
Temat interpretacji
Temat interpretacji
Temat interpretacji
Temat interpretacji
Temat interpretacji
Interpretacja indywidualna - stanowisko prawidłowe
Szanowni Państwo,
stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego/zdarzenia przyszłego w podatku od towarów i usług jest prawidłowe.
Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej
24 marca 2025 r. wpłynął Państwa wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej w zakresie podatku od towarów i usług w kwestii zwolnienia od podatku nabywanych usług w celu świadczenia usług na zarządzania portfelem inwestycyjnym funduszy.
Treść wniosku jest następująca:
Opis stanu faktycznego/zdarzenia przyszłego
A. Sp. z o.o. (dalej: „Spółka” lub „Wnioskodawca”) prowadzi działalność w zakresie zarządzania wierzytelnościami, w tym zarządzania portfelami inwestycyjnymi obejmującymi pule wierzytelności funduszy inwestycyjnych - na podstawie posiadanego zezwolenia Komisji Nadzoru Finansowego (dalej: „KNF”), wydanego na podstawie art. 192 ust. 1 ustawy z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1034 ze zm., dalej: „ustawa o funduszach inwestycyjnych”). Spółka prowadzi działalność gospodarczą w rozumieniu przepisów ustawy o VAT i jest zarejestrowana jako czynny podatnik VAT.
W ramach zarządzania wierzytelnościami Wnioskodawca świadczy usługi na rzecz podmiotów zarządzających funduszami wierzytelności, inwestującymi w portfele wierzytelności masowych. Usługi, które świadczy Spółka, polegają m.in. na kompleksowej organizacji i prowadzeniu procesu inwestycyjnego, w tym na wycenie wierzytelności, opiniowaniu umów przedstawianych przez zbywców w procesach inwestycyjnych, podejmowaniu decyzji inwestycyjnych, dochodzeniu spłaty nabytych wierzytelności w procesie polubownym, zarządzaniu dokumentacją związaną z wierzytelnościami, prowadzeniu oraz koordynowaniu działań sądowo-egzekucyjnych.
W szczególności, Spółka świadczy usługi zarządzania wierzytelnościami funduszy, o których mowa w art. 183 ustawy o funduszach inwestycyjnych.
Wśród usługobiorców Wnioskodawcy jest (…) (dalej: „Towarzystwo”), które powierzyło Spółce zarządzanie portfelami inwestycyjnymi obejmującymi pule wierzytelności trzech zarządzanych przez Towarzystwo funduszy wierzytelności z siedzibą w Polsce: I, II, III.
Wnioskodawca zaznacza, że Towarzystwo powierzyło Spółce zarządzanie wyłącznie portfelami inwestycyjnymi ww. funduszy, na podstawie art. 46 ust. 2a ustawy o funduszach inwestycyjnych. Oznacza to, że w ramach powierzonych czynności, Wnioskodawca nie zarządza funduszami.
Wnioskodawca nie wyklucza przy tym świadczenia usług zarządzania portfelami inwestycyjnymi obejmującymi pule wierzytelności także na rzecz innych podmiotów, w odniesieniu do innych funduszy z siedzibą w Polsce, o których mowa w art. 183 ustawy o funduszach inwestycyjnych (fundusze, w odniesieniu do których Spółka świadczy/będzie świadczyła wskazane usługi - dalej łącznie jako: „Fundusze”).
W związku z zarządzaniem wierzytelnościami Funduszy na zlecenie Towarzystwa oraz na potrzeby świadczenia tych usług, Wnioskodawca nabywa wyspecjalizowane usługi wspierające opisaną wyżej działalność biznesową Spółki od podmiotów z Grupy (…) (dalej: „Grupa”), posiadających siedzibę poza terytorium kraju, w tym od:
- A. Finance z siedzibą w Szwecji - spółki dominującej w Grupie, będącej wyłącznym udziałowcem Wnioskodawcy, prowadzącej działalność w zakresie zarządzania aktywami, ze szczególnym uwzględnieniem wierzytelności trudnych (NPL), posiadającej wieloletnie doświadczenie i wiedzę ekspercką w zakresie inwestowania i zarządzania portfelami wierzytelności, będącej instytucją rynku finansowego, podlegającą nadzorowi finansowemu zgodnie z regulacjami prawnymi obowiązującymi w Szwecji;
- oddziału A Finance w Wielkiej Brytanii;
na podstawie umowy o świadczenie usług wewnątrzgrupowych (dalej: „Umowa”).
Przy czym, Wnioskodawca nie wyklucza nabywania tego typu usług także od innych podmiotów należących do Grupy, w związku z ich przystąpieniem do Umowy (podmioty, od których Spółka nabywa/będzie nabywała wskazane usługi - dalej łącznie jako: „Usługodawcy”).
Wnioskodawca zaznacza, że Usługodawcy nie są podmiotami zarządzającymi alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi w rozumieniu art. 1a ust. 1 ustawy o funduszach inwestycyjnych, ani też podmiotami, o których mowa w art. 192 ust. 1 tej ustawy i w związku z tym nie posiadają stosownych zezwoleń KNF, w tym na zarządzanie wierzytelnościami, o których mowa w art. 183 ust. 1 ustawy o funduszach inwestycyjnych, w tym zarządzanie pulą wierzytelności.
Postanowienia umowne zawarte w Umowie przewidują w szczególności, że:
- Usługodawcy są zobowiązani do realizacji zobowiązań umownych zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa, w tym z przepisami ustawy o funduszach inwestycyjnych;
- usługi świadczone na podstawie Umowy ukierunkowane są przede wszystkim na wspieranie działalności biznesowej usługobiorców, w tym działalności biznesowej Spółki, w szczególności w zakresie zarządzania wierzytelnościami, w tym zarządzania portfelami inwestycyjnymi obejmującymi pule wierzytelności;
- usługi te mogą być nabywane zasadniczo w sposób ciągły;
- są one rozliczane w ustalonych okresach rozliczeniowych (z dołu za dany okres rozliczeniowy, w którym usługi zostały wykonane), na podstawie kosztów ich świadczenia, z doliczeniem marży.
Usługi świadczone na podstawie Umowy obejmują swoim zakresem szereg funkcjonalnie powiązanych czynności, w ramach przedstawionych poniżej, spójnych całościowo obszarów tematycznych, takich jak:
1. strategia, tj.: przegląd i ocena procesu podejmowania decyzji strategicznych w obszarze zarządzania portfelami wierzytelności, w tym w zakresie inwestycji (portfele wierzytelności o określonej wartości), kluczowych procesów, standardów i modelu biznesowego, w tym podejścia do dochodzenia roszczeń wynikających z zarządzanych wierzytelności (polubownego/sądowego/egzekucyjnego); konsultacje i wymiana doświadczeń w procesie zarządzania portfelami wierzytelności; wspieranie procesu zmian w organizacji i wdrażania innowacji;
2. finanse, księgowość i kontroling, tj.: wsparcie w zakresie monitorowania przepływów pieniężnych, celem zapewnienia rzetelności i prawidłowości rozliczeń finansowych na poziomie Grupy; wsparcie w zakresie prowadzenia ksiąg rachunkowych, w tym dostarczanie systemów do prowadzenia ksiąg rachunkowych oraz wsparcie w utrzymaniu tych systemów; doradztwo, analiza i wsparcie w zakresie zarządzania finansami, w tym w związku z zarządzaniem portfelami inwestycyjnymi (w szczególności nakładami niezbędnymi do odzyskiwania wierzytelności); wsparcie w zakresie gromadzenia danych niezbędnych do prawidłowego raportowania zgodnie z wymogami prawa europejskiego; wsparcie w zakresie sporządzania bilansów i prognoz finansowych oraz planowania budżetu, niezbędnych do prawidłowego projektowania i realizacji działań strategicznych, w szczególności na portfelach wierzytelności; wsparcie w zakresie kontroli i ustalania wartości amortyzacji;
3. komunikacja zewnętrzna i kwestie medialne, tj.: wsparcie i koordynacja komunikacji zewnętrznej i wewnętrznej oraz relacji z mediami, w szczególności związanymi z zarządzaniem portfelami wierzytelności, w tym ich nabyciem; wsparcie w zakresie zarządzania wrażliwymi i delikatnymi kwestiami prasowymi i medialnymi, związanymi z dochodzeniem wierzytelności; wsparcie w zakresie relacji rynkowych, prowadzenia i koordynacji komunikacji (w tym obiegu korespondencji) oraz spotkań z uczestnikami rynku, w szczególności w aspektach technicznych i organizacyjnych; wsparcie w zakresie wyszukiwania, nawiązywania i prowadzenia rozmów z uczestnikami rynku;
4. sprawy kadrowe, tj.: wsparcie w procesach rekrutacji i pozyskiwania pracowników i specjalistów z zakresu zarządzania wierzytelnościami, w tym zarządzania portfelami inwestycyjnymi obejmującymi pule wierzytelności, ich wdrażania w organizacji oraz zarządzania zmianami kadrowymi i transferem wiedzy i know-how; wsparcie w projektowaniu strategii, inicjowaniu i wdrażaniu inicjatyw HR; koordynacja komunikacji w organizacji na poziomie lokalnym i transgranicznym oraz zarządzanie obszarem CSR (ESG/zrównoważony rozwój); administrowanie, zarządzanie, w tym udostępnienie platformy służącej do przygotowania, monitorowania i realizowania szkoleń wewnętrznych, w szczególności dotyczących wymogów stawianych instytucjom rynku finansowego, w tym bezpieczeństwa informacji, ochrony danych osobowych, poufności czy zgodności z przepisami prawa i wytycznymi KNF oraz EBA w zakresie zarządzania portfelami inwestycyjnymi obejmującymi pule wierzytelności; organizowanie, wsparcie i koordynacja szkoleń budujących kompetencje kadry odpowiadającej za procesy zarządzania wierzytelnościami;
5. inwestycje portfelowe, tj.: przegląd założeń przyjętych przy wycenie portfeli wierzytelności objętych propozycją nabycia lub przy ponownej wycenie portfeli już zarządzanych; ocena rekomendacji, w tym założeń służących do przygotowania wyceny wierzytelności, dotyczących inwestycji portfelowych (w zakresie nabycia portfeli wierzytelności) lub dezinwestycji (w zakresie zbycia portfeli wierzytelności); wsparcie w monitorowaniu rynku, doradztwo w zakresie potencjalnych inwestycji;
6. operacje i zamówienia, tj.: wsparcie w obszarze działalności biznesowej i operacyjnej w zakresie zarządzania wierzytelnościami (o charakterze polubownym, sądowym i egzekucyjnym); przegląd i ocena założeń operacyjnych i strategii dochodzenia wierzytelności w zakresie nabywania portfeli wierzytelności z perspektywy Grupy; wsparcie we wdrażaniu innowacyjnych schematów i strategii w obszarze operacyjnego zarządzania wierzytelnościami; wymiana know-how i wiedzy w obszarze operacyjnym oraz dostarczanie i obsługa oprogramowania niezbędnego do funkcjonowania contact center i polubownej windykacji wierzytelności; wsparcie w zakresie zarządzania i koordynacji procesów zakupowych (zamawiania usług i towarów), w tym aplikacji, oprogramowania i usług wspierających działalność biznesową i operacyjną, w tym zarządzanie wierzytelnościami, zarządzanie portfelami inwestycyjnymi obejmującymi pule wierzytelności;
7. kwestie prawne, tj.: wsparcie w zakresie monitoringu prawnego i regulacyjnego, w szczególności pod kątem prawa europejskiego (dyrektyw lub rozporządzeń) mającego zastosowanie do sektora finansowego i zarządzania wierzytelnościami, w tym w kwestiach zarządzania portfelami inwestycyjnymi obejmującymi pule wierzytelności; wsparcie przy wdrażaniu nowych inicjatyw i zmian procesowych z perspektywy regulacji, które mogą mieć zastosowanie; wsparcie w zakresie opiniowania umów, w szczególności dotyczących zarządzania wierzytelnościami, w tym zarządzania portfelami inwestycyjnymi obejmującymi pule wierzytelności, w tym umów przelewu (zbycia lub nabycia) wierzytelności, doradztwo prawne w zakresie zarządzania wierzytelnościami, w tym procesu zarządzania wierzytelnościami oraz procesów nabywania portfeli wierzytelności; administrowanie umowami, dostarczanie oprogramowania służącego do administrowania umowami, w tym oceny ryzyk związanych z zawartymi umowami;
8. podatki, tj.: wsparcie i doradztwo w zakresie podatków i cen transferowych, w szczególności z perspektywy zarządzania portfelami inwestycyjnymi, w tym obejmujących pule wierzytelności;
9. audyt wewnętrzny, tj.: wsparcie w zakresie kontroli/audytu jakości i efektywności zarządzania wierzytelnościami, w szczególności zarządzania portfelami inwestycyjnymi obejmującymi pule wierzytelności, w tym zgodności z regulacjami wewnętrznymi oraz powszechnie obowiązującymi przepisami prawa, począwszy od procesu nabywania portfeli wierzytelności, poprzez obsługę operacyjną (windykację) wierzytelności, aż po proces zbywania poszczególnych wierzytelności lub całych portfeli;
10. compliance i AML/CFT, tj.: wsparcie w zapewnieniu zgodności działań przedsiębiorstwa, w szczególności zarządzania wierzytelnościami, w tym zarządzania portfelami inwestycyjnymi obejmującymi pule wierzytelności, z wewnętrznymi regulacjami i politykami oraz zewnętrznymi wymogami regulacyjnymi, zarówno o charakterze europejskim, jak i lokalnym; usługi wsparcia dla procesów AML/CFT oraz KYC sprzedawców portfeli wierzytelności, potencjalnych nabywców lub dłużników; monitorowanie transakcji z perspektywy AML/CFT, w szczególności w odniesieniu do list sankcyjnych;
11. ryzyko, tj.: wsparcie w zakresie analizy, raportowania, kontroli i zarządzania ryzykami gospodarczymi związanymi z działalnością przedsiębiorstwa, w szczególności z prowadzeniem działalności w zakresie zarządzania portfelami inwestycyjnymi, mogącymi mieć wpływ na ciągłość jego działalności jako podmiotu zarządzającego wierzytelnościami, w szczególności jako podmiotu, któremu powierzono zarządzanie portfelami inwestycyjnymi, w szczególności w zakresie poziomu ryzyka rynkowego, kredytowego i płynności, w tym ryzyka inwestycyjnego; wsparcie w monitorowaniu ryzyka, opracowywaniu i wdrażaniu wytycznych, instrukcji i polityk w tym zakresie;
12. bezpieczeństwo, tj.: wsparcie w zakresie analizy, raportowania, kontroli, zarządzania i obsługi incydentów bezpieczeństwa (w tym teleinformatycznego) i ciągłością działania przedsiębiorstwa, w szczególności w zakresie zarządzania wierzytelnościami, w tym zarządzania portfelami inwestycyjnymi obejmującym pule wierzytelności, o charakterze stałym, tj. występującymi zarówno w fazie realizacji działań, jak i przed nowymi inicjatywami lub decyzjami; dostarczanie informacji i danych wejściowych związanych z kwestiami planu ciągłości działania (BCP) dla osób odpowiedzialnych; dostarczanie narzędzi, procedur i polityk w celu tworzenia i utrzymywania planu ciągłości działania (BCP); wsparcie w monitorowaniu i kontrolowaniu ciągłości działania w codziennej działalności biznesowej, zarządzanie umowami ubezpieczeń dla Grupy; monitorowanie oraz przeciwdziałanie wystąpieniu ryzyk związanych z bezpieczeństwem teleinformatycznym;
a także:
13. usługi IT i inne, tj.: świadczenie usług i wsparcie w zakresie świadczenia i utrzymania usług IT oraz świadczeń i innych usług niezwiązanych bezpośrednio z obszarem zarządzania wierzytelnościami, w tym portfelami inwestycyjnymi obejmującymi pule wierzytelności.
Przedmiotem zapytania w ramach niniejszego wniosku są usługi wskazane w pkt 1-12 powyżej (dalej łącznie jako: „Usługi”). Spółka podkreśla, że usługi, o których mowa w pkt 13 powyżej, jako niezwiązane bezpośrednio z obszarem zarządzania wierzytelnościami, w tym portfelami inwestycyjnymi obejmującymi pule wierzytelności, są wyłączone z zakresu niniejszego wniosku.
Z tytułu wykonania Usług podatnikiem jest Wnioskodawca, jako usługobiorca, o którym mowa w art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy o VAT - zważywszy, że:
- Usługodawcy nie posiadają na terytorium kraju siedziby działalności gospodarczej oraz, za wyjątkiem A Finance, stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej;
- stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej A Finance na terytorium kraju (w postaci polskiego oddziału) nie uczestniczy w świadczeniu Usług.
W rezultacie, świadczenie Usług stanowi import usług w rozumieniu art. 2 pkt 9 ustawy o VAT, których miejscem świadczenia jest terytorium kraju, zgodnie z art. 28b ust. 1 ustawy o VAT.
W związku z powyższym, w interesie Wnioskodawcy, jako podatnika z tytułu wykonania Usług, jest potwierdzenie właściwego sposobu ich rozliczania dla celów VAT.
Wnioskodawca wyjaśnia, że przedmiotem zapytania w ramach niniejszego wniosku jest kwestia zwolnienia z VAT Usług nabywanych przez Spółkę, wymienionych w ramach opisanego powyżej stanu faktycznego (tj. pkt 1-12 powyżej). Przy czym, jak wskazano powyżej, Spółka nie wyklucza, że będzie:
- nabywała Usługi w opisanym zakresie także od innych podmiotów należących do Grupy, w związku z ich przystąpieniem do Umowy;
- świadczyła usługi zarządzania portfelami inwestycyjnymi obejmującymi pule wierzytelności także na rzecz innych podmiotów, w odniesieniu do innych funduszy z siedzibą w Polsce, o których mowa w art. 183 ustawy o funduszach inwestycyjnych.
Z tego względu, wnioskiem objęty jest zarówno zaistniały stan faktyczny, jak również zdarzenie przyszłe.
Pytanie
Czy Usługi nabywane przez Wnioskodawcę (w ramach importu usług) podlegają zwolnieniu z VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. b) ustawy o VAT?
Państwa stanowisko w sprawie
Zdaniem Wnioskodawcy, Usługi nabywane przez Spółkę (w ramach importu usług) stanowią usługi będące elementem zarządzania portfelami inwestycyjnymi alternatywnych funduszy inwestycyjnych i w związku z tym mogą być uznane za usługi zarządzania w rozumieniu przepisów ustawy o VAT, a w konsekwencji podlegają zwolnieniu z VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. b) ustawy o VAT.
Uzasadnienie stanowiska Wnioskodawcy
Zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. b) ustawy o VAT, zwalnia się od podatku usługi zarządzania portfelami inwestycyjnymi funduszy inwestycyjnych i alternatywnych funduszy inwestycyjnych, o których mowa w lit. a), lub ich częścią.
W myśl lit. a) przytoczonego wyżej przepisu, zwalnia się od podatku usługi zarządzania funduszami inwestycyjnymi, alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi i zbiorczymi portfelami papierów wartościowych - w rozumieniu przepisów o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi.
Przy czym, art. 43 ust. 15 ustawy o VAT przewiduje, że powyższe zwolnienia nie mają zastosowania do:
- czynności ściągania długów, w tym factoringu;
- usług doradztwa;
- usług w zakresie leasingu.
Powołane wyżej przepisy art. 43 ust. 1 pkt 12 lit a) i b) ustawy o VAT stanowią implementację do krajowego porządku prawnego art. 135 ust. 1 lit. g) dyrektywy 2006/112/WE RADY z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz.U.UE.L.2006.347.1 z 2006 r. ze zm.; dalej: „dyrektywa VAT”) - zgodnie z którym państwa członkowskie zwalniają od podatku zarządzanie specjalnymi funduszami inwestycyjnymi, określonymi przez państwa członkowskie.
W świetle przywołanych wyżej polskich i wspólnotowych przepisów ustanawiających wspomniane zwolnienie, należy uznać, że jego zastosowanie uzależnione jest od łącznego spełnienia dwóch warunków:
- świadczone usługi kwalifikują się jako usługi zarządzania (ad 2 poniżej) oraz
- usługi te dotyczą specjalnych funduszy inwestycyjnych, określonych przez państwa członkowskie - w przypadku Polski: funduszy inwestycyjnych lub alternatywnych funduszy inwestycyjnych w rozumieniu przepisów ustawy o funduszach inwestycyjnych (ad 1 poniżej).
Ad 1. Usługi dotyczące specjalnych funduszy inwestycyjnych na gruncie ustawy o funduszach inwestycyjnych
Dokonując w pierwszej kolejności oceny spełnienia w niniejszej sprawie drugiego z wymienionych wyżej warunków determinujących zwolnienie z VAT (ze względu na mniejszą złożoność tego zagadnienia w porównaniu z pierwszym warunkiem), należy przytoczyć kluczowe przepisy ustawy o funduszach inwestycyjnych.
Zgodnie z art. 3 ust 1 ustawy o funduszach inwestycyjnych, fundusz inwestycyjny jest osobą prawną, której wyłącznym przedmiotem działalności jest lokowanie środków pieniężnych zebranych w drodze proponowania nabycia jednostek uczestnictwa albo certyfikatów inwestycyjnych w określone w ustawie papiery wartościowe, instrumenty rynku pieniężnego i inne prawa majątkowe.
Art. 3 ust. 4 ustawy o funduszach inwestycyjnych przewiduje natomiast, że fundusz inwestycyjny może prowadzić działalność jako:
- fundusz inwestycyjny otwarty;
- alternatywny fundusz inwestycyjny: specjalistyczny fundusz inwestycyjny otwarty albo fundusz inwestycyjny zamknięty.
Z powyższego wynika, że fundusze inwestycyjne zamknięte, w tym Fundusze, są alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi.
Art. 2 pkt 10a ustawy o funduszach inwestycyjnych definiuje alternatywny fundusz inwestycyjny jako instytucję wspólnego inwestowania, której przedmiotem działalności, w tym w ramach wydzielonego subfunduszu, jest zbieranie aktywów od wielu inwestorów w celu ich lokowania w interesie tych inwestorów zgodnie z określoną polityką inwestycyjną, niebędącą funduszem działającym zgodnie z prawem wspólnotowym regulującym zasady zbiorowego inwestowania w papiery wartościowe.
W myśl art. 183 ust. 1 ustawy o funduszach inwestycyjnych, fundusz inwestycyjny zamknięty może być utworzony jako fundusz wierzytelności lokujący aktywa w:
- wierzytelności, w tym wierzytelności finansowane ze środków publicznych w rozumieniu odrębnych przepisów, lub
- prawa do świadczeń z tytułu określonych wierzytelności, wyodrębnionych przez inicjatora przeniesienia ryzyka z wierzytelności lub inny podmiot, który zawarł z funduszem umowę zobowiązującą go do przekazywania funduszowi wszystkich świadczeń uzyskanych w związku z tymi wierzytelnościami.
Stosownie do art. 183 ust. 2 pkt 2 oraz ust. 3 pkt 2 ustawy o funduszach inwestycyjnych, fundusz wierzytelności może być utworzony jako niestandaryzowany fundusz wierzytelności - mający obowiązek oraz wyłączne prawo używania w nazwie oznaczenia: „niestandaryzowany fundusz wierzytelności”.
Jak wynika z przedstawionego opisu stanu faktycznego:
- Wnioskodawca świadczy usługi zarządzania portfelami inwestycyjnymi Funduszy obejmującymi pule wierzytelności; Fundusze są niestandaryzowanymi funduszami inwestycyjnymi zamkniętymi wierzytelności - utworzonymi na podstawie art. 183 ustawy o funduszach inwestycyjnych;
- w związku z zarządzaniem portfelami inwestycyjnymi Funduszy obejmującymi pule wierzytelności na zlecenie Towarzystwa, na potrzeby świadczenia tych usług, Wnioskodawca nabywa od podmiotów z Grupy wyspecjalizowane usługi wspierające opisaną wyżej działalność biznesową Spółki - tj. Usługi będące przedmiotem niniejszego wniosku.
Biorąc pod uwagę powyższe okoliczności, nie ulga zatem wątpliwości, że Usługi nabywane są przez Spółkę w odniesieniu do Funduszy (w związku z zarządzaniem wierzytelnościami Funduszy na zalecenie Towarzystwa oraz na potrzeby świadczenia tych usług), a zatem dotyczą one specjalnych funduszy inwestycyjnych, o których mowa zarówno w przepisach krajowych, jak i wspólnotowych.
Ad 2. Pojęcie zarządzania specjalnymi funduszami inwestycyjnymi lub ich portfelami inwestycyjnymi
Przechodząc do oceny spełnienia w analizowanej sprawie warunku kwalifikacji nabywanych Usług jako usług zarządzania objętych zwolnieniem z VAT, należy zauważyć, że przepisy podatkowe (zarówno krajowe, jak i wspólnotowe) nie definiują pojęcia „zarządzania” funduszami inwestycyjnymi lub ich portfelami inwestycyjnymi.
Niemniej jednak, istotnych wskazówek interpretacyjnych przy wykładni tego pojęcia dostarcza wcześniejsze brzmienie przepisów ustawy o VAT wraz z uzasadnieniem ich zmian.
Art. 43 ust. 8 ustawy o VAT, obowiązujący do dnia 31 marca 2013 r., przewidywał mianowicie, że przez zarządzanie, o którym mowa w ust. 1 pkt 12, rozumie się:
- zarządzanie aktywami,
- dystrybucję tytułów uczestnictwa,
- tworzenie rejestrów uczestników i administrowanie nimi,
- prowadzenie rachunków i rejestrów aktywów,
- przechowywanie aktywów.
Przepis ten został następnie uchylony na mocy art. 1 pkt 34 lit. d) ustawy z dnia 7 grudnia 2012 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2013 r. poz. 35; dalej: „ustawa z dnia 7 grudnia 2012 r.”) - celem dostosowania przepisów ustawy o VAT do
orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości (dalej: „TSUE”), w szczególności wyroku TSUE z 04.05.2006 r. (C-169/04), zgodnie z którym:
„(...) pojęcie „zarządzania” funduszami powierniczymi, o którym mowa w art. 13 część B lit. d) pkt 6 szóstej dyrektywy [w aktualnym stanie prawnym: art. 135 ust. 1 lit. g) dyrektywy VAT - przypis Wnioskodawcy], jest autonomicznym pojęciem prawa wspólnotowego, którego treść nie może być zmieniona przez państwa członkowskie.” (pkt 43);
„Wykładnia tego przepisu powinna być dokonywana z uwzględnieniem kontekstu, w jaki się wpisuje, celów oraz układu tej dyrektywy oraz z uwzględnieniem zwłaszcza ratio legis zwolnienia, które przewiduje (...).” (pkt 59).
Biorąc powyższe pod uwagę, uzasadniając uchylenie przepisu definiującego pojęcie zarządzania funduszami inwestycyjnymi i ich portfelami inwestycyjnymi, polski ustawodawca wskazał, że:
„(...) państwa członkowskie nie są uprawnione do definiowania w prawie krajowym pojęcia „zarządzania funduszami inwestycyjnymi”, dlatego też uzasadnione jest usunięcie przepisu art. 43 ust. 8 z ustawy o VAT.” (por. uzasadnienie do ustawy z dnia 7 grudnia 2012 r., druk sejmowy nr 805).
Na kwestię tę zwrócił także uwagę WSA w Warszawie w prawomocnym wyroku z 24.06.2020 r. (sygn. III SA/Wa 1519/19):
„(...) przepis [art. 43 ust. 8 ustawy o VAT - przypis Wnioskodawcy], z racji niezwykle wąskiego ujęcia zarządzania, został uchylony w celu dostosowania prawa polskiego do autonomicznej definicji zarządzania wypracowanej w orzecznictwie TSUE na gruncie przepisów Dyrektywy 112.”
Podsumowując powyższe rozważania, definicja pojęcia zarządzania funduszami inwestycyjnymi i ich portfelami inwestycyjnymi, zawarta w nieobowiązującym już art. 43 ust. 8 ustawy o VAT, wykraczała poza zakres regulacji dyrektywy VAT. Należy bowiem zauważyć, że art. 135 ust. 1 lit. g) dyrektywy VAT, implementowany do krajowego porządku prawnego w art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a) i b) ustawy o VAT, przewiduje umocowanie państw członkowskich do określenia wyłącznie formy funduszy inwestycyjnych, których zarządzanie podlega zwolnieniu od podatku (por. Ad 1. Usługi dotyczące specjalnych funduszy inwestycyjnych na gruncie ustawy o funduszach inwestycyjnych).
Na gruncie art. 135 ust. 1 lit. g) dyrektywy VAT [i odpowiednio: art. 13 część B lit. d) pkt 6 szóstej dyrektywy Rady z dnia 17 maja 1977 r. w sprawie harmonizacji ustawodawstw Państw Członkowskich w odniesieniu do podatków obrotowych - wspólny system podatku od wartości dodanej: ujednolicona podstawa wymiaru podatku (77/388/EWG); Dz.U.UE.L.1977.145.1 z 1977 r. ze zm. - obowiązującej do dnia 31 grudnia 2006 r.], TSUE wielokrotnie podkreślał (w cytowanym wyżej wyroku z 04.05.2006 r. ws. C-169/04, jak również w innych orzeczeniach przytoczonych w dalszych fragmentach niniejszego wniosku), że pojęcie zarządzania specjalnymi funduszami inwestycyjnymi jest autonomicznym pojęciem prawa wspólnotowego. Zgodnie zatem z ugruntowanym stanowiskiem TSUE, pojęcie to powinno być interpretowane z punktu widzenia przepisów wspólnotowych - celem uniknięcia rozbieżności w stosowaniu analizowanego zwolnienia w poszczególnych państwach członkowskich.
W związku z powyższym, dokonując wykładni tego przepisu, TSUE odwoływał się w swoich rozstrzygnięciach do definicji legalnych zawartych w przepisach odpowiednich dyrektyw odnoszących się do zarządzających alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi oraz przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania w zbywalne papiery wartościowe.
W świetle orzecznictwa TSUE, interpretując znaczenie pojęcia zarządzania, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a) i b) ustawy o VAT, należy zatem wziąć pod uwagę przepisy:
- dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/61/UE z dnia 8 czerwca 2011 r. w sprawie zarządzających alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi i zmiany dyrektyw 2003/41/WE i 2009/65/WE oraz rozporządzeń (WE) nr 1060/2009 i (UE) nr 1095/2010 (Dz.U.UE.L.2011.174.1 z 2011 r. ze zm.; dalej: „dyrektywa ZAFI”);
- dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/65/WE z dnia 13 lipca 2009 r. w sprawie koordynacji przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych odnoszących się do przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania w zbywalne papiery wartościowe (Dz.U.UE.L.2009.302.32 z 2009 r. ze zm.; dalej: „dyrektywa UCITS”).
Art. 4 ust. 1 lit. w) dyrektywy ZAFI definiuje zarządzanie przedsiębiorstwem zbiorowego inwestowania (dalej: „AFI”) jako wykonywanie przynajmniej funkcji w zakresie zarządzania portfelem, o których mowa w pkt 1 lit. a) lub b) załącznika I, na rzecz jednego lub większej liczby AFI.
Jak stanowi pkt 1 załącznika I do dyrektywy ZAFI, minimalny zakres funkcji w zakresie zarządzania inwestycyjnego, które musi wykonywać osoba prawna, której stała działalność polega na zarządzaniu jednym lub większą liczbą AFI (dalej: „ZAFI”), zarządzając AFI, obejmuje:
- zarządzanie portfelami inwestycyjnymi (lit. a);
- zarządzanie ryzykiem (lit. b).
Ponadto, pkt 2 załącznika I do dyrektywy ZAFI przewiduje inne funkcje, które ZAFI może dodatkowo wykonywać w trakcie wspólnego zarządzania AFI, tj.:
- administrowanie:
- obsługa prawna i usługi w zakresie rachunkowości w zarządzaniu funduszami;
- zapytania klientów;
- wycena i wyznaczanie ceny w tym zeznania podatkowe;
- monitorowanie przestrzegania uregulowań;
- prowadzenie rejestru posiadaczy jednostek uczestnictwa i udziałów;
- podział dochodu;
- emisja i umarzanie jednostek uczestnictwa i udziałów;
- ustalenia umowne, w tym wysyłanie świadectw;
- przechowywanie ksiąg;
- wprowadzanie do obrotu;
- działalność związana z aktywami AFI, a mianowicie usługi niezbędne do wypełniania funkcji powierniczej ZAFI, zarządzanie infrastrukturą, działalność w zakresie administrowania nieruchomościami, porady dla przedsiębiorstw w zakresie struktury kapitałowej, strategii inwestycyjnej i spraw związanych, porady i usługi związane z łączeniem i nabywaniem przedsiębiorstw i inne usługi związane z zarządzaniem AFI oraz spółkami i innymi aktywami w które zainwestowali;
- udzielanie pożyczek w imieniu AFI;
- obsługa podmiotów specjalnego przeznaczenia utworzonych do celów sekurytyzacji.
Z kolei art. 2 ust. 2 dyrektywy UCITS stanowi, że zasadniczy rodzaj działalności spółki zarządzającej przedsiębiorstwem zbiorowego inwestowania w zbywalne papiery wartościowe (dalej: „UCITS”) obejmuje funkcje, o których mowa w załączniku II.
Ponadto, jak wynika z art. 6 ust. 2 dyrektywy UCITS, działalność związana z zarządzaniem UCTIS obejmuje, do celów niniejszej dyrektywy, obowiązki, o których mowa w załączniku II.
Załącznik II do dyrektywy UCITS wskazuje na następujące funkcje wchodzące w skład zbiorowego zarządzania portfelem:
- zarządzanie inwestycjami;
- administracja:
- obsługa prawna i obsługa rachunkowo-księgowa w zakresie zarządzania funduszem;
- zapytania klientów;
- wycena i wyznaczanie ceny (w tym zwroty podatkowe);
- monitorowanie przestrzegania uregulowań;
- prowadzenie rejestru posiadaczy jednostek uczestnictwa;
- wypłata zysków;
- emisja i umarzanie jednostek uczestnictwa;
- rozliczanie umów (w tym wysyłanie potwierdzeń);
- prowadzenie ksiąg;
- wprowadzanie do obrotu.
Z powołanych wyżej przepisów wynika, że dyrektywa ZAFI i dyrektywa UCITS definiują zarządzanie AFI i UCITS przez pryzmat funkcji wykonywanych przez podmiot zarządzający.
W analogiczny sposób pojęcie zarządzania zostało ujęte w przepisach ustawy o funduszach inwestycyjnych, w związku z implementacją przytoczonych wyżej regulacji prawa unijnego do krajowego porządku prawnego.
Stosownie bowiem do art. 4 ust. 1c ustawy o funduszach inwestycyjnych, zarządzanie specjalistycznym funduszem inwestycyjnym otwartym albo funduszem inwestycyjnym zamkniętym obejmuje co najmniej zarządzanie portfelem inwestycyjnym funduszu i ryzykiem.
Podobnie, w myśl art. 8b ust. 1 ustawy o funduszach inwestycyjnych, zarządzający alternatywną spółką inwestycyjną (ASI) zarządza alternatywną spółką inwestycyjną, w tym co najmniej portfelem inwestycyjnym tej spółki oraz ryzykiem.
Przenosząc powyższe na grunt opisanych okoliczności faktycznych, skoro Fundusze, których dotyczą Usługi nabywane przez Wnioskodawcę, są alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi w rozumieniu art. 2 pkt 10a ustawy o funduszach inwestycyjnych (por. ad 1 powyżej), to oznacza to, że wykładni pojęcia zarządzania na potrzeby stosowania zwolnienia wynikającego z art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. b) ustawy o VAT, będącego przedmiotem niniejszego wniosku, dokonać należy w oparciu o regulacje dyrektywy ZAFI oraz odpowiednie przepisy ustawy o funduszach inwestycyjnych (tak jak i lit. a), odpowiednio).
Powyższy wniosek znajduje potwierdzenie w orzecznictwie sądów administracyjnych, m.in. w cytowanym już wcześniej prawomocnym wyroku WSA z Warszawie z 24.06.2020 r. (sygn. III SA/Wa 1519/19), w którym sąd trafnie wskazał, że:
„(...) czynności świadczone przez Skarżącą należy rozpatrywać w kontekście uregulowań dotyczących zarządzania alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi. Pod uwagę należy brać regulacje unijne i krajowe. Mając na uwadze, że przepisy u.p.t.u. wprost wskazują, że zwolnienie dla czynności zarządzania alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi powinno być rozumiane zgodnie z przepisami o zarządzaniu tymi funduszami. A więc wykonywane przez Wnioskodawcę czynności należy rozpatrywać w oparciu o przepisy Dyrektywy ZAFI (a nie Dyrektywy UCITS) oraz ustawy o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi.”
Uwzględniając zatem przytoczone przepisy dyrektywy ZAFI i ustawy o funduszach inwestycyjnych, należy przeanalizować Usługi nabywane przez Wnioskodawcę pod kątem kluczowej funkcji definiującej zarządzanie alternatywnym funduszem inwestycyjnym, tj. zarządzanie jego portfelem inwestycyjnym. Ponadto, należy także zwrócić uwagę, że katalog dodatkowych funkcji wykonywanych w ramach zarządzania AFI, ma charakter otwarty (nie jest wyczerpujący), w szczególności obejmuje on także „inne usługi związane z zarządzaniem AFI”. W konsekwencji, czynności wprost w nim niewymienione także mogą wpisywać się w powyższe funkcje, jeżeli są one związane z zarządzaniem AFI.
Biorąc pod uwagę szczegółowy zakres, charakter i cel nabywanych przez Spółkę Usług dotyczących Funduszy, w ocenie Wnioskodawcy, nie powinno budzić wątpliwości, że Usługi te wypełniają kluczową funkcję, o której mowa w przepisach dyrektywy ZAFI i ustawy o funduszach inwestycyjnych, tj. funkcję w obszarze zarządzania portfelami inwestycyjnymi alternatywnych funduszy inwestycyjnych.
Skoro bowiem, jak wynika z przedstawionego opisu stanu faktycznego:
- Spółka prowadzi działalność w zakresie zarządzania wierzytelnościami, w tym zarządzania portfelami inwestycyjnymi obejmującymi pule wierzytelności, na podstawie posiadanego zezwolenia KNF;
- w ramach zarządzania wierzytelnościami Spółka świadczy usługi na rzecz podmiotów zarządzających funduszami wierzytelności, inwestującymi w portfele wierzytelności masowych; usługi te polegają m.in. na kompleksowej organizacji i prowadzeniu procesu inwestycyjnego, w tym na wycenie wierzytelności, opiniowaniu umów przedstawianych przez zbywców w procesach inwestycyjnych, podejmowaniu decyzji inwestycyjnych, dochodzeniu spłaty nabytych wierzytelności w procesie polubownym, zarządzaniu dokumentacją związaną z wierzytelnościami, prowadzeniu oraz koordynowaniu działań sądowo-egzekucyjnych;
- w szczególności, Spółka świadczy usługi zarządzania wierzytelnościami Funduszy,
w konsekwencji uznać należy, że Usługi objęte niniejszym wnioskiem, tj. wyspecjalizowane usługi wspierające opisaną wyżej działalność biznesową Spółki, nabywane przez Spółkę w związku z zarządzaniem wierzytelnościami Funduszy, na potrzeby świadczenia tych usług - w oczywisty sposób wpisują się w istotę zarządzania portfelami inwestycyjnymi Funduszy przez Spółkę, skutkując wypełnieniem szczególnych i istotnych funkcji składających się na zarządzanie portfelami inwestycyjnymi AFI, zarówno w rozumieniu regulacji unijnych, jak i krajowych.
Wnioskodawca stoi na stanowisku, że funkcje w zakresie zarządzana portfelami inwestycyjnymi Funduszy wypełniają łącznie czynności w ramach wymienionych poniżej obszarów tematycznych wyszczególnionych w Umowie, na podstawie której Spółka nabywa Usługi:
- przegląd i ocena procesu podejmowania decyzji strategicznych w obszarze zarządzania portfelami wierzytelności, w tym w zakresie inwestycji (portfele wierzytelności o określonej wartości), kluczowych procesów, standardów i modelu biznesowego, w tym podejścia do dochodzenia roszczeń wynikających z zarządzanych wierzytelności (polubownego/sądowego/egzekucyjnego); konsultacje i wymiana doświadczeń w procesie zarządzania portfelami wierzytelności; wspieranie procesu zmian w organizacji i wdrażania innowacji [pkt 1/Strategia];
- wsparcie w zakresie monitorowania przepływów pieniężnych, celem zapewnienia rzetelności i prawidłowości rozliczeń finansowych na poziomie Grupy; wsparcie w zakresie prowadzenia ksiąg rachunkowych, w tym dostarczanie systemów do prowadzenia ksiąg rachunkowych oraz wsparcie w utrzymaniu tych systemów; doradztwo, analiza i wsparcie w zakresie zarządzania finansami, w tym w związku z zarządzaniem portfelami inwestycyjnymi (w szczególności nakładami niezbędnymi do odzyskiwania wierzytelności); wsparcie w zakresie gromadzenia danych niezbędnych do prawidłowego raportowania zgodnie z wymogami prawa europejskiego; wsparcie w zakresie sporządzania bilansów i prognoz finansowych oraz planowania budżetu, niezbędnych do prawidłowego projektowania i realizacji działań strategicznych, w szczególności na portfelach wierzytelności; wsparcie w zakresie kontroli i ustalania wartości amortyzacji [pkt 2/Finanse, księgowość i kontroling];
- wsparcie i koordynacja komunikacji zewnętrznej i wewnętrznej oraz relacji z mediami, w szczególności związanymi z zarządzaniem portfelami wierzytelności, w tym ich nabyciem; wsparcie w zakresie zarządzania wrażliwymi i delikatnymi kwestiami prasowymi i medialnymi, związanymi z dochodzeniem wierzytelności; wsparcie w zakresie relacji rynkowych, prowadzenia i koordynacji komunikacji (w tym obiegu korespondencji) oraz spotkań z uczestnikami rynku, w szczególności w aspektach technicznych i organizacyjnych; wsparcie w zakresie w wyszukiwania, nawiązywania i prowadzenia rozmów z uczestnikami rynku [pkt 3/Komunikacja zewnętrzna i kwestie medialne];
- wsparcie w procesach rekrutacji i pozyskiwania pracowników i specjalistów z zakresu zarządzania wierzytelnościami, w tym zarządzania portfelami inwestycyjnymi obejmującymi pule wierzytelności, ich wdrażania w organizacji oraz zarządzania zmianami kadrowymi i transferem wiedzy i know-how; wsparcie w projektowaniu strategii, inicjowaniu i wdrażaniu inicjatyw HR; koordynacja komunikacji w organizacji na poziomie lokalnym i transgranicznym oraz zarządzanie obszarem CSR (ESG/zrównoważony rozwój); administrowanie, zarządzanie, w tym udostępnienie platformy służącej do przygotowywania, monitorowania i realizowania szkoleń wewnętrznych, w szczególności dotyczących wymogów stawianych instytucjom rynku finansowego, w tym bezpieczeństwa informacji, ochrony danych osobowych, poufności czy zgodności z przepisami prawa i wytycznymi KNF oraz EBA w zakresie zarządzania portfelami inwestycyjnymi obejmującymi pule wierzytelności; organizowanie, wsparcie i koordynacja szkoleń budujących kompetencje kadry odpowiadającej za procesy zarządzania wierzytelnościami [pkt 4/Sprawy kadrowe];
- przegląd założeń przyjętych przy wycenie portfeli wierzytelności objętych propozycją nabycia lub przy ponownej wycenie portfeli już zarządzanych; ocena rekomendacji, w tym założeń służących do przygotowania wyceny wierzytelności, dotyczących inwestycji portfelowych (w zakresie nabycia portfeli wierzytelności) lub dezinwestycji (w zakresie zbycia portfeli wierzytelności); wsparcie w monitorowaniu rynku, doradztwo w zakresie potencjalnych inwestycji [pkt 5/Inwestycje portfelowe];
- wsparcie w obszarze działalności biznesowej i operacyjnej w zakresie zarządzania wierzytelnościami (o charakterze polubownym, sądowym i egzekucyjnym); przegląd i ocena założeń operacyjnych i strategii dochodzenia wierzytelności w zakresie nabywania portfeli wierzytelności z perspektywy Grupy; wsparcie we wdrażaniu innowacyjnych schematów i strategii w obszarze operacyjnego zarządzania wierzytelnościami; wymiana know-how i wiedzy w obszarze operacyjnym oraz dostarczanie i obsługa oprogramowania niezbędnego do funkcjonowania contact center i polubownej windykacji wierzytelności; wsparcie w zakresie zarządzania i koordynacji procesów zakupowych (zamawiania usług i towarów), w tym aplikacji, oprogramowania i usług wspierających działalność biznesową i operacyjną, w tym zarządzanie wierzytelnościami, zarządzanie portfelami inwestycyjnymi obejmującymi pule wierzytelności [pkt 6/Operacje i zamówienia];
- wsparcie w zakresie monitoringu prawnego i regulacyjnego, w szczególności pod kątem prawa europejskiego (dyrektyw lub rozporządzeń) mającego zastosowanie do sektora finansowego i zarządzania wierzytelnościami, w tym w kwestiach zarządzania portfelami inwestycyjnymi obejmującymi pule wierzytelności; wsparcie przy wdrażaniu nowych inicjatyw i zmian procesowych z perspektywy regulacji, które mogą mieć zastosowanie; wsparcie w zakresie opiniowania umów, w szczególności dotyczących zarządzania wierzytelnościami, w tym zarządzania portfelami inwestycyjnymi obejmującymi pule wierzytelności, w tym umów przelewu (zbycia lub nabycia) wierzytelności, doradztwo prawne w zakresie zarządzania wierzytelnościami, w tym procesu zarządzania wierzytelnościami oraz procesów nabywania portfeli wierzytelności; administrowanie umowami, dostarczanie oprogramowania służącego do administrowania umowami, w tym oceny ryzyk związanych z zawartymi umowami [pkt 7/Kwestie prawne];
- wsparcie i doradztwo w zakresie podatków i cen transferowych, w szczególności z perspektywy zarządzania portfelami inwestycyjnymi, w tym obejmujących pule wierzytelności [pkt 8/Podatki];
- wsparcie w zakresie kontroli/audytu jakości i efektywności zarządzania wierzytelnościami, w szczególności zarządzania portfelami inwestycyjnymi obejmującymi pule wierzytelności, w tym zgodności z regulacjami wewnętrznymi oraz powszechnie obowiązującymi przepisami prawa, począwszy od procesu nabywania portfeli wierzytelności, poprzez obsługę operacyjną (windykację) wierzytelności, aż po proces zbywania poszczególnych wierzytelności lub całych portfeli [pkt 9/Audyt wewnętrzny];
- wsparcie w zapewnieniu zgodności działań przedsiębiorstwa, w szczególności zarządzania wierzytelnościami, w tym zarządzania portfelami inwestycyjnymi obejmującymi pule wierzytelności, z wewnętrznymi regulacjami i politykami oraz zewnętrznymi wymogami regulacyjnymi, zarówno o charakterze europejskim, jak i lokalnym; usługi wsparcia dla procesów AML/CFT oraz KYC sprzedawców portfeli wierzytelności, potencjalnych nabywców lub dłużników; monitorowanie transakcji z perspektywy AML/CFT, w szczególności w odniesieniu do list sankcyjnych [pkt 10/compliance i AML/CFT];
- wsparcie w zakresie analizy, raportowania, kontroli i zarządzania ryzykami gospodarczymi związanymi z działalnością przedsiębiorstwa, w szczególności z prowadzeniem działalności w zakresie zarządzania portfelami inwestycyjnymi, mogącymi mieć wpływ na ciągłość jego działalności jako podmiotu zarządzającego wierzytelnościami, w szczególności jako podmiotu, któremu powierzono zarządzanie portfelami inwestycyjnymi, w szczególności w zakresie poziomu ryzyka płynnościowego, w tym ryzyka inwestycyjnego; wsparcie w monitorowaniu ryzyka, opracowywaniu i wdrażaniu wytycznych, instrukcji i polityk w tym zakresie [pkt 11/Ryzyko];
- wsparcie w zakresie analizy, raportowania, kontroli, zarządzania i obsługi incydentów bezpieczeństwa (w tym teleinformatycznego) i ciągłością działania przedsiębiorstwa, w szczególności w zakresie zarządzania wierzytelnościami, w tym zarządzania portfelami inwestycyjnymi obejmującym pule wierzytelności, o charakterze stałym, tj. występującymi zarówno w fazie realizacji działań, jak i przed nowymi inicjatywami lub decyzjami; dostarczanie informacji i danych wejściowych związanych z kwestiami planu ciągłości działania (BCP) dla osób odpowiedzialnych; dostarczanie narzędzi, procedur i polityk w celu tworzenia i utrzymywania planu ciągłości działania (BCP); wsparcie w monitorowaniu i kontrolowaniu ciągłości działania w codziennej działalności biznesowej; zarządzanie umowami ubezpieczeń dla Grupy; monitorowanie oraz przeciwdziałanie wystąpieniu ryzyk związanych z bezpieczeństwem teleinformatycznym [pkt 12/Bezpieczeństwo].
W kontekście wymienionych wyżej czynności, Wnioskodawca zwraca ponadto uwagę, że Usługi nabywane przez Spółkę w odniesieniu do Funduszy (w związku z zarządzaniem wierzytelnościami Funduszy na zalecenie Towarzystwa oraz na potrzeby świadczenia tych usług), będące przedmiotem niniejszego wniosku (tj. pkt 1-12 powyżej), cechuje w szczególności:
- ścisły i nierozerwalny związek z działalnością Funduszy - dotyczą one bezpośrednio obszaru zarządzania wierzytelnościami Funduszy, w tym portfelami inwestycyjnymi obejmującymi pule wierzytelności; są związane z kluczowymi aspektami działalności Spółki jako zarządzającej portfelami inwestycyjnymi Funduszy, obejmującymi przede wszystkim aktywny udział w procesie inwestycyjnym; ponadto, jak wynika z treści Umowy, są one ukierunkowane przede wszystkim na wspieranie działalności biznesowej Spółki, w szczególności w zakresie zarządzania wierzytelnościami, w tym zarządzania portfelami inwestycyjnymi obejmującymi pule wierzytelności;
- istotne znaczenie dla procesu zarządzania portfelami inwestycyjnymi Funduszy - służą one wykonywaniu usług zarządzania wierzytelnościami Funduszy, świadczonych przez Spółkę, w sposób optymalny, efektywny i rzetelny; wraz z usługami zarządzania wierzytelnościami Funduszy, świadczonymi przez Spółkę, zapewniają kompleksową obsługę Funduszy w zakresie wsparcia procesu inwestycyjnego i dezinwestycyjnego oraz prowadzenia procesu dochodzenia nabytych wierzytelności; świadczone w oderwaniu od całokształtu procesu zarządzania portfelami inwestycyjnymi Funduszy - nie miałyby dla Spółki znaczenia;
- potrzeba ich wykonywania z perspektywy prawidłowego i skutecznego zarządzania portfelami inwestycyjnymi Funduszy - stanowią one pożądane wsparcie dla działań Spółki będących koniecznym elementem należytego funkcjonowania Funduszy na rynku, zgodnie z celem ich działalności; służą efektywnemu zarządzaniu wierzytelnościami Funduszy; wspierają zachowanie zgodności działalności prowadzonej w tym zakresie przez Spółkę z wymogami regulacyjnymi (tzw. compliance); na mocy postanowień umownych zawartych w Umowie, Usługodawcy są zobowiązani do realizacji zobowiązań umownych zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa, w szczególności z przepisami ustawy o funduszach inwestycyjnych;
- specyfika - są one typowe, charakterystyczne i właściwe dla zarządzania portfelami inwestycyjnymi Funduszy; mają specjalistyczny charakter oraz są dostosowane do specyfiki działalności Funduszy; jedynie dla podmiotów prowadzących działalność inwestycyjną przedstawiają one wymierną i relewantną wartość rynkową;
- udział w działalności Funduszy - w związku z bieżącym, aktywnym wsparciem Spółki w zakresie zarządzania wierzytelnościami Funduszy, w szczególności portfelami inwestycyjnymi obejmującymi pule wierzytelności;
- realny wpływ na funkcjonowanie Funduszy, w tym podejmowanie przez Spółkę decyzji inwestycyjnych - dostarczają one informacji/analiz/ocen/opinii/przeglądów/rekomendacji mających znaczenie dla podejmowania przez Spółkę decyzji związanych z zarządzaniem portfelami inwestycyjnymi Funduszy, w tym co do nabywania i zbywania portfeli wierzytelności;
- ciągłość ich świadczenia - jak przewiduje Umowa, mogą one być nabywane zasadniczo w sposób ciągły; są one świadczone na bieżąco, w przeciągu całego okresu rozliczeniowego, w sposób powtarzalny, zapewniając stałe wsparcie działalności biznesowej Spółki w zakresie zarządzania wierzytelnościami Funduszy.
Podsumowując powyższe rozważania, należy stwierdzić, że Usługi nabywane przez Spółkę w odniesieniu do Funduszy, realizują funkcje w obszarze zarządzania portfelami inwestycyjnymi, o których mowa w przepisach dyrektywy ZAFI oraz ustawy o funduszach inwestycyjnych - a w rezultacie kwalifikują się jako usługi będące elementem zarządzania portfelami inwestycyjnymi alternatywnych funduszy inwestycyjnych w rozumieniu zarówno krajowych, jak i unijnych przepisów podatkowych.
W konsekwencji uznać należy, że Usługi te stanowią usługi zarządzania portfelami inwestycyjnymi alternatywnych funduszy inwestycyjnych w rozumieniu przepisów ustawy o VAT - i jako takie podlegają zwolnieniu od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. b) ustawy o VAT.
W ocenie Wnioskodawcy, bez znaczenia dla powyższej konkluzji pozostają następujące okoliczności, wynikające z opisu stanu faktycznego:
- Usługodawcy nie są podmiotami zarządzającymi alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi w rozumieniu art. 1a ust. 1 ustawy o funduszach inwestycyjnych, ani też podmiotami, o których mowa w art. 192 ust. 1 tej ustawy i w związku z tym nie posiadają stosownych zezwoleń KNF, w tym na zarządzanie wierzytelnościami, o których mowa w art. 183 ust. 1 ustawy o funduszach inwestycyjnych, w tym zarządzanie pulą wierzytelności;
- zaś Usługi nabywane są przez Spółkę (tj. nie są świadczone bezpośrednio na rzecz Funduszy, czy Towarzystwa).
Z ugruntowanego orzecznictwa TSUE jednoznacznie bowiem wynika, że taki model organizacyjny - odpowiadający schematowi analizowanemu w ramach niniejszego wniosku - nie stanowi generalnie przeszkody do zastosowania zwolnienia z VAT w odniesieniu do tego typu usług, świadczonych na rzecz podmiotu zarządzającego alternatywnym funduszem inwestycyjnym lub jego portfelem inwestycyjnym na podstawie stosownego zezwolenia. Zwolnienie to ma bowiem charakter przedmiotowy, tj. powinno być rozpatrywane w kontekście rodzaju świadczonych usług, bez względu na podmiot będący usługodawcą lub usługobiorcą. Na gruncie przepisów ustawy o VAT, dla celów stosowania wspomnianego zwolnienia od podatku, zarządzanie jest zatem pojęciem znaczeniowo szerszym, aniżeli wynikałoby to z odpowiednich regulacji dotyczących alternatywnych funduszy inwestycyjnych, które zastrzegają wykonywanie czynności zarządzania AFI lub ich portfelami inwestycyjnymi dla ściśle określonych podmiotów, posiadających stosowne zezwolenia KNF. Innymi słowy, zwolnienie to nie ma charakteru podmiotowego, tj. jego zastosowanie nie ogranicza się wyłącznie do usług świadczonych przez podmioty uprawnione do wykonywania tego rodzaju czynności, ani też wyłącznie do usług świadczonych bezpośrednio na rzecz funduszy, czy zarządzających nimi towarzystw. Należy przy tym wziąć pod uwagę, że standardem rynkowym jest świadczenie tego typu usług z wykorzystaniem wsparcia wyspecjalizowanych podmiotów zewnętrznych, nie będących stricte podmiotami zarządzającymi (tj. nie posiadającymi zezwolenia na wykonywanie usług w tym zakresie).
W tym kontekście Wnioskodawca pragnie przytoczyć kluczowe tezy wyrażone przez TSUE w orzeczeniach wydanych w sprawach dotyczących stosowania wspomnianego zwolnienia z VAT w analogicznym modelu organizacyjnym; wprawdzie w cytowanych poniżej wyrokach mowa stricte o zarządzaniu specjalnymi funduszami inwestycyjnymi (określonymi przez państwa członkowskie), niemniej jednak, biorąc pod uwagę, że kluczową funkcją definiującą zarządzanie takimi podmiotami w świetle odpowiednich regulacji unijnych jest zarządzanie ich portfelem inwestycyjnym, uznać należy, że przytoczone tezy znajdują odpowiednie zastosowanie m.in. do zarządzania portfelami inwestycyjnymi alternatywnych funduszy inwestycyjnych - na potrzeby stosowania zwolnienia wynikającego z art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. b) ustawy o VAT, będącego przedmiotem niniejszego wniosku:
- wyrok z 07.03.2013 r. (C-275/11):
„usługi zarządzania świadczone przez będący osobą trzecią podmiot zarządzający są co do zasady objęte zakresem zastosowania art. 13 część B lit. d) pkt 6 szóstej dyrektywy [w aktualnym stanie prawnym: art. 135 ust. 1 lit. g) dyrektywy VAT - przypis Wnioskodawcy], ponieważ zarządzanie specjalnymi funduszami inwestycyjnymi, o którym mowa w przytoczonym przepisie, zdefiniowane jest ze względu na charakter świadczonych usług, a nie ze względu na podmiot będący usługodawcą lub usługobiorcą (...).” (pkt 20);
„(...) aby usługi zarządzania świadczone przez osobę trzecią można było zakwalifikować jako transakcje podlegające zwolnieniu w rozumieniu art. 13 część B lit. d) pkt 6 szóstej dyrektywy [w aktualnym stanie prawnym: art. 135 ust. 1 lit. g) dyrektywy VAT - przypis Wnioskodawcy], muszą one stanowić w globalnej ocenie odrębną całość oraz spełniać szczególne i istotne funkcje z zakresu zarządzania specjalnymi funduszami inwestycyjnymi.” (pkt 21);
„(...) treść art. 13 część B lit. d) pkt 6 szóstej dyrektywy [w aktualnym stanie prawnym: art. 135 ust. 1 lit. g) dyrektywy VAT - przypis Wnioskodawcy] nie wyklucza co do zasady, by na zarządzanie specjalnymi funduszami inwestycyjnymi składały się różne odrębne usługi, które mogą wówczas być objęte zakresem pojęcia „zarządzania specjalnymi funduszami inwestycyjnymi” w rozumieniu wskazanego przepisu, oraz by korzystały one z przewidzianego w nim zwolnienia, nawet wówczas gdy świadczący te usługi jest podmiotem zarządzającym będącym osobą trzecią (...), pod warunkiem, że skutkiem każdej z omawianych usług jest spełnianie szczególnych i istotnych funkcji zarządzania specjalnym funduszem inwestycyjnym.” (pkt 28); (por. także wyroki TSUE: z 04.05.2006 r. ws. C-169/04, pkt 66-67, 69-70; z 13.03.2014 r. ws. C-464/12, pkt 65; z 09.12.2015 r. ws. C-595/13, pkt 71).
- wyrok z 17.06.2021 r. (C-58/20 i C-59/20):
„(...) art. 135 ust. 1 lit. g) dyrektywy VAT [w aktualnym stanie prawnym: art. 135 ust. 1 lit. g) dyrektywy VAT - przypis Wnioskodawcy] należy interpretować w ten sposób, że usługi świadczone przez osoby trzecie na rzecz spółek zarządzających specjalnymi funduszami inwestycyjnymi, takie jak zadania podatkowe polegające na zapewnieniu zgodnego z prawem krajowym opodatkowania dochodów otrzymywanych przez posiadaczy jednostek uczestnictwa oraz przyznanie prawa do korzystania z oprogramowania służącego wyłącznie do przeprowadzenia obliczeń istotnych dla zarządzania ryzykiem i do pomiaru rentowności, są objęte zwolnieniem przewidzianym w tym przepisie, jeżeli pozostają w nierozerwalnym związku z zarządzaniem specjalnymi funduszami inwestycyjnymi i są świadczone wyłącznie dla celów zarządzania takimi funduszami, pomimo że takie świadczenie usług nie było w całości przedmiotem outsourcingu.” (pkt 62);
- cytowany już wcześniej wyrok z 04.05.2006 r. (C-169/04):
„(...) z zasady neutralności podatkowej wynika, że podmioty gospodarcze powinny mieć możliwość wyboru modelu organizacyjnego, który z czysto gospodarczego punktu widzenia byłby dla nich najbardziej odpowiedni, nie narażając się na to, że przeprowadzane przez nie transakcje nie będą objęte zwolnieniem z opodatkowania przewidzianym w art. 13 część B lit. d) pkt 6 szóstej dyrektywy [w aktualnym stanie prawnym: art. 135 ust. 1 lit. g) dyrektywy VAT - przypis Wnioskodawcy].” (pkt 68).
Wnioskodawca podkreśla przy tym, że stanowisko prezentowane przez TSUE w powyższym zakresie jest aprobowane przez sądy administracyjne, w tym przykładowo przez:
- NSA w wyroku z 31.01.2023 r. (sygn. I FSK 2154/19), utrzymującym w mocy wyrok WSA w Krakowie z 01.08.2019 r. (sygn. I SA/Kr 609/19):
- (...) Sąd pierwszej instancji zasadnie uznał, że wskazane powyżej usługi stanowią konieczny element prawidłowego funkcjonowania funduszu, bowiem mają one niezależny, specyficzny i istotny dla działalności związanej z zarządzaniem ASI charakter. W konsekwencji są zatem czynnościami, o których mowa w pkt 1 i pkt 2 załącznika I do dyrektywy ZAFI, zwolnionymi z podatku VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy o VAT i to bez względu na podmiot wykonujący te czynności.”;
- por. także wyrok NSA z 26.04.2023 r., sygn. I FSK 1004/20, utrzymujący w mocy wyrok WSA w Warszawie z 23.10.2019 r., sygn. III SA/Wa 530/19);
- WSA w Warszawie w przytoczonym już wcześniej prawomocnym wyroku z 24.06.2020 r. (sygn. III SA/Wa 1519/19):
„(...) na gruncie przepisów ustawy o funduszach inwestycyjnych, zarządzać portfelem oraz ryzykiem AFI może tylko i wyłącznie ZAFI, w związku z tym w myśl przepisów tej ustawy niemożliwym jest wykonywanie czynności zarządzania portfelem i ryzykiem przez podmiot inny, niż ZAFI. Tym samym uprawniona jest konstatacja, że tak wąskie rozumienie pojęcia zarządzania na kanwie u.p.t.u. skutkowałoby uznaniem interpretowanego zwolnienia za podmiotowe, adresowanego tylko do podmiotów uprawnionych do zarządzania portfelem i ryzykiem alternatywnej spółki inwestycyjnej, czyli tylko ZAFI, a samo pojęcie zarządzania ograniczałoby się jedynie do zarządzania portfelem i ryzykiem bezpośrednio przez ZAFI. (...)
Zatem tak wąskie (...) rozumienie pojęcia zarządzania pozostaje w sprzeczności nie tylko z jego literalnym brzmieniem, ale i z Dyrektywą VAT. Nie budzi bowiem wątpliwości, że szeroka jego definicja miała na celu zwolnienie wszelkich usług immanentnie związanych z usługami zarządzania funduszem i jego aktywami, tak by konsumenci nie byli obciążeni kwotą podatku VAT niezależnie od tego, czy usługi te świadczone są przez fundusz lub podmiot nim zarządzający, czy też przez podmiot zewnętrzny pod warunkiem, że są to usługi specjalistyczne, nierozerwalnie związane z zarządzaniem funduszami.”
W świetle przytoczonego orzecznictwa, ponownego podkreślenia wymaga, że w analizowanej sprawie (bez względu na przyjęty model organizacyjny), spełnione są wszystkie przesłanki determinujące zwolnienie z VAT dla usług zarządzania wskazanych w art. 135 ust. 1 lit. g) dyrektywy VAT oraz art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. b) ustawy o VAT, wypracowane w orzecznictwie TSUE i aprobowane przez sądy administracyjne, w szczególności Usługi nabywane przez Spółkę w odniesieniu do Funduszy cechuje:
- ścisły i nierozerwalny związek z działalnością Funduszy;
- istotne znaczenie dla procesu zarządzania portfelami inwestycyjnymi Funduszy;
- potrzeba ich wykonywania z perspektywy prawidłowego i skutecznego zarządzania portfelami inwestycyjnymi Funduszy;
- specyfika;
- udział w działalności Funduszy;
- realny wpływ na funkcjonowanie Funduszy, w tym podejmowanie przez Spółkę decyzji inwestycyjnych;
- ciągłość ich świadczenia;
co Wnioskodawca szczegółowo uzasadnił we wcześniejszych fragmentach niniejszego wniosku, odwołując się do zakresu, charakteru i celu tych Usług.
W szczególności, na tle opisanych okoliczności nie ulega wątpliwości, że w kontekście całokształtu działalności Spółki, nabywane przez nią Usługi stanowią, w ramach poszczególnych zakresów wyszczególnionych w Umowie, odrębną całość względem świadczonych przez Spółkę usług zarządzania wierzytelnościami Funduszy - zważywszy w szczególności, że:
- poszczególne czynności składające się na Usługi tworzą funkcjonalnie powiązany ze sobą zespół świadczeń związanych ze wsparciem procesu inwestycyjnego, które łączy wspólny cel, tj. wraz z usługami zarządzania wierzytelnościami Funduszy, świadczonymi przez Spółkę, mają one na celu zapewnić kompleksową obsługę Funduszy w zakresie prowadzonej przez nie działalności;
- o kompletności i skuteczności Usług świadczy to, że między innymi w ich rezultacie Wnioskodawca wykonuje usługi zarządzania wierzytelnościami Funduszy;
- z perspektywy Wnioskodawcy, jako nabywcy Usług, stanowią one zatem spójną całość odpowiadającą na potrzeby Spółki, w kontekście prowadzonej przez nią działalności;
- nie bez znaczenia jest również to, że Usługi objęte są jedną Umową.
Stanowisko Wnioskodawcy znajduje potwierdzenie w praktyce interpretacyjnej i orzeczniczej, w szeregu rozstrzygnięć wydanych w analogicznych sprawach, dotyczących szeroko pojętych, wyspecjalizowanych usług wsparcia bieżącej działalności podmiotów zarządzających specjalnymi funduszami inwestycyjnymi i/lub ich portfelami inwestycyjnymi. Tytułem przykładu, Wnioskodawca wskazuje następujące rozstrzygnięcia, wydane na gruncie art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a) i/lub lit. b) ustawy o VAT (zważywszy że, jak już wcześniej wskazano, usługi zarządzania portfelami inwestycyjnymi alternatywnych funduszy inwestycyjnych, podlegające zwolnieniu z VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. b) ustawy o VAT, będącego przedmiotem niniejszego wniosku, wypełniają kluczową funkcję definiującą zarządzanie takimi podmiotami, objęte zwolnieniem od podatku na mocy art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a) ustawy o VAT - zatem uzasadnienie przytoczonych niżej interpretacji indywidualnych i wyroków znajduje w ocenie Wnioskodawcy odpowiednie zastosowanie w okolicznościach faktycznych opisanych w ramach niniejszego wniosku):
- interpretacja indywidualna Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej (dalej: „DKIS”) z 18.10.2023 r. (nr 0112-KDIL1-1.4012.831.2018.8.KT) - wydana w sprawie rozstrzygniętej przez NSA w wyroku z 20.04.2023 r. (sygn. I FSK 623/20), utrzymującym w mocy wyrok WSA we Wrocławiu z 03.12.2019 r. (sygn. I SA/Wr 528/19);
- interpretacja indywidualna DKIS z 21.09.2023 r. (nr 0113-KDIPT1-2.4012.853.2018.9.JS) - wydana w sprawie rozstrzygniętej przez NSA w cytowanym już wyroku z 31.01.2023 r. (sygn. I FSK 2154/19), utrzymującym w mocy wyrok WSA w Krakowie z 01.08.2019 r. (sygn. I SA/Kr 609/19);
- interpretacja indywidualna DKIS z 04.02.2025 r. (nr 0112-KDIL3.4012.782.2024.1.MC);
- interpretacja indywidualna DKIS z 27.01.2025 r. (nr 0114-KDIP4-3.4012.726.2024.1.MKA);
- interpretacja indywidualna DKIS z 17.12.2024 r. (nr 0114-KDIP4-3.4012.659.2024.1.AAR);
- interpretacja indywidualna DKIS z 08.10.2024 r. (nr 0113-KDIPT1-2.4012.641.2024.1.KT);
- interpretacja indywidualna DKIS z 04.10.2024 r. (nr 0112-KDIL1-1.4012.566.2024.1.WK);
- interpretacja indywidualna DKIS z 11.06.2024 r. (nr 0113-KDIPT1-2.4012.239.2024.2.KT);
- interpretacja indywidualna DKIS z 26.02.2024 r. (nr 0114-KDIP4-3.4012.600.2023.1.MKA);
- interpretacja indywidualna DKIS z 29.12.2023 r. (nr 0112-KDIL1-1.4012.536.2023.1.HW);
- interpretacja indywidualna DKIS z 12.12.2023 r. (nr 0114-KDIP4-3.4012.457.2023.1.IG);
- interpretacja indywidualna DKIS z 15.11.2023 r. (nr 0114-KDIP4-3.4012.413.2023.1.IG);
- interpretacja indywidualna DKIS z 17.07.2023 r. (nr 0114-KDIP4-3.4012.229.2023.1.DS);
- interpretacja indywidualna DKIS z 26.01.2023 r. (nr 0113-KDIPT1-2.4012.780.2022.2.KT);
- interpretacja indywidualna DKIS z 24.01.2023 r. (nr 0114-KDIP4-3.4012.664.2022.2.IG);
- interpretacja indywidualna DKIS z 13.01.2023 r. (nr 0114-KDIP4-3.4012.650.2022.1.MKA);
- wyrok NSA z 26.01.2023 r. (sygn. I FSK 1977/19);
- wyrok NSA z 22.06.2021 r. (I FSK 671/18);
- wyrok NSA z 15.04.2021 r. (sygn. I FSK 499/18);
- a także inne wyroki sądów administracyjnych, powołane we wcześniejszych fragmentach niniejszego wniosku.
Końcowo, Wnioskodawca wyjaśnia, że w jego ocenie, wpływu na przedstawione przez niego stanowisko nie mają czynności o charakterze doradczym, wykonywane w ramach Usług objętych niniejszym wnioskiem. Zakres Usług uszczegółowiony w ramach Umowy jednoznacznie bowiem wskazuje, że czynności te nie mają dominującego/zasadniczego charakteru - a zatem nie powinny one przesądzać o uznaniu Usług w całości za usługi doradcze objęte dyspozycją art. 43 ust. 15 pkt 2 ustawy o VAT, ani też nie ma podstaw do wyłączenia tych czynności z zakresu Usług, celem objęcia ich wspomnianym przepisem (biorąc pod uwagę ich funkcjonalne powiązanie z pozostałymi czynnościami w ramach poszczególnych zakresów - co Spółka szczegółowo uzasadniła powyżej).
W tym aspekcie należy mieć także na uwadze, że regulacje dyrektywy VAT nie przewidują ograniczenia w zakresie stosowania zwolnienia od podatku w odniesieniu do usług doradczych (w tym zakresie polski ustawodawca wykroczył poza dyspozycję wynikającą z dyrektywy VAT), zaś orzecznictwo TSUE potwierdza stosowanie zwolnienia z VAT względem tego typu usług. Wnioski te znajdują poparcie m.in. w:
- wyroku WSA w Krakowie z 01.08.2019 r. (sygn. I SA/Kr 609/19), utrzymanym w mocy przez NSA w cytowanym już wyżej wyroku z 31.01.2023 r. (sygn. I FSK 2154/19):
„Dyrektywa VAT nie zawiera regulacji, zgodnie z którymi, usługi doradztwa, w zakresie w jakim związane są z zarządzaniem funduszami inwestycyjnymi, powinny być wyłączone z zakresu zwolnienia od VAT. Skoro tak, to polski ustawodawca, wprowadzając art. 43 ust. 15 pkt 2 u.p.t.u. wykroczył poza zakres Dyrektywy VAT, a tym samym wprowadził do polskiego porządku prawnego przepis, który jest niezgodny z prawem unijnym.”;
- wyroku TSUE z 07.03.2013 r. (C-275/11), przytoczonym we wcześniejszych fragmentach niniejszego wniosku:
„(...) art. 13 część B lit. d) pkt 6 szóstej dyrektywy [w aktualnym stanie prawnym: art. 135 ust. 1 lit. g) dyrektywy VAT - przypis Wnioskodawcy] należy interpretować w ten sposób, że usługi doradztwa inwestycyjnego w zakresie inwestowania w zbywalne papiery wartościowe świadczone przez osobę trzecią na rzecz TFI zarządzającego specjalnym funduszem inwestycyjnym mieszczą się w zakresie pojęcia „zarządzania specjalnymi funduszami inwestycyjnymi” do celów zwolnienia ustanowionego we wskazanym przepisie, nawet gdyby osoba trzecia nie działała na podstawie upoważnienia w rozumieniu art. 5g dyrektywy 85/611 zmienionej dyrektywą 2001/107.” (pkt 33).
Podsumowując stanowisko Wnioskodawcy, Usługi nabywane przez Spółkę (w ramach importu usług) stanowią usługi będące elementem zarządzania portfelami inwestycyjnymi alternatywnych funduszy inwestycyjnych i w związku z tym mogą być uznane za usługi zarządzania w rozumieniu przepisów ustawy o VAT, a w konsekwencji podlegają zwolnieniu z VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. b) ustawy o VAT.
Ocena stanowiska
Stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku jest prawidłowe.
Uzasadnienie interpretacji indywidualnej
Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 775), zwanej dalej ustawą lub ustawą o VAT:
Opodatkowaniu ww. podatkiem podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.
Na podstawie art. 7 ust. 1 ustawy o VAT:
Przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (…).
Natomiast art. 8 ust. 1 ustawy o VAT stanowi, że:
Przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:
1) przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;
2) zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;
3) świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.
Z tak szeroko sformułowanej definicji wynika, że przez świadczenie usług należy przede wszystkim rozumieć określone zachowanie podatnika na rzecz odrębnego podmiotu, które zasadniczo wynika z dwustronnego stosunku zobowiązaniowego, zakładającego istnienie podmiotu będącego odbiorcą (nabywcą usługi), jak również podmiotu świadczącego usługę. Przez świadczenie usług należy zatem rozumieć każde zachowanie niebędące dostawą towarów i świadczone na rzecz innego podmiotu.
Powołane przepisy wskazują, że pojęcie świadczenia usług ma bardzo szeroki zakres, gdyż nie obejmuje wyłącznie działań podatnika, lecz również zobowiązanie do powstrzymania się od dokonywania czynności lub do tolerowania czynności bądź sytuacji. Pod pojęciem usługi (świadczenia) należy rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś), jak i zaniechanie (nieczynienie bądź też tolerowanie, znoszenie określonych stanów rzeczy). Przy ocenie charakteru świadczenia jako usługi należy zwrócić uwagę na to, że usługą jest tylko takie świadczenie, w przypadku którego istnieje bezpośredni konsument, odbiorca świadczenia odnoszący z niego korzyść.
Z przedstawionych okoliczności sprawy wynika, że są Państwo spółką z ograniczoną odpowiedzialnością i są Państwo zarejestrowanym czynnym podatnikiem podatku VAT. Świadczą Państwo usługi w zakresie zarządzania wierzytelnościami funduszy, o których mowa w art. 183 ustawy o funduszach inwestycyjnych.
Wśród Państwa usługobiorców jest Towarzystwo, które powierzyło Państwu zarządzanie portfelami inwestycyjnymi, na podstawie art. 46 ust. 2a ustawy o funduszach inwestycyjnych, obejmującymi pule wierzytelności trzech zarządzanych przez Towarzystwo funduszy wierzytelności z siedzibą w Polsce.
Nie wykluczają Państwo również świadczenia usług zarządzania portfelami inwestycyjnymi obejmującymi pule wierzytelności także na rzecz innych podmiotów, w odniesieniu do innych funduszy z siedziba w Polsce, o których mowa w art. 183 ustawy o funduszach inwestycyjnych.
W związku z zarządzaniem wierzytelnościami Funduszy na zlecenie Towarzystwa oraz na potrzeby świadczenia tych usług, nabywają Państwo wyspecjalizowane usługi wspierające opisaną wyżej Państwa działalność biznesową od podmiotów z Grupy, posiadających siedzibę poza terytorium kraju. Usługodawcy nie są podmiotami zarządzającymi alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi w rozumieniu art. 1a ust. 1 ustawy o funduszach inwestycyjnych, ani też podmiotami, o których mowa w art. 192 ust. 1 tej ustawy i w związku z tym nie posiadają stosownych zezwoleń KNF, w tym na zarządzanie wierzytelnościami, o których mowa w art. 183 ust. 1 ustawy o funduszach inwestycyjnych, w tym zarządzanie pulą wierzytelności.
Usługi świadczone przez Usługodawców swoim zakresem obejmują szereg funkcjonalnie powiązanych czynności, w ramach spójnych całościowo obszarów tematycznych, takich jak:
1) strategia, tj.: przegląd i ocena procesu podejmowania decyzji strategicznych w obszarze zarządzania portfelami wierzytelności, w tym w zakresie inwestycji (portfele wierzytelności o określonej wartości), kluczowych procesów, standardów i modelu biznesowego, w tym podejścia do dochodzenia roszczeń wynikających z zarządzanych wierzytelności (polubownego/sądowego/egzekucyjnego); konsultacje i wymiana doświadczeń w procesie zarządzania portfelami wierzytelności; wspieranie procesu zmian w organizacji i wdrażania innowacji;
2) finanse, księgowość i kontroling, tj.: wsparcie w zakresie monitorowania przepływów pieniężnych, celem zapewnienia rzetelności i prawidłowości rozliczeń finansowych na poziomie Grupy; wsparcie w zakresie prowadzenia ksiąg rachunkowych, w tym dostarczanie systemów do prowadzenia ksiąg rachunkowych oraz wsparcie w utrzymaniu tych systemów; doradztwo, analiza i wsparcie w zakresie zarządzania finansami, w tym w związku z zarządzaniem portfelami inwestycyjnymi (w szczególności nakładami niezbędnymi do odzyskiwania wierzytelności); wsparcie w zakresie gromadzenia danych niezbędnych do prawidłowego raportowania zgodnie z wymogami prawa europejskiego; wsparcie w zakresie sporządzania bilansów i prognoz finansowych oraz planowania budżetu, niezbędnych do prawidłowego projektowania i realizacji działań strategicznych, w szczególności na portfelach wierzytelności; wsparcie w zakresie kontroli i ustalania wartości amortyzacji;
3) komunikacja zewnętrzna i kwestie medialne, tj.: wsparcie i koordynacja komunikacji zewnętrznej i wewnętrznej oraz relacji z mediami, w szczególności związanymi z zarządzaniem portfelami wierzytelności, w tym ich nabyciem; wsparcie w zakresie zarządzania wrażliwymi i delikatnymi kwestiami prasowymi i medialnymi, związanymi z dochodzeniem wierzytelności; wsparcie w zakresie relacji rynkowych, prowadzenia i koordynacji komunikacji (w tym obiegu korespondencji) oraz spotkań z uczestnikami rynku, w szczególności w aspektach technicznych i organizacyjnych; wsparcie w zakresie wyszukiwania, nawiązywania i prowadzenia rozmów z uczestnikami rynku;
4) sprawy kadrowe, tj.: wsparcie w procesach rekrutacji i pozyskiwania pracowników i specjalistów z zakresu zarządzania wierzytelnościami, w tym zarządzania portfelami inwestycyjnymi obejmującymi pule wierzytelności, ich wdrażania w organizacji oraz zarządzania zmianami kadrowymi i transferem wiedzy i know-how; wsparcie w projektowaniu strategii, inicjowaniu i wdrażaniu inicjatyw HR; koordynacja komunikacji w organizacji na poziomie lokalnym i transgranicznym oraz zarządzanie obszarem CSR (ESG/zrównoważony rozwój); administrowanie, zarządzanie, w tym udostępnienie platformy służącej do przygotowania, monitorowania i realizowania szkoleń wewnętrznych, w szczególności dotyczących wymogów stawianych instytucjom rynku finansowego, w tym bezpieczeństwa informacji, ochrony danych osobowych, poufności czy zgodności z przepisami prawa i wytycznymi KNF oraz EBA w zakresie zarządzania portfelami inwestycyjnymi obejmującymi pule wierzytelności; organizowanie, wsparcie i koordynacja szkoleń budujących kompetencje kadry odpowiadającej za procesy zarządzania wierzytelnościami;
5) inwestycje portfelowe, tj.: przegląd założeń przyjętych przy wycenie portfeli wierzytelności objętych propozycją nabycia lub przy ponownej wycenie portfeli już zarządzanych; ocena rekomendacji, w tym założeń służących do przygotowania wyceny wierzytelności, dotyczących inwestycji portfelowych (w zakresie nabycia portfeli wierzytelności) lub dezinwestycji (w zakresie zbycia portfeli wierzytelności); wsparcie w monitorowaniu rynku, doradztwo w zakresie potencjalnych inwestycji;
6) operacje i zamówienia, tj.: wsparcie w obszarze działalności biznesowej i operacyjnej w zakresie zarządzania wierzytelnościami (o charakterze polubownym, sądowym i egzekucyjnym); przegląd i ocena założeń operacyjnych i strategii dochodzenia wierzytelności w zakresie nabywania portfeli wierzytelności z perspektywy Grupy; wsparcie we wdrażaniu innowacyjnych schematów i strategii w obszarze operacyjnego zarządzania wierzytelnościami; wymiana know-how i wiedzy w obszarze operacyjnym oraz dostarczanie i obsługa oprogramowania niezbędnego do funkcjonowania contact center i polubownej windykacji wierzytelności; wsparcie w zakresie zarządzania i koordynacji procesów zakupowych (zamawiania usług i towarów), w tym aplikacji, oprogramowania i usług wspierających działalność biznesową i operacyjną, w tym zarządzanie wierzytelnościami, zarządzanie portfelami inwestycyjnymi obejmującymi pule wierzytelności;
7) kwestie prawne, tj.: wsparcie w zakresie monitoringu prawnego i regulacyjnego, w szczególności pod kątem prawa europejskiego (dyrektyw lub rozporządzeń) mającego zastosowanie do sektora finansowego i zarządzania wierzytelnościami, w tym w kwestiach zarządzania portfelami inwestycyjnymi obejmującymi pule wierzytelności; wsparcie przy wdrażaniu nowych inicjatyw i zmian procesowych z perspektywy regulacji, które mogą mieć zastosowanie; wsparcie w zakresie opiniowania umów, w szczególności dotyczących zarządzania wierzytelnościami, w tym zarządzania portfelami inwestycyjnymi obejmującymi pule wierzytelności, w tym umów przelewu (zbycia lub nabycia) wierzytelności, doradztwo prawne w zakresie zarządzania wierzytelnościami, w tym procesu zarządzania wierzytelnościami oraz procesów nabywania portfeli wierzytelności; administrowanie umowami, dostarczanie oprogramowania służącego do administrowania umowami, w tym oceny ryzyk związanych z zawartymi umowami;
8) podatki, tj.: wsparcie i doradztwo w zakresie podatków i cen transferowych, w szczególności z perspektywy zarządzania portfelami inwestycyjnymi, w tym obejmujących pule wierzytelności;
9) audyt wewnętrzny, tj.: wsparcie w zakresie kontroli/audytu jakości i efektywności zarządzania wierzytelnościami, w szczególności zarządzania portfelami inwestycyjnymi obejmującymi pule wierzytelności, w tym zgodności z regulacjami wewnętrznymi oraz powszechnie obowiązującymi przepisami prawa, począwszy od procesu nabywania portfeli wierzytelności, poprzez obsługę operacyjną (windykację) wierzytelności, aż po proces zbywania poszczególnych wierzytelności lub całych portfeli;
10) compliance i AML/CFT, tj.: wsparcie w zapewnieniu zgodności działań przedsiębiorstwa, w szczególności zarządzania wierzytelnościami, w tym zarządzania portfelami inwestycyjnymi obejmującymi pule wierzytelności, z wewnętrznymi regulacjami i politykami oraz zewnętrznymi wymogami regulacyjnymi, zarówno o charakterze europejskim, jak i lokalnym; usługi wsparcia dla procesów AML/CFT oraz KYC sprzedawców portfeli wierzytelności, potencjalnych nabywców lub dłużników; monitorowanie transakcji z perspektywy AML/CFT, w szczególności w odniesieniu do list sankcyjnych;
11) ryzyko, tj.: wsparcie w zakresie analizy, raportowania, kontroli i zarządzania ryzykami gospodarczymi związanymi z działalnością przedsiębiorstwa, w szczególności z prowadzeniem działalności w zakresie zarządzania portfelami inwestycyjnymi, mogącymi mieć wpływ na ciągłość jego działalności jako podmiotu zarządzającego wierzytelnościami, w szczególności jako podmiotu, któremu powierzono zarządzanie portfelami inwestycyjnymi, w szczególności w zakresie poziomu ryzyka rynkowego, kredytowego i płynności, w tym ryzyka inwestycyjnego; wsparcie w monitorowaniu ryzyka, opracowywaniu i wdrażaniu wytycznych, instrukcji i polityk w tym zakresie;
12) bezpieczeństwo, tj.: wsparcie w zakresie analizy, raportowania, kontroli, zarządzania i obsługi incydentów bezpieczeństwa (w tym teleinformatycznego) i ciągłością działania przedsiębiorstwa, w szczególności w zakresie zarządzania wierzytelnościami, w tym zarządzania portfelami inwestycyjnymi obejmującym pule wierzytelności, o charakterze stałym, tj. występującymi zarówno w fazie realizacji działań, jak i przed nowymi inicjatywami lub decyzjami; dostarczanie informacji i danych wejściowych związanych z kwestiami planu ciągłości działania (BCP) dla osób odpowiedzialnych; dostarczanie narzędzi, procedur i polityk w celu tworzenia i utrzymywania planu ciągłości działania (BCP); wsparcie w monitorowaniu i kontrolowaniu ciągłości działania w codziennej działalności biznesowej, zarządzanie umowami ubezpieczeń dla Grupy; monitorowanie oraz przeciwdziałanie wystąpieniu ryzyk związanych z bezpieczeństwem teleinformatycznym;
Państwa wątpliwości w niniejszej sprawie dotyczą kwestii zastosowania zwolnienia od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. b) ustawy do wyżej opisanych Usług.
W tym miejscu należy zauważyć, że w przypadku świadczenia usług, gdy jedna ze stron posiada siedzibę poza terytorium kraju, istotnym dla prawidłowego rozliczenia podatku od towarów i usług jest określenie miejsca świadczenia danej usługi. Od poprawności określenia miejsca świadczenia zależeć będzie, czy dana usługa podlegać będzie opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług w Polsce, czy też nie.
I tak, na podstawie art. 2 pkt 1 ustawy:
Ilekroć w dalszych przepisach jest mowa o terytorium kraju, rozumie się przez to terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, z zastrzeżeniem art. 2a.
Kwestie dotyczące miejsca świadczenia przy świadczeniu usług uregulowane zostały w rozdziale 3 działu V ustawy.
Stosownie do art. 28a ustawy:
Na potrzeby stosowania przepisów regulujących miejsce świadczenia przy świadczeniu usług:
1) ilekroć jest mowa o podatniku - rozumie się przez to:
a) podmioty, które wykonują samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w art. 15 ust. 2, lub działalność gospodarczą odpowiadającą tej działalności, bez względu na cel czy rezultat takiej działalności, z uwzględnieniem art. 15 ust. 6,
b) osobę prawną niebędącą podatnikiem na podstawie lit. a, która jest zidentyfikowana lub obowiązana do identyfikacji do celów podatku lub podatku od wartości dodanej;
2) podatnika, który prowadzi również działalność lub dokonuje transakcji nieuznawanych za podlegające opodatkowaniu dostawy towarów lub świadczenia usług zgodnie z art. 5 ust. 1, uznaje się za podatnika w odniesieniu do wszystkich świadczonych na jego rzecz usług.
Wskazany powyżej art. 28a ustawy, wprowadza drugą definicję podatnika do ustawy. Definicja ta ma zastosowanie tylko w przypadku ustalenia miejsca świadczenia usług. Podatnikiem według tej regulacji jest osoba wykonująca samodzielnie działalność gospodarczą. Ustawodawca odwołuje się w tym celu do definicji działalności gospodarczej ustalonej w art. 15 ust. 2 ustawy. Za podatników są uznawane również podmioty wykonujące działalność gospodarczą zgodnie z regulacjami innych państw członkowskich oraz państw trzecich.
Zgodnie z ogólną zasadą wyrażoną w art. 28b ust. 1 ustawy:
Miejscem świadczenia usług w przypadku świadczenia usług na rzecz podatnika jest miejsce, w którym podatnik będący usługobiorcą posiada siedzibę działalności gospodarczej, z zastrzeżeniem ust. 2-4 oraz art. 28e, art. 28f ust. 1 i 1a, art. 28g ust. 1, art. 28i, art. 28j ust. 1 i 2 oraz art. 28n.
Jak stanowi art. 28b ust. 2 ustawy:
W przypadku gdy usługi są świadczone dla stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej podatnika, które znajduje się w innym miejscu niż jego siedziba działalności gospodarczej, miejscem świadczenia tych usług jest to stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej.
W myśl art. 28b ust. 3 ustawy:
W przypadku gdy podatnik będący usługobiorcą nie posiada siedziby działalności gospodarczej lub stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej, o którym mowa w ust. 2, miejscem świadczenia usług jest miejsce, w którym posiada on stałe miejsce zamieszkania lub zwykłe miejsce pobytu.
Z powyższych przepisów wynika, że miejscem świadczenia usług na rzecz podatnika w rozumieniu art. 28a ustawy jest miejsce, w którym podatnik ten posiada siedzibę swojej działalności gospodarczej. Jeżeli jednak usługi te są świadczone na rzecz stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej podatnika znajdującego się w miejscu innym niż jego siedziba działalności gospodarczej, miejscem świadczenia tych usług jest stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej. W przypadku braku siedziby działalności gospodarczej lub stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej - miejscem świadczenia usług, jest stałe miejsce zamieszkania lub zwykłe miejsce pobytu. Powołaną powyżej zasadę ogólną należy stosować, gdy usługa jest świadczona na rzecz podatnika, a przepisy wskazane w art. 28b ust. 1 ustawy nie przewidują innych zasad ustalenia miejsca świadczenia usług. Do powołanej w art. 28b ust. 1 ustawy zasady ogólnej, ustawodawca przewidział szereg zastrzeżeń, wskazując szczególne zasady ustalania miejsca świadczenia usług. Jednakże w przedmiotowej sprawie nie mają one zastosowania.
Stosownie do art. 2 pkt 9 ustawy:
Przez import usług rozumie się świadczenie usług, z tytułu wykonania których podatnikiem jest usługobiorca, o którym mowa w art. 17 ust. 1 pkt 4.
W myśl art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy:
Podatnikami są również osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne nabywające usługi, jeżeli łącznie spełnione są następujące warunki:
a) usługodawcą jest podatnik nieposiadający siedziby działalności gospodarczej oraz stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium kraju, a w przypadku usług, do których stosuje się art. 28e, podatnik ten nie jest zarejestrowany zgodnie z art. 96 ust. 4,
b) usługobiorcą jest:
w przypadku usług, do których stosuje się art. 28b - podatnik, o którym mowa w art. 15, lub osoba prawna niebędąca podatnikiem, o którym mowa w art. 15, zarejestrowana lub obowiązana do zarejestrowania zgodnie z art. 97 ust. 4,
w przypadku transferu bonów jednego przeznaczenia, w przypadku których miejscem świadczenia usług, których te bony dotyczą, jest terytorium kraju - podatnik, o którym mowa w art. 15, lub osoba prawna niebędąca podatnikiem, o którym mowa w art. 15,
w pozostałych przypadkach - podatnik, o którym mowa w art. 15, posiadający siedzibę działalności gospodarczej lub stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium kraju lub osoba prawna niebędąca podatnikiem, o którym mowa w art. 15, posiadająca siedzibę na terytorium kraju i zarejestrowana lub obowiązana do zarejestrowania zgodnie z art. 97 ust. 4.
Według art. 17 ust. 2 ustawy,
W przypadkach wymienionych w ust. 1 pkt 4 i 5, usługodawca lub dokonujący dostawy towarów nie rozlicza podatku należnego.
Jak wynika z opisu sprawy, nabywają Państwo od Kontrahenta z siedzibą poza terytorium kraju opisane we wniosku usługi. Z uwagi na to, że posiadają Państwo siedzibę na terytorium kraju, to zgodnie z art. 28b ust. 1 ustawy, miejscem opodatkowania nabywanych przez Państwa Usług świadczonych przez Kontrahentów z siedzibą poza terytorium kraju - jest terytorium kraju, tj. Polski.
Wobec powyższego, nabywane przez Państwa usługi stanowią import usług w rozumieniu art. 2 pkt 9 ustawy, z tytułu którego jest Państwo są podatnikiem, zgodnie z art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy i to na Państwu ciąży obowiązek rozliczenia tych usług.
Przepisy ustawy o podatku od towarów i usług oraz rozporządzeń wykonawczych do tej ustawy, przewidują dla niektórych towarów i usług zwolnienie od podatku. Zastosowanie zwolnienia od podatku, jako odstępstwo od zasady powszechności i równości opodatkowania, możliwe jest jedynie w przypadku wykonywania czynności ściśle określonych w ustawie oraz w przepisach wykonawczych wydanych na podstawie jej upoważnienia.
Zakres i zasady zwolnienia od podatku dostaw towarów lub świadczenia usług zostały określone m.in. w art. 43 ustawy.
Stosownie do treści art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a) i b) ustawy o VAT:
Zwalnia się od podatku usługi zarządzania:
a) funduszami inwestycyjnymi, alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi i zbiorczymi portfelami papierów wartościowych - w rozumieniu przepisów o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi,
b) portfelami inwestycyjnymi funduszy inwestycyjnych i alternatywnych funduszy inwestycyjnych, o których mowa w lit. a, lub ich częścią.
Na podstawie art. 43 ust. 15 ustawy o VAT:
Zwolnienia, o których mowa w ust. 1 pkt 7, 12 i 37-41, nie mają zastosowania do:
a) czynności ściągania długów, w tym factoringu;
b) usług doradztwa;
c) usług w zakresie leasingu.
Jednocześnie zwrócić należy uwagę na przepis art. 43 ust. 22 ustawy o VAT, zgodnie z którym:
Podatnik może zrezygnować ze zwolnienia od podatku usług, o których mowa w ust. 1 pkt 7, 12 i 38-41, świadczonych na rzecz podatników, i wybrać ich opodatkowanie, pod warunkiem że:
1) jest zarejestrowany jako podatnik VAT czynny;
2) złoży naczelnikowi urzędu skarbowego pisemne zawiadomienie o wyborze opodatkowania tych usług przed początkiem okresu rozliczeniowego, od którego rezygnuje ze zwolnienia.
W świetle art. 43 ust. 23 ustawy o VAT:
Podatnik, o którym mowa w ust. 22, może, nie wcześniej niż po upływie 2 lat, licząc od początku okresu rozliczeniowego, od którego wybrał opodatkowanie usług, o których mowa w ust. 1 pkt 7, 12 i 38-41, ponownie skorzystać ze zwolnienia od podatku tych usług, pod warunkiem złożenia naczelnikowi urzędu skarbowego pisemnego zawiadomienia o rezygnacji z opodatkowania, przed początkiem okresu rozliczeniowego, od którego ponownie będzie korzystał ze zwolnienia.
Powyższe przepisy umożliwiają wybór opodatkowania określonych usług, które dotychczas obligatoryjnie korzystały ze zwolnienia od podatku, w tym m.in. właśnie usług zarządzania funduszami inwestycyjnymi, przy czym możliwość wyboru opcji opodatkowania dotyczy wyłącznie usług świadczonych na rzecz innych podatników, przy zachowaniu warunków określonych w art. 43 ust. 22 i ust. 23 ustawy o VAT.
Należy podkreślić, że pojęcia używane do oznaczenia zwolnień, o których mowa w art. 43 ustawy, należy interpretować ściśle, zważywszy, że zwolnienia te stanowią odstępstwa od ogólnej zasady, zgodnie z którą podatek VAT pobierany jest od każdej usługi świadczonej odpłatnie przez podatnika.
Zwolnienie o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a)i b) ustawy, uzależnione jest od łącznego spełnienia dwóch warunków:
- przedmiotowego - świadczone usługi powinny być kwalifikowane jako usługi zarządzania, oraz
- podmiotowego - ww. usługi zarządzania powinny być świadczone w odniesieniu do funduszy inwestycyjnych, alternatywnych funduszy inwestycyjnych lub zbiorczych portfeli papierów wartościowych - w rozumieniu przepisów o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi, lub portfeli inwestycyjnych funduszy inwestycyjnych i alternatywnych funduszy inwestycyjnych, lub ich części.
Przepisy ustawy o VAT nie definiują pojęcia usług zarządzania. Jednakże przepis art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy o VAT stanowi implementację do krajowego porządku prawnego przepisu art. 135 ust. 1 lit. g) Dyrektywy 2006/112/WE Rady z 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L z 2006 r. nr 347/1 ze zm.), zgodnie z którym,
Państwa członkowskie zwalniają zarządzanie specjalnymi funduszami inwestycyjnymi, określonymi przez państwa członkowskie.
W kontekście ww. przepisu art. 135 ust. 1 lit. g) Dyrektywy 2006/112/WE, TSUE wielokrotnie wskazywał, że jego wykładnia powinna być dokonywana z uwzględnieniem kontekstu, w jaki się wpisuje, celów oraz układu tej dyrektywy oraz z uwzględnieniem zwłaszcza ratio legis zwolnienia, które przewiduje. TSUE przypominał ponadto, że zwolnienia od podatku stanowią wyjątki od ogólnej zasady, zgodnie z którą, opodatkowaniu podatkiem VAT podlegają wszystkie usługi świadczone odpłatnie przez podatnika, wobec czego należy dokonywać ich ścisłej wykładni. Ponadto zauważono, że zwolnienia przewidziane w art. 13 Szóstej Dyrektywy stanowią autonomiczne pojęcia prawa wspólnotowego, a zatem powinny zostać zdefiniowane z punktu widzenia prawa wspólnotowego, co ma na celu uniknięcie rozbieżności w stosowaniu systemu podatku VAT w poszczególnych państwach członkowskich.
Z ugruntowanego orzecznictwa TSUE (m.in. w sprawach C-169/04, C-275/11, C-595/13) wynika, że celem zwolnienia od opodatkowania transakcji związanych z zarządzaniem funduszami powierniczymi, przewidzianego w art. 13 część B lit. d) pkt 6 Szóstej Dyrektywy (obecnie art. 135 ust. 1 lit. g) Dyrektywy 2006/112/WE), jest w szczególności ułatwienie małym inwestorom inwestowania w papiery wartościowe za pomocą przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania. Celem pkt 6 tego przepisu jest zapewnienie neutralności podatkowej wspólnego systemu podatku VAT w kwestii wyboru między inwestowaniem bezpośrednim w papiery wartościowe, a inwestowaniem za pośrednictwem przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania. Z powyższego wynika, że transakcje, których dotyczy to zwolnienie, są typowe dla działalności, jaką wykonują przedsiębiorstwa zbiorowego inwestowania. Zatem art. 13 część B lit. d) pkt 6 Szóstej Dyrektywy poza czynnościami polegającymi na zarządzaniu zbiorowym portfelem obejmuje czynności, które polegają na zarządzaniu samymi przedsiębiorstwami zbiorowego inwestowania w papiery wartościowe, takie jak te zamieszczone w załączniku II do zmienionej Dyrektywy Rady 85/611/EWG z 20 grudnia 1985 r. w sprawie koordynacji przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych odnoszących się do przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania w zbywalne papiery wartościowe (UCITS) (85/611/EWG) w rubryce „Administracja”, które są czynnościami właściwymi przedsiębiorstwom zbiorowego inwestowania. Dyrektywa 85/611/EWG została zastąpiona dyrektywą 2009/65/WE z 13 lipca 2009 r. w sprawie koordynacji przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych odnoszących się do przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania w zbywalne papiery wartościowe (UCITS).
Zgodnie z art. 6 ust. 2 Dyrektywy 2009/65/WE:
Działalność związana z zarządzaniem przedsiębiorstwami zbiorowego inwestowania w zbywalne papiery wartościowe (UCITS) obejmuje obowiązki, o których mowa w załączniku II.
Załącznik II do tej dyrektywy określa funkcje wchodzące w skład zbiorowego zarządzania portfelem. Są to odpowiednio:
- zarządzanie inwestycjami,
- administracja:
a) obsługa prawna i obsługa rachunkowo-księgowa w zakresie zarządzania funduszem;
b) zapytania klientów;
c) wycena i wyznaczanie ceny (w tym zwroty podatkowe);
d) monitorowanie przestrzegania uregulowań;
e) prowadzenie rejestru posiadaczy jednostek uczestnictwa;
f) wypłata zysków;
g) emisja i umarzanie jednostek uczestnictwa;
h) rozliczanie umów (w tym wysyłanie potwierdzeń);
i) prowadzenie ksiąg,
- wprowadzanie do obrotu.
Wskazana wyżej definicja zarządzania ma zastosowanie również w odniesieniu do specjalnych funduszy inwestycyjnych innych niż objęte dyrektywą UCITS. W pkt 38 wyroku w sprawie C-595/13 TSUE stwierdził, że spółki takie jak będące przedmiotem postępowania głównego, które zostały utworzone przez wielu inwestorów wyłącznie w celu zainwestowania zgromadzonego majątku w nieruchomości, nie mogą zostać uznane za przedsiębiorstwo zbiorowego inwestowania w rozumieniu dyrektywy UCITS. W takich okolicznościach faktycznych, tj. w odniesieniu do funduszy innych niż objętych dyrektywą UCITS, TSUE przytoczył definicję zarządzania funduszami, którą podał w wyroku C-169/04, a więc nawiązującą do dyrektywy UCITS. W ww. wyroku w sprawie C-595/13 TSUE wskazał, że poza czynnościami polegającymi na zarządzaniu portfelem do szczególnych funkcji przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania należą funkcje administrowania samymi przedsiębiorstwami zbiorowego inwestowania, takie jak te wymienione w załączniku II do dyrektywy UCITS w rubryce „Administracja”. Zdaniem TSUE, nie tylko zarządzanie inwestycjami, wiążące się z wyborem i zbywaniem aktywów będących przedmiotem takiego zarządzania, lecz również usługi administracyjne i rachunkowe, takie jak obliczanie kwoty dochodów i ceny jednostek uczestnictwa lub udziałów funduszu, wycena aktywów, rachunkowość, przygotowywanie deklaracji w celu podziału dochodów, dostarczanie informacji i dokumentacji na temat rachunków okresowych i deklaracji podatkowych, statystyk i podatku VAT, a także opracowywanie prognoz przychodów wchodzą w zakres pojęcia „zarządzania” specjalnym funduszem inwestycyjnym w rozumieniu art. 13 część B lit. d) pkt 6 Szóstej Dyrektywy.
Biorąc powyższe pod uwagę, uznać należy, że usługi, o których mowa w opisie sprawy, mieszczą się w definicji zarządzania w rozumieniu tego określenia zdefiniowanego przez TSUE. Opisane usługi zawierają się w ww. załączniku II do dyrektywy 2009/65/WE. W konsekwencji, spełniony zostanie warunek przedmiotowy dla zastosowania zwolnienia wynikającego z art. 43 ust. 1 pkt 12 dla ww. Usług.
Jak bowiem wynika z opisu sprawy, Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych S.A., powierzyło Państwu zarządzanie portfelami inwestycyjnymi, na podstawie art. 46 ust. 2a ustawy o funduszach inwestycyjnych, obejmującymi pule wierzytelności trzech zarządzanych przez Towarzystwo funduszy wierzytelności z siedzibą w Polsce. Nie wykluczają Państwo również świadczenia usług zarządzania portfelami inwestycyjnymi obejmującymi pule wierzytelności także na rzecz innych podmiotów.
W związku z zarządzaniem wierzytelnościami Funduszy na zlecenie Towarzystwa oraz na potrzeby świadczenia tych usług nabywają Państwo wyspecjalizowane usługi wspierające Państwa działalność, od podmiotów posiadających siedzibę poza terytorium kraju. Nabywane Usługi obejmują swym zakresem szereg funkcjonalnie powiązanych czynności, w ramach przedstawionych poniżej, spójnych całościowo obszarów tematycznych, takich jak:
1) strategia, tj.: przegląd i ocena procesu podejmowania decyzji strategicznych w obszarze zarządzania portfelami wierzytelności, w tym w zakresie inwestycji (portfele wierzytelności o określonej wartości), kluczowych procesów, standardów i modelu biznesowego, w tym podejścia do dochodzenia roszczeń wynikających z zarządzanych wierzytelności polubownego/sądowego/egzekucyjnego); konsultacje i wymiana doświadczeń w procesie zarządzania portfelami wierzytelności; wspieranie procesu zmian w organizacji i wdrażania innowacji;
2) finanse, księgowość i kontroling, tj.: wsparcie w zakresie monitorowania przepływów pieniężnych, celem zapewnienia rzetelności i prawidłowości rozliczeń finansowych na poziomie Grupy; wsparcie w zakresie prowadzenia ksiąg rachunkowych, w tym dostarczanie systemów do prowadzenia ksiąg rachunkowych oraz wsparcie w utrzymaniu tych systemów; doradztwo, analiza i wsparcie w zakresie zarządzania finansami, w tym w związku z zarządzaniem portfelami inwestycyjnymi (w szczególności nakładami niezbędnymi do odzyskiwania wierzytelności); wsparcie w zakresie gromadzenia danych niezbędnych do prawidłowego raportowania zgodnie z wymogami prawa europejskiego; wsparcie w zakresie sporządzania bilansów i prognoz finansowych oraz planowania budżetu, niezbędnych do prawidłowego projektowania i realizacji działań strategicznych, w szczególności na portfelach wierzytelności; wsparcie w zakresie kontroli i ustalania wartości amortyzacji;
3) komunikacja zewnętrzna i kwestie medialne, tj.: wsparcie i koordynacja komunikacji zewnętrznej i wewnętrznej oraz relacji z mediami, w szczególności związanymi z zarządzaniem portfelami wierzytelności, w tym ich nabyciem; wsparcie w zakresie zarządzania wrażliwymi i delikatnymi kwestiami prasowymi i medialnymi, związanymi z dochodzeniem wierzytelności; wsparcie w zakresie relacji rynkowych, prowadzenia i koordynacji komunikacji (w tym obiegu korespondencji) oraz spotkań z uczestnikami rynku, w szczególności w aspektach technicznych i organizacyjnych; wsparcie w zakresie wyszukiwania, nawiązywania i prowadzenia rozmów z uczestnikami rynku;
4) sprawy kadrowe, tj.: wsparcie w procesach rekrutacji i pozyskiwania pracowników i specjalistów z zakresu zarządzania wierzytelnościami, w tym zarządzania portfelami inwestycyjnymi obejmującymi pule wierzytelności, ich wdrażania w organizacji oraz zarządzania zmianami kadrowymi i transferem wiedzy i know-how; wsparcie w projektowaniu strategii, inicjowaniu i wdrażaniu inicjatyw HR; koordynacja komunikacji w organizacji na poziomie lokalnym i transgranicznym oraz zarządzanie obszarem CSR (ESG/zrównoważony rozwój); administrowanie, zarządzanie, w tym udostępnienie platformy służącej do przygotowania, monitorowania i realizowania szkoleń wewnętrznych, w szczególności dotyczących wymogów stawianych instytucjom rynku finansowego, w tym bezpieczeństwa informacji, ochrony danych osobowych, poufności czy zgodności z przepisami prawa i wytycznymi KNF oraz EBA w zakresie zarządzania portfelami inwestycyjnymi obejmującymi pule wierzytelności; organizowanie, wsparcie i koordynacja szkoleń budujących kompetencje kadry odpowiadającej za procesy zarządzania wierzytelnościami;
5) inwestycje portfelowe, tj.: przegląd założeń przyjętych przy wycenie portfeli wierzytelności objętych propozycją nabycia lub przy ponownej wycenie portfeli już zarządzanych; ocena rekomendacji, w tym założeń służących do przygotowania wyceny wierzytelności, dotyczących inwestycji portfelowych (w zakresie nabycia portfeli wierzytelności) lub dezinwestycji (w zakresie zbycia portfeli wierzytelności); wsparcie w monitorowaniu rynku, doradztwo w zakresie potencjalnych inwestycji;
6) operacje i zamówienia, tj.: wsparcie w obszarze działalności biznesowej i operacyjnej w zakresie zarządzania wierzytelnościami (o charakterze polubownym, sądowym i egzekucyjnym); przegląd i ocena założeń operacyjnych i strategii dochodzenia wierzytelności w zakresie nabywania portfeli wierzytelności z perspektywy Grupy; wsparcie we wdrażaniu innowacyjnych schematów i strategii w obszarze operacyjnego zarządzania wierzytelnościami; wymiana know-how i wiedzy w obszarze operacyjnym oraz dostarczanie i obsługa oprogramowania niezbędnego do funkcjonowania contact center i polubownej windykacji wierzytelności; wsparcie w zakresie zarządzania i koordynacji procesów zakupowych (zamawiania usług i towarów), w tym aplikacji, oprogramowania i usług wspierających działalność biznesową i operacyjną, w tym zarządzanie wierzytelnościami, zarządzanie portfelami inwestycyjnymi obejmującymi pule wierzytelności;
7) kwestie prawne, tj.: wsparcie w zakresie monitoringu prawnego i regulacyjnego, w szczególności pod kątem prawa europejskiego (dyrektyw lub rozporządzeń) mającego zastosowanie do sektora finansowego i zarządzania wierzytelnościami, w tym w kwestiach zarządzania portfelami inwestycyjnymi obejmującymi pule wierzytelności; wsparcie przy wdrażaniu nowych inicjatyw i zmian procesowych z perspektywy regulacji, które mogą mieć zastosowanie; wsparcie w zakresie opiniowania umów, w szczególności dotyczących zarządzania wierzytelnościami, w tym zarządzania portfelami inwestycyjnymi obejmującymi pule wierzytelności, w tym umów przelewu (zbycia lub nabycia) wierzytelności, doradztwo prawne w zakresie zarządzania wierzytelnościami, w tym procesu zarządzania wierzytelnościami oraz procesów nabywania portfeli wierzytelności; administrowanie umowami, dostarczanie oprogramowania służącego do administrowania umowami, w tym oceny ryzyk związanych z zawartymi umowami;
8) podatki, tj.: wsparcie i doradztwo w zakresie podatków i cen transferowych, w szczególności z perspektywy zarządzania portfelami inwestycyjnymi, w tym obejmujących pule wierzytelności;
9) audyt wewnętrzny, tj.: wsparcie w zakresie kontroli/audytu jakości i efektywności zarządzania wierzytelnościami, w szczególności zarządzania portfelami inwestycyjnymi obejmującymi pule wierzytelności, w tym zgodności z regulacjami wewnętrznymi oraz powszechnie obowiązującymi przepisami prawa, począwszy od procesu nabywania portfeli wierzytelności, poprzez obsługę operacyjną (windykację) wierzytelności, aż po proces zbywania poszczególnych wierzytelności lub całych portfeli;
10) compliance i AML/CFT, tj.: wsparcie w zapewnieniu zgodności działań przedsiębiorstwa, w szczególności zarządzania wierzytelnościami, w tym zarządzania portfelami inwestycyjnymi obejmującymi pule wierzytelności, z wewnętrznymi regulacjami i politykami oraz zewnętrznymi wymogami regulacyjnymi, zarówno o charakterze europejskim, jak i lokalnym; usługi wsparcia dla procesów AML/CFT oraz KYC sprzedawców portfeli wierzytelności, potencjalnych nabywców lub dłużników; monitorowanie transakcji z perspektywy AML/CFT, w szczególności w odniesieniu do list sankcyjnych;
11) ryzyko, tj.: wsparcie w zakresie analizy, raportowania, kontroli i zarządzania ryzykami gospodarczymi związanymi z działalnością przedsiębiorstwa, w szczególności z prowadzeniem działalności w zakresie zarządzania portfelami inwestycyjnymi, mogącymi mieć wpływ na ciągłość jego działalności jako podmiotu zarządzającego wierzytelnościami, w szczególności jako podmiotu, któremu powierzono zarządzanie portfelami inwestycyjnymi, w szczególności w zakresie poziomu ryzyka rynkowego, kredytowego i płynności, w tym ryzyka inwestycyjnego; wsparcie w monitorowaniu ryzyka, opracowywaniu i wdrażaniu wytycznych, instrukcji i polityk w tym zakresie;
12) bezpieczeństwo, tj.: wsparcie w zakresie analizy, raportowania, kontroli, zarządzania i obsługi incydentów bezpieczeństwa (w tym teleinformatycznego) i ciągłością działania przedsiębiorstwa, w szczególności w zakresie zarządzania wierzytelnościami, w tym zarządzania portfelami inwestycyjnymi obejmującym pule wierzytelności, o charakterze stałym, tj. występującymi zarówno w fazie realizacji działań, jak i przed nowymi inicjatywami lub decyzjami; dostarczanie informacji i danych wejściowych związanych z kwestiami planu ciągłości działania (BCP) dla osób odpowiedzialnych; dostarczanie narzędzi, procedur i polityk w celu tworzenia i utrzymywania planu ciągłości działania (BCP); wsparcie w monitorowaniu i kontrolowaniu ciągłości działania w codziennej działalności biznesowej, zarządzanie umowami ubezpieczeń dla Grupy; monitorowanie oraz przeciwdziałanie wystąpieniu ryzyk związanych z bezpieczeństwem teleinformatycznym;
Usługi te będą podlegały zwolnieniu od podatku pod warunkiem, że spełnione będzie kryterium podmiotowe. Drugim bowiem warunkiem określonym w art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy, jest warunek podmiotowy. Zwolnieniu o którym mowa powyżej, podlegają usługi zarządzania świadczone na rzecz funduszy inwestycyjnych, alternatywnych funduszy inwestycyjnych i zbiorczych portfeli papierów wartościowych w rozumieniu przepisów o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi, a także usługi zarządzania portfelami inwestycyjnymi funduszy inwestycyjnych i alternatywnych funduszy inwestycyjnych, o których mowa w lit. a, lub ich częścią.
Pod pojęciem przepisów o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi należy rozumieć przepisy ustawy z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1034) - dalej jako u.f.i., a także akty wykonawcze wydane na podstawie przepisów tej ustawy.
Zgodnie z art. 1 u.f.i.:
Ustawa określa zasady tworzenia i działania funduszy inwestycyjnych mających siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz zasady prowadzenia na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej działalności przez fundusze zagraniczne i spółki zarządzające.
W myśl art. 38 ust. 1 u.f.i.:
Towarzystwem funduszy inwestycyjnych może być wyłącznie spółka akcyjna z siedzibą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, która uzyskała zezwolenie Komisji na wykonywanie działalności określonej w art. 45 ust. 1 (zezwolenie na wykonywanie działalności przez towarzystwo).
Jak stanowi art. 39 ust. 1 u.f.i.:
Siedziba zarządu towarzystwa powinna znajdować się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
Natomiast art. 5 u.f.i. stanowi, że:
Siedzibą i adresem funduszu inwestycyjnego jest siedziba i adres towarzystwa będącego jego organem.
Z kolei zgodnie z art. 2 pkt 9 u.f.i.:
Przez „fundusz zagraniczny” rozumie się fundusz inwestycyjny otwarty lub spółkę inwestycyjną, które uzyskały zezwolenie właściwego organu w państwie członkowskim na prowadzenie działalności zgodnie z prawem wspólnotowym regulującym zasady zbiorowego inwestowania w papiery wartościowe.
Zgodnie natomiast z art. 2 pkt 7 u.f.i.:
Pod pojęciem „państwa członkowskiego” należy rozumieć państwo inne niż Rzeczpospolita Polska, które jest członkiem Unii Europejskiej.
U.f.i. wyraźnie rozróżnia zatem pojęcie „funduszu inwestycyjnego” oraz „funduszu zagranicznego”.
Zagraniczne alternatywne fundusze inwestycyjne zostały zdefiniowane w u.f.i. pod pojęciem „unijnego AFI”.
Zgodnie z art. 2 pkt 10b u.f.i.:
Ilekroć w ustawie jest mowa o unijnym AFI - rozumie się przez to alternatywny fundusz inwestycyjny, który został zarejestrowany jako alternatywny fundusz inwestycyjny przez właściwy organ w państwie członkowskim lub uzyskał zezwolenie właściwego organu w państwie członkowskim na prowadzenie działalności jako alternatywny fundusz inwestycyjny, a w przypadku braku wymogu uzyskania zezwolenia lub rejestracji - prowadząc taką działalność, ma siedzibę na terytorium państwa członkowskiego.
Natomiast na potrzeby u.f.i. za alternatywny fundusz inwestycyjny uznaje się fundusze inwestycyjne typu „specjalistyczny fundusz inwestycyjny otwarty” oraz „fundusz inwestycyjny zamknięty” (art. 3 ust. 4 pkt 2 u.f.i.) oraz alternatywną spółkę inwestycyjną (art. 8a ust. 1 u.f.i.).
Mając powyższe na uwadze, fundusze zagraniczne oraz unijne AFI nie mieszczą się w zakresie pojęciowym „fundusze inwestycyjne, alternatywne fundusze inwestycyjne (…) w rozumieniu przepisów o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi”, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy.
Uwzględniając powyższe, ze zwolnienia od podatku od towarów i usług na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a) i b) ustawy, mogą korzystać czynności zarządzania funduszami z siedzibą w Polsce. W konsekwencji, powyższe zwolnienie nie znajdzie zastosowania do funduszy mających siedzibę za granicą.
Działalność alternatywnych funduszy inwestycyjnych jest regulowana przepisami ww. ustawy o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi.
Zgodnie z art. 2 pkt 10a u.f.i.:
Ilekroć w ustawie jest mowa o alternatywnym funduszu inwestycyjnym - rozumie się przez to instytucję wspólnego inwestowania, której przedmiotem działalności, w tym w ramach wydzielonego subfunduszu, jest zbieranie aktywów od wielu inwestorów w celu ich lokowania w interesie tych inwestorów zgodnie z określoną polityką inwestycyjną, niebędącą funduszem działającym zgodnie z prawem wspólnotowym regulującym zasady zbiorowego inwestowania w papiery wartościowe.
W myśl art. 3 ust. 1 u.f.i.:
Fundusz inwestycyjny jest osobą prawną, której wyłącznym przedmiotem działalności jest lokowanie środków pieniężnych zebranych w drodze proponowania nabycia jednostek uczestnictwa albo certyfikatów inwestycyjnych w określone w ustawie papiery wartościowe, instrumenty rynku pieniężnego i inne prawa majątkowe.
Zgodnie z art. 3 ust. 4 u.f.i.:
Fundusz inwestycyjny może prowadzić działalność jako:
1) fundusz inwestycyjny otwarty;
2) alternatywny fundusz inwestycyjny: specjalistyczny fundusz inwestycyjny otwarty albo fundusz inwestycyjny zamknięty.
Stosownie do art. 4 ust. 1 u.f.i.:
Towarzystwo tworzy fundusz inwestycyjny, zarządza nim i reprezentuje fundusz w stosunkach z osobami trzecimi.
W myśl art. 4 ust. 1c u.f.i.
Zarządzanie specjalistycznym funduszem inwestycyjnym otwartym albo funduszem inwestycyjnym zamkniętym obejmuje co najmniej zarządzanie portfelem inwestycyjnym funduszu i ryzykiem.
Według art. 45 ust. 1 u.f.i.:
Przedmiotem działalności towarzystwa jest wyłącznie tworzenie funduszy inwestycyjnych otwartych lub funduszy zagranicznych, zarządzanie nimi, w tym pośrednictwo w zbywaniu i odkupywaniu jednostek uczestnictwa, reprezentowanie ich wobec osób trzecich oraz zarządzanie zbiorczym portfelem papierów wartościowych.
Na podstawie art. 45 ust. 1a u.f.i.:
Za zezwoleniem Komisji towarzystwo może rozszerzyć przedmiot działalności o tworzenie specjalistycznych funduszy inwestycyjnych otwartych i funduszy inwestycyjnych zamkniętych, zarządzanie tymi funduszami, w tym pośrednictwo w zbywaniu i odkupywaniu jednostek uczestnictwa, a także reprezentowanie ich wobec osób trzecich oraz zarządzanie unijnymi AFI, w tym wprowadzanie ich do obrotu.
Zgodnie z art. 45a ust. 1 u.f.i.:
Z zastrzeżeniem art. 47 ust. 6 oraz z uwzględnieniem art. 75-82 rozporządzenia 231/2013, towarzystwo może, w drodze umowy zawartej w formie pisemnej, powierzyć przedsiębiorcy lub przedsiębiorcy zagranicznemu wykonywanie czynności związanych z działalnością prowadzoną przez to towarzystwo.
W myśl art. 183 ust. 1 u.f.i.:
Fundusz inwestycyjny zamknięty może być utworzony jako fundusz wierzytelności lokujący aktywa w:
1) wierzytelności, w tym wierzytelności finansowane ze środków publicznych w rozumieniu odrębnych przepisów, lub
2) prawa do świadczeń z tytułu określonych wierzytelności, wyodrębnionych przez inicjatora przeniesienia ryzyka z wierzytelności lub inny podmiot, który zawarł z funduszem umowę zobowiązującą go do przekazywania funduszowi wszystkich świadczeń uzyskanych w związku z tymi wierzytelnościami.
Natomiast w myśl art. 183 ust. 2 u.f.i.:
Fundusz wierzytelności może być utworzony jako:
1) standaryzowany fundusz wierzytelności;
2) niestandaryzowany fundusz wierzytelności.
Zgodnie z art. 183 ust. 3 u.f.i:
Fundusz wierzytelności ma obowiązek oraz wyłączne prawo używania w nazwie oznaczenia:
1) „standaryzowany fundusz wierzytelności” - w przypadku funduszu, o którym mowa w ust. 2 pkt 1;
2) „niestandaryzowany fundusz wierzytelności” - w przypadku funduszu, o którym mowa w ust. 2 pkt 2.
Według art. 192 ust. 1 u.f.i.:
Zarządzanie wierzytelnościami, o których mowa w art. 183 ust. 1, w tym zarządzanie pulą wierzytelności, przez podmiot inny niż towarzystwo wymaga uzyskania przez ten podmiot zezwolenia Komisji.
Jak wynika z opisu sprawy, są Państwo zarejestrowanym, czynnym podatnikiem podatku VAT i posiadają Państwo zezwolenie Komisji Nadzoru Finansowego na działalność w zakresie zarządzania wierzytelnościami, w tym zarządzania portfelami inwestycyjnymi obejmującymi pule wierzytelności funduszy inwestycyjnych. Zawarli Państwo umowę o zarządzanie portfelem inwestycyjnym Funduszy Inwestycyjnych Zamkniętych, o których mowa w art. 183 ustawy o funduszach inwestycyjnych. Siedziba Funduszy znajduje się na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej. W celu wykonania przez Państwa ww. usług nabywają Państwo od podmiotów z poza Polski usługi wspierające Państwa działalność w szczególności w zakresie zarządzania wierzytelnościami, w tym zarządzania portfelami inwestycyjnymi obejmującymi pule wierzytelności.
W niniejszej sprawie, usługodawca posiadający siedzibę poza terytorium Polski dostarcza Państwu usługi opisane we wniosku w zakresie zarządzania portfelami wierzytelności.
Z uwagi na powołane przepisy ustawy o funduszach inwestycyjnych należy stwierdzić, że również przesłanka podmiotowa uprawniająca do zastosowania zwolnienia od podatku, zostanie spełniona.
Mając na uwadze przedstawione okoliczności sprawy oraz wnioski płynące z powołanych powyżej przepisów jak również orzecznictwa TSUE należy stwierdzić, że nabywane usługi, mieszczą się w zakresie czynności zarządzania funduszami inwestycyjnymi wymienionych w art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. b ustawy. W konsekwencji będą korzystać ze zwolnienia od podatku VAT na podstawie ww. artykułu.
W konsekwencji Państwa stanowisko jest prawidłowe.
Dodatkowe informacje
Informacja o zakresie rozstrzygnięcia
Interpretacja dotyczy
- stanu faktycznego, który Państwo przedstawili i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia;
- zdarzenia przyszłego, które Państwo przedstawili i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.
Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie z opisem stanu faktycznego i zdarzenia przyszłego podanym przez Państwa w złożonym wniosku. W szczególności interpretację oparto na informacjach, że Wnioskodawca zawarł z (...) umowę o zarządzanie portfelem inwestycyjnym (...). Fundusz jest osobą prawną, utworzoną zgodnie z przepisami ustawy o FI. Fundusz zarządzany jest przez TFI, które jest organem zarządzającym Funduszu. Siedziba i adres TFI oraz Funduszu znajdują się na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej. Fundusz prowadzi działalność jako fundusz inwestycyjny zamknięty, stanowiący na gruncie Ustawy o FI jeden z rodzajów alternatywnych funduszy inwestycyjnych, oraz posiada siedzibę i adres (tożsame z siedzibą zarządu TFI) w Polsce. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona odpowiedź traci swą aktualność.
Zgodnie z art. 14b § 3 ustawy Ordynacja podatkowa, składający wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej obowiązany jest do wyczerpującego przedstawienia zaistniałego stanu faktycznego albo zdarzenia przyszłego. Organ jest ściśle związany przedstawionym we wniosku stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego). Zainteresowany ponosi ryzyko związane z ewentualnym błędnym lub nieprecyzyjnym przedstawieniem we wniosku opisu stanu faktycznego (zdarzenia przyszłego). Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie ze stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego) podanym przez Państwa w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego w opisie sprawy, udzielona odpowiedź traci swą aktualność.
Pełna weryfikacja przedstawionych we wniosku okoliczności możliwa jest jedynie w toku postępowania podatkowego lub kontrolnego, prowadzonego przez uprawnione do tego organy, będącego poza zakresem instytucji interpretacji indywidualnej. Postępowanie w sprawie dotyczącej wydania interpretacji indywidualnej jest postępowaniem szczególnym, mającym charakter uproszczony, odrębny od postępowania podatkowego, uregulowanego w dziale IV Ordynacji podatkowej. Wydając bowiem interpretację indywidualną Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej przedstawia jedynie swój pogląd dotyczący wykładni treści analizowanych przepisów i sposobu ich zastosowania w odniesieniu do przedstawionego we wniosku stanu faktycznego bądź zdarzenia przyszłego (którego elementy przyjmuje, jako podstawę rozstrzygnięcia bez weryfikacji).
Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji
- Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 111 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosują się Państwo do interpretacji.
- Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:
Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:
1) z zastosowaniem art. 119a;
2) w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;
3) z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.
- Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:
Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.
Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację
Mają Państwo prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935 ze zm.; dalej jako „PPSA”).
Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA).
Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):
- w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo
- w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/wnioski albo /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).
Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).
Podstawa prawna dla wydania interpretacji
Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej.
