Interpretacja indywidualna po wyroku sądu

– stanowisko prawidłowe

Szanowni Państwo,

1.ponownie rozpatruję sprawę Państwa wniosku z 15 czerwca 2020 r. o wydanie interpretacji indywidualnej – uwzględniam przy tym wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 5 marca 2025 r. sygn. akt I FSK 2301/21 (data wpływu orzeczenia 12 maja 2025 r.); i

2.stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego i zdarzenia przyszłego w podatku od towarów i usług jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

15 czerwca 2020 r. wpłynął Państwa wniosek z 15 czerwca 2020 r. o wydanie interpretacji indywidualnej. Uzupełnili go Państwo pismem z 20 lipca 2020 r. (wpływ 20 lipca 2020 r.) i pismem z 22 września 2020 r. (wpływ 20 września 2020 r.) – w odpowiedzi na wezwania. Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego i zdarzenia przyszłego

Wnioskodawca jest spółką prowadzącą działalność bankową w rozumieniu ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. prawo bankowe (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 2357 ze zm.). Bank świadczy usługi między innymi w zakresie udzielania kredytów, prowadzenia rozliczeń pieniężnych, prowadzenia rachunków papierów wartościowych, działalności maklerskiej związanej z rynkiem papierów wartościowych, jest organizatorem, agentem emisji, depozytariuszem, agentem ds. płatności, agentem zabezpieczeń oraz gwarantem. Działalność Wnioskodawcy jest uniwersalna, w związku z tym Wnioskodawca posiada szeroki zakres usług skierowanych zarówno do osób fizycznych, małych i średnich przedsiębiorstw jak i do podmiotów korporacyjnych.

Istotną działalnością Banku jest świadczenie usług w zakresie rynku kapitałowego, w ramach tej działalności Wnioskodawca zawiera również umowy o wykonywanie funkcji animatora emitenta.

Funkcja animatora emitenta nie została zdefiniowana ustawowo. Zgodnie z postanowieniami Oddziału II Regulaminu Giełdy Papierów Wartościowych (tekst ujednolicony według stanu prawnego na dzień 17 marca 2020) animatorem emitenta jest członek Giełdy lub podmiot, o którym mowa w § 60 ust. 2 Regulaminu GPW, niebędący członkiem Giełdy, który na podstawie umowy zawartej z emitentem zobowiąże się do wspomagania płynności danego instrumentu finansowego. Przy czym, podmiot niebędący członkiem Giełdy, zgłasza oferty kupna i sprzedaży za pośrednictwem członka Giełdy.

W Regulaminie Giełdy zawarto również postanowienia, zgodnie z którymi Zarząd Giełdy może zobowiązać emitenta do zawarcia umowy, gdy uzna, że wymaga tego płynność instrumentu finansowego a także szereg postanowień związanych z umową ustanawiającą animatora emitenta. Odpis umowy emitent obowiązany jest niezwłocznie przekazać Giełdzie, Zarząd Giełdy może wyrazić sprzeciw co do wykonywania na Giełdzie funkcji animatora emitenta na podstawie umowy, której postanowienia są sprzeczne z przepisami obowiązującymi na giełdzie. Strony obowiązane są również do niezwłocznego poinformowania Giełdy o dokonaniu wypowiedzenia, wygaśnięciu lub o zmianie treści umowy (z wyjątkiem zmiany warunków wynagrodzenia).

W zgodzie z powyższymi unormowaniami Bank zawiera umowy, na podstawie których przyjmuje pełnienie funkcji animatora emitenta i zobowiązuje się do wspomagania płynności instrumentów finansowych (np. Obligacji) poprzez składanie na własny rachunek zleceń kupna i sprzedaży na określonych w umowie warunkach. Przykładowo w umowie zawarte są postanowienia określające wolumen obrotu, ustanawiające zakaz składania zleceń, w wyniku których doszłoby do zawarcia transakcji, w której Bank występowałby jako sprzedający i kupujący jednocześnie oraz określające przewidywany minimalny okres utrzymania zleceń kupna/sprzedaży. W ramach pełnienia funkcji animatora emitenta Bank nie dokonuje innych czynności, w tym w szczególności, nie przechowuje instrumentów finansowych.

Z tytułu pełnienia funkcji animatora emitenta Wnioskodawcy przysługuje wynagrodzenie.

Wnioskodawca wskazał, że przedmiotem świadczonych usług są instrumenty finansowe, o których mowa w ustawie z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi. Poprzez składanie na własny rachunek zleceń kupna i sprzedaży określonych instrumentów finansowych w ramach wykonywania usług animatora emitenta dochodzi do nabycia/zbycia przez Bank instrumentów finansowych emitenta. W konsekwencji, dochodzi do zmiany sytuacji prawnej i finansowej pomiędzy stronami. Usługi wykonywane przez Wnioskodawcę, na podstawie umowy o wykonywanie funkcji animatora emitenta ograniczają się tylko do składania na własny rachunek zleceń kupna i sprzedaży instrumentów finansowych. Bank nie wykonuje innych czynności na podstawie ww. umowy. Bank jest członkiem Giełdy Papierów Wartościowych.

Bank składa zlecenia w ramach wydzielonego w strukturach Banku - Biura Maklerskiego A na rynku regulowanym, prowadzonym przez B S.A. (GPW). Zlecenie (kupna lub sprzedaży instrumentów finansowych) zawiera informację o liczbie instrumentów finansowych, cenie oraz terminie ważności zlecenia. Zlecenia są widoczne dla wszystkich uczestników obrotu. Dodatkowo, zlecenie to jest oznaczone jako składane przez animatora emitenta - jest to informacja widoczna dla GPW. Zlecenie przekazywane jest drogą elektroniczną bezpośrednio do systemu transakcyjnego GPW. Po przekazaniu, zlecenie widoczne jest w tzw. arkuszu zleceń danego instrumentu finansowego. W przypadku zawarcia transakcji, Bank otrzymuje drogą elektroniczną w czasie rzeczywistym komunikat o tej transakcji.

Doprecyzowanie i uzupełnienie opisu stanu faktycznego i zdarzenia przyszłego

Wnioskodawca wskazał, że w ramach umowy zawartej pomiędzy Wnioskodawcą a emitentem, Wnioskodawca nabywa i sprzedaje akcje w obrocie wtórnym na Giełdzie Papierów Wartościowych (GPW). Wnioskodawca, jako animator emitenta podtrzymuje tym samym płynność obrotu akcji notowanych na GPW. Wnioskodawca nie ma wiedzy kto jest drugą stroną transakcji kupna/sprzedaży papierów wartościowych. W wyniku realizacji umowy zawartej pomiędzy Wnioskodawcą a emitentem niewątpliwie dochodzi do zmiany sytuacji finansowej i prawnej po stronie Wnioskodawcy, który dokonuje zleceń nabycia i sprzedaży papierów wartościowych.

W ramach wykonywania czynności animatora wszystkie transakcje zawierane są na rynku wtórnym na GPW. Animator nie kupuje akcji w ramach oferty na rynku pierwotnym.

Wspomaganie płynności polega na stałym utrzymywaniu w rynku (arkuszu zleceń) ofert kupna i sprzedaży o określonych w umowie parametrach. W przypadku akcji o niewielkiej płynności oferty animatora stanowią wsparcie rynku umożliwiając potencjalnym inwestorom nabywanie lub sprzedaż akcji danego emitenta.

Wynagrodzenie animatora ma charakter stały (jest to stała kwota rozliczana miesięcznie). Animator zawiera transakcje na własne ryzyko finansując je za środków własnych. Ewentualne zyski lub straty wynikające z ww. transakcji stanowią dochód lub stratę Wnioskodawcy i nie są powiązane z wysokością wynagrodzenia otrzymywanego od emitenta akcji.

Pytanie

Czy wskazane w opisie stanu faktycznego usługi wykonywane przez Bank, na podstawie umowy o wykonywanie funkcji animatora emitenta, podlegają zwolnieniu z podatku od towarów i usług, na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 41 ustawy o VAT?

Państwa stanowisko w sprawie

W ocenie Wnioskodawcy, usługi wykonywane przez Bank na podstawie umowy o wykonywanie funkcji animatora emitenta podlegają zwolnieniu z podatku od towarów i usług, zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 41 ustawy o VAT.

Uzasadnienie stanowiska Wnioskodawcy

Na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 41 ustawy o VAT zwolnieniu z opodatkowania podatkiem od towarów i usług podlegają usługi, których przedmiotem są instrumenty finansowe, o których mowa w ustawie z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (Dz. U. z 2018 r. poz. 2286, ze zm.; dalej UOIF), z wyłączeniem przechowywania tych instrumentów i zarządzania nimi, oraz usługi pośrednictwa w tym zakresie.

Dla właściwego określenia zakresu zwolnienia z opodatkowania podatkiem od towarów i usług na podstawie wyżej przytoczonego przepisu ustawy o VAT konieczne jest w pierwszej kolejności odwołanie się do definicji instrumentów finansowych.

Zgodnie z art. 2 ust. 1 UOIF, instrumentami finansowymi są:

1.papiery wartościowe;

2.niebędące papierami wartościowymi:

a.tytuły uczestnictwa w instytucjach wspólnego inwestowania,

b.instrumenty rynku pieniężnego,

c.opcje, kontrakty terminowe, swapy, umowy forward na stopę procentową, inne instrumenty pochodne, których instrumentem bazowym jest papier wartościowy, waluta, stopa procentowa, wskaźnik rentowności, uprawnienie do emisji lub inny instrument pochodny, indeks finansowy lub wskaźnik finansowy, które są wykonywane przez dostawę lub rozliczenie pieniężne, z wyłączeniem instrumentów pochodnych, o których mowa w art. 10 rozporządzenia 2017/565,

d.opcje, kontrakty terminowe, swapy, umowy forward na stopę procentową oraz inne instrumenty pochodne, których instrumentem bazowym jest towar i które są wykonywane przez rozliczenie pieniężne lub mogą być wykonane przez rozliczenie pieniężne według wyboru jednej ze stron,

e.opcje, kontrakty terminowe, swapy oraz inne instrumenty pochodne, których instrumentem bazowym jest towar i które mogą być wykonane przez dostawę, pod warunkiem że są dopuszczone do obrotu w systemie obrotu instrumentami finansowymi, z wyłączeniem produktów energetycznych będących przedmiotem obrotu hurtowego na OTF, które muszą być wykonywane przez dostawę,

f.niedopuszczone do obrotu w systemie obrotu instrumentami finansowymi opcje, kontrakty terminowe, swapy, umowy forward oraz inne instrumenty pochodne, których instrumentem bazowym jest towar i które mogą być wykonane przez dostawę, a które nie są przeznaczone do celów handlowych i wykazują właściwości innych pochodnych instrumentów finansowych,

g.instrumenty pochodne dotyczące przenoszenia ryzyka kredytowego,

h.kontrakty na różnicę,

i.opcje, kontrakty terminowe, swapy, umowy forward dotyczące stóp procentowych oraz inne instrumenty pochodne odnoszące się do zmian klimatycznych, stawek frachtowych oraz stawek inflacji lub innych oficjalnych danych statystycznych, które są wykonywane przez rozliczenie pieniężne albo mogą być wykonane przez rozliczenie pieniężne według wyboru jednej ze stron, a także instrumenty pochodne, o których mowa w art. 8 rozporządzenia 2017/565, i inne, które wykazują właściwości innych pochodnych instrumentów finansowych,

j.uprawnienia do emisji.

Ustawodawca do instrumentów finansowych, w pierwszej kolejności, zaliczył papiery wartościowe. Przy czym, wprowadzono do UOIF legalną definicję papierów wartościowych, zaliczając do nich między innymi akcje, obligacje, prawa pochodne oraz „inne zbywalne papiery wartościowe” (art. 3 pkt 1 UOIF).

Na akcje, obligacje i „inne papiery wartościowe” wskazuje także prawo unijne. W tym sensie definicja papierów wartościowych zawarta w ustawie o obrocie instrumentami finansowymi zapewnia zgodność z art. 135 ust. 1 lit. f Dyrektywy Rady 2006/112/WE z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. U. UE. L. z 2006 r. Nr 347, str. 1 ze zm., dalej: Dyrektywa VAT).

W związku z tym, iż funkcja animatora emitenta dotyczy zobowiązania się (na podstawie zawartej umowy) do wspomagania płynności danego instrumentu finansowego (co do zasady, papierów wartościowych) bezspornym jest, że Wnioskodawca świadczy usługę, której przedmiotem są instrumenty finansowe, o których mowa w art. 43 ust. 1 pkt 41 ustawy o VAT.

Biorąc powyższe pod uwagę, w kolejnym kroku analizy możliwości zastosowania zwolnienia z opodatkowania podatkiem od towarów i usług, przewidzianego w art. 43 ust. 1 pkt 41 ustawy o VAT, należy zbadać zakres wyłączenia ze zwolnienia, przewidzianego w tym przepisie a dotyczącego usług przechowywania instrumentów finansowych i zarządzania nimi.

Usługi przechowania nie zostały zdefiniowane ani w ustawie o VAT ani w Dyrektywie VAT. Na sposób rozumienia tego pojęcia wskazał jednak Minister Finansów w Interpretacji Ogólnej Nr PT6.8101.4.2019 z 20 stycznia 2020 r.: „Pojęcie przechowywania (depozytu) instrumentów finansowych dotyczy instrumentów finansowych występujących w postaci materialnej, jak również instrumentów występujących w postaci zdematerializowanej. W zależności od tego, czy instrument finansowy występuje w postaci materialnej, czy też jest zdematerializowany, przechowywanie instrumentów finansowych charakteryzuje się innym zakresem świadczeń składających się na tę usługę. W przypadku instrumentów finansowych w formie materialnej istotą usługi przechowywania (depozytu) może być przyjmowanie tych instrumentów do depozytu i przechowywanie ich np. w skarbcu, sejfie lub skrytce depozytowej. W przypadku instrumentów finansowych w formie zdematerializowanej przechowywanie (depozyt) może polegać na prowadzeniu rejestrów lub ewidencji (w tym również w formie elektronicznej), dokonywaniu zapisów na kontach depozytowych lub ewidencyjnych. Usługa przechowywania może być również wykonywana z wykorzystaniem rachunków papierów wartościowych (przechowywanie na rachunkach papierów wartościowych)”.

W przedstawionym w stanie faktycznym będącym przedmiotem Wniosku, Wnioskodawca nie będzie przechowywał instrumentów finansowych na rzecz Klienta (emitenta) ani w sposób zmaterializowany, ani zdematerializowany.

W celu weryfikacji możliwości zastosowania przez Bank zwolnienia, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 41 ustawy o VAT rozważenia wymaga zatem czy pełniona przez Bank funkcja posiada znamiona zarządzania instrumentami finansowymi.

Pojęcie usług zarządzania instrumentami finansowymi, podobnie jak pojęcie przechowywania, nie zostało zdefiniowanie ani w ustawie o VAT ani w Dyrektywie VAT. W związku z brakiem legalnej definicji pojęcie to było wielokrotnie wyjaśniane w orzecznictwie sądowym. Orzecznictwo wypracowane przez TSUE wskazuje, iż usługi takie należy rozumieć jako czynności ściśle związane np. z prowadzeniem funduszy inwestycyjnych. Na takie rozumienie wskazano między innymi w Wyroku TSUE z 4 maja 2006 r. w sprawie C-169/04 Abbey National: „Artykuł 13 część B lit. d) pkt 6 szóstej dyrektywy 77/388 w sprawie harmonizacji ustawodawstw państw członkowskich w odniesieniu do podatków obrotowych należy interpretować w ten sposób, że pojęcie „zarządzania funduszami powierniczymi”, o którym mowa w tym przepisie, obejmuje usługi w zakresie administracyjnego zarządzania i prowadzenia rachunkowości funduszy świadczone przez podmiot zarządzający będący osobą trzecią, jeżeli - gdy oceniać je globalnie - tworzą one odrębną całość oraz są specyficzne i istotne dla zarządzania tymi funduszami.” Podobne rozumienie pojęcia zarządzania zostało zaprezentowane w wyroku C-464/12 (ATP Pension Service A/S v. Skatteministeriet). Trybunał zauważył, że pojęcie „zarządzania specjalnymi funduszami emerytalnymi” w rozumieniu komentowanych przepisów obejmuje świadczenie usług, poprzez które podmiot materializuje prawa klientów wobec funduszy emerytalnych przez tworzenie kont i rejestrację wpłat dokonanych na te konta w systemie emerytalnym. Pojęcie to obejmuje również usługi rachunkowości i informacyjne dotyczące kont, objęte załącznikiem II do dyrektywy Rady 85/611/EWG z 20.12.1985 r. w sprawie koordynacji przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych odnoszących się do przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania w zbywalne papiery wartościowe (UCITS), zmienionej dyrektywami 2001/107/WE i 2001/108/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 21.01.2002 r.”

Dokonując analizy pojęcia zarządzania należy odwołać się również do jego słownikowej definicji. Zgodnie ze Słownikiem języka polskiego PWN zarządzić — zarządzać oznacza «wydać polecenie» i «sprawować nad czymś zarząd», zaś zgodnie z Encyklopedią PWN przez zarządzanie należy rozumieć: zbiór działań zmierzających do osiągnięcia określonego celu związanego z interesem (potrzebą) danego przedmiotu zarządzania, realizowanych w następującej sekwencji: planowanie (wybór celów i sposobów ich osiągania oraz precyzowanie stosownych zadań i terminów ich wykonania); organizowanie (przydzielanie i zapewnianie zasobów, niezbędnych do realizacji zaplanowanych działań, w sposób gwarantujący skuteczność i sprawność zarządzania); przewodzenie (kierowanie, motywowanie do współpracy w trakcie realizacji zadań); kontrolowanie (stała obserwacja postępów i podejmowanie korygujących decyzji).

Mając na uwadze powyższe wskazać należy, iż usługi Wnioskodawcy jako animatora emitenta nie będą stanowiły usługi zarządzania instrumentami finansowymi. Bank w ramach świadczonej usługi animatora emitenta przeprowadzał będzie na własny rachunek zlecenia w zakresie sprzedaży oraz zakupu instrumentów finansowych na warunkach określonych w umowie.

W ocenie Wnioskodawcy zakres i charakter czynności wykonywanych w ramach funkcji animatora emitenta znacząco odbiega od zakresu i charakteru pojęcia zarządzania wskazanego w orzecznictwie TSUE, a także wyżej przytoczonych definicji językowych. W konsekwencji, w ocenie Banku, usługi wskazane w opisie stanu faktycznego podlegają zwolnieniu z opodatkowania podatkiem od towarów i usług, jako usługi, których przedmiotem są instrumenty finansowe.

Zgodnie ze stanowiskiem prezentowanym na gruncie orzecznictwa sądowego instrument finansowy jest przedmiotem usługi, o której mowa w art. 43 ust. 1 pkt 41 ustawy o VAT, gdy świadczenie tej usługi skutkuje zmianą sytuacji prawnej i finansowej między stronami transakcji.

Pogląd taki został wyrażony, przykładowo, w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 22 marca 2017 r. (sygn. I FSK 1708/15), w którym Sąd stwierdził, iż: „Skonstatować zatem należy, że pomieszczone w art. 43 ust. 1 pkt 41 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2011 r. Nr 177 poz. 1054 ze zm.) sformułowanie „usługi, których przedmiotem są instrumenty finansowe” obejmuje czynności związane z emisją i obrotem instrumentami finansowymi, o których mowa w ustawie z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (Dz. U. z 2014 r. poz. 94, ze zm.) oraz pośrednictwo w tych transakcjach, w następstwie których dochodzi do powstania, zmiany lub wygaśnięcia praw i obowiązków ich stron, co oznacza, że w hipotezie tego przepisu nie mieszczą się usługi samego przyjmowania, gromadzenia i udostępniania informacji uprawnionym podmiotom o transakcjach dotyczących instrumentów finansowych, stanowiące przedmiot działania repozytorium transakcji.” Analogiczny pogląd odnajdziemy w orzecznictwie TSUE. W wyroku z dnia 19 lipca 2012 r. w sprawie C-44/11 Deutsche Bank AG, Trybunał stwierdził (teza 36) odnośnie zakresu art. 135 ust. 1 lit. f) dyrektywy 2006/112/WE, że transakcje, których przedmiotem są udziały, akcje lub inne papiery wartościowe, są transakcjami na rynku zbywalnym papierów wartościowych, a obrót papierami wartościowymi obejmuje akty, które zmieniają prawne i finansowe stosunki pomiędzy stronami. Podobnie w wyroku z dnia 5 lipca 2012 r. w sprawie C-259/11 DTZ Zadelhoff, (pkt 23): Jeżeli chodzi o zakres art. 13 część B lit. d) pkt 5 szóstej dyrektywy, Trybunał stwierdził, że transakcje dotyczące akcji i innych papierów wartościowych są transakcjami dokonywanymi na rynku papierów wartościowych oraz że obrót papierami wartościowymi obejmuje czynności zmieniające sytuację prawną i finansową pomiędzy stronami (zob. podobnie wyrok z 5 czerwca 1997 r. w sprawie C 2/95 SDC, Rec. s. I 3017, pkt 72, 73; z 29 października 2009 r. w sprawie C-29/08 SKF, Zb.Orz. s. I 10413, pkt 48).

Należy jednocześnie podkreślić, że usługi animatora emitenta zmierzające do podtrzymywania wolumenu i płynności obrotu określonych instrumentów finansowych polegają na składaniu zleceń kupna i sprzedaży tych instrumentów na rachunek własny Banku. Efektem tych zleceń jest zawarcie transakcji kupna/sprzedaży instrumentu finansowego.

Niewątpliwie zatem w przypadku realizacji usługi animatora emitenta dochodzi do zmiany sytuacji prawnej i finansowej zbywców/nabywców instrumentów finansowych. Tym samym wpisuje się to w definicję wskazaną w wyżej powołanym wyroku NSA z 22 marca 2017 r. (sygn. I FSK 1708/15), bowiem czynności Banku wykonywane na podstawie umowy dot. pełnienia funkcji animatora emitenta obejmują czynności związane z obrotem instrumentami finansowymi, o których mowa w UOIF, w następstwie których dochodzi do powstania, zmiany lub wygaśnięcia praw i obowiązków ich stron.

Bank z tytułu wykonywanych usług animatora emitenta otrzymuje wynagrodzenie od emitenta instrumentu finansowego. W konsekwencji, jest to usługa podlegająca opodatkowaniu VAT i jednocześnie korzystająca ze zwolnienia z opodatkowania na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 41 ustawy o VAT.

W wyniku wezwania Organu, Wnioskodawca uzupełnił również własne stanowisko wskazując, że na podstawie przepisu art. 43 ust. 1 pkt 41 ustawy o VAT, zwolnione z opodatkowania są usługi, których przedmiotem są instrumenty finansowe, o których mowa w ustawie z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (Dz. U. z 2018 r. poz. 2286 ze zm.), z wyłączeniem przechowywania tych instrumentów i zarządzania nimi, oraz usługi pośrednictwa w tym zakresie. Wskazane przez Wnioskodawcę orzecznictwo TSUE prowadzi do konkluzji, że instrument finansowy jest przedmiotem usługi zwolnionej z VAT jeśli świadczenie tej usługi skutkuje zmianą sytuacji prawnej i finansowej między stronami transakcji. Jednocześnie, żadne z przytoczonych orzeczeń nie wskazuje, aby zwolnienie z podatku dotyczyło sytuacji, w której przedmiotowa transakcja byłaby zawierana pomiędzy usługodawcą a usługobiorcą. Warunkiem dla zastosowania zwolnienia jest to, aby efektem usługi było doprowadzenie do zmiany sytuacji prawnej i finansowej stron zawieranej transakcji.

Analogiczne stanowisko zostało zajęte w orzeczeniu WSA w Warszawie z 18 lipca 2018 r., sygn. III SA/Wa 2867/17 dotyczącego usługi, której efektem była realizacja przelewów pomiędzy stronami transakcji (której stroną nie był usługodawca). W przedmiotowym wyroku, Sąd wskazał, co następuje: „Prawidłowa interpretacja art. 43 ust. 1 pkt 40 u.p.t.u. w kontekście art. 135 ust. 1 lit d) Dyrektywy 112, nakazuje więc przyjąć (za wspominanym wyrokiem TSUE C-2/95), że pojęcie usług w zakresie wszelkiego rodzaju transakcji płatniczych, przekazów i transferów pieniężnych obejmuje również transakcje tworzące odrębną całość, których skutkiem jest pełnienie szczególnych i istotnych funkcji przelewu lub płatności, i które w konsekwencji skutkują przeniesieniem środków pieniężnych i powodują zmiany prawne i finansowe.

Pojęcie usług w zakresie wszelkiego rodzaju transakcji płatniczych, przekazów i transferów pieniężnych nie obejmuje natomiast usług o charakterze technicznym, w których odpowiedzialność usługodawcy ograniczona jest do kwestii technicznych i nie obejmuje istotnych elementów transakcji płatniczej. Wobec tego opisane we wniosku usługi świadczone przez Skarżącą na rzecz banków i agentów rozliczeniowych, polegające na obsłudze autoryzacji oraz rozliczenia transakcji finansowych, nie muszą bezpośrednio powodować przeniesienia środków pieniężnych oraz zmiany prawnej i finansowej stron transakcji płatniczej (np. sprzedawcy i kupującego towar), gdyż zwolnieniem podatkowym objęte są także usługi, które nie prowadzą wprost do przesunięcia środków, a których jedynie skutkiem jest w dalszej perspektywie dokonanie przelewu lub płatności. Z wniosku o wydanie interpretacji Skarżącej wynika, że bez usług świadczonych przez Spółkę nie będzie możliwa realizacja płatności z wykorzystaniem systemu B. To właśnie realizacja przez Skarżącą autoryzacji oraz rozliczenia transakcji finansowych, skutkować ma realizacją płatności pomiędzy uczestnikami systemu B. i usług tych nie można wykorzystać w żadnym innym celu. Usługa świadczona przez Skarżącą nie jest więc sama w sobie przelewem lub płatnością, ale stanowi transakcję tworzącą odrębną całość, ocenianą w sposób ogólny, której skutkiem jest pełnienie szczególnych i istotnych funkcji przelewu lub płatności.”

W związku z powyższym, należy uznać, że pomimo tego, że emitent nie jest stroną transakcji kupna/sprzedaży papierów wartościowych - to z uwagi na to, że w efekcie usługi realizowanej przez Wnioskodawcę dochodzi do transakcji skutkującej zmianą sytuacji prawnej i finansowej stron transakcji - usługa powinna korzystać ze zwolnienia z VAT.

Interpretacja indywidualna

Rozpatrzyłem Państwa wniosek – 25 września 2020 r. wydałem interpretację indywidualną znak 0114-KDIP4-3.4012.284.2020.2.EK, w której uznałem Państwa stanowisko za nieprawidłowe.

Interpretację doręczono Państwu 28 września 2020 r.

Skarga na interpretację indywidualną

22 października 2020 r. wnieśli Państwo skargę na tę interpretację do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie.

Wnieśli Państwo:

1.zgodnie z art. 146 § 1 Ppsa o uchylenie zaskarżonej Interpretacji w całości;

2.o zasądzenie zwrotu kosztów postępowania na rzecz Skarżącej na podstawie art. 200 Ppsa.

Postępowanie przed sądami administracyjnymi

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie oddalił skargę na interpretację – wyrokiem z 18 sierpnia 2021 r. sygn. akt III SA/Wa 2321/20.

Wnieśli Państwo skargę kasacyjną od tego wyroku do Naczelnego Sądu Administracyjnego.

Naczelny Sąd Administracyjny – wyrokiem z 5 marca 2025 r. sygn. akt I FSK 2301/21 uchylił zaskarżony wyrok w całości oraz uchylił zaskarżoną interpretację indywidualną.

Odpis wyroku NSA wpłynął 12 maja 2025 r.

Ponowne rozpatrzenie wniosku – wykonanie wyroku

Zgodnie z art. 153 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935 ze zm.):

Wykonuję obowiązek, który wynika z tego przepisu, tj.:

•uwzględniam ocenę prawną i wskazania dotyczące postępowania, które wyraził Naczelny Sąd Administracyjny w ww. wyroku;

•ponownie rozpatruję Państwa wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej – stwierdzam, że stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t. j. Dz. U. z 2020 r. poz. 106 ze zm.), zwanej dalej „ustawą”:

Zakres tych czynności został zdefiniowany w art. 7 i art. 8 ustawy.

W myśl art. 7 ust. 1 ustawy:

Natomiast przez świadczenie usług w myśl art. 8 ust. 1 ustawy:

Pod pojęciem usługi (świadczenia) należy rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś), jak i zaniechanie (nieczynienie bądź tolerowanie, znoszenie określonych stanów rzeczy). Należy jednak zaznaczyć, że nie każde powstrzymanie się od działania czy tolerowanie czynności lub sytuacji może zostać uznane za usługę w rozumieniu przepisów ustawy o podatku od towarów i usług.

Z treści powołanego wyżej art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy jednoznacznie wynika, że dostawa towarów i świadczenie usług co do zasady podlegają opodatkowaniu VAT wówczas, gdy są wykonywane odpłatnie. Aby uznać dane świadczenie za odpłatne, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a odbiorcą, a w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Przy czym przepisy ustawy nie określają postaci wynagrodzenia.

Przy określeniu, czy miała miejsce czynność podlegająca opodatkowaniu istotne jest zatem określenie czy wykonywano świadczenie i czy wynagrodzenie z tytułu wykonywania tego świadczenia miało być wypłacone. Niemniej muszą być przy tym spełnione następujące warunki:

•w następstwie zobowiązania, w wykonaniu którego usługa jest świadczona, druga strona (nabywca) jest bezpośrednim beneficjentem świadczenia,

•świadczonej usłudze odpowiada świadczenie wzajemne ze strony nabywcy (wynagrodzenie).

Co istotne, oba ww. warunki powinny być spełnione łącznie, aby świadczenie podlegało – jako usługa – opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Dana usługa podlega więc opodatkowaniu podatkiem VAT wówczas, gdy istnieje bezpośredni związek pomiędzy świadczoną usługą, a otrzymanym świadczeniem wzajemnym, w ten sposób, że zapłacone kwoty stanowią rzeczywiste wynagrodzenie za wyodrębnioną usługę świadczoną w ramach stosunku prawnego lub dochodzi do wymiany świadczeń wzajemnych.

Powołany wyżej art. 8 ust. 1 ustawy o VAT wskazuje, że pojęcie świadczenia usług ma bardzo szeroki zakres. Przez świadczenie usług należy rozumieć każde zachowanie się podatnika – niebędące dostawą towarów – na rzecz innego podmiotu. Z treści cytowanego przepisu wynika, że ustawodawca przyjął generalną zasadę, że usługami są wszelkie odpłatne świadczenia niebędące dostawą towarów. Stąd też należy stwierdzić, że definicja „świadczenia usług” ma charakter dopełniający definicję „dostawy towarów” i jest ona wyrazem realizacji zasady powszechności opodatkowania podatkiem od towarów i usług transakcji wykonywanych przez podatników w ramach prowadzonej przez nich działalności gospodarczej. Przy czym, o ile dane zachowanie podatnika mieści się w ustawowej definicji świadczenia usług lub dostawy towarów, to – co do zasady - niezbędnym elementem do uznania tego zachowania za czynność podlegającą opodatkowaniu VAT jest spełnienie przesłanki odpłatności.

Zarówno w ustawie, jak i przepisach wykonawczych do niej, ustawodawca przewidział dla niektórych czynności zwolnienie od podatku od towarów i usług.

Zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 41 ustawy:

Art. 43 ust. 1 pkt 41 ustawy implementuje do polskiego systemu prawnego art. 135 ust. 1 lit. f Dyrektywy 2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L Nr 347 z 11 grudnia 2006 r. str. 1 ze zm.), zwanej dalej Dyrektywą 2006/112/WE, zgodnie z którym:

Przedmiotem zwolnienia, z mocy Dyrektywy 112, objęte są zatem transakcje, w tym pośrednictwo, których przedmiotem są akcje udziały, udziały w spółkach lub związkach obligacje i inne papiery wartościowe. Zwolnieniem nie zostały objęte dokumenty ustanawiające tytuł prawny do: towarów oraz praw do papierów wartościowych dających tytuł prawny do określonych udziałów w nieruchomości, praw rzeczowych dających ich posiadaczowi prawo do korzystania z nieruchomości, udziałów lub innych równoważnych udziałom tytułów dających ich posiadaczowi prawne i faktyczne prawo własności lub posiadania nieruchomości lub jej części. Z zakresu zwolnienia Dyrektywa 112 wyłączyła usługi przechowania i zarządzania akcjami, udziałami w spółkach lub związkach, obligacjami i innymi papierami wartościowymi.

Na podstawie art. 43 ust. 15 ustawy:

Według art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (Dz. U. z 2020 r. poz. 89 ze zm.):

W art. 3 pkt 1 ww. ustawy wskazano, że:

Należy podkreślić, że pojęcia używane do oznaczania zwolnień, o których mowa w art. 43 ustawy, winny być interpretowane w sposób ścisły, gdyż zwolnienia te stanowią odstępstwa od ogólnej zasady, zgodnie z którą podatek od towarów i usług pobierany jest od każdej usługi świadczonej odpłatnie przez podatnika. Zwolnienia stanowią pojęcia autonomiczne prawa wspólnotowego, które mają na celu uniknięcie rozbieżności pomiędzy państwami członkowskimi w stosowaniu systemu VAT i które należy sytuować w ogólnym kontekście wspólnego systemu VAT.

Przy dokonywaniu interpretacji treści art. 43 ust. 1 pkt 41 ustawy o podatku od towarów i usług uwzględnić należy orzecznictwo TSUE dotyczące usług finansowych. Ze zwolnienia z podatku od towarów i usług będą korzystały usługi, których przedmiotem są instrumenty finansowe.

W niniejszej sprawie przywołać należy wyrok TSUE z dnia z dnia 28 lipca 2011 r. w sprawie C-350/10 Nordea Pankki Suomi Oyj, w którym Trybunał wypowiedział się w zakresie warunków uznania za zwolnione od VAT transakcji, których przedmiotem są papiery wartościowe. TSUE stwierdził, w odniesieniu do operacji dotyczących przelewów w rozumieniu art. 13 część B lit. d) pkt 3 szóstej dyrektywy, że „świadczone usługi muszą skutkować przekazaniem środków pieniężnych oraz prowadzić do zmian prawnych i finansowych. Należy dokonać rozróżnienia między usługą zwolnioną w rozumieniu wspomnianej dyrektywy a dostarczeniem zwykłego świadczenia fizycznego lub technicznego, takiego jak udostępnienie bankowi systemu informatycznego”. Przelew jest bowiem „operacją polegającą na realizacji dyspozycji przekazania określonej sumy pieniędzy z jednego konta na drugie. Cechuje się ona w szczególności tym, że powoduje zmianę sytuacji prawnej i finansowej istniejącej, z jednej strony, między udzielającym dyspozycji a beneficjentem, a z drugiej strony, między nimi a bankiem”. Trybunał wskazał, że powyższa analiza ma również zastosowanie odpowiednio do transakcji dotyczących papierów wartościowych. Dalej TSUE stwierdził, że „sama tylko okoliczność, iż dany składnik jest nieodzowny do realizacji określonej transakcji objętej zwolnieniem, nie pozwala uznać, że usługa odpowiadająca temu składnikowi objęta jest zwolnieniem”. Zauważył także, że „(...) skoro usługi Swift są usługami elektronicznego przesyłania wiadomości, których wyłącznym przedmiotem jest przekazywanie danych, nie spełniają one jako takie żadnej z funkcji którejkolwiek z transakcji finansowych, o których mowa w art. 13 część B lit. d) pkt 3 i 5 szóstej dyrektywy, tj. nie skutkują przeniesieniem środków lub papierów wartościowych i nie posiadają zatem ich cech”.

Podobne stanowisko zostało przedstawione przez Trybunał w wyroku z dnia 13 grudnia 2001 r. w sprawie C-235/00 CSC Financial Services Ltd. W wyroku tym TSUE stwierdził, że „obrót papierami wartościowymi polega na działaniach zmieniających sytuację prawną i finansową między stronami i działania te są porównywalne do przypadków przeniesienia lub płatności. Dostawa zwykłej usługi technicznej lub administracyjnej, nie zmieniającej sytuacji prawnej lub finansowej nie wydaje się więc być objęta zwolnieniem ustalonym w art. 13 część B lit. d pkt 5 Szóstej dyrektywy (…) Wynika z tego więc, że usługi o charakterze administracyjnym nie zmieniające prawnej bądź finansowej pozycji stron nie są objęte zwolnieniem ustalonym w art. 13 część B lit. d pkt 5”.

Ponadto, w wyroku w sprawie C-2/95 Sparekassernes Datacenter (SDC) dotyczącym zwolnień przedmiotowych na gruncie wspólnego systemu VAT, TSUE wskazał cechy charakterystyczne usługi finansowej w kontekście ustalenia warunków stosowania zwolnienia dla konkretnych podtypów usług finansowych wymienionych w art. 13 (B) (D) pkt 3 i 5 VI Dyrektywy (obecnie art. 135 ust. 1 lit. d i lit. f Dyrektywy 2006/112/WE). W orzeczeniu tym, TSUE zaznaczył, że dla zastosowania zwolnienia istotne jest, aby usługa pomocnicza, z ogólnego punktu widzenia, stanowiła osobną całość, w rezultacie obejmując funkcje charakterystyczne dla usługi finansowej. Trybunał orzekł, że ani sposób wykonywania usług, ani charakter prawny usługodawcy, ani nawet brak bezpośredniej umowy podmiotu wykonującego usługi z ostatecznym odbiorcą nie wykluczają zastosowania zwolnień, o których mowa w art. 13 (B) (D) pkt 3 i 5 VI Dyrektywy, pod warunkiem, że usługi świadczone przez dany podmiot są przez klienta Banku postrzegane jako element otrzymanej usługi finansowej. Ponadto, aby świadczone usługi korzystały ze zwolnienia powinny stosownie do orzecznictwa TSUE dotyczyć specyficznych i istotnych elementów związanych z daną usługą finansową (udzielanie kredytów/pożyczek).

Ustawa o podatku od towarów i usług, ani Dyrektywa 2006/112/WE nie definiują pojęcia „usług pośrednictwa”, zatem w celu określenia, jakie czynności należy rozumieć pod pojęciem usług pośrednictwa, należy oprzeć się na wykładni językowej, wspieranej przy tym orzecznictwem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej.

Zgodnie ze Słownikiem Języka Polskiego (Wydawnictwo Naukowe PWN S.A., wydanie internetowe – www.sjp.pwn.pl), przez pośrednictwo rozumie się „działalność osoby trzeciej mającą na celu porozumienie się między stronami lub załatwienie jakichś spraw dotyczących obu stron; kojarzenie kontrahentów w transakcjach handlowych oraz umożliwianie kontaktu uczestnikom rynku pracy”.

Pośrednictwo obejmuje zatem czynności dokonywane w imieniu oraz na rzecz innego podmiotu gospodarczego, w wyniku których dochodzi do zawarcia transakcji między tym przedsiębiorcą a podmiotem trzecim. Działanie „w imieniu” oznacza działanie z czyjegoś upoważnienia, w zastępstwie kogoś, natomiast działanie na czyjąś korzyść oznacza działanie dla kogoś, dla czyjegoś dobra.

W celu rozstrzygnięcia, co w świetle ww. przepisów prawa podatkowego należy rozumieć pod pojęciem „pośrednictwa”, warto odnieść się do wyroku w sprawie C-453/05 Volker Ludwig przeciwko Finanzamt Luckenwalde, w której TSUE stwierdził, że: „(…) pośrednictwo stanowi działalność polegającą na pośredniczeniu, która może obejmować między innymi wskazywanie stronie danej umowy okazji do zawarcia takiej umowy, kontaktowanie się z drugą stroną i negocjowanie w imieniu i na rzecz klienta warunków świadczeń wzajemnych, przy czym celem takiej działalności jest uczynienie wszystkiego, co niezbędne, aby dwie strony zawarły umowę, a sam pośrednik nie ma żadnego interesu w zakresie treści umowy. Zatem pojęcie pośrednictwa nie wymaga koniecznie, aby pośrednik działający jako subagent agenta głównego kontaktował się bezpośrednio z dwiema stronami umowy, aby negocjować wszystkie klauzule, jednakże pod warunkiem że jego działalność nie ogranicza się do zobowiązania do wykonania części czynności faktycznych związanych z umową”.

Natomiast w wyroku z 13 grudnia 2001 r. w sprawie C-235/00 Commissioners of Customs & Excise przeciwko CSC Financial Services Ltd. Trybunał orzekł, że pojęcie pośrednictwa obejmuje działalność wykonywaną przez osobę pośredniczącą, która nie jest stroną umowy dotyczącej produktu finansowego i której działalność różni się od typowych świadczeń umownych wykonywanych przez strony tych umów. W istocie pośrednictwo stanowi usługę świadczoną na rzecz strony umowy, za którą wypłaca ona wynagrodzenie jako za odrębną działalność pośrednictwa.

Działalność ta może obejmować m.in. wskazywanie stronie danej umowy okazji do zawarcia takiej umowy, kontaktowanie się z drugą stroną i negocjowanie w imieniu i na rzecz klienta warunków świadczeń wzajemnych. Celem takiej działalności jest uczynienie wszystkiego, co niezbędne, aby dwie strony zawarły umowę, a sam pośrednik nie ma żadnego interesu w zakresie treści umowy. TSUE w orzeczeniu tym uznał, że znaczenie słowa „negocjacje”, w kontekście art. 13 część B lit. d pkt 5 VI Dyrektywy odnosi się „do działalności pośrednika, który nie przyjmuje roli którejkolwiek ze stron umowy dotyczącej produktu finansowego oraz którego działalność polega na czymś innym, niż świadczenie usług wchodzących w zakres umowy, typowo wykonywanych przez strony takich umów. Negocjacje stanowią usługę świadczoną na rzecz strony umowy oraz są wynagradzane przez nią, polegającą na jednoznacznie określonym akcie mediacji. Mogą one polegać m.in. na wskazywaniu odpowiednich możliwości zawarcia takiej umowy, nawiązywaniu kontaktu z drugą stroną lub negocjowaniu, w imieniu i na rzecz klienta, warunków płatności, jakich ma dokonać jedna ze stron. Celem negocjacji jest zatem wykonanie wszystkich czynności niezbędnych w celu zawarcia przez dwie strony umowy, przy jednoczesnym braku jakiegokolwiek własnego zaangażowania negocjatora określonego w warunkach umowy.

Zatem, zgodnie z orzecznictwem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, usługa pośrednictwa finansowego powinna stanowić:

•usługę świadczoną na rzecz strony transakcji finansowej, za którą strona ta wypłaca wynagrodzenie,

•z punktu widzenia nabywcy usługi finansowej usługi świadczone przez pośrednika powinny stanowić element usługi finansowej,

•celem jest dążenie do zawarcia umowy (przy czym, pośrednik nie ma żadnego interesu, co do treści umowy),

•usługa pośrednictwa nie może mieć charakteru wyłącznie wykonywania czynności faktycznych związanych z umową (nie może to być np. wyłącznie udostępnianie informacji stronom transakcji finansowej).

W konsekwencji, żeby uznać daną działalność za pośrednictwo konieczne jest, aby pośrednik wykonał przynajmniej niektóre z czynności:

•wskazywanie stronie danej umowy okazji do zawarcia umowy,

•uczynienie wszystkiego, co niezbędne, aby dwie strony zawarły umowę,

•prowadzenie negocjacji polegających na jednoznacznie określonym akcie mediacji,

•nawiązywanie kontaktu z drugą stroną lub negocjowanie w imieniu i na rzecz klienta warunków płatności, jakich ma dokonać jedna ze stron.

Nie oznacza to, że pośrednik nie może wykonywać dodatkowych czynności, jednakże aby czynności te można było zaliczyć do czynności pośredniczących konieczne jest, aby wywoływały skutek lub miały na celu wywołanie skutku dla wszystkich stron transakcji, innymi słowy konieczne jest, aby skutek tych czynności znalazł odzwierciedlenie w zawartej umowie pomiędzy stronami.

Ponadto należy zauważyć, że żadna z norm prawa krajowego, czy też prawa europejskiego nie przewiduje definicji „usług złożonych”. Konstrukcja ta powstała na gruncie orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, nadając określone cechy tym czynnościom i opisując rodzaj relacji pomiędzy nimi.

Co do zasady, każde świadczenie dla celów opodatkowania podatkiem od towarów i usług powinno być traktowane jako odrębne i niezależne, jednak w sytuacji gdy jedno świadczenie obejmuje z ekonomicznego punktu widzenia kilka świadczeń, nie powinno być ono sztucznie dzielone dla celów podatkowych. Zatem, z ekonomicznego punktu widzenia świadczenia nie powinny być dzielone dla celów podatkowych wówczas, gdy tworzyć będą jedno świadczenie kompleksowe, obejmujące kilka świadczeń pomocniczych. Jeżeli jednak w skład tego świadczenia złożonego wchodzić będą czynności, które nie służą wyłącznie wykonaniu czynności głównej, zasadniczej, lecz mogą mieć również charakter samoistny, to wówczas nie ma podstaw dla traktowania ich jako elementu świadczenia kompleksowego.

Zauważyć należy, że jakkolwiek zdarzają się sytuacje, gdy występuje wielość świadczeń wynikających z jednej umowy i mogą być one potraktowane jako jedna usługa (i opodatkowane jedną stawką podatkową), możliwe jest to tylko i wyłącznie w takich sytuacjach, gdy na taką usługę składa się cały zespół niedających się w istocie wyodrębnić czynności, dających w efekcie ostateczną, jednorodną usługę.

Koncepcję opodatkowania świadczeń kompleksowych wypracował TSUE w wydanych orzeczeniach na podstawie pierwotnie obowiązującej Szóstej Dyrektywy Rady (77/388/EWG) oraz obecnie obowiązującej Dyrektywy VAT (2006/112/WE).

W szczególności w wyroku z 25 lutego 1999 r. w sprawie C-349/96 Card Protection Plan Ltd (CPP) przeciwko Commissioners of Customs & Excise, Trybunał stwierdził, że „W celu ustalenia, dla celów VAT, czy świadczenie usług obejmujące kilka części składowych, które należy traktować jako jedno świadczenie, czy też jako dwa lub więcej świadczeń wycenianych odrębnie, należy przede wszystkim wziąć pod uwagę treść przepisu art. 2 (1) VI Dyrektywy, zgodnie z którym, każde świadczenie usług powinno być traktowane jako odrębne i niezależne oraz fakt, iż świadczenie obejmujące z ekonomicznego punktu widzenia jedną usługę nie powinno być sztucznie dzielone, co mogłoby prowadzić do nieprawidłowości w funkcjonowaniu systemu podatku VAT”. Trybunał wskazał, że „pojedyncze świadczenie ma miejsce zwłaszcza wtedy, gdy jedną lub więcej części składowych uznaje się za usługę zasadniczą, podczas, gdy inny lub inne elementy traktuje się jako usługi pomocnicze, do których stosuje się te same zasady opodatkowania, co do usługi zasadniczej. Usługę należy uznać za usługę pomocniczą w stosunku do usługi zasadniczej, jeżeli nie stanowi ona dla klienta celu samego w sobie, lecz jest środkiem do lepszego wykorzystania usługi zasadniczej”.

Trybunał zaakcentował „ekonomiczny punkt widzenia” oraz ocenę z perspektywy nabywcy. Z treści powołanego wyroku wynika, że TSUE położył duży nacisk na subiektywne kryteria przy ocenie danego świadczenia jako złożonego, jednakże wnioski, co do kwalifikacji danego kompleksu zdarzeń gospodarczych jako świadczenia złożonego, nie mogą być pozbawione waloru obiektywnego albowiem zakres i sposób opodatkowania świadczenia nie może być zależny jedynie od woli stron transakcji. Stąd w pierwszym rzędzie Trybunał odwołał się do art. 2(1) VI Dyrektywy, wedle którego każde świadczenie usług powinno być zwykle uznawane za odrębne i niezależne, a świadczenie złożone w aspekcie gospodarczym nie powinno być sztucznie rozdzielane, by nie pogarszać funkcjonalności systemu VAT; jeśli dana transakcja składa się z szeregu świadczeń i czynności należy uwzględnić wszystkie okoliczności, w jakich jest dokonywana rozpatrywana transakcja.

W orzeczeniu z 27 października 2005 r. w sprawie C 41/04 Levob Verzekeringen BV, OV Bank NV przeciwko Staatssecretaris van Financiën, TSUE zawarł kilka uwag pozwalających na zidentyfikowanie usług złożonych. Trybunał wskazał mianowicie, że istotne jest założenie, z jakim należy podejść do analizy każdego takiego zdarzenia. Tym założeniem jest to, by – po pierwsze – każda czynność była zwykle uznawana za odrębną i niezależną, jednocześnie – po drugie – trzeba mieć na względzie, że czynność złożona z jednego świadczenia w sensie ekonomicznym nie powinna być sztucznie rozdzielana, by nie zakłócać funkcjonowania systemu podatku VAT.

W celu określenia, czy mamy do czynienia z tzw. usługą kompleksową należy – wg TSUE – przede wszystkim poszukiwać elementów charakterystycznych dla rozpatrywanej czynności celem określenia, czy podatnik dostarcza konsumentowi, rozumianemu jako przeciętny konsument, kilka odrębnych świadczeń głównych, czy też jedno świadczenie.

W konsekwencji, w świetle omawianego wyroku należy przyjąć, że nie będzie mieć charakteru kompleksowego taki zestaw świadczeń, których połączenie miałoby charakter działania sztucznego. W tym kontekście, za świadczenia odrębne należy więc uznać świadczenia wykonywane przez jednego świadczącego na rzecz jednego nabywcy, które nawet jeżeli są w pewien sposób powiązane, mogą być traktowane rozłącznie, a traktowanie to nie wpłynie na charakter żadnego z nich ani też nie sprawi, że wartość świadczeń z punktu widzenia nabywcy będzie inna, niż gdyby świadczenia te były uznane za świadczenie złożone.

Warto także zwrócić uwagę na wyrok TSUE z 11 czerwca 2009 r. w sprawie C 572/07 RLRE Tellmer Property sro przeciwko Finanční ředitelství v Ústí nad Labem, w którym Trybunał wskazał, że „(...) w pewnych okolicznościach formalnie odrębne świadczenia, które mogą być wykonywane oddzielnie, a zatem które mogą oddzielnie prowadzić do opodatkowania lub zwolnienia, należy uważać za jednolitą czynność, jeżeli nie są od siebie niezależne. Jest tak na przykład w sytuacji, gdy można stwierdzić, że jedno lub więcej świadczeń stanowi świadczenie główne, a inne świadczenie lub świadczenia stanowią jedno lub więcej świadczeń pomocniczych dzielących los podatkowy świadczenia głównego. W szczególności dane świadczenie należy uważać za świadczenie pomocnicze w stosunku do świadczenia głównego, gdy dla klientów nie stanowi ono celu samego w sobie, lecz środek do korzystania na jak najlepszych warunkach z głównej usługi usługodawcy” oraz „(...) jednolite świadczenie występuje w przypadku, gdy dwa lub więcej elementy albo dwie lub więcej czynności dokonane przez podatnika są ze sobą tak ściśle związane, że tworzą obiektywnie jedno niepodzielne świadczenie gospodarcze, którego rozdzielenie miałoby charakter sztuczny”.

W kontekście powyższych wyroków stwierdzić należy, że ze świadczeniem złożonym (kompleksowym) mamy do czynienia wówczas, gdy świadczenie usługodawcy jest rozbudowane i obejmuje dwie lub więcej pojedynczych czynności (świadczeń), będących elementami częściowego zobowiązania strony transakcji. Jednocześnie świadczenie takie, jeśli może zostać uznane za świadczenie o charakterze złożonym, podlega opodatkowaniu wg zasad właściwych dla świadczenia podstawowego, głównego.

Zatem w przypadku świadczeń o charakterze złożonym, o zasadach opodatkowania decydować będzie to, czy w danych okolicznościach mamy do czynienia z jednym świadczeniem kompleksowym, czy też z szeregiem jednostkowych świadczeń. Ocena tej okoliczności powinna odbywać się więc na podstawie tego, czy dokonywane czynności (świadczenia) wykazują ze sobą tak ścisłe powiązanie, że w sensie gospodarczym tworzą jedną całość, której rozdzielenie miałoby sztuczny charakter.

Z przedstawionych okoliczności wynika, że są Państwo spółką prowadzącą działalność bankową w rozumieniu ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. prawo bankowe. Świadczą Państwo usługi między innymi w zakresie udzielania kredytów, prowadzenia rozliczeń pieniężnych, prowadzenia rachunków papierów wartościowych, działalności maklerskiej związanej z rynkiem papierów wartościowych, są organizatorem, agentem emisji, depozytariuszem, agentem ds. płatności, agentem zabezpieczeń oraz gwarantem. Istotną działalnością Państwa jest świadczenie usług w zakresie rynku kapitałowego, w ramach tej działalności zawierają Państwo również umowy o wykonywanie funkcji animatora emitenta.

Funkcja animatora emitenta nie została zdefiniowana ustawowo. Zgodnie z postanowieniami Oddziału II Regulaminu Giełdy Papierów Wartościowych (tekst ujednolicony według stanu prawnego na dzień 17 marca 2020) animatorem emitenta jest członek Giełdy lub podmiot, o którym mowa w § 60 ust. 2 Regulaminu GPW, niebędący członkiem Giełdy, który na podstawie umowy zawartej z emitentem zobowiąże się do wspomagania płynności danego instrumentu finansowego. Przy czym, podmiot niebędący członkiem Giełdy, zgłasza oferty kupna i sprzedaży za pośrednictwem członka Giełdy.

W Regulaminie Giełdy zawarto również postanowienia, zgodnie z którymi Zarząd Giełdy może zobowiązać emitenta do zawarcia umowy, gdy uzna, że wymaga tego płynność instrumentu finansowego a także szereg postanowień związanych z umową ustanawiającą animatora emitenta. Odpis umowy emitent obowiązany jest niezwłocznie przekazać Giełdzie, Zarząd Giełdy może wyrazić sprzeciw co do wykonywania na Giełdzie funkcji animatora emitenta na podstawie umowy, której postanowienia są sprzeczne z przepisami obowiązującymi na giełdzie. Strony obowiązane są również do niezwłocznego poinformowania Giełdy o dokonaniu wypowiedzenia, wygaśnięciu lub o zmianie treści umowy (z wyjątkiem zmiany warunków wynagrodzenia).

W zgodzie z powyższymi unormowaniami zawierają Państwo umowy, na podstawie których przyjmują Państwo pełnienie funkcji animatora emitenta i zobowiązuje się do wspomagania płynności instrumentów finansowych (np. Obligacji) poprzez składanie na własny rachunek zleceń kupna i sprzedaży na określonych w umowie warunkach. Przykładowo w umowie zawarte są postanowienia określające wolumen obrotu, ustanawiające zakaz składania zleceń, w wyniku których doszłoby do zawarcia transakcji, w której występowaliby Państwo jako sprzedający i kupujący jednocześnie oraz określające przewidywany minimalny okres utrzymania zleceń kupna/sprzedaży. W ramach pełnienia funkcji animatora emitenta nie dokonują Państwo innych czynności, w tym w szczególności, nie przechowują instrumentów finansowych.

Z tytułu pełnienia funkcji animatora emitenta przysługuje Państwu wynagrodzenie.

Ponadto, wskazali Państwo, że przedmiotem świadczonych usług są instrumenty finansowe, o których mowa w ustawie z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi. Poprzez składanie na własny rachunek zleceń kupna i sprzedaży określonych instrumentów finansowych w ramach wykonywania usług animatora emitenta dochodzi do nabycia/zbycia przez Państwa instrumentów finansowych emitenta. W konsekwencji, dochodzi do zmiany sytuacji prawnej i finansowej pomiędzy stronami. Usługi wykonywane przez Państwa, na podstawie umowy o wykonywanie funkcji animatora emitenta ograniczają się tylko do składania na własny rachunek zleceń kupna i sprzedaży instrumentów finansowych. Nie wykonują Państwo innych czynności na podstawie ww. umowy. Są Państwo członkiem Giełdy Papierów Wartościowych.

Składają Państwo zlecenia w ramach wydzielonego w Państwa strukturach - Biura Maklerskiego na rynku regulowanym, prowadzonym przez B S.A. (GPW). Zlecenie (kupna lub sprzedaży instrumentów finansowych) zawiera informację o liczbie instrumentów finansowych, cenie oraz terminie ważności zlecenia. Zlecenia są widoczne dla wszystkich uczestników obrotu. Dodatkowo, zlecenie to jest oznaczone jako składane przez animatora emitenta - jest to informacja widoczna dla GPW. Zlecenie przekazywane jest drogą elektroniczną bezpośrednio do systemu transakcyjnego GPW. Po przekazaniu, zlecenie widoczne jest w tzw. arkuszu zleceń danego instrumentu finansowego. W przypadku zawarcia transakcji, otrzymują Państwo drogą elektroniczną w czasie rzeczywistym komunikat o tej transakcji.

Wskazali Państwo również, że w ramach umowy zawartej pomiędzy Państwem a emitentem, nabywają Państwo i sprzedają akcje w obrocie wtórnym na Giełdzie Papierów Wartościowych (GPW). Jako animator emitenta podtrzymują Państwo tym samym płynność obrotu akcji notowanych na GPW. Nie mają Państwo wiedzy kto jest drugą stroną transakcji kupna/sprzedaży papierów wartościowych. W wyniku realizacji umowy zawartej pomiędzy Państwem a emitentem niewątpliwie dochodzi do zmiany sytuacji finansowej i prawnej po Państwa stronie, którzy dokonują zleceń nabycia i sprzedaży papierów wartościowych. W ramach wykonywania czynności animatora wszystkie transakcje zawierane są na rynku wtórnym na GPW. Animator nie kupuje akcji w ramach oferty na rynku pierwotnym. Wspomaganie płynności polega na stałym utrzymywaniu w rynku (arkuszu zleceń) ofert kupna i sprzedaży o określonych w umowie parametrach. W przypadku akcji o niewielkiej płynności oferty animatora stanowią wsparcie rynku umożliwiając potencjalnym inwestorom nabywanie lub sprzedaż akcji danego emitenta.

Wynagrodzenie animatora ma charakter stały (jest to stała kwota rozliczana miesięcznie). Animator zawiera transakcje na własne ryzyko finansując je za środków własnych. Ewentualne zyski lub straty wynikające z ww. transakcji stanowią Państwa dochód lub stratę i nie są powiązane z wysokością wynagrodzenia otrzymywanego od emitenta akcji.

Państwa wątpliwości dotyczą możliwości zastosowania zwolnienia od podatku do wykonywanych przez Państwa czynności w ramach funkcji animatora emitenta, na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 41 ustawy.

Jak wskazał NSA w wyroku z 5 marca 2025 r. sygn. akt I FSK 2301/21 zapadłym w przedmiotowej sprawie:

Powołane wyżej orzecznictwo TSUE dot. usług finansowych wskazuje, że zwolnieniu od podatku podlegają usługi, które powodują zmianę sytuacji prawnej i finansowej stron transakcji.

Mając na względzie orzecznictwo TSUE, NSA w wyroku stwierdził, że:

Zadaniem NSA:

W związku z powyższym Sąd stwierdził, że:

Należy również wskazać, że świadczone przez Państwa usługi jako animatora emitenta, w świetle przywołanego wyżej orzecznictwa TSUE, stanowią usługi kompleksowe, w których świadczeniem głównym jest świadczenie usługi finansowej polegającej na zapewnieniu płynności rynku, a wszystkie inne działania (np. analizy rynkowe) mają względem tej usługi charakter pomocniczy (wspomagający).

NSA w wyroku stwierdził że:

Jednocześnie Sąd wskazał, że usługa animatora emitenta nie stanowi usług przechowywania i zarządzania instrumentami finansowymi:

Powyższe okoliczności, zdaniem Sądu stanowią podstawę do sformułowania następującej tezy:

Jednocześnie ww. wyroku Sąd wskazał, że:

Z uwagi na przedstawiony opis sprawy, obowiązujące przepisy oraz powołane rozstrzygnięcie Sądu, należy stwierdzić, że wykonywane przez Państwa czynności w ramach funkcji animatora emitenta są/będą zwolnione od podatku VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 41 ustawy.

Państwa stanowisko jest zatem prawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy:

•stanu faktycznego, który Państwo przedstawili i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia,

•zdarzenia przyszłego, które Państwo przedstawili i stanu prawnego, który obowiązywał w dniu pierwotnej interpretacji.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

·Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 111 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosują się Państwo do interpretacji.

·Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

·Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Mają Państwo prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w (…). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

·w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

·w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/wnioski albo /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej.