Interpretacja indywidualna – stanowisko prawidłowe

Szanowni Państwo,

stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego i zdarzenia przyszłego w podatku od towarów i usług jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

4 maja 2025 r. wpłynął Państwa wniosek z 4 maja 2025 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy prawa do pomniejszenia podatku należnego o podatek naliczony wynikający z faktury obejmującej kwotę wynagrodzenia Prawnika Współpracującego. Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego i zdarzenia przyszłego

Wnioskodawca (dalej jako „Kancelaria”) jest spółką komandytową z siedzibą w Polsce. Kancelaria jest podatnikiem podatku dochodowego od osób prawnych. Kancelaria prowadzi działalność gospodarczą wyłącznie w zakresie świadczenia usług prawnych (kod PKD 69.10.Z). Przedmiotem działalności gospodarczej Kancelarii jest wykonywanie działalności prawniczej obejmującej udzielanie porad i konsultacji prawnych, sporządzanie opinii prawnych, opracowywanie projektów umów i innych aktów prawnych oraz występowanie przed urzędami i sądami w imieniu klientów.

Kancelaria jest zarejestrowanym czynnym podatnikiem VAT, a usługi prawne świadczone przez Kancelarię są opodatkowane podstawową stawką 23% VAT albo nie podlegają polskiemu VAT z uwagi na zastosowanie mechanizmu odwrotnego obciążenia lub z uwagi na eksport tych usług poza terytorium UE.

Kancelaria współpracowała z prawnikiem będącym radcą prawnym (zwanym dalej „Prawnikiem Współpracującym”) na podstawie umowy o świadczenie usług doradztwa prawnego. W zakresie zleconym przez Kancelarię Prawnik Współpracujący świadczył te usługi na rzecz Kancelarii w ramach działalności gospodarczej prowadzonej przez niego jako przedsiębiorca indywidualnie wpisany do Centralnej Ewidencji Działalności Gospodarczej, prowadzący własną, indywidualną kancelarię radcy prawnego.

Usługi świadczone przez Prawnika Współpracującego były wykorzystywane przez Kancelarię w ramach działalności opodatkowanej VAT i bezpośrednio związane z usługami prawnymi świadczonymi przez Kancelarię na rzecz jej klientów.

Wynagrodzenie Prawnika Współpracującego za świadczenie usług prawnych było określone w zryczałtowanej kwocie, płatnej miesięcznie, powiększanej o ewentualne dodatkowe wynagrodzenie uzależnione od wyników ekonomicznych Kancelarii.

Umowa przewidywała trzymiesięczny okres jej wypowiedzenia, z terminem rozwiązania w ostatnim dniu miesiąca, w którym upływał ten okres.

Żona Prawnika Współpracującego, prowadząca własną działalność prawniczą, zaczęła prowadzić ją w ocenie Kancelarii w sposób konfliktujący z interesami Kancelarii, między innymi z uwagi na fakt nawiązania przez nią współpracy z innym współpracownikiem Kancelarii i uzasadnionego przypuszczenia o doprowadzeniu do zakończenia przez niego współpracy z Kancelarią. W ocenie Kancelarii dalsze funkcjonowanie w układzie, w którym Prawnik Współpracujący współpracowałby z Kancelarią w obliczu sposobu funkcjonowania innego prawnika prowadzącego działalność konkurencyjną, z którym jest osobiście powiązany, mogło prowadzić do eskalacji pozyskania kolejnych współpracowników lub klientów Kancelarii. Dlatego Kancelaria podjęła decyzję o zakończeniu współpracy z Prawnikiem Współpracującym. Kancelaria oceniła zaistniałą sytuację jako mogącą prowadzić do perturbacji współpracy z innymi prawnikami, pogorszenia obsługi klientów, utraty części rynku i ostatecznie do zmniejszenia przychodów Kancelarii. Z uwagi na pozycję Prawnika Współpracującego, współpracującego z Kancelarią przez wiele lat, posiadającego doświadczenie i wysoką pozycje zawodową i wynikający z tego potencjalny wpływ na klientów Kancelarii i innych prawników współpracujących z Kancelarią, niekorzystny dla Kancelarii i oczywisty sposób mogący przekładać się na poziom zagrożeń o których mowa powyżej, dalsze związanie Kancelarii z Prawnikiem Współpracującym w sposób faktyczny i prawny do czasu definitywnego zakończenia umowy zostało przez Kancelarię ocenione jako wysoce ryzykowne. Zgodnie zaś z umową okres wypowiedzenia umowy o świadczeniu usług doradztwa prawnego wynosi 3 miesiące.

Mając na względzie zabezpieczenie ekonomicznych interesów Kancelarii oraz skoncentrowanie się na sprawnym prowadzeniu spraw klientów, Kancelaria uznała, że efektywniej może to osiągnąć skracając okres współpracy z Prawnikiem Współpracującym. W celu ograniczenia wskazanego ryzyka Kancelaria zawarła z Prawnikiem Współpracującym stosowne porozumienie o natychmiastowym rozwiązaniu umowy o świadczenie usług doradztwa prawnego za porozumieniem stron z motywów wyżej wskazanych. Takie działanie Kancelarii miało na celu ograniczenie ryzyk biznesowych (utrata współpracowników i klientów), które mogłyby skutkować pogorszeniem warunków wykonywania usług dla klientów Kancelarii albo ich utratą i w konsekwencji — negatywnie wpłynąć na osiągane przez Kancelarię przychody.

Wynagrodzenie Prawnika Współpracującego za okres kończący się z dniem rozwiązania umowy o współpracy, w tym z tytułu wcześniejszego jej rozwiązania, wynosi „X” złote netto.

Z przedstawionych okoliczności faktycznych oraz treści podpisanego porozumienia jasno wynika, że ww. wynagrodzenie nie jest ani karą umowną ani odszkodowaniem dla Prawnika Współpracującego.

Kwota wynagrodzenia („X” złotych netto, zwana dalej „Wynagrodzeniem”) została skalkulowana jako 3 - krotność miesięcznego zryczałtowanego wynagrodzenia Prawnika Współpracującego przed rozwiązaniem umowy z Kancelarią, z tym że gdyby w tym samym dniu, w którym zostało zawarte Porozumienie z Prawnikiem Współpracującym, Kancelaria zdecydowała się na inne rozwiązanie polegające na wypowiedzeniu umowy, to Prawnik Współpracujący otrzymywałby jeszcze wynagrodzenie za 4 miesiące. Wynika to stąd, że jak wcześniej wskazano umowa przewidywała co prawda trzymiesięczny okres jej wypowiedzenia, ale z terminem rozwiązania w ostatnim dniu miesiąca, w którym upływał ten okres. Oznacza to, że w tej sytuacji kwota, którą Kancelaria byłaby zobowiązana wypłacić Prawnikowi Współpracującemu zgodnie z umową za okres jej wypowiedzenia w przypadku, gdyby Kancelaria ograniczyła swoje działania tylko do wypowiedzenia tej umowy z zachowaniem trzymiesięcznego okresu wypowiedzenia, byłaby wyższa od kwoty Wynagrodzenia w wysokości „X” złotych przyjętej w Porozumieniu.

Wynagrodzenie zostało wypłacone przez Kancelarię Prawnikowi Współpracującemu, a Prawnik Współpracujący wystawił i doręczył Kancelarii fakturę VAT obejmującą kwotę tego Wynagrodzenia powiększoną o 23% VAT. W fakturze VAT Prawnik Współpracujący zamieścił opis „Wynagrodzenie za świadczenie doradztwa prawnego zgodnie z umową oraz porozumieniem”.

Prawnik Współpracujący w chwili wystawienia i doręczenia Kancelarii faktury był zarejestrowanym czynnym podatnikiem VAT, figurującym na tzw. „białej liście”.

W tych okolicznościach Kancelaria powzięła wątpliwości:

• czy może uznać Wynagrodzenie wypłacone Prawnikowi Współpracującemu za koszt uzyskania przychodów?
• czy może pomniejszyć podatek należny o podatek naliczony przez Prawnika Współpracującego w fakturze VAT obejmującej kwotę Wynagrodzenia?

Kierując się ostrożnością Kancelaria nie zaliczyła kwoty netto Wynagrodzenia do kosztów uzyskania przychodów i nie pomniejszyła podatku należnego o podatek naliczony przez Prawnika Współpracującego w fakturze VAT obejmującej kwotę Wynagrodzenia.

Pytanie

Czy Kancelaria może pomniejszyć podatek należny o podatek naliczony przez Prawnika Współpracującego w fakturze VAT obejmującej kwotę Wynagrodzenia?

Państwa stanowisko w sprawie

Kancelaria może pomniejszyć podatek należny o podatek naliczony przez Prawnika Współpracującego w fakturze VAT obejmującej kwotę Wynagrodzenia.

Przepis art. 86 ust. 1 ustawy o VAT stanowi, że w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi, o którym mowa w art. 15, przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, z zastrzeżeniem art. 114, art. 119 ust. 4, art. 120 ust. 17 i 19 oraz art. 124 tej ustawy.

Oznacza to, że zgodnie z generalną zasadą wynikającą z treści tego przepisu, prawo do odliczenia podatku naliczonego przysługuje podatnikom podatku od towarów i usług w takim przypadku, gdy dokonywane zakupy mają związek z czynnościami opodatkowanymi. Odliczyć zatem można podatek naliczony, który jest związany z transakcjami opodatkowanymi podatnika, tzn. których bezpośrednim albo pośrednim następstwem jest określenie podatku należnego.

Na mocy art. 86 ust. 2 pkt 1 lit. a ustawy o VAT, kwotę podatku naliczonego stanowi suma kwot podatku wynikających z faktur otrzymanych przez podatnika z tytułu nabycia towarów i usług.

W świetle art. 88 ust. 4 ustawy o VAT, obniżenia kwoty lub zwrotu różnicy podatku należnego nie stosuje się również do podatników, którzy nie są zarejestrowani jako podatnicy VAT czynni, zgodnie z art. 96, z wyłączeniem przypadków, o których mowa w art. 86 ust. 2 pkt 7.

W myśl art. 15 ust. 1 ustawy o VAT, podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.

Pod pojęciem działalności gospodarczej, na podstawie art. 15 ust. 2 ustawy o VAT, rozumie się wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Stosownie do ww. przepisów, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przysługuje wówczas, gdy zostaną spełnione określone warunki, tzn. odliczenia tego dokonuje zarejestrowany, czynny podatnik podatku od towarów i usług oraz gdy towary i usługi, z których nabyciem podatek został naliczony, są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych. Warunkiem umożliwiającym podatnikowi skorzystanie z prawa do odliczenia podatku naliczonego jest związek zakupów z wykonywanymi czynnościami opodatkowanymi.

Powołane wyżej przepisy dotyczące prawa do odliczenia podatku naliczonego, stanowią implementację przepisów wspólnotowych odnoszących się do tego zagadnienia.

Podstawowym aktem określającym ramy prawne opodatkowania podatkiem od wartości dodanej od dnia 1 stycznia 2007 r. jest Dyrektywa Rady 2006/112/WE z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE. L Nr 347, str. 1, ze zm.), zwanej dalej Dyrektywą 2006/112/WE, a wcześniej Szósta Dyrektywa Rady 77/388/EWG z dnia 17 maja 1977 r. w sprawie harmonizacji przepisów dotyczących podatków obrotowych - wspólny system podatku od wartości dodanej: ujednolicona podstawa wymiaru podatku - 77/388/EWG (Dz. Urz. WE L Nr 145 str. 1 ze zm.).

Dyrektywa 2006/112/WE jako fundamentalną cechę podatku od wartości dodane wskazuje zasadę neutralności podatku. Cechą podatku od wartości dodanej, wskazaną w ust. 2 art. 1 ww. Dyrektywy, jest faktyczne obciążenie ciężarem podatku od wartości dodanej jedynie konsumpcji towarów i usług. Z treści tego przepisu należy wnioskować, że podatek ten nie powinien obciążać podmiotów biorących udział w obrocie towarami i usługami, niebędących ich ostatecznymi odbiorcami. Należy jednak zwrócić uwagę, że zgodnie z postanowieniami art. 1, podatek powinien być naliczany na wszystkich stadiach obrotu, z etapem sprzedaży detalicznej włącznie. Mechanizmem zapewniającym obciążenie podatkiem wyłącznie ostatecznych odbiorców towarów i usług, przy jednoczesnym naliczaniu podatku na każdym etapie obrotu, jest wskazane w ust. 2, prawo do odliczenia od podatku należnego podatku zapłaconego przy nabyciu towarów i usług. Ograniczenie prawa do odliczenia podatku przez podatnika, podobnie jak wszelkie odstępstwa od zasady powszechności opodatkowania, powinny mieć charakter wyjątkowy i mogą być wprowadzane jedynie na podstawie wyraźnych przepisów prawa.

Szczegółowe zasady realizacji prawa do odliczenia podatku zawierają przepisy Tytułu X Dyrektywy. Z tego powodu należy uznać, że przepisy tego Tytułu należą bez wątpienia do najistotniejszych regulacji Dyrektywy VAT. Neutralność podatku od wartości dodanej dla podatnika wyraża się, m.in. dążeniem do poszukiwania, wdrażania i ochrony rozwiązań legislacyjnych zapewniających stan prawny, w którym wartość podatku zapłaconego przez podatnika w cenie zakupywanych przez niego towarów i usług wykorzystywanych do celów działalności opodatkowanej, nie będzie stanowić dla podatnika ostatecznego kosztu. Podatnik musi mieć zapewnioną możliwość odzyskania podatku naliczonego związanego ze swoją działalnością opodatkowaną. Wszelkie korzystne dla podatnika konsekwencje wynikające z koncepcji neutralności podatku, są traktowane w doktrynie wspólnego systemu VAT, jako fundamentalne prawo podatnika, nie zaś jako jego przywilej.

Stosownie do art. 168 Dyrektywy 2006/112/WE (odpowiednik art. 17 ust. 2 Szóstej Dyrektywy), jeżeli towary i usługi wykorzystywane są na potrzeby opodatkowanych transakcji podatnika, podatnik jest uprawniony, w państwie członkowskim, w którym dokonuje tych transakcji, do odliczenia następujących kwot od kwoty VAT, którą jest zobowiązany zapłacić:

a. VAT należnego lub zapłaconego w tym państwie członkowskim od towarów i usług, które zostały mu dostarczone lub które mają być mu dostarczone przez innego podatnika;

b. VAT należnego od transakcji uznanych za dostawy towarów i świadczenie usług zgodnie z art. 18 lit. a i art. 27;

c. VAT należnego od wewnątrzwspólnotowych nabyć towarów zgodnie z art. 2 ust. 1 lit. b pkt (i);

d. VAT należnego od transakcji uznanych za wewnątrzwspólnotowe nabycia towarów zgodnie z art. 21 i 22;

e. VAT należnego lub zapłaconego z tytułu importu towarów na terytorium tego państwa członkowskiego.

Jednocześnie należy zaznaczyć, że Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej wielokrotnie stwierdzał, iż prawo do odliczenia zostało wprowadzone, aby całkowicie uwolnić przedsiębiorcę od kosztów podatku VAT zapłaconego lub podlegającego zapłacie w toku jego działalności gospodarczej. Wspólny system podatku od wartości dodanej konsekwentnie zapewnia, że każda działalność gospodarcza, niezależnie od jej celu i efektu, pod warunkiem, że sama podlega VAT, jest opodatkowana w sposób całkowicie neutralny.

Potwierdzeniem powyżej przedstawionej linii orzecznictwa jest m.in. wyrok TSUE w sprawie C- 268/83 D. A. Rompelman i E. A. Rompelman-Van Deelen, z którego wynika, że regulacja dotycząca odliczenia, ma za cel całkowicie odciążyć podmiot podlegający opodatkowaniu VAT od podatku od wartości dodanej, który jest winien zapłacić w związku ze swoją działalnością gospodarczą. Wspólny system wartości dodanej zapewnia, że obciążenie podatkiem VAT jest całkowicie neutralne wobec każdego przedsiębiorstwa, niezależnie od celów i wyników przedsiębiorstwa, pod warunkiem, że takie przedsiębiorstwo samo w sobie podlega opodatkowaniu VAT.

Dopełnieniem ww. stanowiska jest orzeczenie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w sprawie C-37/95 pomiędzy Państwem Belgijskim a Ghent Coal Terminal NV, w którym Trybunał stwierdził (odwołując się do zasady neutralności podatku VAT), że w sytuacji kiedy nabycie towarów i usług zostało poczynione z zamiarem wykorzystania ich do działalności opodatkowanej, ale z powodów pozostających poza kontrolą podatnika, nie wykorzystał on nabytych towarów i usług w prowadzeniu tej działalności, prawo podatnika do odliczenia podatku VAT zostaje zachowane. W świetle powołanego wyroku należy stwierdzić, że w przypadku, gdy zakup danego towaru przez Wnioskodawcę jest dokonany z zamiarem wykorzystania tego towaru do działalności opodatkowanej podatkiem od towarów i usług, to pomimo utraty danego towaru z przyczyn niezależnych, tj. w sposób niezawiniony, czy jak to ujął Trybunał – „z powodów pozostających poza kontrolą podatnika”, jego prawo do odliczenia w związku z nabyciem tego towaru zostaje zachowane.

Mając na uwadze powyższe należy stwierdzić, że wskazane przepisy ustawy oraz orzeczenia, umożliwiają podatnikowi, w ramach działalności opodatkowanej, odliczenie podatku VAT z tytułu nabycia towarów i usług z przeznaczeniem na działalność opodatkowaną. Przy czym związek dokonywanych zakupów z działalnością podatnika może mieć charakter bezpośredni lub pośredni.

O bezpośrednim związku dokonywanych zakupów z działalnością gospodarczą można mówić wówczas, gdy nabywane towary służą np. dalszej odsprzedaży - towary handlowe lub też nabywane towary i usługi są niezbędne do wytworzenia towarów lub usług, będących przedmiotem dostawy bezpośrednio więc wiążą się z czynnościami opodatkowanymi wykonywanymi przez podatnika.

O pośrednim związku dokonanych zakupów z działalnością podatnika można mówić wówczas, gdy zakup towarów i usług nie przyczynia się bezpośrednio do uzyskania przychodu przez podatnika, np. poprzez ich odsprzedaż, lecz poprzez wpływ na ogólne funkcjonowanie przedsiębiorstwa jako całości, przyczynia się do generowania przez dany podmiot obrotów.

W ocenie Kancelarii w przedstawionym stanie faktycznym, zgodnie z art. 86 ust. 1 ustawy o VAT, a także w świetle zasady neutralności podatku VAT wynikającej z przepisów Dyrektywy 2006/112/WE oraz orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, Kancelarii przysługuje prawo do odliczenia podatku naliczonego z faktury wystawionej przez Prawnika Współpracującego obejmującej Wynagrodzenie.

W przedstawionym stanie faktycznym nie budzi wątpliwości, że:

• Kancelaria jest czynnym, zarejestrowanym podatnikiem VAT,
• usługi świadczone przez Prawnika Współpracującego były wykorzystywane przez Kancelarię w ramach prowadzonej działalności gospodarczej i dotyczyły świadczenia usług doradztwa prawnego na rzecz klientów,
• działalność Kancelarii stanowi działalność opodatkowaną VAT (usługi prawne opodatkowane stawką 23%, eksportowane lub świadczone na rzecz kontrahentów unijnych),
• wypłata Wynagrodzenia była pośrednio związana z działalnością Kancelarii opodatkowaną VAT.

Ponadto, faktura została wystawiona przez czynnego podatnika VAT, a Wynagrodzenie dotyczyło zakończenia relacji gospodarczej z Prawnikiem Współpracującym w sposób kontrolowany i uporządkowany - w interesie gospodarczym Kancelarii i dla zapewnienia stabilności jej działalności.

Wydatki tego rodzaju, choć nie służą bezpośrednio wygenerowaniu konkretnego obrotu, mają pośredni związek z prowadzoną działalnością opodatkowaną, o którym mowa w utrwalonym orzecznictwie krajowym i unijnym. Związek taki zachodzi zawsze wtedy, gdy nabycie towarów lub usług nie wiąże się bezpośrednio z konkretną transakcją opodatkowaną, ale ma wpływ na ogólne funkcjonowanie przedsiębiorstwa oraz jego zdolność do kontynuowania działalności gospodarczej, której rezultatem są czynności opodatkowane.

W niniejszej sprawie, zawarcie porozumienia z Prawnikiem Współpracującym miało na celu ograniczenie ryzyk biznesowych (utrata współpracowników, destabilizacja zespołu, potencjalna utrata klientów), których wystąpienie mogłoby mieć negatywne skutki dla funkcjonowania Kancelarii jako całości. Działania Kancelarii polegające na zawarciu porozumienia i wypłacie Wynagrodzenia służyły więc zabezpieczeniu i kontynuacji działalności opodatkowanej, a zatem — w rozumieniu art. 86 ust. 1 ustawy o VAT — wynagrodzenie to należy uznać za poniesione w związku z działalnością opodatkowaną.

Nie można również pominąć faktu, że ograniczenie prawa do odliczenia VAT, jako odstępstwo od zasady neutralności, musi mieć wyraźne oparcie w przepisach prawa. W przedstawionym stanie faktycznym nie występuje żadna z przesłanek z art. 88 ustawy o VAT, która mogłaby wykluczać możliwość odliczenia. Przede wszystkim:

• Kancelaria jest czynnym podatnikiem VAT,
• faktura została wystawiona przez innego czynnego podatnika VAT,
• wydatek został poniesiony na potrzeby działalności gospodarczej Kancelarii opodatkowanej VAT.

Mając na uwadze powyższe, należy uznać, że w przedstawionym stanie faktycznym Kancelaria spełnia wszystkie warunki uprawniające ją do skorzystania z prawa do odliczenia podatku VAT naliczonego od Wynagrodzenia wypłaconego Prawnikowi Współpracującemu na podstawie porozumienia o rozwiązaniu umowy. Stanowisko to jest zgodne nie tylko z literalnym brzmieniem przepisów krajowych (art. 86 ust. 1 ustawy o VAT), ale także z zasadą neutralności VAT oraz orzecznictwem TSUE.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 86 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz. U. z 2025 r. poz. 775) – zwanej dalej „ustawą”:

Zgodnie z art. 86 ust. 2 pkt 1 ustawy:

Z przywołanych wyżej przepisów wynika, że prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przysługuje wówczas, gdy zostaną spełnione określone warunki, tzn. odliczenia tego dokonuje podatnik podatku od towarów i usług oraz gdy towary i usługi, z których nabyciem podatek został naliczony, są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, tzn. takich, których następstwem jest określenie podatku należnego (powstanie zobowiązania podatkowego).

Przedstawiona wyżej zasada wyklucza zatem możliwość dokonania obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego związanego z towarami i usługami, które nie są w ogóle wykorzystywane do czynności opodatkowanych, czyli w przypadku ich wykorzystywania do czynności zwolnionych od podatku lub niepodlegających opodatkowaniu VAT.

Ustawodawca zapewnił podatnikowi prawo do odliczenia podatku naliczonego pod warunkiem spełnienia przez niego zarówno tzw. przesłanek pozytywnych, to jest m.in. tego, że zakupy są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych oraz niezaistnienia przesłanek negatywnych, określonych w art. 88 ustawy.

Zgodnie z art. 88 ust. 3a pkt 2 ustawy:

Oznacza to, że podatnik nie może skorzystać z prawa do odliczenia w odniesieniu do podatku, który jest należny wyłącznie z tego względu, że został wykazany na fakturze w sytuacji, gdy transakcja nie podlega opodatkowaniu albo jest zwolniona od podatku.

Na mocy art. 88 ust. 4 ustawy:

Zgodnie z ww. regulacją, z prawa do odliczenia podatku skorzystać mogą wyłącznie podatnicy, którzy są zarejestrowani jako podatnicy VAT czynni.

Ponadto, aby podmiot mógł skorzystać z prawa do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego związanego z dokonanym nabyciem towarów i usług, w pierwszej kolejności powinien spełnić przesłanki umożliwiające uznanie go – dla tej czynności – za podatnika podatku od towarów i usług, działającego w ramach prowadzonej działalności gospodarczej.

Na mocy art. 15 ust. 1 ustawy:

Stosownie do art. 15 ust. 2 ustawy:

Należy zauważyć, że formułując w art. 86 ust. 1 ustawy warunek związku ze sprzedażą opodatkowaną, ustawodawca nie uzależnia prawa do odliczenia od związku zakupu z obecnie wykonywanymi czynnościami opodatkowanymi. Wystarczającym jest, że z okoliczności towarzyszących nabyciu towarów lub usług przy uwzględnieniu rodzaju prowadzonej przez podatnika działalności gospodarczej wynika, że zakupy te dokonane są w celu ich wykorzystania w ramach jego działalności opodatkowanej.

Dla realizacji prawa do odliczenia podatku naliczonego niezbędne jest istnienie związku pomiędzy dokonywanymi zakupami towarów i usług, a prowadzoną działalnością opodatkowaną generującą podatek należny.

Przepisy ustawy o podatku od towarów i usług nie precyzują, jaki związek musi istnieć pomiędzy zakupami a sprzedażą, żeby podatnik mógł skorzystać z prawa do odliczenia. Związek ten może być bezpośredni bądź pośredni.

O związku bezpośrednim dokonywanych zakupów z działalnością podatnika można mówić wówczas, gdy nabywane towary służą np. dalszej odsprzedaży (towary handlowe) lub też nabywane towary i usługi są niezbędne do wytworzenia towarów lub usług będących przedmiotem dostawy. Bezpośrednio wiążą się więc z czynnościami opodatkowanymi wykonywanymi przez podatnika.

Natomiast pośredni związek nabywanych towarów i usług z działalnością przedsiębiorcy występuje wówczas, gdy ponoszone wydatki wiążą się z całokształtem funkcjonowania przedsiębiorstwa – mają pośredni związek z działalnością gospodarczą, a tym samym z osiąganym przez podatnika obrotem opodatkowanym. Aby jednak można było wskazać, że określone zakupy mają chociażby pośredni związek z działalnością podmiotu, istnieć musi związek przyczynowo-skutkowy pomiędzy dokonanymi zakupami towarów i usług, a powstaniem obrotu. O pośrednim związku dokonanych zakupów z działalnością podatnika można mówić wówczas, gdy zakup towarów i usług nie przyczynia się bezpośrednio do uzyskania obrotu przez podatnika, np. poprzez ich odsprzedaż, lecz poprzez wpływ na ogólne funkcjonowanie przedsiębiorstwa jako całości, przyczynia się do generowania przez podmiot obrotu.

Powyższe regulacje oznaczają, że aby stwierdzić, czy podatnikowi podatku od towarów i usług przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, należy zbadać wyłącznie związek ponoszonych wydatków z wykonywanymi przez podatnika czynnościami opodatkowanymi, przy czym związek ten musi mieć charakter niewątpliwy, lecz niekoniecznie bezpośredni. Podatnik musi jednak wykazać związek zakupów z wykonywaniem czynności opodatkowanych, tzn. których następstwem jest określenie podatku należnego (powstanie zobowiązania podatkowego). Przy czym istotna jest intencja nabycia, tzn. jeśli dany towar ma służyć wykonywaniu czynności opodatkowanych, wówczas po spełnieniu wymienionych w art. 86 ustawy wymogów formalnych, odliczenie jest prawnie dozwolone, pod warunkiem że nie wyłączają go inne przepisy ustawy lub aktów wykonawczych.

Istnienie związku między nabywanymi towarami i usługami a transakcjami opodatkowanymi podatnika jest traktowane jako niezbędny wymóg powstania prawa do odliczenia podatku również w Dyrektywie 2006/112/WE Rady z 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L 347 z 11 grudnia 2006 r. str. 1 ze zm.), zwanej dalej Dyrektywą 2006/112/WE. Stanowisko powyższe znajduje również potwierdzenie w orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej.

Dyrektywa 2006/112/WE jako fundamentalną cechę podatku od wartości dodanej wskazuje zasadę neutralności podatku. Cechą podatku od wartości dodanej, wskazaną w ust. 2 art. 1 ww. Dyrektywy, jest faktyczne obciążenie ciężarem podatku od wartości dodanej jedynie konsumpcji towarów i usług. Z treści tego przepisu należy wnioskować, że podatek ten nie powinien obciążać podmiotów biorących udział w obrocie towarami i usługami, niebędących ich ostatecznymi odbiorcami. Należy jednak zwrócić uwagę, że zgodnie z postanowieniami art. 1, podatek powinien być naliczany na wszystkich stadiach obrotu, z etapem sprzedaży detalicznej włącznie. Mechanizmem zapewniającym obciążenie podatkiem wyłącznie ostatecznych odbiorców towarów i usług, przy jednoczesnym naliczaniu podatku na każdym etapie obrotu, jest wskazane w ust. 2, prawo do odliczenia od podatku należnego podatku zapłaconego przy nabyciu towarów i usług. Ograniczenie prawa do odliczenia podatku przez podatnika, podobnie jak wszelkie odstępstwa od zasady powszechności opodatkowania, powinny mieć charakter wyjątkowy i mogą być wprowadzane jedynie na podstawie wyraźnych przepisów prawa.

Szczegółowe zasady realizacji prawa do odliczenia podatku zawierają przepisy Tytułu X Dyrektywy 2006/112/WE. Z tego powodu należy uznać, że przepisy tego Tytułu należą bez wątpienia do najistotniejszych regulacji ww. Dyrektywy. Neutralność podatku od wartości dodanej dla podatnika wyraża się, m.in. dążeniem do poszukiwania, wdrażania i ochrony rozwiązań legislacyjnych zapewniających stan prawny, w którym wartość podatku zapłaconego przez podatnika w cenie zakupywanych przez niego towarów i usług wykorzystywanych do celów działalności opodatkowanej, nie będzie stanowić dla podatnika ostatecznego kosztu. Podatnik musi mieć zapewnioną możliwość odzyskania podatku naliczonego związanego ze swoją działalnością opodatkowaną. Wszelkie korzystne dla podatnika konsekwencje wynikające z koncepcji neutralności podatku, są traktowane w doktrynie wspólnego systemu VAT, jako fundamentalne prawo podatnika, nie zaś jako jego przywilej.

Zasada neutralności podatku VAT, a także kwestia pośredniego związku pomiędzy podatkiem naliczonym VAT a czynnościami opodatkowanymi jako warunku wystarczającego do zachowania prawa do odliczenia VAT były przedmiotem licznych orzeczeń TSUE, m.in. wyrok z 15 stycznia 1998 r. w sprawie C-37/95 (Państwo Belgijskie v. Ghent Coal Terminal NV), wyrok z 22 lutego 2001 r. w sprawie C-408/98 (Abbey National plc v. Commissioners of Customs & Excise), wyrok z 26 maja 2005 r. w sprawie C-465/03 (Kretztechnik AG v. Finanzamt Linz), wyrok z 27 września 2001 r. w sprawie C-16/00 (CIBO Participations SA v. Directeur régional des impôts du Nord-Pas-de-Calais). TSUE podkreślał, że co do zasady, prawo do odliczenia podatku VAT naliczonego przysługuje podatnikom wówczas, gdy istnieje bezpośredni związek poniesionych wydatków ze sprzedażą opodatkowaną. Jednakże, brak bezpośredniego związku z konkretną czynnością podlegającą opodatkowaniu nie wyklucza prawa do odliczenia podatku VAT w przypadku tzw. kosztów ogólnych działania podatnika, o ile koszty te mogą być przypisane do działalności podatnika podlegającej opodatkowaniu VAT.

W orzeczeniu z 27 września 2001 r. w sprawie CIBO Participations SA (C-16/00) Trybunał wskazuje, że aby możliwe było odliczenie VAT naliczonego, musi istnieć bezpośredni związek pomiędzy wydatkiem, a sprzedażą opodatkowaną VAT. Wydatek stanowi element kosztowy sprzedaży opodatkowanej.

Z opisu sprawy wynika, że są Państwo spółką komandytową z siedzibą w Polsce. Przedmiotem Państwa działalności gospodarczej jest wykonywanie działalności prawniczej obejmującej udzielanie porad i konsultacji prawnych, sporządzanie opinii prawnych, opracowywanie projektów umów i innych aktów prawnych oraz występowanie przed urzędami i sądami w imieniu klientów.

Są Państwo zarejestrowanym czynnym podatnikiem VAT, a świadczone przez Państwa usługi prawne są opodatkowane podstawową stawką 23% VAT albo nie podlegają polskiemu VAT z uwagi na zastosowanie mechanizmu odwrotnego obciążenia lub z uwagi na eksport tych usług poza terytorium UE.

Współpracowali Państwo z prawnikiem będącym radcą prawnym na podstawie umowy o świadczenie usług doradztwa prawnego. W zleconym przez Państwa zakresie Prawnik Współpracujący świadczył te usługi na Państwa rzecz w ramach działalności gospodarczej prowadzonej przez niego jako przedsiębiorca indywidualnie wpisany do Centralnej Ewidencji Działalności Gospodarczej, prowadzący własną, indywidualną kancelarię radcy prawnego.

Świadczone przez Prawnika Współpracującego usługi były przez Państwa wykorzystywane w ramach działalności opodatkowanej VAT i bezpośrednio związane z usługami prawnymi świadczonymi przez Państwa na rzecz klientów.

Wynagrodzenie Prawnika Współpracującego za świadczenie usług prawnych było określone w zryczałtowanej kwocie, płatnej miesięcznie, powiększanej o ewentualne dodatkowe wynagrodzenie uzależnione od Państwa wyników ekonomicznych.

Umowa przewidywała trzymiesięczny okres jej wypowiedzenia, z terminem rozwiązania w ostatnim dniu miesiąca, w którym upływał ten okres.

Żona Prawnika Współpracującego, prowadząca własną działalność prawniczą, zaczęła prowadzić ją w Państwa ocenie w sposób konfliktujący z Państwa interesami, między innymi z uwagi na fakt nawiązania przez nią współpracy z Państwa innym współpracownikiem i uzasadnionego przypuszczenia o doprowadzeniu do zakończenia przez niego współpracy z Państwem.

W Państwa ocenie dalsze funkcjonowanie w układzie, w którym Prawnik Współpracujący współpracowałby z Państwem w obliczu sposobu funkcjonowania innego prawnika prowadzącego działalność konkurencyjną, z którym jest osobiście powiązany, mogło prowadzić do eskalacji pozyskania Państwa kolejnych współpracowników lub klientów. Dlatego podjęli Państwo decyzję o zakończeniu współpracy z Prawnikiem Współpracującym. Ocenili Państwo zaistniałą sytuację jako mogącą prowadzić do perturbacji współpracy z innymi prawnikami, pogorszenia obsługi klientów, utraty części rynku i ostatecznie do zmniejszenia Państwa przychodów. Z uwagi na pozycję Prawnika Współpracującego, współpracującego z Państwem przez wiele lat, posiadającego doświadczenie i wysoką pozycje zawodową i wynikający z tego potencjalny wpływ na Państwa klientów i innych prawników współpracujących z Państwem, niekorzystny dla Państwa i w oczywisty sposób mogący przekładać się na poziom zagrożeń o których mowa powyżej, dalsze związanie Państwa z Prawnikiem Współpracującym w sposób faktyczny i prawny do czasu definitywnego zakończenia umowy zostało przez Państwa ocenione jako wysoce ryzykowne. Zgodnie zaś z umową okres wypowiedzenia umowy o świadczeniu usług doradztwa prawnego wynosi 3 miesiące.

Mając na względzie zabezpieczenie Państwa ekonomicznych interesów oraz skoncentrowanie się na sprawnym prowadzeniu spraw klientów, uznali Państwo, że efektywniej mogą to osiągnąć skracając okres współpracy z Prawnikiem Współpracującym. W celu ograniczenia wskazanego ryzyka zawarli Państwo z Prawnikiem Współpracującym stosowne porozumienie o natychmiastowym rozwiązaniu umowy o świadczenie usług doradztwa prawnego za porozumieniem stron. Takie działanie miało na celu ograniczenie ryzyk biznesowych (utrata współpracowników i klientów), które mogłyby skutkować pogorszeniem warunków wykonywania usług dla Państwa klientów albo ich utratą i w konsekwencji — negatywnie wpłynąć na osiągane przez Państwa przychody. Wynagrodzenie nie jest ani karą umowną ani odszkodowaniem dla Prawnika Współpracującego.

Wynagrodzenie zostało wypłacone przez Państwa Prawnikowi Współpracującemu, a Prawnik Współpracujący wystawił i doręczył Państwu fakturę VAT obejmującą kwotę tego Wynagrodzenia powiększoną o 23% VAT. W fakturze VAT Prawnik Współpracujący zamieścił opis „Wynagrodzenie za świadczenie doradztwa prawnego zgodnie z umową oraz porozumieniem”.

Prawnik Współpracujący w chwili wystawienia i doręczenia Państwu faktury był zarejestrowanym czynnym podatnikiem VAT, figurującym na tzw. „białej liście”.

Państwa wątpliwości dotyczą tego, czy mogą Państwo pomniejszyć podatek należny o podatek naliczony przez Prawnika Współpracującego w fakturze VAT obejmującej kwotę Wynagrodzenia.

Warunkiem umożliwiającym podatnikowi skorzystanie z prawa do odliczenia podatku naliczonego jest niewątpliwy i bezsporny związek zakupów z wykonywaniem czynności opodatkowanych. Przy czym istotna jest intencja nabycia, tzn. jeśli dany towar ma służyć wykonywaniu czynności opodatkowanych, wówczas po spełnieniu wymienionych w art. 86 ustawy wymogów formalnych, odliczenie jest prawnie dozwolone, pod warunkiem że nie wyłączają go inne przepisy ustawy lub aktów wykonawczych.

Wobec powyższego, w każdym przypadku należy dokonać oceny, czy intencją określonej czynności, z którą łączą się skutki podatkowo-prawne było wykonywanie czynności opodatkowanych. Z ogólnie przyjętej definicji „zamiaru” wynika, że jest to projekt, plan czy intencja zrealizowania czegoś. Istotą zamiaru są intencje, jakie przyświecają dokonywanym czynnościom, jak i cel, który dana osoba ma osiągnąć, dokonując tych czynności.

Jak wynika z okoliczności sprawy, rozwiązanie umowy za porozumieniem stron nie wynikało z zaniedbań po Państwa stronie a jedynie z Państwa racjonalnego działania. W wyniku podjętego działania, tj. natychmiastowego rozwiązania umowy o świadczenie usług doradztwa prawnego za porozumieniem stron oraz zapłaty wynagrodzenia na rzecz Prawnika Współpracującego ponieśli Państwo ekonomicznie niższy ciężar finansowy prowadzonej działalności gospodarczej, niż gdyby współpraca trwała zgodnie z umową do końca okresu jej wypowiedzenia. Gdyby nie podpisali Państwo porozumienia z prawnikiem współpracującym, i zdecydowali się na inne rozwiązanie polegające na wypowiedzeniu umowy, to Prawnik Współpracujący otrzymywałby jeszcze wynagrodzenie za 4 miesiące.

Takie działanie - choć doraźnie skutkujące jednorazowym większym wydatkiem - miało racjonalne i obiektywne uzasadnienie gospodarcze. Wydatek został poniesiony w celu zabezpieczenia Państwa interesów, tj. by uniknąć przyszłych strat związanych z dezorganizacją Państwa działalności operacyjnej, osłabieniem zespołu lub pogorszeniem obsługi klientów.

W opisie sprawy jednoznacznie wskazali Państwo, że z treści podpisanego porozumienia jasno wynika, że ww. wynagrodzenie nie jest ani karą umowną ani odszkodowaniem dla Prawnika Współpracującego. Wypłacone wynagrodzenie jest konsekwencją wcześniejszego rozwiązania przez Państwa umowy współpracy z radcą prawnym.

Wynagrodzenie dla Prawnika Współpracującego pozostaje w związku z Państwa działalnością opodatkowaną podatkiem od podatku od towarów i usług, tj. będzie miało wpływ na zabezpieczenie Państwa ekonomicznych interesów oraz skoncentrowanie się na sprawnym prowadzeniu spraw klientów już bez udziału Prawnika Współpracującego.

W opisie sprawy jednoznacznie Państwo wskazali, że świadczone przez Prawnika Współpracującego usługi były przez Państwa wykorzystywane w ramach działalności opodatkowanej VAT i były bezpośrednio związane z usługami prawnymi świadczonymi przez Państwa na rzecz klientów. Prawnik Współpracujący wystawił i doręczył Państwu fakturę VAT obejmującą kwotę Wynagrodzenia powiększoną o 23% VAT. W fakturze Prawnik Współpracujący zamieścił opis „Wynagrodzenie za świadczenie doradztwa prawnego zgodnie z umową oraz porozumieniem”. Prawnik Współpracujący w chwili wystawienia i doręczenia Państwu faktury był zarejestrowanym czynnym podatnikiem VAT, figurującym na tzw. „białej liście”.

W związku z powyższym, ponieważ wypłata wynagrodzenia ma związek z Państwa działalnością opodatkowaną podatkiem VAT, to przysługuje Państwu, na podstawie art. 86 ust. 1 ustawy, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego. Prawo to przysługuje Państwu pod warunkiem niezaistnienia ograniczeń wskazanych w art. 88 ustawy.

Państwa stanowisko jest prawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Państwo przedstawili i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia oraz zdarzenia przyszłego, które Państwo przedstawili i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.

Interpretację wydano w oparciu o przedstawiony opis stanu faktycznego i zdarzenia przyszłego. W związku z tym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, wydana interpretacja traci swą aktualność. W konsekwencji, w przypadku, gdy w toku postępowania podatkowego, kontroli podatkowej bądź celno-skarbowej zostanie określony odmienny stan sprawy, interpretacja nie wywoła w tym zakresie skutków prawnych.

W zakresie podatku dochodowego od osób prawnych zostało wydane odrębne rozstrzygnięcie.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

• Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 111 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosują się Państwo do interpretacji.
• Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

• Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Mają Państwo prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w (...). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

• w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo
• w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/wnioski albo /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej.