Interpretacja indywidualna  – stanowisko prawidłowe

Szanowna Pani,

stwierdzam, że Pani stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku od towarów i usług w zakresie nieuznania udzielania nieodpłatnej pomocy prawnej za świadczenie usług podlegające opodatkowaniu podatkiem VAT jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualne

30 czerwca 2025 r. wpłynął Pani wniosek z 18 czerwca 2025 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy:

-nieuznania udzielania nieodpłatnej pomocy, w ramach umowy zawartej z Powiatem i ze Stowarzyszeniem, za świadczenie usług podlegające opodatkowaniu podatkiem VAT,

-obowiązku wystawienia faktury VAT z tytułu wykonania ww. czynności.

Uzupełniła go Pani - w odpowiedzi na wezwanie - pismem z 30 lipca 2025 r. (data wpływu 5 sierpnia 2025 r.).

Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

Wnioskodawczyni jest radcą prawnym, wpisanym na listę radców prawnych prowadzoną przez Okręgową Izbę Radców Prawnych w ….. Wnioskodawczyni prowadzi Kancelarię Radcy Prawnego, w ramach której świadczy usługi prawnicze na rzecz osób fizycznych, nieprowadzących działalności gospodarczej oraz przedsiębiorców (osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą oraz jednostek organizacyjnych, w tym osób prawnych), dalej jako: Klienci, w zakresie, w jakim działalność radcy prawnego została uregulowana w odrębnych przepisach prawa m.in. w ustawie z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawych (tekst jedn.: Dz. U. z 2024 r. poz. 499). Działalność Wnioskodawczyni obejmuje udzielanie porad prawnych, sporządzanie opinii prawnych, opracowywanie projektów aktów prawnych oraz reprezentowanie Klientów przed sądami. W związku ze świadczeniem usług prawniczych w ramach prowadzonej Kancelarii Radcy Prawnego, Wnioskodawczyni zarejestrowała działalność gospodarczą wpisaną do CEiDG jako działalność prawniczą.

Wnioskodawczyni jest czynnym podatnikiem VAT, w konsekwencji usługi świadczone na rzecz Klientów dokumentuje, w zależności od ich statusu, poprzez wystawienie faktury VAT albo rachunku. W ramach praktyki radcowskiej, Wnioskodawczyni świadczy nieodpłatną pomoc prawną oraz udziela nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego na zasadach określonych w ustawie z dnia 5 sierpnia 2015 r. o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej (tekst jedn.: Dz. U. z 2021 r. poz. 945 z późn. zm.), dalej jako: Ustawa o nieodpłatnej pomocy prawnej.

Zgodnie z art. 8 ust. 1 tej ustawy, zapewnienie osobom uprawnionym nieodpłatnej pomocy prawnej oraz poradnictwa obywatelskiego należy do zadań zleconych Powiatu realizowanych przez Powiat samodzielnie albo w porozumieniu z gminami. Powiaty wykonują zadania związane z zapewnieniem nieodpłatnej pomocy prawnej poprzez utworzenie i organizację Punktów Nieodpłatnej Pomocy Prawnej. Punkt Nieodpłatnej Pomocy Prawnej jest jednostką organizacyjną, w ramach której osoby uprawnione do nieodpłatnej pomocy prawnej mają możliwość konsultacji istotnych dla nich kwestii prawnych z prawnikiem, co do zasady adwokatem albo radcą prawnym.

Do obowiązków Powiatu należy prowadzenie Punktu Nieodpłatnej Pomocy Prawnej, w tym m.in. zapewnienie lokalu, w którym odbywają się konsultacje oraz jego wyposażenie i udostępnienie bazy aktów prawniczych, jak również dokonanie wyboru prawników, zlecenie im wykonywania nieodpłatnej pomocy prawnej oraz zawarcie odpowiednich umów. Zasady udzielania nieodpłatnej pomocy prawnej, m.in. liczbę adwokatów i radców prawnych, którzy będą udzielać nieodpłatnej pomocy prawnej, zasady wynagradzania oraz zasady wykorzystywania urządzeń technicznych w Punkcie Nieodpłatnej Pomocy Prawnej, Powiat ma obowiązek ustalić z okręgową izbą adwokacką oraz okręgową izbą radców prawnych.

Wnioskodawczyni zawarła ze Stowarzyszeniem - „…” z siedzibą w …, umowę zlecenie na świadczenie pomocy prawnej zgodnie z ustawą o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej. Taką samą umowę Wnioskodawczyni zawarła z Powiatem …. Zgodnie z Umową o nieodpłatną pomoc prawną zawartą przez Wnioskodawczynię, Wnioskodawczyni działając w charakterze radcy prawnego zobowiązała się do osobistego świadczenia za wynagrodzeniem należnym od Stowarzyszenia i od Powiatu, nieodpłatnej pomocy prawnej i nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego osobom uprawnionym w Punkcie Nieodpłatnej Pomocy Prawnej prowadzonym przez powiaty …, … i …. Dodatkowo, w Umowie zostały określone miejsce i czas udzielania nieodpłatnej pomocy prawnej i nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego (tj. adres Punktu Nieodpłatnej Pomocy i czas dyżurów Wnioskodawczyni), miesięczne wynagrodzenie za udzielanie nieodpłatnej pomocy prawnej, a także zasady wyznaczania zastępstwa w odniesieniu do dyżurów wyznaczonych przez Powiaty.

W trakcie dyżurów w Punkcie Nieodpłatnej Pomocy Prawnej Wnioskodawczyni udziela porad prawnych i obywatelskich osobom fizycznym (w tym osobom fizycznym prowadzącym jednoosobową działalność gospodarczą niezatrudniającym innych osób w ciągu ostatniego roku), które wykazały, że spełniają warunki do uzyskania nieodpłatnej pomocy prawnej oraz dokonały zgłoszenia w sposób określony przez Powiat, według kolejności zgłoszeń. Wynagrodzenie określone w Umowie o nieodpłatną pomoc prawną i poradnictwo obywatelskie jest ustalone na podstawie przepisów ustawy o nieodpłatnej pomocy prawnej oraz stosownego rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości.

Wykonywanie umowy zawartej ze Stowarzyszeniem „…” i z Powiatem następuje poprzez osobiste świadczenie porad prawnych w trakcie dyżurów odbywających się w lokalizacjach wskazanych w zawartych Umowach. Wynagrodzenie określone w przedmiotowych umowach jest ustalone na podstawie przepisów ustawy o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej (zwanej dalej „Ustawą”) oraz stosownego rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości, które wskazuje stawkę bazową na dany rok kalendarzowy. Wnioskodawczyni nie ma wpływu na wysokość wynagrodzenia należnego od Stowarzyszenia czy od Powiatu, ani jego negocjacji, w szczególności wynagrodzenie nie jest zależne od ilości porad udzielonych w trakcie dyżurów, które Wnioskodawczyni odbyła w tracie miesiąca. Łączne wynagrodzenie odpowiada rzeczywistej liczbie odbytych dyżurów nieodpłatnych porad prawnych lub nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego w danym miesiącu. Podstawą wypłaty wynagrodzenia jest każdy zrealizowany w danym miesiącu dyżur, przeprowadzony według harmonogramu punktu świadczenia nieodpłatnej pomocy prawnej i nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego, zgodnie z przedstawioną podpisaną ewidencją czasu pracy. W wykonaniu umowy, poza wynagrodzeniem, Wnioskodawczyni nie otrzymuje dodatkowych świadczeń. Wynagrodzenie za świadczenie usług nieodpłatnej pomocy prawnej na podstawie umowy zawartej ze Stowarzyszeniem i z Powiatem, nie stanowi kategorii przychodów, o których mowa w art. 12 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Stanowi przychód, o którym mowa w art. 13 pkt 8 lit. a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Wnioskodawczyni w przedmiotowych umowach zobowiązuje się do świadczenia usług w lokalach położonych na terenie Powiatów. De facto, Wnioskodawczyni korzysta, na podstawie ww. umowy, z infrastruktury stanowiącej własność Starostwa Powiatowego w … lub poszczególnych Gmin, w których zlokalizowane są punkty pomocy. Wnioskodawczyni nie ponosi gospodarczego, ekonomicznego ryzyka w związku z wykonywaniem czynności na podstawie umów zawartych ze Stowarzyszeniem. Udzielając pomocy prawnej Wnioskodawczyni nie ponosi odpowiedzialności za świadczone usługi.

Wnioskodawczyni obsługując osoby zainteresowane pomocą prawną tworzy dla nich m.in. projekty pism, których nie podpisuje własnym imieniem i nazwiskiem. Wypełniając kartę pomocy „A”, w części obejmującej punkt i dyżur, wyraźnie jest wskazane, iż punkt jest prowadzony przez Stowarzyszenie lub przez Powiat. Do wykonywania czynności wynikających z umowy zlecenia Wnioskodawczyni wykorzystuje lokal i infrastrukturę zapewnioną przez Powiat i organizację wewnętrzną Stowarzyszenia. Kwestię zapewnienia infrastruktury reguluje § 5 ust. 1 pkt 3 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie nieodpłatnej pomocy prawnej oraz nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego z dnia 21 grudnia 2018 r. Wykorzystywanie infrastruktury i organizacji wewnętrznej Powiatu i Zlecającego powoduje, że jako zleceniobiorca Wnioskodawczyni nie ponosi również w tym zakresie ryzyka ekonomicznego. Wnioskodawczyni nie ma wpływu na wysokość wynagrodzenia ani wysokość stawki za dyżur, która została narzucona przez Stowarzyszenie. Umowy zlecenia przewidują bowiem stałe, zryczałtowane wynagrodzenie, niezależnie od liczby osób uprawnionych, które zgłoszą się na dyżur oraz efektu świadczonych usług. Zasady przyznawania wynagrodzenia zostały opisane powyżej. Od osób uprawnionych nie pobiera się żadnego wynagrodzenia za pomoc, której są beneficjentami. W świetle umowy zleceniobiorca nie może pobierać jakichkolwiek środków pieniężnych od osób obsługiwanych. W rezultacie, skoro umowa przewiduje stałe wynagrodzenie, nie można mówić o ponoszeniu przez Wnioskodawczynię ryzyka ekonomicznego. Wnioskodawczyni nie wyraża i nie będzie wyrażała oświadczeń woli w imieniu i na rzecz Stowarzyszenia. Świadcząc usługi objęte przedmiotowymi umowami Wnioskodawczyni nie działa jako pełnomocnik prowadzący swoją działalność gospodarczą, nie sporządza, ani nie podpisuje pism.

Wnioskodawczyni nie używa w punkcie swoich pieczątek, szyldu, nie reprezentuje osób korzystających z darmowych porad prawnych przed sądem, nie ma również żadnego wpływu na dobór klientów. W umowach zawartych przez Wnioskodawczynię nie zostały zawarte postanowienia odnośnie odpowiedzialności wobec osób trzecich. Umowa zawarta ze Stowarzyszeniem czy z Powiatem nie zobowiązuje Wnioskodawczyni do zawarcia umowy ubezpieczenia od odpowiedzialności wobec osób trzecich.

Jednak z racji wykonywanego zawodu, obowiązkowo podlega ona takiemu ubezpieczeniu OC. Wnioskodawczyni zaznacza, że w momencie złożenia ww. wniosku o interpretację indywidualną dokumentuje ww. świadczenia poprzez wystawienie faktury VAT na rzecz organizacji pozarządowej i na rzecz Powiatu. Wnioskodawczyni uwzględnia VAT należny na ww. fakturach oraz rozlicza w ramach prowadzonej działalności gospodarczej. Niemniej, w związku ze specyficznymi zasadami świadczenia nieodpłatnej pomocy prawnej, w szczególności jej osobistym charakterem, Wnioskodawczyni powzięła wątpliwość, czy świadczenie nieodpłatnej pomocy prawnej następuje w ramach prowadzonej przez Wnioskodawczynię działalności.

W ocenie Wnioskodawczyni przychody z nieodpłatnej pomocy prawnej świadczonej w ramach umowy o nieodpłatną pomoc prawną powinny być kwalifikowane jako przychody z działalności wykonywanej osobiście, a nie prowadzonej przez Wnioskodawczynię działalności gospodarczej, co w konsekwencji prowadzi do wniosku, że świadczenie nieodpłatnej pomocy prawnej przez Wnioskodawczynię nie stanowi czynności podlegającej opodatkowaniu VAT.

W uzupełnieniu wniosku wskazała Pani:

1.Usługi na rzecz Powiatu i Stowarzyszenia świadczy Pani na podstawie umowy zlecenia.

2.Świadcząc usługi na rzecz Powiatu i Stowarzyszenia w ramach zawartych umów zlecenia nie wyrażała Pani oświadczeń w imieniu i na rzecz ani Powiatu, ani Stowarzyszenia

3.Ryzyko ekonomiczne w związku z usługami świadczonymi w ramach zawartych z Powiatem i Stowarzyszeniami umów zlecenia ponosi odpowiednio Powiat i Stowarzyszenie.

Pytanie (we wniosku wskazano jako pytanie nr 1)

Czy udzielanie nieodpłatnej pomocy prawnej na zasadach przedstawionych we wniosku o interpretację indywidualną (tj. w ramach umowy zawartej z Powiatem i ze Stowarzyszeniem), stanowi świadczenie usług w ramach prowadzonej przez Wnioskodawczynię działalności gospodarczej, które podlega opodatkowaniu podatkiem VAT?

Pani stanowisko w sprawie

Zdaniem Wnioskodawczyni, przychody z nieodpłatnej pomocy prawnej świadczonej w ramach umowy o nieodpłatną pomoc prawną, powinny być kwalifikowane jako przychody z działalności wykonywanej osobiście, a nie prowadzonej przez Wnioskodawczynię działalności gospodarczej, co w konsekwencji prowadzi do wniosku, że świadczenie nieodpłatnej pomocy prawnej przez Wnioskodawczynię nie stanowi czynności podlegającej opodatkowaniu VAT, na podstawie art. 13 ust. 1 pkt 8 lit. a ustawy PIT.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawiła Pani we wniosku, jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 361 ze zm.), zwanej dalej „ustawą”:

W myśl art. 7 ust. 1 ustawy:

W świetle art. 8 ust. 1 ustawy:

Pojęcie świadczenia usług ma bardzo szeroki zakres. Przez świadczenie należy rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś na rzecz innej osoby), jak i zaniechanie, powstrzymanie się od działania (nieczynienie bądź też tolerowanie). Przy ocenie charakteru świadczenia jako usługi należy mieć na względzie, że ustawa zalicza do grona usług każde świadczenie, które nie jest dostawą w myśl art. 7 ustawy. Należy jednak zaznaczyć, że usługą będzie tylko takie świadczenie, w przypadku którego istnieje bezpośredni konsument, odbiorca świadczenia odnoszący korzyść o charakterze majątkowym.

W związku z powyższym, czynność podlega opodatkowaniu jedynie wówczas, gdy wykonywana jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta tej czynności, przy czym związek pomiędzy otrzymywaną płatnością a świadczeniem na rzecz dokonującego płatności musi mieć charakter bezpośredni i na tyle wyraźny, aby można powiedzieć, że płatność następuje w zamian za to świadczenie.

Należy wskazać, że aby dana czynność stanowiąca świadczenie usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy, była opodatkowana podatkiem od towarów i usług, musi być wykonana przez podmiot, który w związku z jej wykonaniem jest podatnikiem podatku od towarów i usług.

W oparciu o art. 15 ust. 1 ustawy:

Stosownie do art. 15 ust. 2 ustawy:

Według art. 15 ust. 3 ustawy:

Na mocy art. 13 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 163 ze zm.):

Z cytowanego przepisu art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy wynika, że dla uznania, że określone czynności wykonywane przez osobę fizyczną nie stanowią samodzielnie wykonywanej działalności gospodarczej i tym samym pozostają poza regulacjami ustawy, istotne jest łączne spełnienie wszystkich elementów wymienionych w tym przepisie, tj. związanie zleceniobiorcy ze zlecającym wykonanie tych czynności prawnymi więzami tworzącymi stosunek prawny pomiędzy zlecającym a wykonującym zlecane czynności co do warunków:

‒wykonywania tych czynności,

‒wynagrodzenia, oraz

‒odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności wobec osób trzecich.

Zatem, użycie słowa „samodzielnie” w kontekście art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy, wyklucza opodatkowanie pracowników i innych osób, o ile są one związane z pracodawcą przez umowę o pracę lub inny stosunek prawny tworzący więzi (stosunek podporządkowania) między pracodawcą a pracownikiem co do (w zakresie) warunków pracy, wynagrodzenia i odpowiedzialności pracodawcy.

Oznacza to, że przychody z tytułu wykonywanych czynności nie tylko powinny być wymienione w art. 13 pkt 2-9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, lecz także spełnione muszą zostać pozostałe kryteria przedmiotowe określające m.in., czy działanie usługodawcy odbywa się na warunkach ryzyka gospodarczego, a tym samym kto ponosi odpowiedzialność za wykonane usługi. Nie stanowią bowiem samodzielnej działalności gospodarczej, w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy o podatku od towarów i usług, tylko i wyłącznie te czynności, gdy pomiędzy zlecającym ich wykonanie i wykonującym zlecone czynności istnieją więzy tworzące stosunek prawny w zakresie warunków wykonywania tych czynności, wynagrodzenia i odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności wobec osób trzecich.

Odnośnie dwóch pierwszych warunków stwierdzić należy, że każdy w zasadzie stosunek prawny o charakterze odpłatnym, istniejący pomiędzy podmiotem zlecającym wykonanie danej czynności a podmiotem, który daną czynność wykonuje, jest w jakimś sensie określony co do warunków wykonywania danych czynności oraz wynagrodzenia.

Nie będzie więc podatnikiem w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług osoba, która w ramach podpisanej umowy, tworzyć będzie ze zlecającym więzi analogiczne ze stosunkiem pracy, nie ponosząc tym samym ryzyka ekonomicznego w związku z wykonywanymi czynnościami. Tylko spełnienie wymogów wyłączających samodzielność działania, poprzez zawarcie więzi prawnej między zleceniodawcą a zleceniobiorcą co do warunków wykonywania zleconych czynności, wynagrodzenia i odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności wobec osób trzecich, pozwala wyłączyć wykonywane czynności z opodatkowania podatkiem od towarów i usług.

Mając na uwadze fakt, że w zasadzie każdy stosunek prawny o charakterze odpłatnym, istniejący pomiędzy podmiotem zlecającym wykonanie danej czynności a podmiotem, który daną czynność wykonuje, określa wynagrodzenie oraz przynajmniej podstawowe warunki wykonywania czynności, należy uznać, że „odpowiedzialność zlecającego wobec osób trzecich” jest kryterium kluczowym dla oceny charakteru prawnopodatkowego danego podmiotu. Jest to czynnik odróżniający na gruncie ustawy o podatku VAT prowadzenie działalności gospodarczej (przesłanki warunkującej status podatnika podatku VAT) od innego rodzaju aktywności zawodowej niepowodującej powstania podmiotowości prawnopodatkowej na gruncie ustawy.

Znacząca jest w tym przypadku analiza istoty odpowiedzialności, wynikającej z charakteru stosunku prawnego łączącego Panią ze Stowarzyszeniem i Powiatem.

Pojęcie działalności gospodarczej zdefiniowane zostało również w drugim akapicie art. 9 ust. 1 Dyrektywy 2006/112/WE Rady z 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L z 11.12.2006 Nr 347, str. 1, ze zm.), zwanej dalej Dyrektywą 2006/112/WE Rady. Na podstawie tego artykułu:

Przepis ten stwierdza, że wykorzystywanie własności dóbr materialnych lub niematerialnych do celów zarobkowych w sposób ciągły, należy w szczególności uznać za działalność gospodarczą.

W akapicie pierwszym, art. 9 ust. 1 Dyrektywy 2006/112/WE Rady, określa osobę, która może stać się podatnikiem, jako każdą osobę, która niezależnie prowadzi w dowolnym miejscu jakąkolwiek działalność gospodarczą, bez względu na cel czy też rezultaty takiej działalności.

Przepis art. 10 Dyrektywy 2006/112/WE Rady wyjaśnia znaczenie terminu „samodzielnie” użytego w art. 9. Jak stanowi ww. art. 10 Dyrektywy 2006/112/WE:

W celu określenia granic pojęcia „działalności gospodarczej” i „podatnika” należy przypomnieć art. 9 ust. 2 i art. 12 ust. 1 Dyrektywy 2006/112/WE Rady.

Przepis art. 9 ust. 2 Dyrektywy 2006/112/WE Rady stwierdza, że:

Przy czym, zgodnie z art. 12 ust. 1 Dyrektywy 2006/112/WE Rady:

Dyrektywa 2006/112/WE Rady wskazuje na bardzo szeroki zakres działalności gospodarczej, obejmujący wszystkie etapy produkcji, dystrybucji i dostarczania towarów i usług.

To, że działalność gospodarcza, która ma być traktowana jako taka, nie jest działalnością wykonywaną okazjonalnie, nie oznacza, że działalność ta, aby mieścić się w zakresie podatku VAT, musi osiągnąć pewną liczbę operacji lub osiągnąć określony poziom dochodu. Decydującym elementem jest wola lub zamiar osoby dokonującej czynności, aby brać udział w produkcji, dystrybucji lub dostarczaniu dóbr lub usług. Elementem definiującym działalność gospodarczą na gruncie przepisów Dyrektywy 2006/112/WE Rady jest to, że osoba, w celu wykonywania swoich działań, wykorzystuje zasoby ludzkie lub rzeczowe w taki sam sposób, jak są one wykorzystywane przez producenta, handlowca lub osoby świadczące usługi. Działalność gospodarcza w rozumieniu Dyrektywy 2006/112/WE Rady będzie miała miejsce, gdy zaistnieje zamiar wykorzystania i zorganizowania środków w celu wzięcia udziału w produkcji, dystrybucji towarów lub świadczeniu usług.

Przedmiotowe zagadnienie było również przedmiotem rozważań Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (orzeczenia w sprawie C-202/90 Ayuntamiento de Sevilla przeciwko Recaudadores de Tributos de las Zonas Primera y Segunda, C-235/85 Komisja Wspólnot Europejskich przeciwko Królestwu Niderlandów). TSUE w ww. orzeczeniach wskazał, że za samodzielną nie będzie mogła być uznana działalność gospodarcza, która wykonywana jest przy wykorzystaniu infrastruktury i organizacji wewnętrznej podmiotu, na rzecz którego jest prowadzona, nie powoduje żadnego ryzyka ekonomicznego po stronie usługodawcy, a nadto nie powoduje odpowiedzialności usługodawcy wobec osób trzecich za szkody wyrządzone w związku z prowadzoną działalnością.

Ponadto, zgodnie z opinią RG M.G. Tesauro z 4 czerwca 1991 r. do sprawy C-202/90, co się tyczy warunków pracy należy przeanalizować czy pracownik jest niejako zintegrowany z organizacją pracodawcy (...) czy i w jakim zakresie może swobodnie zorganizować swoją działalność. Jest oczywistym, że możliwość swobodnego zorganizowania (wybór współpracowników, struktury niezbędne do wykonywania zadań, godziny pracy), jak też brak zintegrowania w przedsiębiorstwie czy w administracji stanowią elementy typowe dla działalności wykonywanej w sposób samodzielny. Jednakże poddanie się niektórym dyrektywom jak też pewnej kontroli czy władzy dyscyplinarnej pracodawcy, które odnajdujemy również w stosunku pracy nie wykluczają charakteru samodzielnego działalności. Co się tyczy warunków wynagrodzenia, okoliczność, że wynagrodzenie (także to określone ustawą) jest proporcjonalne do usług i charakter przypadkowy, który z tego wynika stanowią jasne wskaźniki istnienia stosunku samodzielnej pracy. Nie ma wątpliwości, że ryzyko w ramach stosunku pracy podporządkowanej spoczywa tylko na pracodawcy. W zakresie odpowiedzialności wskazano, że należy badać czy pracownik jest odpowiedzialny wobec osób trzecich za czynności i działania, które można mu przypisać (pkt 6).

Zauważenia wymaga, że sformułowanie w powołanym art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy odnoszące się do odpowiedzialności, należy rozumieć jako odpowiedzialność zleceniodawcy, w stosunku do osób trzecich, za czynności realizowane przez zleceniobiorcę w ramach wykonywania zlecenia. Tylko w takim przypadku ryzyko wykonania czynności zleconych przechodzi z faktycznego wykonawcy na osobę zlecającą ich wykonanie, co wyklucza samodzielny charakter działalności zleceniobiorcy. Tak bowiem rozumiana odpowiedzialność za wykonanie czynności wskazuje, kto ponosi ryzyko prowadzonej działalności, a tym samym wskazuje na wyłączenie ze sfery samodzielności (i z grona podatników podatku od towarów i usług) tego podmiotu, który nie odpowiada za efekt wykonywanej pracy wobec osób trzecich.

O wyłączeniu z opodatkowania podatkiem od towarów i usług można zatem mówić w przypadku, gdy zleceniobiorcę łączą ze zleceniodawcą więzi analogiczne jak w przypadku stosunku pracy, jako że nie ponosi on ryzyka ekonomicznego w związku z wykonywaniem czynności, będących przedmiotem wskazanych umów, a odpowiedzialność za te czynności w stosunku do osób trzecich bezwzględnie ponosi zlecający. Oznacza to, że z treści zawartych umów wynikać powinno zobowiązanie, które w swej istocie kładzie na zlecającego odpowiedzialność, zamiast na zleceniobiorcę, podobnie jak ma to miejsce w przypadku stosunku pracy.

Powyższe oznacza, że jeżeli analiza umowy cywilnoprawnej (stosunku prawnego) pomiędzy zleceniobiorcą – Panią a zleceniodawcami – Stowarzyszeniem oraz Powiatem wykaże, że spełnione są wszystkie trzy warunki, to nie można uznać Pani za podatnika VAT. Jednocześnie brak spełnienia któregokolwiek warunku oznacza, że zleceniobiorca występuje w charakterze podatnika VAT.

Warunek pierwszy – warunki wykonywania czynności: należy uznać, że co do zasady w istotę typowej umowy zlecenia, której przedmiotem jest pomoc prawna świadczone przez osobę fizyczną, wpisane jest wykorzystywanie infrastruktury i organizacji wewnętrznej zlecającego – w niniejszej sprawie Stowarzyszenia - „….” z siedzibą w … oraz Powiatu …..

W tym kontekście należy zauważyć, że wykorzystywanie infrastruktury i organizacji wewnętrznej zlecającego powoduje, że zleceniobiorca nie ponosi również w tym zakresie ryzyka ekonomicznego (co ma ścisły związek z tym jak kształtuje się wynagrodzenie – warunek drugi).

Warunek drugi – wynagrodzenie: zakładając, że umowa przewiduje, że zleceniobiorca korzysta z infrastruktury i organizacji wewnętrznej zlecającego (spełniony warunek pierwszy), ustalenie, że warunek drugi jest spełniony w praktyce sprowadza się do weryfikacji czy umowa przewiduje stałe wynagrodzenie. Jeżeli umowa przewiduje stałe wynagrodzenie, to nie można mówić o ponoszeniu ryzyka ekonomicznego przez zleceniobiorcę.

Warunek trzeci – odpowiedzialność zlecającego wobec osób trzecich: warunek zostanie spełniony jeżeli zgodnie z umową odpowiedzialność jest po stronie zlecającego, a nie po stronie faktycznego wykonawcy – zleceniobiorcy, co wyklucza samodzielny charakter jego działalności. Warunek zostanie także spełniony, gdy dana umowa nie przewiduje (nie wprowadza) takiej odpowiedzialności.

Z opisu sprawy wynika, że jest Pani radcą prawnym, wpisanym na listę radców prawnych prowadzoną przez Okręgową Izbę Radców Prawnych w …. W ramach praktyki radcowskiej, świadczy Pani nieodpłatną pomoc prawną oraz udziela nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego na zasadach określonych w ustawie z dnia 5 sierpnia 2015 r. o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej. Zawarła Pani ze Stowarzyszeniem - „…” z siedzibą w …, umowę zlecenie na świadczenie pomocy prawnej zgodnie z ustawą o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej. Taką samą umowę zawarła Pani z Powiatem ….. Zgodnie z Umową o nieodpłatną pomoc prawną, działając w charakterze radcy prawnego, zobowiązała się Pani do osobistego świadczenia za wynagrodzeniem należnym od Stowarzyszenia i od Powiatu, nieodpłatnej pomocy prawnej i nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego osobom uprawnionym w Punkcie Nieodpłatnej Pomocy Prawnej prowadzonym przez powiaty …, … i …. Dodatkowo, w Umowie zostały określone miejsce i czas udzielania nieodpłatnej pomocy prawnej i nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego (tj. adres Punktu Nieodpłatnej Pomocy i czas dyżurów Wnioskodawczyni), miesięczne wynagrodzenie za udzielanie nieodpłatnej pomocy prawnej, a także zasady wyznaczania zastępstwa w odniesieniu do dyżurów wyznaczonych przez Powiaty. Wynagrodzenie określone w Umowie o nieodpłatną pomoc prawną i poradnictwo obywatelskie jest ustalone na podstawie przepisów ustawy o nieodpłatnej pomocy prawnej oraz stosownego rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości. Nie ma Pani wpływu na wysokość wynagrodzenia należnego od Stowarzyszenia czy od Powiatu oraz do jego negocjacji; w szczególności wynagrodzenie nie jest zależne od ilości porad udzielonych w trakcie dyżurów, które odbyła Pani w tracie miesiąca. Wynagrodzenie za świadczenie usług nieodpłatnej pomocy prawnej na podstawie umowy zawartej ze Stowarzyszeniem i z Powiatem, nie stanowi kategorii przychodów, o których mowa w art. 12 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Stanowi przychód, o którym mowa w art. 13 pkt 8 lit. a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Nie ponosi Pani gospodarczego, ekonomicznego ryzyka w związku z wykonywaniem czynności na podstawie umów zawartych ze Stowarzyszeniem; udzielając pomocy prawnej nie ponosi Pani odpowiedzialności za świadczone usługi. Do wykonywania czynności wynikających z umowy zlecenia wykorzystuje Pani lokal i infrastrukturę zapewnioną przez Powiat i organizację wewnętrzną Stowarzyszenia. Wykorzystywanie infrastruktury i organizacji wewnętrznej Powiatu i Zlecającego powoduje, że jako zleceniobiorca nie ponosi Pani również w tym zakresie ryzyka ekonomicznego. W umowach zawartych przez Panią nie zostały zawarte postanowienia odnośnie odpowiedzialności wobec osób trzecich. Świadcząc usługi na rzecz Powiatu i Stowarzyszenia w ramach zawartych umów zlecenia nie wyrażała Pani oświadczeń w imieniu i na rzecz ani Powiatu, ani Stowarzyszenia. Ryzyko ekonomiczne w związku z usługami świadczonymi w ramach zawartych z Powiatem i Stowarzyszeniami umów zlecenia ponosi odpowiednio Powiat i Stowarzyszenie.

Analiza okoliczności sprawy i powołanych przepisów prowadzi do wniosku, że świadczenie przez Panią usług z zakresu nieodpłatnej pomocy prawnej na podstawie zawartych umów zlecenia, nie mieści się w definicji działalności gospodarczej określonej w ustawie o podatku od towarów i usług.

Realizując czynności na podstawie umów zlecenia nie ponosi Pani odpowiedzialności wobec osób trzecich za wykonywane czynności oraz nie ponosi ryzyka gospodarczego i ekonomicznego związanego z wykonywanymi ww. czynnościami.

Powyższe wskazuje, że zawarcie opisanych umów zlecenia powoduje powstanie stosunku prawnego posiadającego cechy zbliżone do stosunku pracy, w ramach którego Pani, jako zleceniobiorca związana jest ze zleceniodawcami więzami prawnymi co do warunków wykonywania czynności, wynagrodzenia, a także odpowiedzialności zleceniodawców wobec osób trzecich. Jak bowiem wskazano wyżej, warunek ten będzie także spełniony, gdy dana umowa nie przewiduje (nie wprowadza) takiej odpowiedzialności.

Wobec powyższego, przy spełnieniu wszystkich warunków określonych w art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy, świadczenie nieodpłatnej pomocy prawnej na zasadach przedstawionych we wniosku o interpretację indywidualną nie stanowi świadczenia usług w ramach prowadzonej przez Panią działalności gospodarczej, a tym samym nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT.

Tym samym, Pani stanowisko uznałem za prawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Pani przedstawiła i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia.

Tut. Organ informuje, iż wydana interpretacja dotyczy tylko sprawy będącej przedmiotem wniosku (zapytania). Inne kwestie przedstawione we wniosku, które nie zostały objęte pytaniem, nie mogą być – zgodnie z art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej – rozpatrzone.

Zaznacza się także, że zgodnie z art. 14b § 3 ustawy Ordynacja podatkowa, składający wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej obowiązany jest do wyczerpującego przedstawienia zaistniałego stanu faktycznego albo zdarzenia przyszłego. Organ jest ściśle związany przedstawionym we wniosku stanem faktycznym. Zainteresowany ponosi ryzyko związane z ewentualnym błędnym lub nieprecyzyjnym przedstawieniem we wniosku opisu stanu faktycznego. Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, o ile rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie opisem stanu faktycznego podanym przez Panią w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego w opisie sprawy, udzielona odpowiedź traci swą aktualność.

W interpretacji, jako element stanu faktycznego, przyjęto Pani wskazanie, że „Wynagrodzenie za świadczenie usług nieodpłatnej pomocy prawnej na podstawie umowy zawartej ze Stowarzyszeniem i z Powiatem, nie stanowi kategorii przychodów, o których mowa w art. 12 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Stanowi przychód, o którym mowa w art. 13 pkt 8 lit. a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych”.

Wydana interpretacja dotyczy wniosku w zakresie nieuznania udzielania nieodpłatnej pomocy prawnej w ramach umowy zawartej z Powiatem i ze Stowarzyszeniem, za świadczenie usług podlegające opodatkowaniu podatkiem VAT.

Natomiast w zakresie obowiązku wystawienia faktury VAT z tytułu wykonania ww. czynności zostało wydane odrębne rozstrzygnięcie.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

·Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 111 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Pani sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego i zastosuje się Pani do interpretacji.

·Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

·Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pani prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

·w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

·w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/wnioski albo /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej.