
Temat interpretacji
Temat interpretacji
Temat interpretacji
Temat interpretacji
Interpretacja indywidualna
– stanowisko prawidłowe
Szanowny Panie,
stwierdzam, że Pana stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku od towarów i usług jest prawidłowe.
Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej
4 sierpnia 2025 r. wpłynął Pana wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy uznania, że darowizna na rzecz córki lokalu użytkowego wraz z umową najmu, zobowiązaniami i należnościami stanowiła zorganizowaną część przedsiębiorstwa i w związku z tym ww. darowizna nie podlegała opodatkowaniu podatkiem VAT na podstawie art. 6 pkt 1 ustawy.
Uzupełnił go Pan – pismem z 25 sierpnia 2025 r.
Treść wniosku jest następująca:
Opis stanu faktycznego
A.B. działający pod firmą A.B. (dalej zwany: „Darczyńcą” lub „Wnioskodawcą”) dokonał darowizny lokalu użytkowego na rzecz córki. Lokal wykorzystywany w działalności został przekazany jako zorganizowana część przedsiębiorstwa wraz z umową najmu przez ojca na córkę, która kontynuuje w ramach swojej działalności najem lokalu.
Darowizna lokalu na rzecz córki Pana A.B., Pani C.B. (będącej czynnym podatnikiem VAT, działającej pod firmą C.B. od 20 stycznia 2025 r.) nastąpiła 23 stycznia 2025 r.
W akcie notarialnym wskazano, iż nabycie dokonywane jest w ramach prowadzonej działalności (C.B.).
Lokal będący przedmiotem darowizny jest położony (…). Lokal został zakupiony ze środków własnych (pochodzących z własnej działalności gospodarczej) przez Darczyńcę 14 marca 2024 r. na podstawie aktu notarialnego Rep. A nr (…), w którym wskazano, że zakup ww. lokalu dokonywany jest w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą. Sprzedający lokal (D. S.A.) udokumentował sprzedaż fakturami VAT.
Darczyńca odliczył VAT z faktur dotyczących zakupionego lokalu, który nie był uprzednio wykorzystywany w działalności (zakup „nowego” lokalu). Od marca 2024 r. wynajmował lokal dla firmy E. sp. z o.o. na podstawie umowy najmu - czynność najmu dokumentował fakturą sprzedaży VAT (sprzedaż opodatkowana). Poza wynajmem lokalu Darczyńca osiąga przychody z pośrednictwa w obrocie nieruchomościami.
Lokal usługowy na moment zbycia był wyodrębniony na płaszczyźnie organizacyjnej, tj. stanowił składnik materialny przeznaczony do realizacji określonych zadań gospodarczych, był wynajmowany. Lokal usługowy posiadał samodzielność finansową pozwalającą na autonomiczne funkcjonowanie w obrocie gospodarczym.
Na podstawie ewidencji księgowej możliwe było przyporządkowanie nie tylko przychodów i kosztów do lokalu, ale również należności i zobowiązań dla wyodrębnionej działalności, przez co możliwe było ustalenie wyniku finansowego (podatnik dysponuje książką przychodów i rozchodów, ale faktury na najem lokalu są odrębne i odrębne są dokumenty kosztowe dotyczące lokalu).
Nabywca (Obdarowana) w oparciu o lokal usługowy służący prowadzeniu działalności gospodarczej kontynuuje działalność, (tak jak w chwili nabycia deklarowała) w takim samym zakresie, w jakim działalność prowadzona była przez Zbywcę (Darczyńcę). Prowadzenie działalności przez Nabywcę (Obdarowaną) nie wymagało angażowania innych składników majątku bądź podejmowania dodatkowych działań przez Nabywcę.
Na Nabywcę została przeniesiona umowa najmu z dotychczasowym Najemcą (E.). Na Nabywcę (Obdarowaną) zostały przeniesione należności o charakterze pieniężnym związane z przenoszonym lokalem. Z tym, że należności Zbywcy zostały uregulowane przez najemcę (E.) do dnia darowizny na rzecz Zbywcy.
Uzupełnienie opisu stanu faktycznego
W nadesłanym uzupełnieniu do wniosku wskazał Pan:
Na Nabywcę (Obdarowaną) zostały przeniesione zobowiązania o charakterze pieniężnym związane z przenoszonym lokalem.
Zbywca (Darujący) nie zatrudniał pracowników, w związku z czym art. 23¹ Kodeksu Pracy (mówiący o przejęciu pracowników) nie miał zastosowania. Lokal usługowy na moment zbycia był wyodrębniony na płaszczyźnie organizacyjnej również na podstawie regulaminu.
Pytanie ostatecznie sformułowane w nadesłanym uzupełnieniu
Czy przedmiotową transakcję należy zakwalifikować jako darowiznę zorganizowanej części przedsiębiorstwa i w konsekwencji przedmiotowa transakcja była wyłączona z opodatkowania na podstawie art. 6 ust. 1 ustawy o VAT?
Pana stanowisko w sprawie
W ocenie Wnioskodawcy darowizna lokalu w przedstawionych okolicznościach faktycznych stanowi zbycie zorganizowanej części przedsiębiorstwa nie podlegające opodatkowaniu podatkiem VAT.
W sytuacji, gdy darowizna jest dokonana przez podatnika podatku od towarów i usług, a nadto dotyczy składników majątku wykorzystywanych w prowadzonej działalności gospodarczej, co do zasady (o ile podatnikowi przysługiwało prawo do odliczenia podatku naliczonego w określonym, zakresie) stanowi czynność podlegającą opodatkowaniu tym podatkiem (art. 15 ust. 1 i 2 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług).
Zgodnie z art. 7 ust. 2 ustawy z 11 marca 2004 r. przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się również przekazanie nieodpłatnie przez podatnika towarów należących do jego przedsiębiorstwa, w szczególności:
1)przekazanie lub zużycie towarów na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia,
2)wszelkie inne darowizny
-jeżeli podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów lub ich części składowych.
Z cytowanego art. 7 ust. 2 ustawy wynika, że opodatkowaniu podlega odpłatna dostawa towarów oraz nieodpłatna czynność z nią zrównana po spełnieniu warunków zawartych w art. 7 ust. 2 ustawy, tj., jeżeli:
- dokonującym nieodpłatnego przekazania jest podatnik podatku od towarów i usług,
- przekazane towary należą do jego przedsiębiorstwa,
- przedmiotem nieodpłatnego przekazania jest towar w stosunku, do którego podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przy nabyciu, imporcie lub wytworzeniu tego towaru lub jego części składowych.
Powyższe oznacza, że nieodpłatne przekazanie towarów uznaje się za odpłatną dostawę towarów, jeżeli podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do odliczenia podatku naliczonego w związku z ich nabyciem, importem lub wytworzeniem, (w tym części składowych).
Niespełnienie powyższego warunku jest podstawą do traktowania nieodpłatnego przekazania towaru jako czynności wyłączonej spod zakresu działania ustawy o podatku od towarów i usług, bez względu na cel, na który został on przekazany.
Zbycie składników majątku (nieodpłatna - darowizna) z perspektywy podatku od towarów usług może również stanowić dostawę przedsiębiorstwa/zcp, co ma miejsce w ocenie Wnioskodawcy w analizowanym przypadku.
Art. 6 ustawy przewiduje, że przepisów ustawy nie stosuje się do:
1.transakcji zbycia przedsiębiorstwa lub zorganizowanej części przedsiębiorstwa;
2.czynności, które nie mogą być przedmiotem prawnie skutecznej umowy.
Ustawa z 11 marca 2004 r. nie definiuje pojęcia przedsiębiorstwa.
W praktyce ustalenie czy przedmiot sprzedaży spełnia definicję przedsiębiorstwa następuje poprzez ocenę zespołu składników majątkowych z perspektywy definicji zawartej w art. 55¹ Kodeksu cywilnego.
Na mocy art. 6 pkt 1 ustawy, przepisów ustawy nie stosuje się do transakcji zbycia przedsiębiorstwa lub zorganizowanej części przedsiębiorstwa.
Powyższe oznacza, że transakcja mająca za przedmiot przedsiębiorstwo lub jego zorganizowaną część nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT.
Pod pojęciem „transakcji zbycia” należy rozumieć w sposób zbliżony do pojęcia „dostawy towarów” w ujęciu art. 7 ust. 1 ustawy, tzn. „zbycie” obejmuje wszelkie czynności, w ramach których następuje przeniesienie prawa do rozporządzania przedmiotem jak właściciel, np. sprzedaż, zamianę, darowiznę, nieodpłatne przekazanie, przeniesienie własności w formie wkładu niepieniężnego, czyli aportu.
Dla oceny dopuszczalności zakwalifikowania składników majątku jako zorganizowanej części przedsiębiorstwa niezbędne jest w pierwszej kolejności odwołanie się do definicji samego przedsiębiorstwa, którą statuuje art. 55¹ Kodeksu cywilnego.
Definicja ta wskazuje na postrzeganie przedsiębiorstwa w ujęciu przedmiotowym jako zorganizowanego zespołu składników niematerialnych i materialnych, przeznaczonego do prowadzenia działalności gospodarczej, który obejmuje w szczególności:
1)oznaczenie indywidualizujące przedsiębiorstwo lub jego wyodrębnione części (nazwa przedsiębiorstwa);
2)własność nieruchomości lub ruchomości, w tym urządzeń, materiałów, towarów i wyrobów, oraz inne prawa rzeczowe do nieruchomości lub ruchomości;
3)prawa wynikające z umów najmu i dzierżawy nieruchomości lub ruchomości oraz prawa do korzystania z nieruchomości lub ruchomości wynikające z innych stosunków prawnych;
4)wierzytelności, prawa z papierów wartościowych i środki pieniężne;
5)koncesje, licencje i zezwolenia;
6)patenty i inne prawa własności przemysłowej;
7)majątkowe prawa autorskie i majątkowe prawa pokrewne;
8)tajemnice przedsiębiorstwa;
9)księgi i dokumenty związane z prowadzeniem działalności gospodarczej.
Niewątpliwie istotną cechą wskazanego zespołu składników jest to, że stanowią one zorganizowany kompleks majątkowy przeznaczony do prowadzenia określonej działalności. Poszczególne składniki majątkowe nie tworzą przypadkowego zbioru rzeczy i praw, lecz pozostają ze sobą w relacjach funkcjonalnych i organizacyjnych, które czynią z nich całość zdolną do realizacji określonej działalności.
Podobne wymogi są również odnoszone do zorganizowanej części przedsiębiorstwa. Wedle definicji zawartej w art. 4a pkt 4 ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 278 ze zm. dalej „ustawa z 15 lutego 1992 r.) oraz niemal tożsamej z nią definicji znajdującej się w art. 2 pkt 27e ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług, które różnią się od siebie jedynie sformułowaniem „oznacza to” i odpowiednio „rozumie się przez to”, zorganizowaną częścią przedsiębiorstwa jest organizacyjnie i finansowo wyodrębniony w istniejącym przedsiębiorstwie zespół składników materialnych i niematerialnych, w tym zobowiązania, przeznaczonych do realizacji określonych zadań gospodarczych, który zarazem mógłby stanowić niezależne przedsiębiorstwo samodzielnie realizujące te zadania.
Kluczowym elementem powyższej definicji jest zespół składników przeznaczonych do prowadzenia działalności gospodarczej, których występowanie decyduje o istnieniu zorganizowanej części przedsiębiorstwa.
Różnica między zakresem powołanych definicji w ustawach podatkowych oraz znaczeniem przedsiębiorstwa na gruncie Kodeksu cywilnego polega głównie na obecności w ustawowym pojęciu zorganizowanej części przedsiębiorstwa zobowiązań, których brak w definicji samego przedsiębiorstwa w ujęciu art. 55¹ k.c.
Poza tym zawarte w rzeczonych regulacjach wyjaśnienie, czym jest zorganizowana część przedsiębiorstwa, sprowadza się w istocie wyłącznie do podkreślenia wymogu wyodrębnienia zespołu czynników materialnych i niematerialnych oraz wskazania, jaki charakter owo wyodrębnienie ma posiadać, niemniej bez podania m.in. jakiego dokładnie poziomu wyodrębnienie to ma sięgać. Jedyna wskazówka odnosi się do tego, że ów zespół składników materialnych i niematerialnych ma być na tyle samodzielny, żeby mógł - jako potencjalnie niezależne, odrębne przedsiębiorstwo - samodzielnie realizować zadania, do których realizacji służy w istniejącym przedsiębiorstwie. Ma zatem zachodzić wyodrębnienie w płaszczyźnie funkcjonalnej. Poza tym wydzielenie winno dotyczyć jeszcze strony organizacyjnej i finansowej. Tak pojmowane atrybuty muszą występować łącznie, co oznacza, że dany zespół składników kwalifikować można jako zorganizowaną część przedsiębiorstwa, jeżeli:
1)istnieje zespół składników materialnych i niematerialnych;
2)zespół ten jest organizacyjnie i finansowo wyodrębniony w istniejącym przedsiębiorstwie;
3)składniki te przeznaczone są do realizacji określonych zadań gospodarczych;
4)zespół tych składników mógłby stanowić niezależne przedsiębiorstwo samodzielnie realizujące zadania gospodarcze i samodzielnie funkcjonujące w obrocie gospodarczym w razie zaistnienia takiej potrzeby.
Kiedy ocenia się aspekt wyodrębnienia funkcjonalnego, należy przyjąć, że chodzi o wydzielenie jako przeznaczenie do realizacji określonych zadań gospodarczych, co ma miejsce w analizowanym przypadku.
Zorganizowana część przedsiębiorstwa musi stanowić funkcjonalnie odrębną całość, czyli obejmować elementy niezbędne do samodzielnego prowadzenia działań gospodarczych, do których służy w strukturze przedsiębiorstwa.
Aby zatem fragment mienia przedsiębiorstwa mógł być uznany za jego zorganizowaną część, musi mieć potencjalną zdolność do funkcjonowania jako samodzielny podmiot gospodarczy. Składniki majątkowe materialne i niematerialne wchodzące w skład zorganizowanej części przedsiębiorstwa muszą zatem umożliwić nabywcy podjęcie działalności gospodarczej w ramach odrębnego przedsiębiorstwa.
Zespół składników powinien więc zostać wyodrębniony bez udziału pozostałych struktur przedsiębiorstwa i być w stanie realizować przypisane tej strukturze zadania gospodarcze.
Organizacyjny charakter wyodrębnienia oznacza z kolei, że określony zespół składników tworzących „część przedsiębiorstwa” powinien mieć cechę zorganizowania, występującą w „istniejącym przedsiębiorstwie”, czyli w ramach prowadzonej działalności. Ocena spełnienia kryterium wyodrębnienia organizacyjnego w strukturze podatnika musi być dokonywana przez ustalenie roli, jaką składniki majątkowe i związane z nimi prawa materialne odgrywały w działalności dotychczasowego przedsiębiorstwa, a więc w jakim stopniu stanowiły wyodrębnioną organizacyjnie i funkcjonalnie całość.
Świadczyć może o tym wynik swoistej symulacji - jeśli zarówno „oderwana” część przedsiębiorstwa, jak i jego pozostałość mogą funkcjonować w obrocie samodzielnie, to wolno przyjąć, że mamy do czynienia z zorganizowaną częścią przedsiębiorstwa.
Konieczna jest w związku z tym analiza, czy dany zespół aktywów, który jest przedmiotem zbycia, pozwala na prowadzenie niezależnej działalności gospodarczej, do której służy, a więc czy w kształcie, w jakim jest zbywany, może wykonywać samodzielnie określone zadania gospodarcze. Analogicznie jest w analizowanym przypadku, bowiem przy pomocy darowanych składników majątkowych i związanych z nim praw nabywca jest w stanie prowadzić działalność gospodarczą. Istotne jest przy tym, by realizacja określonych zadań gospodarczych była możliwa z wykorzystaniem tego zespołu składników majątkowych, nie zaś dopiero w połączeniu z innymi składnikami majątkowymi, czy też dopiero w połączeniu z przedsiębiorstwem nabywcy. Wyodrębnienie musi więc występować już w ramach istniejącego przedsiębiorstwa, a nie dopiero kształtować się po „wyprowadzeniu” w jakikolwiek sposób zespołu składników materialnych i niematerialnych z tego przedsiębiorstwa.
WSA we Wrocławiu w wyroku z 13 kwietnia 2017 r. odnośnie do wyodrębnienia organizacyjnego stwierdził, że:
„[...] zespół składników majątkowych zdolny do prowadzenia niezależnej (samodzielnej) działalności gospodarczej należy rozumieć w ten sposób, że w kształcie, w jakim zespół ten jest zbywany, może on wykonywać określone zadania gospodarcze bez modyfikacji. To zaś oznacza, że zespół tych składników winien być już wyodrębniony w istniejącym przedsiębiorstwie, tj. w przedsiębiorstwie zbywcy”.
Także z wyroku WSA w Warszawie z 20 lutego 2018 r. jasno wynika, że:
„[...] w art. 2 pkt 27e w zw. z art. 6 pkt 1 ustawy o VAT nie chodzi o zespół składników majątkowych, które po włączeniu do majątku nabywcy i podjęciu określonych działań (np. zawarciu umów najmu, zatrudnieniu lub wydzieleniu grupy pracowników do obsługi tej działalności) będą mogły funkcjonować jako niezależny zakład (dział, wydział itp.), a o przekazanie takiego zespołu składników majątkowych, który już jest zdolny do samodzielnego funkcjonowania w takim charakterze. Innymi słowy, możliwość kontynuacji działalności przez nabywcę zorganizowanej części przedsiębiorstwa wynika z faktu, że tworzy ją zespół składników majątkowych pozwalający na prowadzenie samodzielnej działalności gospodarczej”.
Na gruncie polskiego orzecznictwa brak przeniesienia zobowiązań nie jest traktowany jako przesłanka dyskwalifikująca.
Świadczy o tym przykładowo następujące stanowisko WSA w Rzeszowie wyrażone w wyroku z 22 listopada 2016 r. w definicji w art. 2 pkt 27e ustawy o VAT wskazano w sposób wyraźny, że:
„w skład zorganizowanej części przedsiębiorstwa wchodzą również jego zobowiązania”.
Nie oznacza to jednak, że nabywający taką część przedsiębiorstwa nabywa, może czy też musi również nabyć te zobowiązania, zaś brak wymienienia tych zobowiązań jako nabywanych w umowie zbycia majątku świadczy o tym, że nie jest to umowa zbycia zorganizowanej części przedsiębiorstwa.
Do podobnych konkluzji doszedł także WSA w Warszawie. W wyroku z 28 kwietnia 2011 r. Sąd ten stwierdził m.in.:
„że kiedy dokonuje się analizy definicji zorganizowanej części przedsiębiorstwa, ujętych w art. 2 pkt 27e ustawy z dnia 11 marca 2004 r. oraz odpowiednio w art. 4a pkt 4 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r., „[...] należy mieć na uwadze, poza wykładnią gramatyczną, także wykładnię funkcjonalną. Poprzestając na wykładni gramatycznej należałoby uznać, iż nie można mówić o zorganizowanej części przedsiębiorstwa, jeżeli nie ma zobowiązań związanych z nim. Należy zauważyć, iż w rzeczywistości czasami zobowiązań nie ma, ponieważ zostały wcześniej spłacone zanim dokonano zbycia zorganizowanej części przedsiębiorstwa. W takiej sytuacji trzymanie się tylko literalnego brzmienia przepisu pozbawiałoby określony zespół składników majątkowych i niemajątkowych wyodrębnionych organizacyjnie i funkcjonalnie statusu zorganizowanej części przedsiębiorstwa, co do zasady. Z taką interpretacją tego przepisu trudno się zgodzić”.
Trybunał w wyroku z 10 listopada 2011 r. stwierdził, że regulacja art. 5 (8) VI dyrektywy (obecnie art. 19 dyrektywy 2006/112/WE) obejmuje przekazanie przedsiębiorstwa lub jego samodzielnej części, w tym składników materialnych i ewentualnie niematerialnych, łącznie składających się na przedsiębiorstwo lub część przedsiębiorstwa zdolną prowadzić samodzielną działalność gospodarczą, a zatem założył, że składniki niematerialne nie stanowią konstytutywnego elementu uznania części majątku za zorganizowaną część przedsiębiorstwa w każdym przypadku.
W kontekście uregulowań wspólnotowych oraz orzecznictwa TSUE nie ma więc podstaw do przyjęcia, że tylko przeniesienie wszystkich składników materialnych i niematerialnych jest okolicznością decydującą o uznaniu danego zespołu składników za zorganizowaną część przedsiębiorstwa, ponieważ jeśli dany zespół składników, nawet mimo nieobejmowania składników niematerialnych, będzie zdolny do prowadzenia samodzielnej działalności gospodarczej, to spełnione zostaną przesłanki pozwalające stwierdzić, z perspektywy charakteru prowadzonej działalności, że doszło do wydzielenia zorganizowanej części przedsiębiorstwa
Zbliżony pogląd występuje również w części orzecznictwa NSA. Przykładowo w wyroku z 27 września 2011 r. Sąd ten skonstatował, że:
„Dla bytu zorganizowanej części przedsiębiorstwa w rozumieniu art. 2 pkt 27e ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług [...] konieczny jest organizacyjnie i finansowo wyodrębniony w istniejącym przedsiębiorstwie zespół składników materialnych i niematerialnych, w tym zobowiązania, przeznaczonych do realizacji określonych zadań gospodarczych, który zarazem mógłby stanowić niezależne przedsiębiorstwo samodzielnie realizujące te zadania, co oznacza, że zespół ten nie musi obejmować działów obsługujących przedsiębiorstwo pod względem niematerialnym, w zakresie obsługi kadrowej, informatycznej i finansowej, które nie są niezbędne do realizacji, przez zespół tak wyodrębnionych składników majątkowych, jego określonych zadań gospodarczych” . W ocenie NSA bowiem korzystanie z usług zewnętrznych w zakresie obsługi informatycznej, rachunkowej, finansowej i kadrowej nie ma wpływu na niezależność funkcjonowania. Ponadto w wyroku z dnia 21 czerwca 2012 r. NSA zauważył, że: „Sam tylko fakt wyłączenia jakiegokolwiek składnika majątku nie pozwala na stwierdzenie, że już z tego powodu przedmiotem zbycia nie jest zorganizowana część przedsiębiorstwa, bowiem decydującą jest okoliczność, czy przy użyciu tej części można samodzielnie prowadzić działalność gospodarczą. [...] jeśli wyłączenie określonego składnika nie pozbawi wydzielonego kompleksu majątkowego cech przedsiębiorstwa bądź jego zorganizowanej części, to zbycie w takiej postaci nie podlega VAT”.
Z czasem stanowisko odnośnie znaczenia składników niematerialnych ewoluowało w odmiennym kierunku. Przykładowo w wyroku z 7 listopada 2017 r. WSA w Rzeszowie stwierdził w szczególności, że:
„co do zasady sam zespół składników materialnych zwykle nie będzie wystarczający do uznania za zorganizowane przedsiębiorstwo”.
Podobny pogląd wyraził także WSA w Warszawie, który w wyroku z 29 czerwca 2017 r. odwołał się do przepisu art. 2 pkt 27e ustawy z 11 marca 2004 r. i ocenił, że:
„W definicji w nim zawartej „mowa jest o zespole składników „materialnych i niematerialnych” a nie o zespole składników „materialnych lub niematerialnych”, co w warstwie wykładni logiczno-językowej wskazuje, że co do zasady sam zespół składników materialnych zwykle nie będzie wystarczający do uznania za zorganizowane przedsiębiorstwo”.
Z kolei w wyroku z 28 lipca 2023 r. stwierdzono:
„O tym, jakie składniki majątkowe muszą być przedmiotem umowy, aby można było uznać, że nastąpiło zbycie zorganizowanej części przedsiębiorstwa decydują każdorazowo okoliczności faktyczne. W niniejszej sprawie nabyte składniki majątkowe niewątpliwie umożliwiły kontynuowanie dotychczasowej działalności zbywcy. Ustalono bowiem, że nabyta nieruchomość - centrum handlowe pełni u nabywcy taką samą rolę, jaką pełniła u sprzedającego - jest przedmiotem najmu na rzecz tych samych podmiotów gospodarczych”.
Rozważając wątek elementów niematerialnych należałoby przeanalizować m.in. znaczenie umów z kontrahentami. W tym względzie, m.in. biorąc pod uwagę tezę wyroku WSA w Warszawie z 20 lutego 2018 r. wykluczyć należy kwalifikację jako zorganizowanej części przedsiębiorstwa zespołu składników majątkowych, gdy umowy (w szczególności najmu) niezbędne do funkcjonowania danej części przedsiębiorstwa zawierane są dopiero po włączeniu zbywanych składników do majątku nabywcy. Z taką sytuacją nie mamy jednak do czynienia w przedmiotowym stanie faktycznym.
Odnosząc się do zagadnień związanych z przejęciem pracowników, a ściślej ich przeniesieniem w trybie art. 23¹ ustawy z 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy należy wskazać, że sądy administracyjne zwracają uwagę na to, że brak pracowników nie przesądza o braku możliwości przypisania strukturze majątkowej i niemajątkowej, wyodrębnionej z jednego przedsiębiorstwa, przymiotu zorganizowanej części przedsiębiorstwa. Funkcje pomocnicze w stosunku do działalności głównej mogą być przykładowo przedmiotem obsługi wykonywanej przez firmy zewnętrzne (w ramach outsourcingu).
Stanowisko takie zajął m.in. WSA w Poznaniu w wyroku z 10 stycznia 2018 r. W orzeczeniu tym Sąd odwołał się m.in. do wyroków NSA wyraźnie podkreślających, że nie jest wymagane aby zespół składników obejmował wszelkie elementy obsługi funkcjonowania przedsiębiorstwa, gdyż zawęża ona pojęcie zorganizowanej części przedsiębiorstwa do składników materialnych i niematerialnych pozwalających na realizację określonych zadań gospodarczych jako niezależne przedsiębiorstwo, a brak w przedsiębiorstwie wewnętrznych działów obsługujących jego zadania kadrowe, informatyczne i finansowe nie pozbawia tegoż przedsiębiorstwa możliwości realizacji określonych zadań gospodarczych.
Sąd przywołał ponadto prawomocny wyrok WSA w Rzeszowie z 9 października 2014 r. stwierdzający, że brak przejęcia pracowników w trybie art. 23¹ k.p. nie decyduje o uznaniu, iż doszło do sprzedaży zorganizowanej części przedsiębiorstwa oraz wyrok WSA w Gliwicach z 6 lipca 2010 r. uznający, że:
„Brak samodzielnego wykonywania konkretnych usług nie może przesądzać o braku możliwości samodzielnej realizacji zadań gospodarczych”.
Uwzględniając zatem orzecznictwo sądowe dopuszczające uznanie wyodrębnionej struktury majątkowej i niemajątkowej za zorganizowaną część przedsiębiorstwa także wówczas, gdy struktura ta nie obejmuje pracowników, WSA w Poznaniu w wyroku z 10 stycznia 2018 r. wskazał, że istotą przedsiębiorstwa jako zorganizowanego zespołu składników jest prowadzenie działalności gospodarczej poprzez realizację określonych zadań gospodarczych, które mogą być wykonywane bez wewnętrznych działów obsługi kadrowej, informatycznej i finansowej przedsiębiorstwa. Zdaniem Sądu usługi tych działów jako niematerialne nie decydują o realizacji przez przedsiębiorstwo jego zadań gospodarczych, lecz wspomagają jedynie jego funkcjonowanie jako podmiotu gospodarczego.
Ostatnią z przesłanek wyodrębnienia stanowi wydzielenie finansowe. Dla jego zaistnienia nie wymaga się samodzielności finansowej, lecz zakłada sytuację, w której dzięki odpowiedniej ewidencji zdarzeń gospodarczych możliwe jest przyporządkowanie przychodów i kosztów oraz należności i zobowiązań do zorganizowanej części przedsiębiorstwa. Przykładowo WSA w Warszawie w wyroku z 21 czerwca 2012 r. ocenił, że:
„[...] wyodrębnienie finansowe, o którym mowa w art. 2 ust. 27e u.p.t.u. nie musi koniecznie oznaczać, że zorganizowana część przedsiębiorstwa jest zobowiązana do samodzielnego sporządzania bilansu. Wystarczające jest wyodrębnienie danej części przedsiębiorstwa dla celów np. rachunkowości zarządczej, polegające w szczególności na odrębnym ewidencjonowaniu przychodów i kosztów związanych z prowadzeniem danej części przedsiębiorstwa”.
Także w późniejszym wyroku z 10 maja 2016 r. tenże Sąd ustalił, że:
„odzwierciedleniem wyodrębnienia finansowego zorganizowanej części przedsiębiorstwa w danym przedsiębiorstwie jest taka sytuacja, która umożliwia na podstawie prowadzonej ewidencji zdarzeń gospodarczych przyporządkowanie kosztów i zobowiązań oraz przychodów i należności do zorganizowanej części przedsiębiorstwa”.
Do podobnych wniosków doszedł również WSA we Wrocławiu, który w powoływanym już wyroku z 13 kwietnia 2017 r. odnośnie do wyodrębnienia organizacyjnego zwrócił uwagę, że:
„Użyte w art. 2 pkt 27e ustawy z 11 marca 2004 r. pojęcie „finansowego wyodrębnienia w istniejącym przedsiębiorstwie” należy rozumieć jako „obiektywne istnienie przychodów i kosztów uzyskania przychodów związanych z określonymi składnikami majątku, a nie [...] istnienie finansowego wyodrębnienia - dokonanego formalnie przez prowadzącego przedsiębiorstwo”.
Sąd w powołanym wyroku podkreślił też, że przy ocenie, czy zespół składników majątkowych stanowi funkcjonujące przedsiębiorstwo lub jego część, należy uwzględnić raczej aspekt ekonomiczny niż prawny. Pewne uszczegółowienie powyższych informacji zawiera wyrok WSA w Warszawie z 10 marca 2016 r., zgodnie z którym:
„Warunkiem wyodrębnienia finansowego jest to, aby do zorganizowanej części przedsiębiorstwa mogły zostać przypisane związane z nim koszty, przychody, należności i zobowiązania. Wyodrębnienie może nastąpić na podstawie stosowanego w jednostce planu kont, ale również w przypadku, gdy takie wyodrębnienie nie jest dokonane na poziomie zakładowego planu kont, ale faktycznie można powiązać dane finansowe z poszczególnymi częściami składowymi przedsiębiorstwa” (sygn. akt III SA/Wa 455/15).
Powyższa analiza pozwala stwierdzić, że nie wszystkie elementy tworzące pojęcie przedsiębiorstwa są na tyle istotne, aby bez ich przeniesienia nie można było rozpoznać zbycia jego zorganizowanej części. W praktyce obrotu gospodarczego zdarzają się sytuacje, w których niektóre elementy przedsiębiorstwa podlegają wyłączeniu z transakcji zbycia, a mimo to nie można wykluczyć, że doszło do sprzedaży zorganizowanej części przedsiębiorstwa.
Okolicznością rozstrzygającą jest zatem to, czy przenoszony majątek stanowi na tyle zorganizowany kompleks praw, obowiązków i rzeczy, by jako całość zespół ten był zdolny do realizacji zadań gospodarczych przypisywanych przedsiębiorstwu.
Reasumując, darowizna zorganizowanej części przedsiębiorstwa, wobec spełnienia powyższych warunków, nie będzie podlegała podatkowi od towarów i usług (podobnie DKIS w interpretacjach z 22 stycznia 2019 r. znak 0114-KDIP4.4012.762.2018.5.KS, z 9 stycznia 2018 r. sygn. 0112-KDIL1-1.4012.608.2017.1.MW). Z kolei w interpretacji z 11 stycznia 2024 r. 0113-KDIPT1-3.4012.710.2023.3.MK Dyrektor KIS wskazał:
„(...) W tym miejscu należy zaznaczyć, że zbycie przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części w rozumieniu art. 6 pkt 1 ustawy o VAT, ma miejsce wówczas, gdy cały majątek przedsiębiorstwa lub jego zorganizowana część przechodzi na własność nabywcy, który kontynuuje działalność gospodarczą zbywcy.
(...) Analiza zaprezentowanego opisu sprawy w kontekście przytoczonych regulacji prawnych oraz orzecznictwa TSUE, prowadzi do wniosku, że zostaną spełnione wszystkie wskazane wcześniej przesłanki do uznania wyodrębnionego w ramach Państwa przedsiębiorstwa lokalu usługowego wraz z ciążącymi na nim zobowiązaniami oraz należnościami, mającego być przedmiotem sprzedaży, za zorganizowaną część przedsiębiorstwa, o której mowa w art. 2 pkt 27e ustawy.
Przedmiotowy lokal usługowy wraz z ciążącymi na nim zobowiązaniami oraz należnościami, wyodrębniony w ramach Państwa przedsiębiorstwa, jak wynika z wniosku, będzie stanowił zespół składników, który będzie organizacyjnie i finansowo wyodrębniony w istniejącym przedsiębiorstwie oraz będzie przeznaczony do realizacji określonych zadań gospodarczych. Ponadto nabywca będzie nabyty lokal usługowy wraz z ciążącymi na nim zobowiązaniami oraz należnościami wykorzystywał do prowadzenia działalności gospodarczej w tym samym zakresie co zbywca.
Wobec powyższego, skoro w niniejszej sprawie lokal usługowy wraz z ciążącymi na nim zobowiązaniami oraz należnościami, który będzie przedmiotem sprzedaży, będzie charakteryzować się wyodrębnieniem organizacyjnym, finansowym i funkcjonalnym oraz nabywca będzie kontynuował prowadzoną dotychczas przez Państwa działalność gospodarczą, to przedmiotowa transakcja będzie stanowić zbycie zorganizowanej części przedsiębiorstwa, o której mowa w art. 2 pkt 27e ustawy. W konsekwencji przedmiotowa transakcja w związku z art. 6 pkt 1 ustawy o VAT nie będzie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług (...)”.
W tym miejscu należy odwołać się również do Objaśnień MF, które dotyczą sprzedaży nieruchomości komercyjnej. Mianowicie w Objaśnieniach wskazano:
4.2. Prawidłowy sposób opodatkowania VAT dostawy wynajętej nieruchomości komercyjnej
W przypadku obrotu nieruchomościami komercyjnymi typową sytuacją jest dostawa wynajętej nieruchomości. W takim przypadku uznać należy daną transakcję za zbycie przedsiębiorstwa lub ZCP, jeżeli na moment transakcji spełnione są łącznie następujące kryteria:
- przenoszony na nabywcę zespół składników zawiera zespół składników majątku (zaplecze) umożliwiający kontynuację działalności prowadzonej przez zbywcę i wystarczający do prowadzenia tej działalności [11] (kryterium szerzej opisane w pkt 4.3.);
- nabywca - w ramach swojej działalności - ma zamiar kontynuowania działalności prowadzonej w dotychczasowym zakresie przez zbywcę przy pomocy szeregu składników majątkowych będących przedmiotem transakcji (kryterium szerzej opisane w pkt 4.4.).
4.3. Okoliczności istotne dla ustalenia czy przenoszony na nabywcę zespół składników umożliwia kontynuację działalności prowadzonej przez zbywcę
Dla przesądzenia analizowanego kryterium należy ocenić czy zespół składników majątkowych stanowiący przedsiębiorstwo lub ZCP zawiera składniki pozwalające na kontynuowanie działalności gospodarczej realizowanej uprzednio przez zbywcę bez konieczności:
- angażowania przez nabywcę innych składników majątku, które nie są przedmiotem transakcji lub,
- podejmowania dodatkowych działań faktycznych lub prawnych (np. zawarcia umów) niezbędnych do prowadzenia działalności gospodarczej w oparciu o przejęte składniki.
W celu ustalenia czy przenoszony na nabywcę zespół składników umożliwia kontynuację działalności prowadzonej przez zbywcę należy ustalić czy oprócz przeniesienia standardowych elementów typowych dla transakcji nieruchomościowych opodatkowanych VAT (pojęcie zdefiniowane w pkt 4.1. na nabywcę są przeniesione wszystkie poniżej wskazane elementy:
a)prawa i obowiązki z umów, na podstawie których udzielono zbywcy finansowania dłużnego na realizację, nabycie, modernizację, adaptację lub przebudowę przenoszonej nieruchomości, o ile zbywca korzystał z takiego finansowania i jest stroną takich umów;
b)umowy o zarządzanie nieruchomością;
c)umowy zarządzania aktywami;
d)należności o charakterze pieniężnym związane z przenoszonym majątkiem.
Zastrzec należy, że przy ocenie czy zespół składników majątkowych zawiera składniki pozwalające na kontynuowanie działalności gospodarczej nie w każdym przypadku konieczne jest przeniesienie wszystkich elementów wchodzących w skład standardowych elementów typowych dla transakcji nieruchomościowych oraz tych wskazanych w lit. a-d powyżej.
Jak podkreśla się w orzecznictwie sądów administracyjnych wystarczające jest przeniesienie na nabywcę minimum środków pozwalających na kontynuowanie realizowanej uprzednio w tym przedsiębiorstwie działalności gospodarczej.
Dodatkowo za okoliczność wykluczającą możliwość stwierdzenia, że przenoszony na nabywcę zespół składników umożliwia kontynuację działalności prowadzonej przez zbywcę, należy uznać sytuację, w której konieczne jest podejmowania dodatkowych działań faktycznych lub prawnych (np. zawarcia umów) niezbędnych do prowadzenia działalności gospodarczej w oparciu o przejęte składniki.
Sytuacja taka ma miejsce w przypadku, w którym nabywca sam zawarł lub zawiera umowy o zarządzanie nieruchomością i zarządzanie aktywami, nawet z tymi samymi podmiotami, które świadczyły ww. usługi zarządzania na rzecz zbywcy.
W takim przypadku bowiem nabywca podejmuje dodatkowe działania w celu kontynuowania działalności gospodarczej zbywcy.
Nie w każdym przypadku podjęcie dodatkowych działań automatycznie wskazuje, że przenoszony na nabywcę zespół składników nie umożliwia kontynuacji działalności prowadzonej przez zbywcę. Taka sytuacja może mieć miejsce w kontekście umów na dostarczanie mediów (ciepło, gaz, energia elektryczna, itp.). Umowy tego typu - czy to z przyczyn prawnych czy gospodarczych - zwykle nie są przenoszone na nabywcę w ramach transakcji zbycia nieruchomości komercyjnej. Typową sytuacją jest zawarcie przez nabywcę nieruchomości nowej umowy z poprzednim dostawcą mediów. W niektórych przypadkach zbywca nieruchomości może przez pewien czas (do zawarcia umowy przez nabywcę) nadal być stroną umowy z dostawcą mediów, a ich koszty refakturować na nabywcę nieruchomości.
Zapewnienie mediów dla nieruchomości komercyjnej jest konieczne do jej wykorzystania niezależnie od przeznaczenia czy to na cele wynajmu czy też inne.
W związku z powyższym, kwestia przeniesienia tych umów w związku z transakcją nie jest decydująca dla kwalifikacji transakcji jako zbycia przedsiębiorstwa lub ZCP.
4.4. Okoliczności istotne dla ustalenia zamiaru kontynuowania przez nabywcę działalności prowadzonej dotychczas przez zbywcę
Przy ocenie czy nabywca nieruchomości komercyjnych ma zamiar kontynuowania działalności prowadzonej dotychczas przez zbywcę należy uwzględnić całokształt okoliczności związanych z transakcją ocenianych na moment zawarcia transakcji, a w szczególności podjęcie przez nabywcę działań potwierdzających jego zamiar kontynuowania działalności prowadzonej dotychczas przez zbywcę. Zatem w celu stwierdzenia zamiaru kontynuowania przez nabywcę działalności prowadzonej dotychczas przez zbywcę konieczne jest istnienie dowodów potwierdzających istnienie na moment transakcji takiego zamiaru po stronie nabywcy (np. w formie korespondencji elektronicznej/mailowej).
Zaznaczyć należy, że jeżeli w takiej sytuacji - po pewnym czasie - zostanie zmieniony- np. ze względu na zmianę sytuacji gospodarczej podatnika - sposób wykorzystania nieruchomości brak jest podstaw do uznania, że nabywca nie miał zamiaru kontynuowania działalności prowadzonej dotychczas przez zbywcę.
Biorąc pod uwagę powyższe uregulowania prawne i faktyczne należy uznać, że przedmiotowa dostawa spełnia cechy dostawy zorganizowanej części przedsiębiorstwa. Biorąc pod uwagę powołane objaśnienia MF oraz zaistniały stan faktyczny należy wskazać, że w analizowanym przypadku mamy do czynienia z przeniesieniem na nabywcę lokalu umożliwiającego kontynuację działalności prowadzonej przez zbywcę, wystarczającego do prowadzenia tej działalności, gdzie nabywca - w ramach swojej działalności - ma kontynuuje działalności prowadzoną w dotychczasowym zakresie przez zbywcę.
W wyniku darowizny doszło do przeniesienia całości składników materialnych potrzebnych do prowadzenia działalności gospodarczej w określonym zakresie. Należy wskazać, że doszło do przeniesienia organizacyjnie, funkcjonalnie i finansowo wyodrębnionego w istniejącym przedsiębiorstwie składnika, który jest przeznaczony do realizacji określonych zadań gospodarczych.
Podsumowując, aby zbycie przedmiotowych składników mogłoby następować w ramach czynności wyłączonej z opodatkowania podatkiem od towarów i usług konieczne jest dokonanie darowizny takiego zakresu przedmiotowego składników majątku, aby na dzień sprzedaży zbywane składniki majątkowe i niemajątkowe mogły być wykorzystywane do działalności gospodarczej przez nabywcę, co ma miejsce w przedmiotowym przypadku. Kupujący wyraził wolę nabycia przedsiębiorstwa i chęć kontynuowania działalności przedsiębiorstwa po nabyciu. Istotne jest to, aby na bazie nabytego majątku nabywca mógł kontynuować dotychczasową działalność zbywcy, co ma miejsce w analizowanym przypadku.
W ocenie Wnioskodawcy przedmiotowa transakcja stanowi zbycie zorganizowanej części przedsiębiorstwa.
Ocena stanowiska
Stanowisko, które przedstawił Pan we wniosku jest prawidłowe.
Uzasadnienie interpretacji indywidualnej
Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 775 ze zm.) – zwanej dalej „ustawą”:
Opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.
W myśl art. 7 ust. 1 ustawy:
Przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (…).
Stosownie do art. 8 ust. 1 ustawy:
Przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 (…).
Zgodnie z art. 2 pkt 22 ustawy:
Ilekroć w dalszych przepisach jest mowa o sprzedaży - rozumie się przez to odpłatną dostawę towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju, eksport towarów oraz wewnątrzwspólnotową dostawę towarów.
Na mocy art. 6 pkt 1 ustawy:
Przepisów ustawy nie stosuje się do transakcji zbycia przedsiębiorstwa lub zorganizowanej części przedsiębiorstwa.
Zatem w przypadku, gdy przedmiotem transakcji jest zbycie przedsiębiorstwa lub zorganizowanej części przedsiębiorstwa, czynność ta nie podlega przepisom ustawy o podatku od towarów i usług.
Pojęcie „transakcja zbycia” należy rozumieć w sposób zbliżony do terminu „dostawy towarów” w ujęciu art. 7 ust. 1 ustawy, tzn. „zbycie” obejmuje wszelkie czynności, w ramach których następuje przeniesienie prawa do rozporządzania towarem jak właściciel, np. sprzedaż, zamianę, darowiznę, przeniesienie własności w formie wkładu niepieniężnego, czyli aportu.
Ze względu na szczególny charakter przepisu art. 6 pkt 1 ustawy, powinien on być interpretowany ściśle, co oznacza, że ma zastosowanie wyłącznie w przypadku zbycia (a zatem wszelkich czynności, w ramach których następuje przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel) przedsiębiorstwa (w rozumieniu Kodeksu cywilnego) lub zorganizowanej jego części, zdefiniowanej w art. 2 pkt 27e ustawy.
Przepisy ustawy o podatku od towarów i usług nie zawierają definicji „przedsiębiorstwa”, zatem dla potrzeb przepisów podatkowych należy stosować definicję zawartą w art. 551 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 1071), zgodnie z którym:
Przedsiębiorstwo jest zorganizowanym zespołem składników niematerialnych i materialnych przeznaczonym do prowadzenia działalności gospodarczej.
Obejmuje ono w szczególności:
1. oznaczenie indywidualizujące przedsiębiorstwo lub jego wyodrębnione części (nazwa przedsiębiorstwa);
2. własność nieruchomości lub ruchomości, w tym urządzeń, materiałów, towarów i wyrobów, oraz inne prawa rzeczowe do nieruchomości lub ruchomości;
3. prawa wynikające z umów najmu i dzierżawy nieruchomości lub ruchomości oraz prawa do korzystania z nieruchomości lub ruchomości wynikające z innych stosunków prawnych;
4. wierzytelności, prawa z papierów wartościowych i środki pieniężne;
5. koncesje, licencje i zezwolenia;
6. patenty i inne prawa własności przemysłowej;
7. majątkowe prawa autorskie i majątkowe prawa pokrewne;
8. tajemnice przedsiębiorstwa;
9. księgi i dokumenty związane z prowadzeniem działalności gospodarczej.
Sformułowanie zawarte w zacytowanym art. 55¹ Kodeksu cywilnego „obejmuje ono w szczególności”, pozwala uznać, że definicja wymienia tylko przykładowe elementy przedsiębiorstwa. W rezultacie przedsiębiorstwo może obejmować także inne, niewymienione w tym przepisie składniki, jak również może składać się z niektórych tylko elementów wyliczenia zawartego w art. 55¹ Kodeksu cywilnego.
Kluczowym dla uznania, że przedmiot transakcji stanowi przedsiębiorstwo w rozumieniu art. 55¹ Kodeksu cywilnego (a co za tym idzie, ustawy o VAT) jest więc to, że stanowi on „zespół” składników materialnych i niematerialnych o cechach „zorganizowania” oraz „przeznaczenia do prowadzenia działalności gospodarczej”.
Potwierdza to art. 55² Kodeksu cywilnego, zgodnie z którym:
Czynność prawna mająca za przedmiot przedsiębiorstwo obejmuje wszystko, co wchodzi w skład przedsiębiorstwa, chyba że co innego wynika z treści czynności prawnej albo z przepisów szczególnych.
Przedsiębiorstwo jest nie tylko sumą składników materialnych i niematerialnych, lecz ich zorganizowanym zespołem, tzn. składniki te powinny pozostawać ze sobą we wzajemnych relacjach w ten sposób, że można mówić o nich jako o zespole, a nie tylko o zbiorze pewnych elementów.
Zgodnie z wyrokiem NSA z 27 marca 2008 r. sygn. II FSK 1896/11:
„Czynnikiem konstytuującym przedsiębiorstwo w znaczeniu przedmiotowym jest występowanie elementu organizacji oraz funkcjonalnego powiązania różnorodnych jego składników, umożliwiających traktowanie przedsiębiorstwa jako pewnej całości.”
W myśl art. 2 pkt 27e ustawy:
Ilekroć w przepisach ustawy jest mowa o zorganizowanej części przedsiębiorstwa - rozumie się przez to organizacyjnie i finansowo wyodrębniony w istniejącym przedsiębiorstwie zespół składników materialnych i niematerialnych, w tym zobowiązania, przeznaczonych do realizacji określonych zadań gospodarczych, który zarazem mógłby stanowić niezależne przedsiębiorstwo samodzielnie realizujące te zadania.
Podstawowym wymogiem wynikającym z powyższego przepisu jest więc to, aby zorganizowana część przedsiębiorstwa stanowiła zespół składników materialnych i niematerialnych (w tym zobowiązań).
Kolejnym warunkiem jest wydzielenie tego zespołu w istniejącym przedsiębiorstwie. Wydzielenie to ma zachodzić na trzech płaszczyznach: organizacyjnej, finansowej i funkcjonalnej (przeznaczenie do realizacji określonych zadań gospodarczych).
W wyroku z 11 kwietnia 2019 r., sygn. akt II FSK 79/17, który choć dotyczył ustaleń w zakresie podatku dochodowego od osób prawnych, NSA przedstawił wskazówki, co należy rozumieć jako zorganizowaną część przedsiębiorstwa. Należy zaznaczyć, że definicja tego pojęcia jest identyczna w dwóch podatkach (podatku VAT i podatku dochodowym od osób prawnych). I tak:
1)w przypadku wyodrębnienia organizacyjnego należy mieć m.in. na uwadze, czy zorganizowana część przedsiębiorstwa występuje w strukturze podatnika w sposób, w który pozwoli samodzielnie realizować określone zadania gospodarcze;
2)wyodrębnienie finansowe oznacza możliwość prawidłowego przyporządkowania do tej zorganizowanej części przychodów i kosztów oraz należności i zobowiązań. Ponadto, wymagane jest, aby zorganizowana część przedsiębiorstwa mogła stanowić potencjalnie niezależne przedsiębiorstwo samodzielnie realizujące zadania gospodarcze, których realizacji służy w istniejącym przedsiębiorstwie;
3)wyodrębnienie funkcjonalne należy rozumieć jako przeznaczenie do realizacji określonych zadań gospodarczych. Zorganizowana część przedsiębiorstwa powinna stanowić funkcjonalnie odrębną całość - obejmować elementy niezbędne do samodzielnego prowadzenia działań gospodarczych, którym służy w strukturze przedsiębiorstwa. (…) Składniki majątkowe materialne i niematerialne, wchodzące w skład zorganizowanej części przedsiębiorstwa, powinny zatem umożliwić podjęcie działalności gospodarczej w ramach odrębnego samodzielnego przedsiębiorstwa. Przy ocenie wyodrębnienia określonych składników majątkowych pod uwagę należy brać sytuację istniejącą w podmiocie wnoszącym wkład, w którym winny one stanowić pewną całość.
Zatem, aby w rozumieniu przepisów podatkowych określony zespół składników majątkowych mógł zostać zakwalifikowany jako zorganizowana część przedsiębiorstwa, nie jest wystarczające jakiekolwiek zorganizowanie masy majątkowej, ale musi się ona odznaczać pełną odrębnością niezbędną do samodzielnego funkcjonowania w obrocie gospodarczym.
Zorganizowaną część przedsiębiorstwa tworzą więc składniki, będące we wzajemnych relacjach, takich, by można było mówić o nich jako o zespole, a nie o zbiorze przypadkowych elementów, których jedyną cechą wspólną jest własność jednego podmiotu gospodarczego.
Reasumując, na gruncie ustawy o podatku od towarów i usług mamy do czynienia ze zorganizowaną częścią przedsiębiorstwa, jeżeli spełnione są łącznie następujące przesłanki:
1.istnieje zespół składników materialnych i niematerialnych, w tym zobowiązania;
2.zespół ten jest organizacyjnie i finansowo wyodrębniony w istniejącym przedsiębiorstwie;
3.składniki te przeznaczone są do realizacji określonych zadań gospodarczych;
4.zespół tych składników mógłby stanowić niezależne przedsiębiorstwo samodzielnie realizujące ww. zadania gospodarcze.
Brak zaistnienia którejkolwiek z omawianych powyżej przesłanek wyklucza uznanie zespołu składników majątkowych przedsiębiorstwa za jego zorganizowaną część w rozumieniu art. 2 pkt 27e ustawy.
Ponadto, przy ocenie czy składniki majątku powinny być uznane za zorganizowaną część przedsiębiorstwa, o której mowa w art. 2 pkt 27e ustawy, uwzględnić należy następujące okoliczności:
1.zamiar kontynuowania przez nabywcę działalności prowadzonej dotychczas przez zbywcę przy pomocy składników majątkowych będących przedmiotem transakcji oraz
2.faktyczną możliwość kontynuowania tej działalności w oparciu o składniki będące przedmiotem transakcji.
Zaznaczenia wymaga, że definicja zorganizowanej części przedsiębiorstwa zawarta w przepisie art. 2 pkt 27e ustawy, nie jest definicją samoistną, lecz należy rozpatrywać ją m.in. w kontekście uregulowań art. 6 pkt 1 ustawy, który wyłącza z opodatkowania podatkiem od towarów i usług zbycie składników majątkowych i niemajątkowych uprzednio wyodrębnionych organizacyjnie i finansowo w istniejącym przedsiębiorstwie, przeznaczonych do realizacji określonych zadań gospodarczych, nie dotyczy natomiast zbycia poszczególnych składników majątkowych przedsiębiorstwa.
Podkreślić w tym miejscu należy, że nie wszystkie jednak elementy tworzące pojęcie zorganizowanej części przedsiębiorstwa są na tyle istotne, aby bez ich zbycia nie można było mówić o zbyciu zorganizowanej części przedsiębiorstwa. W praktyce obrotu gospodarczego zdarzają się sytuacje, w których niektóre elementy zorganizowanej części przedsiębiorstwa podlegają wyłączeniu z transakcji zbycia. Jednak nawet w takim przypadku, składniki materialne i niematerialne wchodzące w skład zorganizowanej części przedsiębiorstwa powinny pozostawać ze sobą we wzajemnych relacjach w taki sposób, by można było o nich mówić jako o zespole, a nie tylko zbiorze pewnych elementów. Decydujące zatem jest to, aby w zbywanej zorganizowanej części przedsiębiorstwa zachowane zostały funkcjonalne związki pomiędzy poszczególnymi składnikami w sposób umożliwiający kontynuowanie określonej działalności gospodarczej.
Jak stanowi art. 19 Dyrektywy 2006/112/WE Rady z 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L 347 str. 1 ze zm.), wcześniej art. 5 ust. 8 Szóstej Dyrektywy Rady 77/388/EWG z 17 maja 1977 r. w sprawie harmonizacji ustawodawstw państw członkowskich w odniesieniu do podatków obrotowych – wspólny system podatku od wartości dodanej: ujednolicona podstawa wymiaru podatku (Dz. Urz. UE L 145 str. 1 ze zm.):
„W przypadku przekazania, odpłatnie lub nieodpłatnie lub jako aportu do spółki całości lub części majątku, państwa członkowskie mogą uznać, że dostawa towarów nie miała miejsca i że w takim przypadku osoba, której przekazano towary, będzie traktowana jako następca prawny przekazującego. W przypadkach, gdy odbiorca nie podlega w pełni opodatkowaniu, państwa członkowskie mogą przedsięwziąć środki niezbędne w celu uniknięcia zakłóceń konkurencji. Mogą także przyjąć wszelkie niezbędne środki, aby zapobiec uchylaniu się od opodatkowania lub unikaniu opodatkowania poprzez wykorzystanie przepisów niniejszego artykułu”.
Z powyższego przepisu wynika, że wprowadza on, tak samo jak ma to miejsce w ustawie o podatku od towarów i usług, możliwość wyłączenia z zakresu opodatkowania przekazania całości lub części majątku przedsiębiorstwa.
Aby zatem ocenić, czy w danej, konkretnej sytuacji mamy do czynienia ze zbyciem zorganizowanej części przedsiębiorstwa, należy dokładnie przeanalizować zarówno to, jakie składniki majątku będą przedmiotem transakcji, ale także czy istniejące między nimi funkcjonalne zależności pozwolą na kontynuowanie działalności zbywanej zorganizowanej części przedsiębiorstwa. Przy dokonaniu tej analizy pomocne mogą okazać się orzeczenia TSUE.
W zakresie braku obowiązku opodatkowania czynności zbycia przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części wypowiedział się Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w wyroku z 27 listopada 2003 r. sprawa C-497/01, Zita Modes Sarl, w którym stwierdził, że:
„Celem ww. opcji jest uproszczenie rozliczeń związanych z przeniesieniem majątku przedsiębiorstwa lub jego części, bądź wniesieniem ich aportem. W wyroku tym przyjęto, że jeżeli państwo członkowskie wprowadziło do swojego systemu VAT opcję zawartą w pierwszym zdaniu art. 5 ust. 8 Szóstej Dyrektywy uznając, że w przypadku wydania całości majątku nie ma miejsca dostawa towarów w rozumieniu regulacji VAT, to zasada ta ma zastosowanie – nie wyłączając możliwości ograniczenia jej stosowania do okoliczności zawartych w zdaniu drugim tego samego paragrafu – do każdego wydania przedsiębiorstwa lub samodzielnej części przedsiębiorstwa, włączając składniki materialne i niematerialne, które łącznie stanowią przedsiębiorstwo lub część przedsiębiorstwa, mogącego samodzielnie prowadzić działalność gospodarczą. Nabywca musi jednak wyrazić zamiar dalszego prowadzenia nabytego przedsiębiorstwa lub jego części, a nie jego bezpośredniej likwidacji i sprzedaży zapasów. TSUE wskazał, że biorąc pod uwagę cel Dyrektywy, pojęcia w niej użyte powinny być interpretowane w sposób jednolity i niezależny (autonomiczny), uwzględniając kontekst i cel regulacji. W wyroku tym, dokonując wykładni funkcjonalnej art. 5 ust. 8 Szóstej Dyrektywy, TSUE uznał, że celem wyłączenia zbycia przedsiębiorstwa z opodatkowania jest zapewnienie neutralności podatkowej takiej czynności, która obciążając stronę istotnym zobowiązaniem podatkowym i tak rodziłaby prawo do odliczenia lub zwrotu podatku naliczonego. Trybunał podkreślił, że przeniesienie, o jakim mowa w art. 19 Dyrektywy 2006/112/WE, dotyczy między innymi części przedsiębiorstwa, a istotne znaczenie ma funkcjonalne powiązanie składników majątkowych umożliwiające realizację określonego zadania gospodarczego”.
Natomiast w wyroku C-444/10 z 10 listopada 2011 r. TSUE wywiódł, że:
„Jeżeli działalność gospodarcza tego nie wymaga, przedmiotem zbycia nie muszą być wszystkie składniki z nią związane, aby czynność ta wyłączona była z opodatkowania na podstawie art. 5 ust. 8 Szóstej Dyrektywy”.
Mając na uwadze powyższe orzeczenia Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości należy stwierdzić, że zawarta w art. 2 pkt 27e ustawy definicja legalna zorganizowanej części przedsiębiorstwa musi być interpretowana przez pryzmat treści art. 19 Dyrektywy 2006/112/WE i w powiązaniu z rozumieniem pojęcia „przekazania całości lub części majątku”, wyłożonym przez Trybunał w ww. orzeczeniu. Trybunał Sprawiedliwości główny nacisk kładzie na badanie konkretnego przypadku, dopuszczając w pewnych przypadkach zbycie samych składników rzeczowych.
Zatem, w myśl orzecznictwa Trybunału, składniki niematerialne nie stanowią konstytutywnego elementu uznania części majątku za zorganizowaną część przedsiębiorstwa w każdym przypadku. Trybunał uznał, że pojęcie zbycia całości lub części majątku należy interpretować tak, że obejmuje ono zbycie przedsiębiorstwa lub niezależnej części przedsiębiorstwa, które łącznie stanowią przedsiębiorstwo lub jego część zdolną do prowadzenia niezależnej działalności gospodarczej.
W przedmiotowej sprawie Pana wątpliwości dotyczą tego, czy darowizna lokalu użytkowego wraz z umową najmu, zobowiązaniami i należnościami na rzecz córki stanowiła transakcję zbycia zorganizowanej części przedsiębiorstwa wyłączoną z opodatkowania podatkiem VAT na podstawie art. 6 pkt 1 ustawy.
Dla uznania, że zbywana część przedsiębiorstwa stanowi zorganizowaną część przedsiębiorstwa istotne znaczenie ma ocena, czy ta zbywana część jest zdolna do prowadzenia niezależnej działalności gospodarczej. Oznacza to, że zespół składników materialnych i niematerialnych pozwala z uwagi na swoje zorganizowanie, infrastrukturę, itp., na prowadzenie określonej działalności gospodarczej. Podkreśla się przy tym, że możliwość stanowienia przez ten zespół składników niezależnego przedsiębiorstwa samodzielnie realizującego zadania gospodarcze, powinna mieć wymiar rzeczywisty, a nie jedynie potencjalny. Oznacza to, że majątek ten powinien stanowić już u Zbywcy zorganizowany zespół składników gotowy realizować określone zadania gospodarcze jako samodzielne przedsiębiorstwo, a po przeniesieniu powinno być możliwe kontynuowanie działalności gospodarczej przez Nabywcę, w oparciu o nabyte składniki.
Analiza przedstawionego opisu, który zaprezentował Pan we wniosku, prowadzi do wniosku, że lokal użytkowy wraz umową najmu, zobowiązaniami i należnościami będący przedmiotem darowizny na rzecz córki stanowił zorganizowaną część przedsiębiorstwa w rozumieniu art. 2 pkt 27e ustawy.
Jak wynika bowiem z okoliczności sprawy, wydzielony w Pana przedsiębiorstwie zespół składników majątkowych składający się na lokal użytkowy wraz z umową najmu, zobowiązaniami i należnościami był na dzień transakcji wyodrębniony:
1.organizacyjnie – gdyż stanowił odrębną jednostkę funkcjonującą w ramach Pana przedsiębiorstwa. Posiada zdolność do realizacji poszczególnych zadań gospodarczych – jest wynajmowany. Dodatkowo, funkcjonuje w Pana przedsiębiorstwie na podstawie regulaminu,
2.finansowo – gdyż posiadał samodzielność finansową pozwalającą na autonomiczne funkcjonowanie w obrocie gospodarczym. Na podstawie ewidencji księgowej możliwe było przyporządkowanie nie tylko przychodów i kosztów do lokalu, ale również należności i zobowiązań dla wyodrębnionej działalności, przez co możliwe było ustalenie wyniku finansowego (prowadzi Pan książkę przychodów i rozchodów dla tego lokalu),
3.funkcjonalnie – gdyż po przekazaniu go na rzecz córki funkcjonuje samodzielnie jako lokal usługowy, który córka wykorzystuje w swoim przedsiębiorstwie C.B. Lokal użytkowy wraz z umową najmu umożliwiał kontynuację działalności, którą prowadził Pan bez konieczności angażowania innych składników majątkowych oraz podejmowania dodatkowych działań przez Pana córkę.
Co istotne, w związku z dokonaną darowizną lokalu użytkowego na rzecz córki – jak wynika z wniosku – zostały przekazane należności o charakterze pieniężnym, a także zobowiązania.
Co prawda, w ramach dokonanej darowizny nie nastąpiło przejęcie pracowników w trybie art. 23¹ ustawy Kodeks pracy na rzecz Pana córki, ale wynika to z faktu, że nie zatrudniał Pan pracowników w prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej.
Mając powyższe na uwadze, darowizna lokalu użytkowego wraz z umową najmu i związanymi z nim zobowiązaniami i należnościami na rzecz Pana córki stanowiła darowiznę zorganizowanej część przedsiębiorstwa w rozumieniu art. 2 pkt 27e ustawy. W konsekwencji, dokonana przez Pana darowizna, w związku z art. 6 pkt 1 ustawy nie podlegała opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.
Tym samym Pana stanowisko uznaję za prawidłowe.
Dodatkowe informacje
Informacja o zakresie rozstrzygnięcia
Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Pan przedstawił i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia.
Jednocześnie wskazuję, że interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy zdarzenie przyszłe sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywać się będzie ze zdarzeniem przyszłym podanym przez Pana w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona odpowiedź traci swoją aktualność.
Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji
- Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 111 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Pana sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pan do interpretacji.
- Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:
Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:
1) z zastosowaniem art. 119a;
2) w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;
3) z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.
- Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:
Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.
Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację
Ma Pan prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w (…). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935 ze zm.; dalej jako „PPSA”).
Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):
- w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo
- w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/wnioski albo /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).
Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).
Podstawa prawna dla wydania interpretacji
Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej.
