej tych udziałów, przy czym nadwyżka wartości/ceny emisyjnej ponad wartość nominalną udziałów (tzw. agio) zostanie alokowana na kapitał zapasowy Wnioskodawcy II albo
- bez podziału, o którym wyżej mowa, co oznacza że wartość nominalna udziałów wydanych przez Wnioskodawcę II w zamian za aport będzie równa/tożsama z ich wartością emisyjną, która z kolei odzwierciedla wartość nominalną i rynkową przedmiotu aportu (nie wystąpi nadwyżka wartości emisyjnej wydanych udziałów ponad ich wartość nominalną/agio).
Pytania
Mając na uwadze przedstawiony stan faktyczny i zdarzenia przyszłe, Wnioskodawcy zwracają się o potwierdzenie prawidłowości ich stanowiska w zakresie następujących pytań:
1)Czy udzielenie Pożyczki przez Spółkę na rzecz Wnioskodawcy II stanowi czynność zwolnioną z VAT?
2)Czy z tytułu skapitalizowanych ale niezapłaconych odsetek od kwoty głównej Pożyczki, po stronie Wnioskodawcy I powstanie obowiązek podatkowy w zakresie VAT oraz konieczność ujęcia tych odsetek w ewidencji VAT?
3)Czy w przypadku, gdy sprzedaż przez Spółkę towarów lub usług zwolnionych z VAT, w tym z tytułu udzielenia Pożyczki będzie stanowić mniej niż 1% całego obrotu Spółki z tytułu czynności opodatkowanych VAT i zwolnionych, Spółka będzie uprawniona do uznania, że przysługuje jej pełne prawo do odliczenia VAT?
4)Czy czynność polegająca na podwyższeniu kapitału zakładowego przez konwersję wierzytelności pożyczkowej na udziały Wnioskodawcy II, w wyniku której nastąpi wygaśnięcie długu Wnioskodawcy II z tytułu otrzymanej Pożyczki oraz podwyższenie jego kapitału zakładowego, podlega opodatkowaniu VAT po stronie Wnioskodawcy II lub po stronie Wnioskodawcy I?
Stanowisko Zainteresowanych w sprawie
Mając na względzie przedstawione okoliczności, Wnioskodawcy stoją na stanowisku, że:
1)Udzielenie Pożyczki przez Spółkę na rzecz Wnioskodawcy II stanowi czynność zwolnioną z VAT;
2)Z tytułu skapitalizowanych ale niezapłaconych odsetek od kwoty głównej Pożyczki, po stronie Wnioskodawcy I powstanie obowiązek podatkowy w zakresie VAT oraz konieczność ujęcia tych odsetek w ewidencji VAT;
3)W przypadku, gdy sprzedaż przez Spółkę towarów lub usług zwolnionych z VAT, w tym z tytułu udzielenia Pożyczki będzie stanowić mniej niż 1% całego obrotu Spółki z tytułu czynności opodatkowanych VAT i zwolnionych, Spółka będzie uprawniona do uznania, że przysługuje jej pełne prawo do odliczenia VAT;
4)Czynność polegająca na podwyższeniu kapitału zakładowego przez konwersję wierzytelności pożyczkowej na udziały Wnioskodawcy II, w wyniku której nastąpi wygaśnięcie długu Wnioskodawcy II z tytułu otrzymanej Pożyczki oraz podwyższenie jego kapitału zakładowego nie podlega opodatkowaniu VAT ani po stronie Wnioskodawcy II, ani po stronie Wnioskodawcy I.
Jednocześnie Wnioskodawcy zwracają uwagę, że prawidłowość ich stanowiska w odniesieniu do ww. pytań dotyczących podobnego/zbliżonego do opisanych w niniejszym wniosku stanów faktycznych/zdarzeń przyszłych została potwierdzona przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej [dalej: DKIS] w interpretacji indywidualnej nr 0114-KDIP4-3.4012.323.2020.2.MP z 27 sierpnia 2020 r.
Uzasadnienie stanowiska Wnioskodawców
Ad 1)
Na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy VAT, opodatkowaniu VAT podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.
W świetle art. 8 ust. 1 ustawy VAT, przez świadczenie usług rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów, w tym również:
1)przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;
2)zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;
3)świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.
Biorąc powyższe przepisy pod uwagę, udzielenie Pożyczki przez Spółkę na rzecz Wnioskodawcy II stanowi, na gruncie ustawy VAT, świadczenie usług podlegające opodatkowaniu.
Jednocześnie, zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy VAT, usługi udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych oraz usługi pośrednictwa w świadczeniu usług udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych, a także zarządzanie kredytami lub pożyczkami pieniężnymi przez kredytodawcę lub pożyczkodawcę są zwolnione z VAT.
Niemniej, ze zwolnienia o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 38, zgodnie z art. 43 ust. 15 ustawy VAT, nie mogą korzystać czynności ściągania długów, w tym factoringu, usługi doradztwa, usługi w zakresie leasingu.
W ocenie Wnioskodawcy, powyższe wyłączenie nie będzie miało zastosowania do sytuacji Spółki, gdyż Spółka nie świadczy na rzecz Wnioskodawcy II usług ściągania długów, usług doradczych, czy też usług w zakresie leasingu.
Jednocześnie, Spółka wskazuje, iż pod pojęciem pożyczki powinno rozumieć się, stosownie do art. 720 ust. 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny [t. j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1145 ze zm., dalej: Kodeks cywilny], umowę pożyczki w ramach której dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości.
Spółka zobowiązała się przenieść na rzecz Wnioskodawcy II określoną ilość pieniędzy w zamian za wynagrodzenie w postaci odsetek, natomiast Wnioskodawca II zobowiązał się do zwrotu otrzymanych pieniędzy. W rezultacie, w ocenie Wnioskodawcy I, udzielenie na rzecz Wnioskodawcy II Pożyczki pieniężnej w zamian za ustalone wynagrodzenie (w postaci odsetek) stanowi odpłatne świadczenie usług, objęte zakresem opodatkowania VAT.
Ponadto, zwolnienie z VAT dla usług udzielania pożyczek nie zostało ograniczone podmiotowo, tj. objęte są nim nie tylko podmioty świadczące profesjonalne usługi w zakresie udzielania pożyczek, ale również inni podatnicy VAT, w tym podmioty takie jak Spółka.
Biorąc pod uwagę powyższe, Wnioskodawcy stoją na stanowisku, iż udzielenie Pożyczki na rzecz Wnioskodawcy II stanowi czynność zwolnioną z VAT, o której mowa w art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy VAT.
Ad 2)
Zgodnie z art. 19a ust. 1 ustawy VAT, obowiązek podatkowy powstaje, co do zasady, w momencie wykonania usługi, chyba że wcześniej została otrzymana płatność, wówczas obowiązek podatkowy powstaje w dacie otrzymania płatności, w części odpowiadającej otrzymanej płatności.
Niemniej, dla niektórych usług ustawodawca przewidział szczególny moment powstania obowiązku podatkowego. I tak, z art. 19a ust. 5 pkt lit. e ustawy VAT wynika, iż obowiązek podatkowy z tytułu świadczenia usług zwolnionych z VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 37-41 ustawy VAT powstaje z chwilą otrzymania całości lub części zapłaty. Przy czym, z art. 19a ust. 6 ustawy VAT wynika, że w przypadkach, o których mowa w art. 19a ust. 5 pkt 1 i 2, obowiązek podatkowy powstaje w odniesieniu do otrzymanej kwoty.
Zgodnie z argumentacją przedstawioną w pkt 1 powyżej, Spółka wskazuje, iż udzielenie Pożyczki jest, w jej ocenie, zwolnione z VAT, zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy VAT. Konsekwentnie zatem, należy uznać, iż obowiązek podatkowy z tytułu udzielenia Pożyczki Wnioskodawcy II, powstanie w momencie otrzymania całości lub części zapłaty.
Pojęcia „zapłaty” czy też „kapitalizacji odsetek”, nie zostały zdefiniowane w ustawie VAT. W rozumieniu słownikowym zapłata oznacza: „uiszczenie należności za coś, należność za coś, odpłacenie komuś za coś”. Kapitalizacja jest natomiast zdefiniowana m.in. jako „sumowanie kwot opłat periodycznych w kwotę płatną jednorazowo” (Słownik PWN, online).
W rozumieniu prawnym, zapłata stanowi jedną z form spełnienia świadczenia przez dłużnika. Przy czym zapłata może przybierać różne formy, w tym kapitalizację odsetek.
W praktyce, kapitalizacja odsetek prowadzi do doliczenia, za zgodą wierzyciela, kwot naliczonych lecz jeszcze niezapłaconych odsetek od pożyczki lub kredytu, do kwoty ich kapitału, co pozwala na ich dalsze oprocentowanie. W efekcie, pomimo braku zapłaty odsetek na rachunek pożyczkodawcy, w dniu kapitalizacji następuje postawienie tych odsetek do jego dyspozycji. Kapitalizacja stanowi więc sposób zadysponowania odsetkami, czyniąc zadość roszczeniu pożyczkodawcy o ich zwrot. Już od momentu kapitalizacji pożyczkodawca uzyskuje korzyść ekonomiczną – zwiększeniu ulega bowiem kwota, od której naliczane są dalsze odsetki.
Powyższe wskazuje, że kapitalizacja odsetek wywiera analogiczny skutek prawny co zapłata – zmniejsza kwotę odsetek do zapłaty o odsetki objęte kapitalizacją.
Mając na uwadze powyższe, w ocenie Wnioskodawców, kapitalizacja odsetek powinna zostać uznana za otrzymanie zapłaty z tytułu udzielonej Pożyczki. Tym samym, moment kapitalizacji odsetek od Pożyczki, która stanowi usługę zwolnioną z VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy VAT, powinien być uznany za powstanie obowiązku podatkowego w VAT.
W związku z tym, Spółka powinna wykazać w ewidencji, o której mowa w art. 109 ust. 3 ustawy VAT, kwotę skapitalizowanych odsetek. Zgodnie bowiem z ww. regulacją, podatnicy generalnie są zobowiązani do prowadzenia ewidencji, zawierającej dane niezbędne do prawidłowego sporządzenia deklaracji podatkowej oraz informacji podsumowującej.
Zatem Wnioskodawca I powinien wykazać kwotę skapitalizowanych odsetek w ewidencji VAT.
Biorąc pod uwagę powyższe, Wnioskodawcy stoją na stanowisku, iż z tytułu skapitalizowanych odsetek od kwoty głównej Pożyczki, po stronie Wnioskodawcy I powstanie obowiązek podatkowy w zakresie VAT oraz konieczność ujęcia tych odsetek w ewidencji VAT.
Ad 3)
Zgodnie z art. 90 ust. 1 ustawy VAT, w stosunku do towarów i usług, które są wykorzystywane przez podatnika do wykonywania czynności, w związku z którymi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego, jak i czynności, w związku z którymi takie prawo nie przysługuje, podatnik jest obowiązany do odrębnego określenia kwot podatku naliczonego związanych z czynnościami, w stosunku do których podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego.
Z kolei, ust. 2 ww. artykułu stanowi, że jeżeli nie jest możliwe wyodrębnienie całości lub części kwot, o których mowa w ust. 1, podatnik może pomniejszyć kwotę podatku należnego o taką część kwoty podatku naliczonego, którą można proporcjonalnie przypisać czynnościom, w stosunku do których podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego, z zastrzeżeniem ust. 10.
Proporcję tę ustala się, zgodnie z art. 90 ust. 3 ustawy VAT, jako udział rocznego obrotu z tytułu czynności, w związku z którymi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego, w całkowitym obrocie uzyskanym z tytułu czynności, w związku z którymi podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego, oraz czynności, w związku z którymi podatnikowi nie przysługuje takie prawo [dalej: współczynnik VAT].
W przypadku udzielenia przez Spółkę Pożyczki, otrzymane odsetki będą stanowiły obrót z tytułu czynności zwolnionych z VAT, a więc w stosunku do którego nie przysługuje prawo do odliczenia VAT. Jednocześnie, w ocenie Wnioskodawcy, usługa udzielenia Pożyczki jest związana z ogółem prowadzonej działalności gospodarczej Spółki, tj. zarówno zwolnionej z VAT, jak i opodatkowanej. W efekcie, w takiej sytuacji powstanie obowiązek kalkulacji współczynnika VAT.
Zgodnie z art. 90 ust. 4 ustawy VAT, współczynnik VAT określa się procentowo w stosunku rocznym na podstawie obrotu osiągniętego w roku poprzedzającym rok podatkowy, w odniesieniu do którego jest ustalana proporcja. Proporcję tę zaokrągla się w górę do najbliższej liczby całkowitej.
W rezultacie, jeżeli obliczony w ten sposób współczynnik VAT, określony procentowo w stosunku rocznym, będzie przekraczał 99% (np. 99,0001%), podatnik może uznać, iż współczynnik VAT wynosi 100%, zgodnie z art. 90 ust. 4 zd. 2 ustawy VAT. Innymi słowy, w przypadku gdy określony procentowo w stosunku rocznym udział sprzedaży zwolnionej z VAT, w całości sprzedaży (obliczonej z zachowaniem zasad określonych w art. 90 ust. 2-6 i 9a ustawy VAT), wynosi poniżej 1%, podatnik jest uprawniony do odliczenia pełnej kwoty VAT od wydatków poniesionych na potrzeby tej działalności.
Biorąc pod uwagę powyższe, Wnioskodawcy stoją na stanowisku, iż w przypadku gdy sprzedaż przez Spółkę towarów lub usług zwolnionych z VAT, w tym z tytułu udzielenia Pożyczki będzie stanowić mniej niż 1% całego obrotu Spółki z tytułu czynności opodatkowanych VAT i zwolnionych, Spółka będzie uprawniona do uznania, że przysługuje jej pełne prawo do odliczenia VAT.
Ad 4)
Wnioskodawcy stoją na stanowisku, że czynność polegająca na podwyższeniu kapitału zakładowego przez konwersję wierzytelności pożyczkowej na udziały Wnioskodawcy II, w wyniku której nastąpi wygaśnięcie długu Wnioskodawcy II z tytułu otrzymanej Pożyczki oraz podwyższenie jego kapitału zakładowego nie podlega opodatkowaniu VAT, zarówno po stronie Wnioskodawcy II, jak i po stronie Wnioskodawcy I.
W pierwszej kolejności Wnioskodawcy wskazują, iż podwyższenie kapitału zakładowego przez konwersję wierzytelności pożyczkowej na udziały Wnioskodawcy II nie może zostać uznane za odpłatną dostawę towarów.
Zgodnie z art. 7 ust. 1 ustawy VAT, przez dostawę towarów rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel. Towary, w rozumieniu art. 2 pkt 6 ustawy VAT, oznaczają rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii.
Wierzytelność stanowi prawo majątkowe, które może być przedmiotem obrotu gospodarczego i nie może być uznana za rzecz, a tym samym, za towar na gruncie ustawy VAT. W rezultacie, podwyższenie kapitału zakładowego poprzez konwersję wierzytelności pożyczkowej za udziały Wnioskodawcy II nie będzie stanowić odpłatnej dostawy towarów, w rozumieniu ustawy VAT.
Idąc dalej, należy ustalić, czy podwyższenie kapitału zakładowego przez konwersję wierzytelności pożyczkowej na udziały Wnioskodawcy II, może stanowić, na gruncie ustawy VAT, odpłatne świadczenie usług.
Wnioskodawcy wskazują, iż regulacje dotyczące przeniesienia/przelewu wierzytelności zawarte zostały w Kodeksie cywilnym. I tak, art. 509 § 1 Kodeksu cywilnego stanowi, że wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania.
Stosownie do art. 509 § 2 Kodeksu cywilnego, wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w szczególności roszczenie o zaległe odsetki.
Z kolei, w świetle art. 510 § 1 Kodeksu cywilnego, umowa sprzedaży, zamiany, darowizny lub inna umowa zobowiązująca do przeniesienia wierzytelności przenosi wierzytelność na nabywcę, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej albo że strony inaczej postanowiły.
Celem i skutkiem przelewu jest przejście wierzytelności na nabywcę. Wierzytelność przechodzi na nabywcę w takim stanie, w jakim była w chwili zawarcia umowy o przelew, a więc ze wszystkimi związanymi z nią prawami i brakami. Przeniesienie wierzytelności z majątku cedenta do majątku cesjonariusza jest skutkiem rozporządzania tą wierzytelnością przez dotychczasowego wierzyciela i stanowi wykonanie przez niego przysługującego mu prawa własności. Natomiast nabywca wierzytelności zobowiązuje się do spełnienia określonego świadczenia w zamian za wierzytelność. W rezultacie, potencjalnie przelew wierzytelności może więc stanowić usługę podlegającą VAT w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy VAT.
Wnioskodawcy wskazują, iż nabycie wierzytelności identyfikowane jest dla potrzeb VAT jako usługa polegająca na uwolnieniu zbywcy wierzytelności od konieczności dochodzenia ich spłaty. Jako taka uznawana jest za czynność opodatkowaną VAT według stawki podstawowej (obecnie 23%). Od powyższej zasady ogólnej możliwe są dwa wyjątki. Pierwszy, wiąże się z uznaniem czynności (sprzedaży/nabycia wierzytelności) za niepodlegającą w ogóle opodatkowaniu (tj. pozostającą poza przedmiotowym zakresem opodatkowania VAT). Drugi, związany jest z uznaniem nabycia (cesji) wierzytelności za czynność techniczną w ramach świadczenia usługi, której istotą jest zapewnienie finansowania. W ocenie Wnioskodawcy, powyższe poglądy dotyczące obrotu wierzytelnościami nie mogą być jednak wprost zastosowane do transakcji konwersji wierzytelności pożyczkowej na udziały Wnioskodawcy II. W tym zakresie należy przeprowadzić dodatkową analizę.
W przypadku Wnioskodawców, wierzytelność z tytułu Pożyczki (wraz z odsetkami) ma być przedmiotem wkładu niepieniężnego (aportu) na kapitał zakładowy, w zamian za udziały w podwyższonym kapitale zakładowym Wnioskodawcy II. Zatem, omawiana transakcja będzie polegać na wydaniu przez Wnioskodawcę II własnych udziałów na rzecz Wnioskodawcy I, natomiast Spółka przeniesie wierzytelność z tytułu Pożyczki na rzecz Wnioskodawcy II.
W świetle powyższego stwierdzić należy, że Wnioskodawca II, nabywając własną wierzytelność nie świadczy usługi na rzecz Spółki. Wnioskodawca II wykonuje w tym zakresie prawo własności w stosunku do wierzytelności powstałej z innego tytułu, tj. w związku z wydaniem udziałów na rzecz Wnioskodawcy I. W związku z tym, konwersja wierzytelności pożyczkowej na kapitał zakładowy w zamian za udziały Wnioskodawcy II nie będzie stanowić czynności podlegającej VAT po stronie Wnioskodawcy II (vide również dalsze poglądy DKIS w przytoczonych poniżej interpretacjach).
Jednocześnie, Wnioskodawca I dokona aportu wierzytelności z tytułu Pożyczki, za co otrzyma udziały Wnioskodawcy II. Aport to wkład na utworzenie lub powiększenie majątku spółki, który daje prawo do udziału w jej zyskach. Przedmiotem aportu mogą być zarówno pieniądze, jak i rzeczy lub prawa oraz umiejętności, kompetencje techniczne, czy zawodowe. Z wniesieniem aportu do spółki wnoszący aport otrzymuje określone prawa związane z uczestnictwem w spółce obejmującej aport, w tym w szczególności prawo do udziału w zysku. Aport, w zależności od tego, co stanowi jego przedmiot, może zostać uznany za czynność podlegającą opodatkowaniu VAT lub pozostającą poza zakresem tego podatku.
Przedmiotem aportu wnoszonego przez Spółkę będzie wierzytelność z tytułu Pożyczki. Jak wyżej wskazano, wierzytelność nie jest towarem na gruncie ustawy VAT, a zatem nie będzie mowy o dostawie towarów po stronie Spółki. Ponadto, należy wskazać, że również w przypadku Wnioskodawcy I nie dojdzie do świadczenia usług, gdyż konwersja wierzytelności jest jedynie przejawem wykonania prawa własności w stosunku do wierzytelności powstałej z innego tytułu (tj. z tytułu udzielenia Pożyczki). W rezultacie, aport wierzytelności pożyczkowej w zamian za udziały Wnioskodawcy II nie będzie stanowić czynności podlegającej opodatkowaniu po stronie Spółki.
Powyższe konkluzje znajdują potwierdzenie w interpretacjach indywidualnych DKIS. Przykładowo, w interpretacji indywidualnej z 11 stycznia 2017 r., sygn. 1462-IPPP1.4512.978.2016.2.MP, DKIS stwierdził, że:
„Konwersja wierzytelności na udziały w Spółce jest skutkiem rozporządzenia tą wierzytelnością przez dotychczasowego wierzyciela i stanowi wykonanie przez niego przysługującego mu prawa własności. Nabycie własnych wierzytelności nie stanowi również świadczenia usługi, ponieważ jest ono jedynie przejawem wykonania prawa własności w stosunku do wierzytelności powstałej z innego tytułu. (…) Biorąc pod uwagę powołane wyżej przepisy prawa oraz opis zdarzenia przyszłego stwierdzić należy, że czynność polegająca na podwyższeniu kapitału zakładowego związana z wniesieniem przez Wspólnika Wierzytelności jako aportu i objęciem w zamian udziałów Spółki, nie będzie stanowić dostawy towaru, ani świadczenia usługi w rozumieniu ustawy o VAT, a zatem nie będzie podlegać opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług po stronie Wnioskodawcy”.
Równocześnie, w interpretacji indywidualnej DKIS z 18 kwietnia 2018 r., sygn. 0112-KDIL2-1.4012.76.2018.1.MK, uznano, iż:
„(…) wierzytelność jest prawem majątkowym i nie stanowi towaru w rozumieniu art. 2 pkt 6 ustawy, tym samym czynności konwersji wierzytelności na udziały w spółkach z Grupy nie należy rozpatrywać w kontekście dostawy towarów, o której mowa w art. 7 ust. 1 ustawy w zw. z art. 5 ust. 1 ustawy. Konwersja wierzytelności na udziały w spółkach z Grupy jest skutkiem rozporządzenia tą wierzytelnością przez dotychczasowego wierzyciela i stanowi wykonanie przez niego przysługującego mu prawa własności. Konwersja posiadanych wierzytelności nie stanowi również świadczenia usługi, ponieważ jest ono jedynie przejawem wykonania prawa własności w stosunku do wierzytelności powstałej z innego tytułu. Biorąc pod uwagę powołane wyżej przepisy prawa oraz opis zdarzenia przyszłego stwierdzić należy, że czynność polegająca na podwyższeniu kapitału zakładowego związana z wniesieniem przez Wnioskodawcę wierzytelności jako aportu i objęciem w zamian udziałów spółek z Grupy, nie będzie stanowić dostawy towaru, ani świadczenia usługi w rozumieniu ustawy, a zatem nie będzie podlegać opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług po stronie Wnioskodawcy”.
W związku z powyższym, w ocenie Wnioskodawców, czynność polegająca na podwyższeniu kapitału zakładowego przez konwersję wierzytelności pożyczkowej na udziały Wnioskodawcy II, w wyniku której nastąpi wygaśnięcie długu Wnioskodawcy II z tytułu otrzymanej Pożyczki oraz podwyższenie jego kapitału zakładowego nie stanowi odpłatnej dostawy towarów ani odpłatnego świadczenia usług a zatem nie podlega opodatkowaniu VAT po stronie Wnioskodawcy II ani po stronie Wnioskodawcy I.
Ocena stanowiska
Stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku jest prawidłowe.
Uzasadnienie interpretacji indywidualnej
Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz. U. z 2025 r. poz. 775 ze zm.), zwanej dalej „ustawą”:
Opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, zwanym dalej „podatkiem”, podlegają:
1) odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju;
2) eksport towarów;
3) import towarów na terytorium kraju;
4) wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem na terytorium kraju;
5) wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów.
W myśl art. 7 ust. 1 ustawy:
Przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (…).
Stosownie do art. 8 ust. 1 ustawy:
Przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:
1)przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;
2)zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;
3)świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.
Pod pojęciem usługi należy zatem rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś na rzecz innej osoby), jak i zaniechanie (nieczynienie bądź też tolerowanie). Przy ocenie charakteru świadczenia jako usługi należy mieć na względzie, że ustawa zalicza do grona usług każde świadczenie, które nie jest dostawą towarów w myśl art. 7 ustawy.
Każde świadczenie niebędące dostawą towarów polegające na działaniu, zaniechaniu lub tolerowaniu czyjegoś zachowania stanowi zatem co do zasady usługę w rozumieniu ustawy, niemniej jednak muszą być przy tym spełnione następujące warunki:
- w następstwie zobowiązania, w wykonaniu którego usługa jest świadczona, nabywca jest bezpośrednim beneficjentem świadczenia,
- świadczonej usłudze odpowiada świadczenie wzajemne ze strony nabywcy (wynagrodzenie).
Należy podkreślić, że oba ww. warunki winny być spełnione łącznie, aby świadczenie podlegało jako usługa, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy. Aby uznać dane świadczenie za odpłatne, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a odbiorcą, a w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Przy czym przepisy ustawy nie określają postaci wynagrodzenia.
W dorobku orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (np. wyrok z 8 marca 1988 r. w sprawie C-102/86 Apple and Pear Development Council przeciwko Commissioners of Customs and Excise), przyjmuje się, że odpłatność ma miejsce wtedy, gdy istnieje bezpośredni związek pomiędzy dostawą towarów lub świadczeniem usług a otrzymanym wynagrodzeniem, przy czym wynagrodzenie jakkolwiek musi być wyrażone w pieniądzu, to jednak nie musi być w tej formie dokonane. Należy podkreślić, że na gruncie przepisów o podatku od towarów i usług bez znaczenia pozostaje to, czy kwota uzyskanego wynagrodzenia (cena) została skalkulowana tak, że stanowi tylko koszt wytworzenia towaru lub wykonania usługi, czy została powiększona także o zysk sprzedającego.
Skoro przepisy nie określają formy zapłaty za świadczoną usługę, należy uznać, że zobowiązanie usługobiorcy może mieć postać świadczenia nie tylko określonej sumy pieniędzy, ale także świadczenie innej usługi (usługi wzajemnej). Oznacza to, że z danego stosunku prawnego, na podstawie którego wykonywana jest usługa, musi wynikać wyraźna, bezpośrednia korzyść na rzecz świadczącego usługę. Ponadto, aby dana czynność (świadczenie) podlegała opodatkowaniu podatkiem VAT, musi istnieć bezpośredni związek o charakterze przyczynowym pomiędzy świadczoną usługą a świadczeniem wzajemnym. Otrzymana zapłata powinna być konsekwencją wykonania świadczenia.
Odpłatność określana jest przez strony umowy i jeśli strony ustalą zapłatę, wówczas wykonane świadczenie staje się odpłatne. W przypadku istnienia świadczenia wzajemnego otrzymanego przez świadczącego usługę, należy uznać czynności wykonywane w ramach zawartej umowy za odpłatne świadczenie usług określone w art. 8 ust. 1 ustawy, podlegające opodatkowaniu na zasadach ogólnych.
Zatem za czynność podlegającą opodatkowaniu VAT uważane mogą być takie sytuacje, w których:
- istnieje związek prawny między usługodawcą i usługobiorcą, w ramach którego następuje świadczenie wzajemne,
- wynagrodzenie otrzymane przez usługodawcę stanowi wartość faktycznie przekazaną w zamian za usługi świadczone na rzecz usługobiorcy,
- istnieje bezpośrednia i jasno zindywidualizowana korzyść po stronie dostawcy towaru lub usługi,
- odpłatność za otrzymane świadczenie (towar lub usługę) pozostaje w bezpośrednim związku z czynnością, która miałaby być opodatkowana tym podatkiem,
- istnieje możliwość wyrażenia w pieniądzu wartości tego świadczenia wzajemnego.
Z opisu sprawy wynika, że Spółka (Wnioskodawca I) oraz B Sp. z o. o ( Wnioskodawca II) prowadzą działalność gospodarczą w branży spożywczych produktów konsumpcyjnych, zajmując się produkcją i dystrybucją słonych przekąsek.
Przedmiotem działalności gospodarczej Wnioskodawcy II jest świadczenie usług produkcyjnych dotyczących przekąsek, natomiast działalność Spółki polega na ich dystrybucji, głównie na rynku polskim, oraz podejmowaniu różnorodnych działań marketingowych wspierających sprzedaż przekąsek. Wnioskodawcy są czynnymi podatnikami VAT.
Spółka jest udziałowcem Wnioskodawcy II, posiadającym ok. 36% udziałów w jego kapitale zakładowym.
We wrześniu 2018 r. Spółka zawarła z Wnioskodawcą II umowę pożyczki rewolwingowej do kwoty 182 mln PLN, przeznaczonej na cele działalności gospodarczej Wnioskodawcy II. Na rachunek bankowy Wnioskodawcy II została przekazana do tej pory kwota 72,9 mln PLN. Odsetki umowne naliczane są, zgodnie z umową Pożyczki, w okresach kwartalnych od salda zadłużenia Wnioskodawcy II. Również zgodnie z powyższą umową, naliczone odsetki są co roku kapitalizowane do kwoty głównej Pożyczki.
Przedmiotem działalności Spółki nie jest, co do zasady, udzielanie pożyczek innym podmiotom i udzielona Pożyczka miała charakter jednorazowy. Nie można jednak wykluczyć, że podobnego typu transakcje mogą się zdarzyć sporadycznie w przyszłości. Pożyczka została udzielona z własnych środków obrotowych Spółki.
Obecnie, mając na uwadze, że Wnioskodawca II poczynił w ostatnich latach znaczne wydatki inwestycyjne, związane z budową nowej fabryki oraz inwestycjami w nowe linie produkcyjne, spłata Pożyczki oraz naliczanych i corocznie kapitalizowanych odsetek mogłaby zachwiać płynnością finansową Wnioskodawcy II oraz uniemożliwić kontynuację zaplanowanych inwestycji. W związku z tym, w celu wzmocnienia sytuacji finansowej Wnioskodawcy II, jak również dokapitalizowania go w sposób trwały, Wnioskodawcy wyrazili wolę konwersji Pożyczki na kapitał zakładowy Wnioskodawcy II, w postaci wkładu niepieniężnego, wniesionego przez Spółkę do Wnioskodawcy II.
Wariant I zakłada, że przedmiotem wkładu niepieniężnego wniesionego przez Spółkę będzie kwota główna Pożyczki, powiększona o wartość naliczonych ale niezapłaconych i nieskapitalizowanych do dnia konwersji odsetek od Pożyczki. Nowe udziały Wnioskodawcy II objęte przez Spółkę w zamian za wkład niepieniężny będą odpowiadać wartości (nominalnej i rynkowej) wierzytelności stanowiącej przedmiot aportu, tj. kwocie głównej Pożyczki (uwzględniającej odsetki skapitalizowane do września 2024 r. włącznie), powiększonej o naliczone od września 2024 r., ale niezapłacone i nieskapitalizowane do dnia konwersji odsetki. Natomiast Wariant II zakłada dodatkową kapitalizację naliczonych od września 2024 r. odsetek (tj. doliczenie ich wartości do kwoty głównej Pożyczki) przed konwersją Pożyczki na kapitał zakładowy Wnioskodawcy II. Udziały Wnioskodawcy II objęte przez Spółkę będą więc odzwierciedlać wartość (nominalną i rynkową) wierzytelności stanowiącej przedmiot aportu, która będzie uwzględniała wartość wszystkich skapitalizowanych uprzednio odsetek.
Dodatkowo, w obu wyżej opisanych wariantach planowana konwersja wierzytelności pożyczkowej na kapitał Wnioskodawcy II może zostać dokonana/przeprowadzona:
- z podziałem wartości wnoszonego aportu pomiędzy kapitał zakładowy i zapasowy Wnioskodawcy II, tj. wartość emisyjna nowych udziałów wydanych przez Wnioskodawcę II na rzecz Wnioskodawcy I będzie wyższa od wartości nominalnej tych udziałów, przy czym nadwyżka wartości/ceny emisyjnej ponad wartość nominalną udziałów (tzw. agio) zostanie alokowana na kapitał zapasowy Wnioskodawcy II albo
- bez podziału, o którym wyżej mowa, co oznacza że wartość nominalna udziałów wydanych przez Wnioskodawcę II w zamian za aport będzie równa/tożsama z ich wartością emisyjną, która z kolei odzwierciedla wartość nominalną i rynkową przedmiotu aportu (nie wystąpi nadwyżka wartości emisyjnej wydanych udziałów ponad ich wartość nominalną/agio).
Wątpliwości Wnioskodawców w pierwszej kolejności dotyczą możliwości zastosowania zwolnienia od podatku VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy do usługi udzielenia Pożyczki na rzecz Wnioskodawcy II (pytanie nr 1).
Istota umowy pożyczki została zawarta w art. 720 § 1 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz. U. z 2025 r. poz. 1071). Zgodnie z tym przepisem:
Przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości.
W wyniku spełnienia świadczenia przez dającego pożyczkę, określone przedmioty majątkowe stają się własnością biorącego pożyczkę. Zasilają one jednak tylko czasowo majątek biorącego pożyczkę, który obowiązany jest do zwrotu, tj. do przeniesienia na drugą stronę własności tej samej ilości pieniędzy albo rzeczy tego samego rodzaju.
Czynności polegające na udzielaniu pożyczek pieniężnych podlegających oprocentowaniu stanowią odpłatne świadczenie usług i podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Udzielanie pożyczek przez podatnika podatku od towarów i usług spełnia przesłanki uznania tych czynności za podlegające opodatkowaniu, niezależnie od częstotliwości i celu ich udzielenia, czy statusu nabywcy. Udzielanie bowiem pożyczek przez podmiot prowadzący działalność gospodarczą, w związku z jej prowadzeniem, można identyfikować i zaliczać do zawodowej płaszczyzny jednostki, a więc uznać za rodzącą obowiązki w podatku od towarów i usług.
W efekcie, udzielenie pożyczki stanowi świadczenie na rzecz innego podmiotu, polegające na udostępnianiu kapitału na wskazany w umowie okres. Czynność udzielenia pożyczki w zamian za wynagrodzenie w postaci odsetek lub prowizji z tytułu korzystania z cudzego kapitału traktowana jest jako świadczenie usług.
Udzielenie pożyczki przez podmiot prowadzący działalność gospodarczą, w związku z jej prowadzeniem, można identyfikować i zaliczać do zawodowej płaszczyzny jednostki, a więc uznać za rodzącą obowiązki w podatku od towarów i usług.
Zatem czynność udzielenia przez Spółkę pożyczki na rzecz Wnioskodawcy II stanowi/ będzie stanowić odpłatne świadczenie usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy, które podlega / będzie podlegać opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług na mocy przepisu art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy.
Przepisy ustawy o podatku od towarów i usług oraz rozporządzeń wykonawczych do tej ustawy, przewidują dla niektórych towarów i usług zwolnienie od podatku.
Zastosowanie zwolnienia od podatku, jako odstępstwo od zasady powszechności i równości opodatkowania, możliwe jest jedynie w przypadku wykonywania czynności ściśle określonych w ustawie oraz w przepisach wykonawczych wydanych na podstawie jej upoważnienia.
Zakres i zasady zwolnienia od podatku dostaw towarów lub świadczenia usług zostały określone m.in. w art. 43 ustawy.
I tak, w myśl art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy:
Zwalnia się od podatku usługi udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych oraz usługi pośrednictwa w świadczeniu usług udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych, a także zarządzanie kredytami lub pożyczkami pieniężnymi przez kredytodawcę lub pożyczkodawcę.
Należy podkreślić, że pojęcia używane do oznaczenia zwolnień, o których mowa w art. 43 ustawy, winny być interpretowane w sposób ścisły, gdyż zwolnienia te stanowią odstępstwa od ogólnej zasady, zgodnie z którą podatek od towarów i usług pobierany jest od każdej usługi świadczonej odpłatnie przez podatnika. Zwolnienia stanowią pojęcia autonomiczne prawa wspólnotowego, które mają na celu uniknięcie rozbieżności pomiędzy państwami członkowskimi w stosowaniu systemu VAT i które należy sytuować w ogólnym kontekście wspólnego systemu VAT.
Powyższe zwolnienie uregulowane zostało w ustawie o podatku od towarów i usług wskutek odzwierciedlenia odpowiednich przepisów Dyrektywy 2006/112/WE Rady z 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. U. UE L z 2006 r. Nr 347 str. 1 ze zm.), zwanej dalej Dyrektywą 2006/112/WE Rady.
Zgodnie z regulacją zawartą w art. 135 ust. 1 lit. b) Dyrektywy 2006/112/WE:
Państwa członkowskie zwalniają następujące transakcje: udzielanie kredytów i pośrednictwo kredytowe, oraz zarządzanie kredytami przez kredytodawcę.
Przytoczony przepis Dyrektywy 2006/112/WE dotyczy tylko ściśle wymienionych rodzajów czynności, których charakter pozwala na zakwalifikowanie ich do kategorii usług związanych z obrotem bankowym i finansami. W związku z tym, należy uznać, że wszelkie inne czynności niewymienione w tym przepisie, nawet jeśli mają charakter czynności bankowych, bądź finansowych lub ich zakres jest zbliżony do tego typu usług, nie mogą korzystać ze zwolnienia od podatku na podstawie tego przepisu. Powyższe zwolnienia obejmują w praktyce większość typowych transakcji dokonywanych na rynkach finansowych, a w szczególności usługi świadczone przez banki itp.
Zgodnie z art. 43 ust. 15 ustawy:
Zwolnienia, o których mowa w ust. 1 pkt 7, 12 i 37-41, nie mają zastosowania do:
1) czynności ściągania długów, w tym factoringu;
2) usług doradztwa;
3) usług w zakresie leasingu.
Sprecyzowanie przepisów regulujących zwolnienie od podatku od towarów i usług dla usług finansowych ma na celu zapewnienie jednolitego stosowania tego zwolnienia w odniesieniu do rynku wspólnotowego, jak również zapewnienie spójności przepisów dotyczących podatku od towarów i usług z przepisami krajowymi regulującymi funkcjonowanie rynku finansowego.
Jak wynika z treści cyt. wyżej art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy, intencją ustawodawcy było objęcie zwolnieniem usług udzielania kredytów i pożyczek pieniężnych, zarówno tych wykonywanych przez banki, jak również świadczonych przez inne podmioty. Zwolnienie to ma charakter przedmiotowy, gdzie przede wszystkim istotną przesłanką do skorzystania ze zwolnienia jest rodzaj świadczonej usługi – cechy, które ją wyróżniają. Ustawodawca szczególny nacisk położył na stronę przedmiotową, nie dokonując zawężenia omawianego zwolnienia wyłącznie do określonej grupy podmiotów.
W analizowanej sprawie w 2018 r. Spółka zawarła z Wnioskodawcą II umowę pożyczki rewolwingowej do kwoty 182 mln PLN, przeznaczonej na cele działalności gospodarczej Wnioskodawcy II. Na rachunek bankowy Wnioskodawcy II została przekazana do tej pory kwota 72,9 mln PLN. Odsetki umowne naliczane są, zgodnie z umową Pożyczki, w okresach kwartalnych od salda zadłużenia Wnioskodawcy II. Również zgodnie z powyższą umową, naliczone odsetki są co roku kapitalizowane do kwoty głównej Pożyczki.
Zatem, biorąc pod uwagę przedstawione informacje oraz obowiązujące w tym zakresie przepisy prawa należy stwierdzić, że świadczona przez Spółkę usługa polegająca na udzieleniu Pożyczki Wnioskodawcy II spełnia warunki określone w art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy, tym samym jest / będzie zwolniona od podatku VAT na jego podstawie.
Stanowisko Wnioskodawców w zakresie pytania nr 1 jest prawidłowe.
Kolejne wątpliwości Wnioskodawców dotyczą ustalenia, czy z tytułu skapitalizowanych ale niezapłaconych od kwoty głównej Pożyczki, powstanie po stronie Spółki obowiązek podatkowy w zakresie VAT oraz konieczność ujęcia tych odsetek w ewidencji VAT (pytanie nr 2).
Z konstrukcji podatku od towarów i usług wynika, że podatnik, który wykonuje czynności podlegające opodatkowaniu podatkiem VAT, zobowiązany jest opodatkować daną czynność w momencie powstania obowiązku podatkowego.
Regulacje dotyczące momentu powstania obowiązku podatkowego w podatku od towarów i usług zawiera przepis art. 19a ustawy.
Zgodnie z zasadą ogólną, zawartą w art. 19a ust. 1 ustawy:
Obowiązek podatkowy powstaje z chwilą dokonania dostawy towarów lub wykonania usługi, z zastrzeżeniem ust. 1a, 1b, 5 i 7-11, art. 14 ust. 6, art. 20, art. 21 ust. 1 i art. 138f.
Powyższy przepis formułuje zasadę ogólną, zgodnie z którą obowiązek podatkowy powstaje z chwilą dokonania dostawy bądź wykonania usługi, co oznacza, że podatek staje się wymagalny w rozliczeniu za okres, w którym dokonana została dostawa towarów bądź świadczenie usług i powinien być rozliczony za ten okres.
W tym miejscu zauważyć należy, że w art. 19a ust. 5 ustawy, ustawodawca w sposób szczególny uregulował powstanie obowiązku podatkowego dla niektórych usług.
I tak, zgodnie z art. 19a ust. 5 pkt 1 lit. e) ustawy:
Obowiązek podatkowy powstaje z chwilą otrzymania całości lub części zapłaty z tytułu świadczenia usług zwolnionych od podatku zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 37-41.
Według art. 19a ust. 6 ustawy:
W przypadkach, o których mowa w ust. 5 pkt 1 i 2, obowiązek podatkowy powstaje w odniesieniu do otrzymanej kwoty.
Generalna zasada wynikająca z brzmienia powołanego powyżej art. 19a ust. 1 ustawy, wskazuje, że obowiązek podatkowy powstawać będzie z chwilą dokonania dostawy towarów lub wykonania usługi. Zgodnie z tą regulacją podatek stanie się wymagalny w miesiącu dokonania dostawy towaru lub wykonania usługi i co do zasady zostanie rozliczony za ten okres rozliczeniowy. Natomiast jednym z wyjątków od tej zasady jest obowiązek podatkowy dla świadczenia usług zwolnionych od podatku zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 37-41, który powstaje z chwilą otrzymania całości lub części zapłaty.
Pojęcia „kapitalizacja odsetek” i „zapłata” nie zostały zdefiniowane w ustawie o podatku od towarów i usług.
W znaczeniu prawnym, w przypadku stosunku zobowiązaniowego, zapłata jest jedną z form spełnienia świadczenia przez dłużnika, która prowadzi do wygaśnięcia zobowiązania. W doktrynie prawa cywilnego istnieje wiele różnych sposobów zapłaty. Oprócz zapłaty gotówką można uregulować zobowiązanie poprzez potrącenie, przelew bankowy, odnowienie, złożenie do depozytu sądowego, uznanie rachunku wierzyciela, a także kapitalizację odsetek w przypadku zobowiązania w postaci udzielonej pożyczki.
Zgodnie ze Słownikiem Języka Polskiego PWN (wydanie internetowe https://sjp.pwn.pl), kapitalizacja oznacza: „zsumowanie kwot opłat periodycznych w kwotę płatną jednorazowo”.
W praktyce kapitalizacja odsetek prowadzi do doliczenia kwot naliczonych, lecz jeszcze nie zapłaconych odsetek od pożyczki lub kredytu, do kwoty ich kapitału, co pozwala na ich dalsze oprocentowanie.
Zatem kapitalizacja odsetek oznacza, że w wyniku ustaleń pomiędzy pożyczkobiorcą a pożyczkodawcą, odsetki naliczone, ale jeszcze niezapłacone zostają „dopisane” za zgodą wierzyciela do zobowiązania głównego. W ten sposób pomimo braku przepływu odsetek na rachunek pożyczkodawcy w dniu kapitalizacji następuje postawienie tych odsetek do dyspozycji pożyczkodawcy.
Skoro w przypadku kapitalizacji dochodzi do „dopisania” naliczonych, ale jeszcze niezapłaconych odsetek do kwoty kapitałowej pożyczki za zgodą wierzyciela, to należy uznać to za sposób zadysponowania tych odsetek, które czynią zadość roszczeniu pożyczkodawcy o ich zwrot. Wynika z tego, że już od dnia kapitalizacji wierzyciel uzyskuje korzyść ekonomiczną w postaci zwiększenia kwoty, od której naliczane są dalsze odsetki. W rezultacie, w momencie ostatecznego rozliczenia nie mamy już do czynienia ze spłaconymi odsetkami, a jedynie ze spłatą powiększonej kwoty głównej pożyczki. Zatem kapitalizacja wywiera ten sam skutek prawny, co zapłata – zmniejsza kwotę odsetek do zapłaty o odsetki objęte kapitalizacją.
Obowiązek podatkowy powstaje z chwilą kapitalizacji odsetek, gdyż moment ten jest uznany za otrzymanie całości lub części zapłaty zgodnie z art. 19a ust. 5 pkt 1 lit. e ustawy o VAT.
Podsumowując, w odniesieniu do skapitalizowanych odsetek od pożyczki udzielonej Wnioskodawcy II, obowiązek podatkowy na gruncie ustawy o VAT powinni Państwo rozpoznać w dniu kapitalizacji odsetek do kwoty głównej pożyczki, o czym stanowi art. 19a ust. 5 pkt 1 lit. e ustawy o VAT.
Ponadto, zgodnie z art. 29a ust. 1 ustawy o VAT:
Podstawą opodatkowania, z zastrzeżeniem ust. 2, 3 i 5, art. 30a-30c, art. 32, art. 119 oraz art. 120 ust. 4 i 5, jest wszystko, co stanowi zapłatę, którą dokonujący dostawy towarów lub usługodawca otrzymał lub ma otrzymać z tytułu sprzedaży od nabywcy, usługobiorcy lub osoby trzeciej, włącznie z otrzymanymi dotacjami, subwencjami i innymi dopłatami o podobnym charakterze mającymi bezpośredni wpływ na cenę towarów dostarczanych lub usług świadczonych przez podatnika.
Z kolei z ust. 6 pkt 1 ww. przepisu wynika, że
Podstawa opodatkowania obejmuje:
1)podatki, cła, opłaty i inne należności o podobnym charakterze, z wyjątkiem kwoty podatku;
2)koszty dodatkowe, takie jak prowizje, koszty opakowania, transportu i ubezpieczenia, pobierane przez dokonującego dostawy lub usługodawcę od nabywcy lub usługobiorcy.
Natomiast w myśl art. 109 ust. 3 ustawy,
Podatnicy, z wyjątkiem podatników wykonujących wyłącznie czynności zwolnione od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 lub przepisów wydanych na podstawie art. 82 ust. 3 oraz podatników, u których sprzedaż jest zwolniona od podatku na podstawie art. 113 ust. 1 i 9 albo art. 113a ust. 1, są obowiązani prowadzić ewidencję zawierającą dane pozwalające na prawidłowe rozliczenie podatku i sporządzenie informacji podsumowującej, w szczególności dane dotyczące:
1)rodzaju sprzedaży i podstawy opodatkowania, wysokości kwoty podatku należnego, w tym korekty podatku należnego, z podziałem na stawki podatku;
2)kwoty podatku naliczonego obniżającego kwotę podatku należnego, w tym korekty podatku naliczonego;
3)kontrahentów;
4)dowodów sprzedaży i zakupów.
Jak wskazano powyżej, kapitalizacja odsetek powinna zostać uznana za otrzymanie zapłaty z tytułu udzielonej pożyczki.
W konsekwencji, po stronie Spółki powstanie obowiązek podatkowy z tytułu skapitalizowanych odsetek od kwoty głównej pożyczki oraz obowiązek ujęcia tych odsetek w ewidencji VAT, o której mowa w art. 109 ust. 3 ustawy.
Stanowisko Wnioskodawców w zakresie pytania nr 2 jest prawidłowe.
Przedmiotem wątpliwości Wnioskodawców jest również ustalenie, czy Spółce przysługuje pełne prawo do odliczenia podatku naliczonego w przypadku gdy sprzedaż towarów lub usług zwolnionych od podatku VAT będzie stanowić mniej niż 1% całego obrotu Spółki (pytanie nr 3).
Podstawowe zasady dotyczące odliczania podatku naliczonego zostały sformułowane w art. 86 ust. 1 ustawy. W myśl tego przepisu:
W zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi, o którym mowa w art. 15, przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, z zastrzeżeniem art. 114, art. 119 ust. 4, art. 120 ust. 17 i 19 oraz art. 124.
Stosownie do art. 86 ust. 2 pkt 1 ustawy:
Kwotę podatku naliczonego stanowi suma kwot podatku wynikających z faktur otrzymanych przez podatnika z tytułu:
a) nabycia towarów i usług,
b) dokonania całości lub części zapłaty przed nabyciem towaru lub wykonaniem usługi.
Z powyższego wynika, że prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przysługuje wówczas, gdy zostaną spełnione określone warunki, tzn. odliczenia tego dokonuje podatnik podatku od towarów i usług oraz gdy towary i usługi, z których nabyciem podatek został naliczony, są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, tzn. takich, których następstwem jest określenie podatku należnego (powstanie zobowiązania podatkowego).
Tak skonstruowana zasada wyklucza możliwość dokonania obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego związanego z usługami i towarami, które nie są w ogóle wykorzystywane do czynności opodatkowanych, czyli w przypadku ich wykorzystywania do czynności zwolnionych od podatku VAT oraz niepodlegających temu podatkowi.
Ustawodawca zapewnił podatnikowi prawo do odliczenia podatku naliczonego pod warunkiem spełnienia przez niego zarówno tzw. przesłanek pozytywnych oraz niezaistnienia przesłanek negatywnych, określonych w art. 88 ustawy. Przepis ten określa listę wyjątków, które pozbawiają podatnika prawa do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego.
Jedno z takich ograniczeń zostało wskazane w art. 88 ust. 3a pkt 2 ustawy, zgodnie z którym:
Nie stanowią podstawy do obniżenia podatku należnego oraz zwrotu różnicy podatku lub zwrotu podatku naliczonego faktury i dokumenty celne w przypadku gdy transakcja udokumentowana fakturą nie podlega opodatkowaniu albo jest zwolniona od podatku.
Oznacza to, że podatnik nie może skorzystać z prawa do odliczenia w odniesieniu do podatku, który jest należny wyłącznie z tego względu, że został wykazany na fakturze w sytuacji, gdy transakcja nie podlega opodatkowaniu albo jest zwolniona od podatku.
Należy ponadto zauważyć, że w przypadku wykonywania w ramach działalności gospodarczej czynności opodatkowanych podatkiem od towarów i usług oraz zwolnionych z opodatkowania tym podatkiem, należy mieć na uwadze uregulowania zawarte w art. 90 ustawy. Powyższe przepisy stanowią również uzupełnienie regulacji art. 86 ustawy.
W myśl art. 90 ust. 1 ustawy:
W stosunku do towarów i usług, które są wykorzystywane przez podatnika do wykonywania czynności, w związku z którymi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego, jak i czynności, w związku z którymi takie prawo nie przysługuje, podatnik jest obowiązany do odrębnego określenia kwot podatku naliczonego związanych z czynnościami, w stosunku do których podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego.
Stosownie do art. 90 ust. 2 ustawy:
Jeżeli nie jest możliwe wyodrębnienie całości lub części kwot, o których mowa w ust. 1, podatnik może pomniejszyć kwotę podatku należnego o taką część kwoty podatku naliczonego, którą można proporcjonalnie przypisać czynnościom, w stosunku do których podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego, z zastrzeżeniem ust. 10.
Jak stanowi art. 90 ust. 3 ustawy:
Proporcję, o której mowa w ust. 2, ustala się jako udział rocznego obrotu z tytułu czynności, w związku z którymi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego, w całkowitym obrocie uzyskanym z tytułu czynności, w związku z którymi podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego, oraz czynności, w związku z którymi podatnikowi nie przysługuje takie prawo.
Według art. 90 ust. 4 ustawy:
Proporcję, o której mowa w ust. 3, określa się procentowo w stosunku rocznym na podstawie obrotu osiągniętego w roku poprzedzającym rok podatkowy, w odniesieniu do którego jest ustalona proporcja. Proporcję tę zaokrągla się w górę do najbliższej liczby całkowitej.
Na podstawie art. 90 ust. 6 ustawy:
Do obrotu, o którym mowa w ust. 3, nie wlicza się obrotu z tytułu transakcji dotyczących:
1)pomocniczych transakcji w zakresie nieruchomości i pomocniczych transakcji finansowych;
2)usług wymienionych w art. 43 ust. 1 pkt 7, 12 i 38-41, w zakresie, w jakim transakcje te mają charakter pomocniczy.
Zgodnie z art. 90 ust. 8 ustawy:
Podatnicy, którzy w poprzednim roku podatkowym nie osiągnęli obrotu, o którym mowa w ust. 3, lub u których obrót ten w poprzednim roku podatkowym był niższy niż 30 000 zł, do obliczenia kwoty podatku naliczonego podlegającej odliczeniu od kwoty podatku należnego przyjmują proporcję wyliczoną szacunkowo. Podatnicy są obowiązani zawiadomić naczelnika urzędu skarbowego o przyjętej proporcji w terminie do 25. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym ta proporcja została zastosowana po raz pierwszy, nie później jednak niż w dniu przesłania ewidencji, o której mowa w art. 109 ust. 3.
Według art. 90 ust. 9 ustawy:
Przepis ust. 8 stosuje się również, gdy podatnik uzna, że w odniesieniu do niego kwota obrotu, o której mowa w tym przepisie, byłaby niereprezentatywna.
W myśl art. 90 ust. 9a ustawy:
Przy ustalaniu proporcji zgodnie z ust. 2-6 do obrotu nie wlicza się kwoty podatku.
Stosownie do art. 90 ust. 10 ustawy:
W przypadku gdy proporcja określona zgodnie z ust. 2-8:
1)przekroczyła 98% oraz kwota podatku naliczonego niepodlegająca odliczeniu, wynikająca z zastosowania tej proporcji, w skali roku, była mniejsza niż 10 000 zł - podatnik ma prawo uznać, że proporcja ta wynosi 100%;
2)nie przekroczyła 2% - podatnik ma prawo uznać, że proporcja ta wynosi 0%.
Analiza powołanych wyżej przepisów wskazuje zatem, że na podstawie art. 90 ust. 1 ustawy, występuje obowiązek wyodrębnienia kwot podatku naliczonego związanego z czynnościami, w stosunku do których przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego oraz kwot podatku naliczonego związanego z czynnościami, w związku z którymi takie prawo nie przysługuje.
Rozliczenie podatku naliczonego na zasadach określonych w art. 86 ust. 1 ustawy uwarunkowane jest tym, aby nabywane towary i usługi były wykorzystywane przez zarejestrowanego, czynnego podatnika podatku VAT w ramach działalności gospodarczej do wykonywania czynności opodatkowanych podatkiem od towarów i usług. Odliczyć można w całości podatek naliczony, który jest związany z czynnościami opodatkowanymi podatnika. Wskazana zasada wyłącza tym samym możliwość dokonywania odliczeń podatku naliczonego związanego z towarami i usługami, które nie są w ogóle wykorzystywane do czynności opodatkowanych, czyli w przypadku ich wykorzystywania do czynności zwolnionych od podatku lub niepodlegających opodatkowaniu VAT. Jednocześnie z zasady tej wynika, że odliczenie podatku naliczonego może być częściowe, tzn. w tej części, w jakiej dane towary lub usługi, z którymi związany jest podatek naliczony są wykorzystywane do realizacji czynności opodatkowanych, z pominięciem tej części podatku od tych towarów i usług, w jakiej towary te (usługi) nie są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych podatkiem VAT.
Tym samym, warunkiem umożliwiającym podatnikowi skorzystanie z prawa do odliczenia podatku naliczonego jest związek zakupów z wykonywanymi czynnościami opodatkowanymi. Jednocześnie przedstawiona w powołanych przepisach zasada, wyklucza możliwość dokonania odliczenia podatku naliczonego związanego z towarami i usługami, które nie są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, czyli w przypadku ich wykorzystania do czynności zwolnionych od podatku oraz niepodlegających temu podatkowi.
Podatnik w celu odliczenia podatku naliczonego w pierwszej kolejności ma obowiązek odrębnego określenia, z jakim rodzajem działalności będzie związany podatek wynikający z otrzymanych faktur zakupu, czyli dokonania tzw. bezpośredniej alokacji.
Jeżeli takie wyodrębnienie jest możliwe, podatnikowi, na podstawie art. 86 ust. 1 ustawy przysługuje pełne prawo do odliczenia podatku naliczonego przy nabyciu towarów i usług związanych wyłącznie z czynnościami opodatkowanymi wykonywanymi w ramach działalności gospodarczej, brak jest natomiast takiego prawa w stosunku do podatku naliczonego związanego z zakupem towarów i usług wykorzystywanych wyłącznie do wykonywania czynności zwolnionych z opodatkowania oraz niepodlegających temu podatkowi.
Natomiast w sytuacji, gdy takie przyporządkowanie nie jest możliwe, a wydatki w ramach wykonywanej przez podatnika działalności gospodarczej służą do czynności opodatkowanych podatkiem od towarów i usług oraz zwolnionych z opodatkowania tym podatkiem, podatnik powinien ustalić proporcję, o której mowa w art. 90 ust. 2 i ust. 3 oraz następne ustawy.
Jeżeli natomiast Państwa rzeczywista proporcja roczna, obliczona zgodnie z art. 90 ust. 3 ustawy, przekroczy 99%, i po zaokrągleniu do pełnych liczb całkowitych (stosownie do wymogów zawartych w art. 90 ust. 4 ustawy) stanowić będzie 100%, to w takim przypadku są/będą Państwo uprawnieni do odliczenia w całości podatku VAT naliczonego od zakupów związanych z tzw. sprzedażą mieszaną.
Zatem w przypadku, gdy sprzedaż przez Państwa towarów lub usług zwolnionych od podatku VAT (w tym z tytułu udzielenia Pożyczki) stanowi/będzie stanowić mniej niż 1% całego Państwa obrotu z tytułu czynności opodatkowanych VAT i zwolnionych, to przysługuje/będzie Państwu przysługiwać pełne prawo do odliczenia kwoty podatku naliczonego w związku z Państwa działalnością.
W takim przypadku prawo do odliczenia będzie przysługiwać Państwu niezależnie od tego, czy kwota podatku naliczonego niepodlegającego odliczeniu w skali roku jest większa czy mniejsza niż 10 000 zł - ponieważ, jeżeli na etapie zaokrąglania - zgodnie z art. 90 ust. 4 ustawy - proporcja wynosi/ będzie wynosiła 100% to zasada dot. kwoty podatku naliczonego niepodlegającej odliczeniu, o której mowa w art. 90 ust. 10 ustawy nie będzie miała zastosowania.
Stanowisko Wnioskodawców w zakresie pytania nr 3 jest prawidłowe.
Przedmiotem wątpliwości Wnioskodawców jest również ustalenie, czy czynność polegająca na podwyższeniu kapitału zakładowego przez konwersję wierzytelności pożyczkowej na udziały Wnioskodawcy II, w wyniku której nastąpi wygaśnięcie długu Wnioskodawcy II z tytułu otrzymanej Pożyczki oraz podwyższenie jego kapitału zakładowego podlega opodatkowaniu VAT po stronie Wnioskodawcy II lub po stronie Spółki (pytanie nr 4).
Należy jeszcze raz podkreślić, że aby uznać dane świadczenie za odpłatne, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a odbiorcą, a w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Musi istnieć bezpośredni związek pomiędzy świadczoną usługą i przekazanym za nią wynagrodzeniem. Oznacza to, że z danego stosunku prawnego, na podstawie którego wykonywana jest usługa, musi wynikać wyraźna, bezpośrednia korzyść na rzecz świadczącego usługę.
Wierzytelność jest prawem majątkowym, które może być przedmiotem obrotu gospodarczego. Instytucja przelewu wierzytelności została uregulowana w ustawie Kodeks cywilny, zaś podstawą do dokonania cesji wierzytelności jest art. 509 Kodeksu cywilnego.
Zgodnie z art. 509 § 1 i 2 Kodeksu cywilnego:
Wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania.
Wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w szczególności roszczenie o zaległe odsetki.
Stosownie do art. 510 § 1 Kodeksu cywilnego:
Umowa sprzedaży, zamiany, darowizny lub inna umowa zobowiązująca do przeniesienia wierzytelności przenosi wierzytelność na nabywcę, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej albo że strony inaczej postanowiły.
Zatem wierzytelność jest prawem jednego podmiotu do żądania od drugiego podmiotu pewnego zachowania się zwanego świadczeniem (wyrażalnym pieniężnie). Wierzytelność jest więc prawem majątkowym, będącym przedmiotem obrotu gospodarczego. Przeniesienie wierzytelności z majątku dotychczasowego wierzyciela do majątku nabywcy wierzytelności jest skutkiem rozporządzenia tą wierzytelnością przez dotychczasowego wierzyciela i stanowi wykonanie przez niego przysługującego mu prawa własności.
Przelew wierzytelności (cesja praw) jest więc umową cywilnoprawną zawieraną pomiędzy wierzycielem (zbywcą wierzytelności/cedentem) a osobą trzecią (nabywcą wierzytelności/ cesjonariuszem), na podstawie której wierzyciel przenosi swoją wierzytelność wobec dłużnika na inny podmiot. W wyniku ww. czynności na nabywcę przechodzi ogół uprawnień przysługujących dotychczasowemu wierzycielowi, który zostaje wyłączony ze stosunku zobowiązaniowego, jaki wiązał go z dłużnikiem. Wierzytelność przechodzi na nabywcę w takim stanie, w jakim była w chwili zawarcia umowy o przelew, a więc ze wszystkimi związanymi z nią prawami i brakami (np. przedawnieniem). W przypadku sprzedaży wierzytelności własnej nie można zakładać, że czynność ta może być wykonywana w ramach prowadzonej działalności gospodarczej. Czynność zbycia wierzytelności pozostaje poza zakresem opodatkowania jeżeli cesja (przelew) dotyczy wierzytelności własnych i jest przedmiotem prawnie skutecznej umowy.
Jak wynika z przedstawionego opisu sprawy, w celu wzmocnienia sytuacji finansowej Wnioskodawcy II, jak również dokapitalizowania go w sposób trwały, Wnioskodawcy wyrazili wolę konwersji Pożyczki na kapitał zakładowy Wnioskodawcy II, w postaci wkładu niepieniężnego, wniesionego przez Spółkę do Wnioskodawcy II.
Wnioskodawcy rozważają dwa warianty przeprowadzenia powyższej konwersji Pożyczki na kapitał zakładowy Wnioskodawcy II:
- Wariant I zakłada, że przedmiotem wkładu niepieniężnego wniesionego przez Spółkę będzie kwota główna Pożyczki, powiększona o wartość naliczonych ale niezapłaconych i nieskapitalizowanych do dnia konwersji odsetek od Pożyczki; innymi słowy, nowe udziały Wnioskodawcy II objęte przez Wnioskodawcę I w zamian za wkład niepieniężny będą odpowiadać wartości (nominalnej i rynkowej) wierzytelności stanowiącej przedmiot aportu, tj. kwocie głównej Pożyczki (uwzględniającej odsetki skapitalizowane do września 2024 r. włącznie), powiększonej o naliczone od września 2024 r., ale niezapłacone i nieskapitalizowane do dnia konwersji odsetki;
- Wariant II zakłada dodatkową kapitalizację naliczonych od września 2024 r. odsetek (tj. doliczenie ich wartości do kwoty głównej Pożyczki) przed konwersją Pożyczki na kapitał zakładowy Wnioskodawcy II. Udziały Wnioskodawcy II objęte przez Wnioskodawcę I będą więc odzwierciedlać wartość (nominalną i rynkową) wierzytelności stanowiącej przedmiot aportu, która będzie uwzględniała wartość wszystkich skapitalizowanych uprzednio odsetek.
Dodatkowo, w obu wyżej opisanych wariantach planowana konwersja wierzytelności pożyczkowej na kapitał Wnioskodawcy II może zostać dokonana/przeprowadzona:
- z podziałem wartości wnoszonego aportu pomiędzy kapitał zakładowy i zapasowy Wnioskodawcy II, tj. wartość emisyjna nowych udziałów wydanych przez Wnioskodawcę II na rzecz Wnioskodawcy I będzie wyższa od wartości nominalnej tych udziałów, przy czym nadwyżka wartości/ceny emisyjnej ponad wartość nominalną udziałów (tzw. agio) zostanie alokowana na kapitał zapasowy Wnioskodawcy II albo
- bez podziału, o którym wyżej mowa, co oznacza że wartość nominalna udziałów wydanych przez Wnioskodawcę II w zamian za aport będzie równa/tożsama z ich wartością emisyjną, która z kolei odzwierciedla wartość nominalną i rynkową przedmiotu aportu (nie wystąpi nadwyżka wartości emisyjnej wydanych udziałów ponad ich wartość nominalną/agio).
Na wstępie należy wskazać, że aport to wkład na utworzenie lub powiększenie majątku spółki, który daje prawo do udziału w jej zyskach. Przedmiotem aportu mogą być pieniądze (aporty pieniężne), rzeczy lub prawa (aporty rzeczowe) oraz umiejętności, kompetencje techniczne, czy zawodowe. W przypadku czynności wniesienia aportu do spółki wnoszący aport otrzymuje określone prawa związane z uczestnictwem w spółce obejmującej aport. W szczególności prawo do udziału w zysku. W świetle powyższego należy stwierdzić, że aport, co do zasady, stanowi czynność podlegającą opodatkowaniu.
W przypadku konwersji wierzytelności na kapitał dłużnik zasadniczo zamiast regulować swój dług w postaci świadczenia pieniężnego, zamienia go na swoje udziały. Udziały te obejmie wierzyciel, który staje się wspólnikiem spółki. Wejście wierzytelności do majątku spółki powoduje z kolei ich umorzenie z mocy prawa (confusio). Na gruncie prawa cywilnego tego rodzaju czynność (konwersja) to zasadniczo potrącenie wierzytelności pieniężnych, które jest traktowane jak zapłata w pieniądzu. Oznacza to, że na gruncie prawa cywilnego, konwersja wierzytelności (pieniężnych) na udziały stanowi pokrycie takich udziałów spółki prawa handlowego wkładem pieniężnym przez jej dotychczasowych wierzycieli.
Zatem czynności polegającej na wniesieniu wierzytelności (konwersji wierzytelności na kapitał) nie można uznać za świadczenie usługi, zdefiniowanej w art. 8 ust. 1 ustawy, ponieważ jest ono jedynie przejawem wykonania prawa własności w stosunku do wierzytelności powstałej z innego tytułu. Wniesienia wierzytelności w okolicznościach opisanych we wniosku nie można również uznać za dostawę towarów w rozumieniu art. 7 ust. 1 ustawy.
W analizowanej sprawie mamy do czynienia z sytuacją, w której Wnioskodawca II nabywa własny dług, co oznacza, że staje się równocześnie dłużnikiem i wierzycielem a zatem dochodzi do tzw. konfuzji, której skutkiem jest wygaśnięcie zobowiązania.
Biorąc pod uwagę przedstawiony opis sprawy oraz powołane przepisy prawa należy stwierdzić, że w analizowanym przypadku konwersja wierzytelności pożyczkowych jest skutkiem rozporządzenia tymi wierzytelnościami przez dotychczasowego wierzyciela i stanowi wykonanie przez niego przysługującego mu prawa własności. Nie można w takim razie utożsamiać jej ze świadczeniem usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy ani z dostawą towarów w rozumieniu art. 7 ust. 1 ustawy, a zatem nie będzie podlegać opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług po stronie Wnioskodawcy II.
Równocześnie, konwersja wierzytelności na udziały w podwyższonym kapitale zakładowym Wnioskodawcy II, po stronie Spółki (Wnioskodawcy I), czyli zbywcy tych wierzytelności, pozostaje poza zakresem opodatkowania podatkiem od towarów i usług. Wierzytelność jest bowiem prawem majątkowym i nie stanowi towaru w rozumieniu art. 2 pkt 6 ustawy. Tym samym czynności konwersji wierzytelności na udziały Wnioskodawcy II nie należy rozpatrywać w kontekście dostawy towarów, o której mowa w art. 7 ust. 1 ustawy w zw. z art. 5 ust. 1 ustawy. Ponadto należy podkreślić, że konwersja wierzytelności na udziały Wnioskodawcy II jest skutkiem rozporządzenia tą wierzytelnością przez dotychczasowego wierzyciela (Spółkę) i stanowi wykonanie przez niego przysługującego mu prawa własności. Nie można w takim razie utożsamiać jej ze świadczeniem usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy.
W konsekwencji, wniesienie wkładu w postaci wierzytelności pożyczkowej w zamian za udziały Wnioskodawcy II nie będzie podlegać opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług po stronie Spółki.
Podsumowując, czynność polegająca na podwyższeniu kapitału zakładowego przez konwersję wierzytelności pożyczkowej na udziały Wnioskodawcy II, w wyniku której nastąpi wygaśnięcie długu Wnioskodawcy II z tytułu otrzymanej Pożyczki oraz podwyższenie jego kapitału zakładowego nie podlega opodatkowaniu VAT po stronie Wnioskodawcy II, ani po stronie Wnioskodawcy I.
Stanowisko Wnioskodawców w zakresie pytania nr 4 jest prawidłowe
Dodatkowe informacje
Informacja o zakresie rozstrzygnięcia
Interpretacja dotyczy:
- stanu faktycznego, który Państwo przedstawili i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia
- zdarzenia przyszłego, które Państwo przedstawili i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.
Zgodnie z art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej:
Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, na wniosek zainteresowanego, wydaje, w jego indywidualnej sprawie, interpretację przepisów prawa podatkowego (interpretację indywidualną).
Należy ponadto podkreślić, że zakres przedmiotowy wniosku wyznacza zadane przez Wnioskodawcę pytanie. W związku z tym, wydana interpretacja dotyczy tylko sprawy będącej przedmiotem Państwa wniosku (zadane pytania). Inne kwestie, które nie zostały objęte pytaniami nie mogą być zgodnie z art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej - rozpatrzone.
Z uwagi na powyższe, niniejsze rozstrzygnięcie nie odnosi się do kwestii, czy udzielenie przedmiotowej Pożyczki czyni zadość warunkom uznania usług udzielenia pożyczek za usługi o charakterze pomocniczym w rozumieniu art. 90 ust. 6 pkt 2 ustawy i czy kwoty odsetek uzyskanych z tytułu udzielenia Pożyczki powinny być przez Wnioskodawcę I wliczone do obrotu branego pod uwagę przy kalkulacji proporcji, o której mowa w art. 90 ust. 2 i nast. ustawy, ponieważ nie stanowiło to przedmiotu zapytania Wnioskodawców.
Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji
- Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 111 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego. Z funkcji ochronnej będą mogli skorzystać Ci z Państwa, którzy zastosują się do interpretacji.
- Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:
Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:
1) z zastosowaniem art. 119a;
2) w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;
3) z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.
- Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:
Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.
Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację przez Zainteresowanego, który jest stroną postępowania
A. Sp. z o.o. (Zainteresowany będący stroną postępowania – art. 14r § 2 Ordynacji podatkowej) ma prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w (…). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935 ze zm.; dalej jako „PPSA”).
Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):
- w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo
- w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/wnioski albo /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).
Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).
Podstawa prawna dla wydania interpretacji
Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 i art. 14r Ordynacji podatkowej.
