Termin darowizny przedsiębiorstwa uzależniony jest od tego kiedy wnioskodawcy otrzymają interpretację podatkową, o wydanie której zwrócili się. Plany zakładają dokonanie darowizny w 2023 r.

W skład przedsiębiorstwa wchodzą poniższe środki trwałe:

grunt (nie podlega amortyzacji), budynek, magazyn plandekowy 1, magazyn plandekowy 2, zgrzewarka (…), maszyna do produkcji (…), maszyna do wydmuchu folii (…), panele fotowoltaiczne (…) kW, (…), (…), kompresor (…) , prasa do (…), wytłaczarka foli, wytłaczarka foli, zgrzewarka, wytłaczarka, zestaw (…), urządzenie folia (…), linia do produkcji folii, maszyna do nadruku na folii, zgrzewarka (…), monitoring, (…).

Obecnie w przedsiębiorstwie wykorzystywana jest też licencja na oprogramowanie do fakturowania. Licencja jest każdorazowo udzielana na rok. Ze względu na niską wartość została zaliczona do kosztów pozostałych i nie była amortyzowana jednorazowo.

Przedmiotem dalszej amortyzacji będą poniższe środki trwałe:

Wnioskodawcy we wniosku wskazali, że darowiznę przedsiębiorstwa zamierzają przyjąć działając już jako wspólnicy nowoutworzonej spółki cywilnej. Wobec tego przedsiębiorstwo stanie się „automatycznie - w wyniku umowy darowizny - majtkiem spółki”.

W uzupełnieniu z 12 lipca 2023 r. (wpływ 17 lipca 2023 r.) wskazali Państwo ponadto, że:

-Wszystkie składniki materialne i niematerialne przedsiębiorstwa darczyńcy zostaną przekazane umową darowizny.

-Przedsiębiorstwo zatrudnia innych pracowników niż dzieci darczyńcy i obdarowani przejmą tych pracowników w trybie art. 23¹ Kodeksu pracy.

-Istnieje faktyczna możliwość kontynuowania działalności w takim samym zakresie w jakim działalność jest prowadzona przez darczyńcę wyłącznie w oparciu o przedmiot darowizny. Nie będzie konieczne angażowanie przez obdarowanych innych składników majątku (niebędących składnikiem darowizny) i nie będzie konieczne podejmowanie dodatkowych działań faktycznych lub prawnych niezbędnych do prowadzenia działalności w oparciu o przejęte składniki.

-Przedmiot darowizny na dzień planowanej transakcji będzie stanowił zespół składników materialnych i niematerialnych, za pomocą których darczyńca prowadził dotychczas przedsiębiorstwo w ramach jednoosobowej działalności gospodarczej, realizując określone zadania gospodarcze, a obdarowani zamierzają-jako wspólnicy spółki cywilnej - kontynuować tę działalność w takim samym zakresie i w oparciu o te same składniki materialne i niematerialne oraz przejmując pracowników dotychczas zatrudnianych przez darczyńcę.

-Zobowiązania i obciążania związane prowadzeniem przedsiębiorstwa nie wchodzą w skład przedsiębiorstwa w rozumieniu art. 55¹ Kodeksu cywilnego. W takim przypadku, zgodnie z przepisem art. 55⁴ Kodeksu cywilnego nabywca przedsiębiorstwa będzie odpowiedzialny solidarnie ze zbywcą za jego zobowiązania związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa. W stanie faktycznym sprawy obdarowani będą odpowiadać solidarnie z darczyńcą za zobowiązania związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa przez darczyńcę.

-Przedmiot darowizny na dzień planowanej transakcji będzie stanowił zespół składników materialnych i niematerialnych, który wraz ze zobowiązaniami, za które obdarowani będą odpowiadać solidarnie z darczyńcą, mógłby stanowić niezależne przedsiębiorstwo samodzielnie realizujące określone zadania gospodarcze.

Pytania w zakresie podatku od towarów i usług (oznaczone we wniosku numerami 1, 4 i 5, pytanie nr 1 ostatecznie sformułowane w uzupełnieniu wniosku)

1.Czy darowizna rodziców, przedmiotem której będą wszystkie składniki materialne oraz niematerialne wchodzące w skład przedsiębiorstwa prowadzonego w ramach jednoosobowej działalności gospodarczej przez jednego z rodziców (ojca) na rzecz trójki dzieci, które zamierzają kontynuować działalność gospodarczą przy wykorzystaniu powyższych składników jako wspólnicy spółki cywilnej oraz przejmując wszystkich pracowników zatrudnionych dotychczas przez darczyńcę będzie podlegać opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, czy też w takim przypadku będziemy mieć do czynienia z transakcją zbycia przedsiębiorstwa w rozumieniu przepisów art. 6 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług?

4.Czy na spółce cywilnej jaką zamierzają utworzyć obdarowani i w ramach której zamierzają przyjąć darowiznę przedsiębiorstwa - jako czynnym podatniku od towarów i usług - będzie ciążył obowiązek korekty podatku naliczonego, o której mowa w art. 91 ust. 1-9 ustawy o podatku od towarów i usług w sytuacji gdy obowiązek taki nie obciążał darczyńcy będącego ojcem obdarowanych?

5.Czy darczyńca przedsiębiorstwa zobowiązany będzie do korekty podatku naliczonego, o której mowa w art. 91 ust. 1-9 ustawy o podatku od towarów i usług?

Państwa stanowisko w sprawie w zakresie podatku od towarów i usług (oznaczone we wniosku numerami 1b, 4 i 5, 1b ostatecznie sformułowane w uzupełnieniu wniosku)

Ad. 1. Opodatkowanie darowizny - Podatek od towarów i usług.

W ocenie wnioskodawców umowa darowizny mająca za przedmiot wszystkie składniki materialne i niematerialne wchodzące w skład przedsiębiorstwa prowadzonego dotychczas przez darczyńcę, w sytuacji gdy równocześnie dojdzie do przejęcia przez obdarowanych - działających jako wspólnicy spółki cywilnej - wszystkich pracowników dotychczas zatrudnianych przez darczyńcę, a obdarowani działający jako wspólnicy spółki cywilnej będą kontynuować działalność gospodarczą w takim samym zakresie w jakim działalność tę prowadził darczyńca i wyłącznie w oparciu o składniki będące przedmiotem darowizny nie będzie opodatkowana podatkiem od towarów i usług, gdyż przedmiotem takiej transakcji będzie przedsiębiorstwo w rozumieniu przepisów art. 55¹ Kodeksu cywilnego.

Zgodnie z art. 6 pkt 1) ustawy o podatku od towarów i usług przepisów ustawy nie stosuje się do transakcji zbycia przedsiębiorstwa.

Zgodnie z art. 55¹ Kodeksu cywilnego przedsiębiorstwo jest zorganizowanym zespołem składników niematerialnych i materialnych przeznaczonym do prowadzenia działalności gospodarczej (ustawa o podatku od towarów i ustaw nie zawiera legalnej definicji przedsiębiorstwa). Dla uznania dostawy za niepodlegającą VAT dostawę przedsiębiorstwa konieczny jest element kontynuacji prowadzonej wcześniej działalności w oparciu o przedmiotowe składniki. Obdarowani przyjmą darowiznę jako wspólnicy spółki cywilnej i w ramach tej spółki - będącej czynnym podatnikiem podatku od towarów i usług - będzie kontynuować prowadzenie działalności gospodarczej w oparciu o przekazane przedsiębiorstwo. Zatem wskazany wyżej warunek jest spełniony. Poza tym z regulacji art. 863 Kodeksu cywilnego wynika, że przedmiot darowizny (przedsiębiorstwo) objęty będzie wspólnością łączną. Taka wspólność majątku charakteryzuje się tym, że udziały wspólników w majątku wspólnym nie są oznaczone ułamkiem ani w inny sposób, a każdy ze wspólników jest tak samo uprawniony zarówno do całego majątku, jak i do poszczególnych jego składników. Zatem uznać należy, że przedmiotem darowizny będzie przedsiębiorstwo w rozumieniu art. 6 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług, a nie udziały w tym przedsiębiorstwie.

Stronami transakcji (darowizny) będą czynni podatnicy tego podatku. Jednym z darczyńców będzie ojciec obdarowanych prowadzący przedsiębiorstwo w ramach działalności gospodarczej, będący czynnym podatnikiem podatku od towarów i usług. Na gruncie ustawy o podatku od towarów i usług spółka cywilna jest podatnikiem tego podatku.

Ad. 4. Korekta podatku odliczonego przez obdarowanych.

W ocenie wnioskodawców złożona przez nich spółka cywilna nie będzie zobowiązana do korekty podatku odliczonego przez darczyńcę przed dokonaniem darowizny przedsiębiorstwa. Z przedstawionego stanu faktycznego wynika, że cała prowadzona przez darczyńcę działalność gospodarcza w ramach przedsiębiorstwa będącego przedmiotem darowizny podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług i nie dokonywał on żadnych czynności, w związku z którymi nie przysługiwało mu prawo do obniżenia podatku należnego o podatek naliczony. Wszystkie amortyzowane środki trwałe oraz wartości niematerialne i prawne wykorzystywane są przez darczyńcę do czynności opodatkowanych. Darczyńca nie dokonywał w związku z tym korekty podatku, o której mowa w art. 91 ust. 1-8 ustawy o podatku od towarów i usług.

Zgodnie z przepisem art. 91 ust. 9 ustawy o podatku od towarów i usług w przypadku transakcji zbycia przedsiębiorstwa korekta określona w ust. 1-8 jest dokonywana przez nabywcę przedsiębiorstwa. Z przepisu tego wynika, że nie nakłada on na nabywcę przedsiębiorstwa odrębnego obowiązku dokonania korekty, ale jedynie zakłada kontynuację korekty, gdy obowiązek taki ciążył na zbywcy. Jeśli więc zbywca nie miał obowiązków w zakresie korekty wieloletniej podatku, to obowiązek teki nie ciąży na nabywcy przedsiębiorstwa.

Ad. 5. Korekta podatku odliczonego przez darczyńcę

W ocenie wnioskodawców darczyńca nie będzie miał obowiązku dokonania korekty podatku naliczonego odliczonego przez darczyńcę przed dokonaniem darowizny przedsiębiorstwa. Z przedstawionego stanu faktycznego wynika, że cała prowadzona przez darczyńcę działalność gospodarcza w ramach przedsiębiorstwa będącego przedmiotem darowizny podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, a darczyńca nie dokonywał żadnych czynności, w związku z którymi nie przysługiwało mu prawo do obniżenia podatku należnego o podatek naliczony Wszystkie amortyzowane środki trwałe oraz wartości niematerialne i prawne wykorzystywane są przez darczyńcę do czynności opodatkowanych Darczyńca nie dokonywał w związku z tym korekty podatku, o której mowa w art. 91 ust. 1-8 ustawy o podatku od towarów i usług.

Zgodnie z przepisem art. 91 ust. 9 ustawy o podatku od towarów i usług w przypadku transakcji zbycia przedsiębiorstwa korekta określona w art. 91 ust. 1-8 ustawy o podatku od towarów i usług jest dokonywana przez nabywcę przedsiębiorstwa. Przedmiotem transakcji będzie darowizna przedsiębiorstwa, która niewątpliwie jest transakcją zbycia przedsiębiorstwa w rozumieniu przepisu art. 91 ust. 9 ustawy o podatku od towarów i usług. Z przepisu (tego wynika, że obowiązek dokonania korekt podatku naliczonego, o ile zachodziłby, nałożony został na nabywców przedsiębiorstwa. W związku z tym, darczyńca jako zbywca przedsiębiorstwa nie będzie miał obowiązku dokonania korekty podatku naliczonego zgodnie z regułami wynikającymi z przepisu art. 91 ust. 1-8 ustawy o podatku od towarów i usług.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku w zakresie uznania, że:

-darowizna przedsiębiorstwa na rzecz obdarowanych, którzy zamierzają kontynuować działalność gospodarczą przy wykorzystaniu tego przedsiębiorstwa jako wspólnicy spółki cywilnej nie będzie opodatkowana podatkiem od towarów i usług, gdyż przedmiotem takiej transakcji będzie przedsiębiorstwo – jest prawidłowe;

-spółka cywilna nie będzie zobowiązana do korekty podatku odliczonego przez darczyńcę przed dokonaniem darowizny przedsiębiorstwa – jest prawidłowe;

-darczyńca nie będzie miał obowiązku dokonania korekty podatku naliczonego odliczonego przez darczyńcę przed dokonaniem darowizny przedsiębiorstwa – jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t. j. Dz.U. z 2022 r., poz. 931 ze zm.), zwanej dalej ustawą:

Opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług zwanym dalej „podatkiem”, podlegają:

1. odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju;

2. eksport towarów;

3. import towarów na terytorium kraju;

4. wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem na terytorium kraju;

5. wewnątrzwspólnotową dostawa towarów.

Stosownie do postanowień zawartych w art. 6 pkt 1 ustawy:

Przepisów ustawy nie stosuje się do transakcji zbycia przedsiębiorstwa lub zorganizowanej części przedsiębiorstwa.

Zgodnie z art. 2 pkt 6 ustawy:

Przez towary rozumie się rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii.

Zgodnie z art. 7 ust. 1 ustawy:

W myśl art. 8 ust. 1 ustawy:

Przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

1. przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;

2. zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;

3. świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.

Pojęcie „transakcja zbycia” należy rozumieć w sposób zbliżony do terminu „dostawa towarów” w ujęciu art. 7 ust. 1 ustawy, tzn. „zbycie” obejmuje wszelkie czynności, w ramach których następuje przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel, np. sprzedaż, zamianę, darowiznę, przeniesienie własności w formie wkładu niepieniężnego, czyli aportu.

Zgodnie z art. 55¹ ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t. j. Dz.U. z 2022 r., poz. 1360, ze. zm.):

Przedsiębiorstwo jest zorganizowanym zespołem składników niematerialnych i materialnych przeznaczonym do prowadzenia działalności gospodarczej.

Obejmuje ono w szczególności:

1. oznaczenie indywidualizujące przedsiębiorstwo lub jego wyodrębnione części (nazwa przedsiębiorstwa),

2. własność nieruchomości lub ruchomości, w tym urządzeń, materiałów, towarów i wyrobów, oraz inne prawa rzeczowe do nieruchomości lub ruchomości,

3. prawa wynikające z umów najmu i dzierżawy nieruchomości lub ruchomości oraz prawa do korzystania z nieruchomości lub ruchomości wynikające z innych stosunków prawnych,

4. wierzytelności, prawa z papierów wartościowych i środki pieniężne,

5. koncesje, licencje i zezwolenia,

6. patenty i inne prawa własności przemysłowej,

7. majątkowe prawa autorskie i majątkowe prawa pokrewne,

8. tajemnice przedsiębiorstwa,

9. księgi i dokumenty związane z prowadzeniem działalności gospodarczej.

W myśl art. 55² ww. ustawy:

Czynność prawna mająca za przedmiot przedsiębiorstwo obejmuje wszystko, co wchodzi w skład przedsiębiorstwa, chyba że co innego wynika z treści czynności prawnej albo z przepisów szczególnych.

Jak wynika z powyższych przepisów, przedsiębiorstwo jako przedmiot zbycia, musi zatem stanowić całość pod względem organizacyjnym i funkcjonalnym. Składniki materialne i niematerialne wchodzące w skład przedsiębiorstwa powinny pozostawać ze sobą we wzajemnych relacjach w ten sposób, aby można mówić o nich jako o zespole, a nie zbiorze pewnych elementów. Istotne jest, aby w zbywanym przedsiębiorstwie zachowane zostały funkcjonalne związki pomiędzy poszczególnymi składnikami, tak żeby przekazana masa majątkowa mogła posłużyć kontynuowaniu określonej działalności gospodarczej.

Zbycie przedsiębiorstwa w rozumieniu art. 6 pkt 1 ustawy, ma miejsce wówczas, gdy cały majątek przedsiębiorstwa przechodzi na własność nabywcy, który kontynuuje działalność gospodarczą zbywcy. Podkreślić należy przy tym, że kontynuacja działalności przez nabywcę jest warunkiem wyłączenia spod działania ustawy zbycia przedsiębiorstwa.

Przepis art. 2 pkt 27e ustawy o VAT stanowi, że:

Pod pojęciem zorganizowanej części przedsiębiorstwa rozumie się organizacyjnie i finansowo wyodrębniony w istniejącym przedsiębiorstwie zespół składników materialnych i niematerialnych, w tym zobowiązania, przeznaczonych do realizacji określonych zadań gospodarczych, który zarazem mógłby stanowić niezależne przedsiębiorstwo samodzielnie realizujące te zadania.

Zorganizowana część przedsiębiorstwa, jako przedmiot zbycia, musi stanowić całość pod względem organizacyjnym i funkcjonalnym, co oznacza, że najistotniejsze dla przedmiotowego zagadnienia jest ustalenie, czy przenoszony majątek stanowi na tyle zorganizowany kompleks praw, obowiązków i rzeczy, że zdolny jest do realizacji zadań gospodarczych przypisywanych przedsiębiorstwu. Podstawowym wymogiem dla uznania, że transakcja dotyczy zorganizowanej części przedsiębiorstwa jest więc to, aby stanowiła ona zespół składników materialnych i niematerialnych (w tym zobowiązań). Kolejnym warunkiem jest wydzielenie tego zespołu w istniejącym przedsiębiorstwie. Wydzielenie to ma zachodzić na trzech płaszczyznach: organizacyjnej, finansowej i funkcjonalnej (przeznaczenie do realizacji określonych zadań gospodarczych).

Zaznaczenia wymaga, że definicja zorganizowanej części przedsiębiorstwa, zawarta w przepisie art. 2 pkt 27e ustawy, nie jest definicją samoistną, lecz należy rozpatrywać ją m.in. w kontekście uregulowań art. 6 pkt 1 ustawy, który wyłącza z opodatkowania podatkiem od towarów i usług zbycie składników majątkowych i niemajątkowych uprzednio wyodrębnionych organizacyjnie i finansowo w istniejącym przedsiębiorstwie, przeznaczonych do realizacji określonych zadań gospodarczych, nie dotyczy zaś zbycia poszczególnych składników majątkowych przedsiębiorstwa.

O tym, czy nastąpiło zbycie zorganizowanej części przedsiębiorstwa decydują każdorazowo okoliczności faktyczne związane z konkretną transakcją. Podatnik obowiązany jest do prawidłowego określenia przedmiotu opodatkowania, co wiąże się z koniecznością prawidłowego zdefiniowania dokonywanej czynności.

Jak stanowi art. 19 Dyrektywy 2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L 347 str. 1, ze zm.):

W przypadku przekazania, odpłatnie lub nieodpłatnie lub jako aportu do spółki całości lub części majątku, państwa członkowskie mogą uznać, że dostawa towarów nie miała miejsca i że w takim przypadku osoba, której przekazano towary, będzie traktowana jako następca prawny przekazującego. W przypadkach gdy odbiorca nie podlega w pełni opodatkowaniu, państwa członkowskie mogą przedsięwziąć środki niezbędne w celu uniknięcia zakłóceń konkurencji. Mogą także przyjąć wszelkie niezbędne środki, aby zapobiec uchylaniu się od opodatkowania lub unikaniu opodatkowania poprzez wykorzystanie przepisów niniejszego artykułu.

Z powyższego przepisu wynika, że wprowadza on, tak samo jak ma to miejsce w ustawie o podatku od towarów i usług, możliwość wyłączenia z zakresu opodatkowania przekazania całości lub części majątku przedsiębiorstwa.

Zakres powyższego wyłączenia zdefiniował w wyrokach Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej. W wyroku z dnia 27 listopada 2003 r. sprawa C-497/01, Zita Modes Sarl stwierdził, że celem ww. opcji jest uproszczenie rozliczeń związanych z przeniesieniem majątku przedsiębiorstwa lub jego części, bądź wniesieniem ich aportem. W wyroku tym przyjęto, że jeżeli państwo członkowskie wprowadziło do swojego systemu VAT opcję zawartą w pierwszym zdaniu art. 5 ust. 8 Szóstej Dyrektywy uznając, że w przypadku wydania całości majątku nie ma miejsca dostawa towarów w rozumieniu regulacji VAT, to zasada ta ma zastosowanie – nie wyłączając możliwości ograniczenia jej stosowania do okoliczności zawartych w zdaniu drugim tego samego paragrafu – do każdego wydania przedsiębiorstwa lub samodzielnej części przedsiębiorstwa, włączając składniki materialne i niematerialne, które łącznie stanowią przedsiębiorstwo lub część przedsiębiorstwa, mogącego samodzielnie prowadzić działalność gospodarczą. Nabywca musi jednak wyrazić zamiar dalszego prowadzenia nabytego przedsiębiorstwa lub jego części, a nie jego bezpośredniej likwidacji i sprzedaży zapasów. TSUE wskazał, że biorąc pod uwagę cel dyrektywy, pojęcia w niej użyte powinny być interpretowane w sposób jednolity i niezależny (autonomiczny), uwzględniając kontekst i cel regulacji. W wyroku tym, dokonując wykładni funkcjonalnej art. 5 ust. 8 Szóstej Dyrektywy, TSUE uznał, że celem wyłączenia zbycia przedsiębiorstwa z opodatkowania jest zapewnienie neutralności podatkowej takiej czynności, która obciążając stronę istotnym zobowiązaniem podatkowym i tak rodziłaby prawo do odliczenia lub zwrotu podatku naliczonego. Trybunał podkreślił, że przeniesienie, o jakim mowa w art. 19 Dyrektywy 2006/112/WE, dotyczy między innymi części przedsiębiorstwa, a istotne znaczenie ma funkcjonalne powiązanie składników majątkowych umożliwiające realizację określonego zadania gospodarczego.

Prawo dopuszcza, aby własność tej samej rzeczy przysługiwała niepodzielnie kilku osobom. Na tym polega współwłasność w świetle art. 195 ustawy Kodeks cywilny (t. j. Dz.U. z 2022 r., poz. 1360, ze. zm.). Współwłasność nie jest instytucją samodzielną, lecz stanowi odmianę własności i charakteryzuje się tym, że własność rzeczy (ruchomej lub nieruchomej) przysługuje kilku podmiotom. Do współwłasności stosuje się – jeśli co innego nie wynika z przepisów poświęconych specjalnie tej instytucji – przepisy odnoszące się do własności.

Współwłaścicielom przysługują idealne udziały we wspólnym prawie własności. Współwłasność przedstawia się zatem jako prawo własności składające się z zespolonych udziałów (Edward Gniewek, „Kodeks cywilny. Księga Druga. Własność i inne prawa rzeczowe”. Komentarz, Zakamycze 2001, komentarz do art. 195).

W konsekwencji współwłasność nie cechuje się fizycznym rozgraniczeniem własności w określonej rzeczy. Nie można przypisać jej określonego fizycznego składnika w rzeczy wspólnej.

Należy zatem uznać, że udział każdego ze współwłaścicieli jest ze swej istoty szczególną postacią prawną własności.

Jak stanowi art. 196 § 1 i § 2 Kodeksu cywilnego:

Współwłasność jest albo współwłasnością w częściach ułamkowych, albo współwłasnością łączną.

Współwłasność łączną regulują przepisy dotyczące stosunków, z których ona wynika. Do współwłasności w częściach ułamkowych stosuje się przepisy niniejszego działu.

Zgodnie z art. 198 Kodeksu cywilnego:

W przypadku współwłasności w częściach ułamkowych każdy ze współwłaścicieli ma określony ułamkiem udział w rzeczy. Udział wyraża zakres uprawnień współwłaściciela względem rzeczy wspólnej. Współwłaściciel ma względem swego udziału pozycję wyłącznego właściciela. Ze względu na charakter udziału, jako wyłącznego prawa współwłaściciela, zasadą jest, że każdy ze współwłaścicieli może rozporządzać swoim udziałem bez zgody pozostałych współwłaścicieli.

Art. 863 § 1 i § 2 Kodeksu cywilnego wskazuje, że:

Wspólnik nie może rozporządzać udziałem we wspólnym majątku wspólników ani udziałem w poszczególnych składnikach tego majątku.

Stosownie więc do treści przywołanego art. 196 § 1 Kodeksu, współwłasność jest albo współwłasnością w częściach ułamkowych, albo współwłasnością łączną. W przypadku współwłasności określonej w częściach ułamkowych, każdy ze współwłaścicieli ma określony ułamkiem udział. Podkreślić należy, że współwłaściciel ma względem swego udziału pozycję wyłącznego właściciela. Ze względu na charakter udziału, każdy ze współwłaścicieli może rozporządzać swoim udziałem bez zgody pozostałych współwłaścicieli (art. 198 Kodeksu cywilnego). Rozporządzanie udziałem polega na tym, że współwłaściciel może zbyć swój udział.

Natomiast, wspólnością łączną określane są takie stosunki prawne, w których pewne prawo przysługuje kilku osobom łącznie w ten sposób, że żadna z nich nie ma określonego udziału w tym prawie. W związku z tym żaden ze współuprawnionych nie może samodzielnie rozporządzać udziałem jak długo wspólność istnieje. Cechą tej wspólności jest również to, że żaden z współuprawnionych nie może żądać jej zniesienia, dopóki nie zostanie „rozwiązana umowa” ustanawiająca wspólność. Jako przykład takiej wspólności wymienić można wspólność ustawową między małżonkami (art. 35 i 41 § 3 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego) czy majątek spółki (art. 863 kodeksu cywilnego).

Jak już wskazano wyżej, zbycie przedsiębiorstwa w rozumieniu art. 6 pkt 1 ustawy, ma miejsce wówczas, gdy cały majątek przedsiębiorstwa przechodzi na własność nabywcy, który kontynuuje działalność gospodarczą zbywcy.

Z opisu sprawy wynika, że rodzice jako darczyńcy zamierzają dokonać darowizny przedsiębiorstwa prowadzonego przez ojca obdarowanych w formie jednoosobowej działalności gospodarczej. Małżonkowie jako darczyńcy planują dokonać darowizny przedsiębiorstwa na rzecz trójki swoich dzieci, które zamierzają przyjąć przedsiębiorstwo jako wspólnicy spółki cywilnej działający łącznie, którą w tym celu zawiążą.

Przedmiot darowizny będzie stanowił majątek spółki cywilnej i dalsza działalność tego przedsiębiorstwa prowadzona będzie przez obdarowanych w formie założonej przez nich spółki cywilnej. Każdy ze wspólników - obdarowanych - będzie uczestniczył w spółce cywilnej w zyskach i stratach w częściach równych, czyli w 1/3. Utworzona spółka cywilna będzie czynnym podatnikiem podatku od towarów i usług.

Darczyńca - będący czynnym podatnikiem podatku VAT - dokonuje odpisów amortyzacyjnej od środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych wchodzących w skład przedsiębiorstwa, które są wykorzystywane w całości do działalności opodatkowanej podatkiem od towarów i usług.

W skład przedsiębiorstwa wchodzą poniższe środki trwałe: grunt, budynek, magazyn plandekowy 1, magazyn plandekowy 2, zgrzewarka (…), maszyna do produkcji (…), maszyna do wydmuchu folii (…), panele fotowoltaiczne (…) kW, (…), (…), kompresor (…) , prasa do (…), wytłaczarka foli, wytłaczarka foli, zgrzewarka, wytłaczarka, zestaw (…), urządzenie folia (…), linia do produkcji folii, maszyna do nadruku na folii, zgrzewarka (…), monitoring, (…).

Obecnie w przedsiębiorstwie wykorzystywana jest też licencja na oprogramowanie do fakturowania. Licencja jest każdorazowo udzielana na rok. Ze względu na niską wartość została zaliczona do kosztów pozostałych i nie była amortyzowana jednorazowo.

Część środków trwałych została zamortyzowana w całości, część środków trwałych nadal jest amortyzowana.

Obdarowani zamierzają kontynuować działalność otrzymanego w darowiźnie przedsiębiorstwa w ramach nowoutworzonej spółki cywilnej, tym samym przyjąć, że cała działalność spółki cywilnej będzie opodatkowana podatkiem od towarów i usług, jak ma to obecnie miejsce w przypadku działalności darczyńcy.

W uzupełnieniu wniosku wskazali Państwo, że:

-Wszystkie składniki materialne i niematerialne przedsiębiorstwa darczyńcy zostaną przekazane umową darowizny.

-Obdarowani przejmą pracowników zatrudnionych w przedsiębiorstwie w trybie art. 23¹ Kodeksu pracy.

-Istnieje możliwość kontynuowania działalności w takim samym zakresie w jakim działalność jest prowadzona przez darczyńcę wyłącznie w oparciu o przedmiot darowizny. Nie będzie konieczne angażowanie przez obdarowanych innych składników majątku (niebędących składnikiem darowizny) i nie będzie konieczne podejmowanie dodatkowych działań faktycznych lub prawnych niezbędnych do prowadzenia działalności w oparciu o przejęte składniki.

-Przedmiot darowizny na dzień planowanej transakcji będzie stanowił zespół składników materialnych i niematerialnych, za pomocą których darczyńca prowadził dotychczas przedsiębiorstwo w ramach jednoosobowej działalności gospodarczej, realizując określone zadania gospodarcze, a obdarowani zamierzają-jako wspólnicy spółki cywilnej - kontynuować tę działalność w takim samym zakresie i w oparciu o te same składniki materialne i niematerialne oraz przejmując pracowników dotychczas zatrudnianych przez darczyńcę.

-Przedmiot darowizny na dzień planowanej transakcji będzie stanowił zespół składników materialnych i niematerialnych, który wraz ze zobowiązaniami, za które obdarowani będą odpowiadać solidarnie z darczyńcą, mógłby stanowić niezależne przedsiębiorstwo samodzielnie realizujące określone zadania gospodarcze.

Państwa wątpliwości dotyczą w pierwszej kolejności ustalenia, czy darowizna rodziców, przedmiotem której będą wszystkie składniki materialne oraz niematerialne wchodzące w skład przedsiębiorstwa, na rzecz trójki dzieci, które zamierzają kontynuować działalność gospodarczą przy wykorzystaniu powyższych składników jako wspólnicy spółki cywilnej oraz przejmując wszystkich pracowników zatrudnionych dotychczas przez darczyńcę, będzie podlegać opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, czy też przedmiotowa transakcja będzie zbyciem przedsiębiorstwa w rozumieniu przepisów art. 6 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług.

Jak wynika z przedstawionego opisu, przedmiotem planowanej darowizny jest przeniesienie całego przedsiębiorstwa na rzecz spółki cywilnej, którą dzieci darczyńcy zamierzają przyjąć działając już jako wspólnicy nowoutworzonej spółki cywilnej. Przedmiot darowizny będzie stanowił majątek spółki cywilnej i dalsza działalność tego przedsiębiorstwa prowadzona będzie przez obdarowanych w formie założonej przez nich spółki cywilnej.

Należy wskazać w tym miejscu, że na gruncie podatku VAT podatnikiem jest spółka cywilna, a nie jej wspólnicy. Jeżeli zatem w przedmiotowej sprawie dzieci darczyńcy dla czynności darowizny będą działać jako wspólnicy spółki cywilnej i na jej rzecz - czyli, jak wprost wskazali Zainteresowani w opisie sprawy - nabędą przedsiębiorstwo na gruncie podatku VAT jako spółka cywilna, to darowizna ta będzie wyłączona z opodatkowania.

Przedmiot darowizny na dzień planowanej transakcji będzie stanowił zespół składników materialnych i niematerialnych, który wraz ze zobowiązaniami, za które obdarowani będą odpowiadać solidarnie z darczyńcą, mógłby stanowić niezależne przedsiębiorstwo w rozumieniu art. 55¹ Kodeksu cywilnego.

Mając na uwadze całokształt przedmiotowej sprawy należy uznać, że spełnione zostaną wspomniane powyżej warunki dotyczące zbycia przedsiębiorstwa gdyż cały majątek przedsiębiorstwa przechodzi na własność nabywców, a obdarowani zamierzają - jako wspólnicy spółki cywilnej - kontynuować tę działalność w takim samym zakresie jak darczyńca i w oparciu o te same składniki materialne i niematerialne oraz przejmując pracowników dotychczas zatrudnianych przez darczyńcę.

W związku z powyższym w analizowanej sprawie dojdzie do zbycia przedsiębiorstwa na rzecz spółki cywilnej (w imieniu i na rzecz której działać będą jej wspólnicy, czyli dzieci darczyńcy), a tym samym transakcja, na mocy której dojdzie do jego przekazania będzie mogła korzystać z wyłączenia określonego w art. 6 ust. 1 ustawy.

Ponadto w związku z planowaną darowizną przedsiębiorstwa, mają Państwo wątpliwości dotyczące obowiązku dokonania korekty podatku naliczonego przez Spółkę cywilną, w sytuacji gdy obowiązek taki nie obciążał darczyńcy będącego ojcem obdarowanych oraz obowiązku dokonania korekty podatku naliczonego przez darczyńcę przedsiębiorstwa.

Podstawowe zasady dotyczące odliczania podatku naliczonego zostały sformułowane w art. 86 ust. 1 ustawy:

W zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi, o którym mowa w art. 15, przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, z zastrzeżeniem art. 114, art. 119 ust. 4, art. 120 ust. 17 i 19 oraz art. 124.

Stosownie do treści art. 86 ust. 2 pkt 1 ustawy:

Kwotę podatku naliczonego stanowi suma kwot podatku wynikających z faktur otrzymanych przez podatnika z tytułu:

a) nabycia towarów i usług,

b) dokonania całości lub części zapłaty przed nabyciem towaru lub wykonaniem usługi.

Wyjaśnić w tym miejscu należy, że w systemie podatku od towarów i usług obowiązuje zasada odliczenia niezwłocznego co oznacza, że podatnik w momencie nabycia towarów lub usług winien dokonać ich kwalifikacji do określonych rodzajów sprzedaży.

Należy zauważyć, że w sytuacji, gdy już po złożeniu rozliczenia zmieniły się okoliczności mające wpływ na odliczenie całości lub części podatku naliczonego, powstaje konieczność dokonania jego korekty.

Zasady dotyczące sposobu i terminu dokonywania korekty podatku naliczonego oraz podmiotu zobowiązanego do ich dokonania zostały określone w art. 91 ustawy o podatku od towarów i usług.

Zgodnie z art. 91 ust. 1 ustawy o VAT:

Po zakończeniu roku, w którym podatnikowi przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, o którym mowa w art. 86 ust. 1, jest on obowiązany dokonać korekty kwoty podatku odliczonego zgodnie z art. 90 ust. 2-10a, z uwzględnieniem proporcji obliczonej w sposób określony w art. 90 ust. 2-6, 10 lub 10a lub przepisach wydanych na podstawie art. 90 ust. 11 i 12, dla zakończonego roku podatkowego.

W myśl art. 91 ust. 2 ustawy o VAT:

W przypadku towarów i usług, które na podstawie przepisów o podatku dochodowym są zaliczane przez podatnika do środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych podlegających amortyzacji, a także gruntów i praw wieczystego użytkowania gruntów, jeżeli zostały zaliczone do środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych nabywcy, z wyłączeniem tych, których wartość początkowa nie przekracza 15 000 zł, korekty, o której mowa w ust. 1, podatnik dokonuje w ciągu 5 kolejnych lat, a w przypadku nieruchomości i praw wieczystego użytkowania gruntów - w ciągu 10 lat, licząc od roku, w którym zostały oddane do użytkowania. Roczna korekta w przypadku, o którym mowa w zdaniu pierwszym, dotyczy jednej piątej, a w przypadku nieruchomości i praw wieczystego użytkowania gruntów - jednej dziesiątej kwoty podatku naliczonego przy ich nabyciu lub wytworzeniu. W przypadku środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, których wartość początkowa nie przekracza 15 000 zł, przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio, z tym że korekty dokonuje się po zakończeniu roku, w którym zostały oddane do użytkowania.

Szczegółowy sposób dokonywania korekty określa art. 91 ust. 3-9 ustawy.

W myśl art. 91 ust. 9 ustawy o VAT:

W przypadku transakcji zbycia przedsiębiorstwa lub zorganizowanej części przedsiębiorstwa korekta określona w ust. 1-8 jest dokonywana przez nabywcę przedsiębiorstwa lub nabywcę zorganizowanej części przedsiębiorstwa.

Oznacza to, że zbycie przedsiębiorstwa lub zorganizowanej części przedsiębiorstwa, o której mowa w art. 6 pkt 1, pozostaje bez wpływu na wcześniejsze odliczenia podatku naliczonego dokonane przez zbywcę na podstawie art. 86 ust. 1 w związku z zakupami, które służyły do wykonania czynności opodatkowanych w zbywanym przedsiębiorstwie.

Skoro jak wynika z opisu sprawy w analizowanym przypadku przedmiotem darowizny będzie przedsiębiorstwo w rozumieniu art. 55¹ k.c., to czynność ta będzie wyłączona ze stosowania przepisów ustawy o VAT i tym samym nie będzie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Mając na uwadze powyższe należy stwierdzić, że planowana czynność zbycia przedsiębiorstwa w drodze darowizny na rzecz spółki cywilnej, która będzie kontynuowała działalność wykonywaną dotychczas przez przejęte przedsiębiorstwo, nie spowoduje w świetle art. 91 ust. 9 ustawy, obowiązku dokonania przez darczyńcę korekty podatku naliczonego, odliczonego w związku z nabyciem składników majątkowych wchodzących w skład przedsiębiorstwa, tj. materiałów, towarów, wyposażenia i środków trwałych.

Obowiązek dokonania ewentualnych korekt podatku naliczonego - zgodnie z art. 91 ust. 9 ustawy, będzie ciążył na nabywcy ww. przedsiębiorstwa.

Jednakże, w przedmiotowej sytuacji, gdzie darczyńca prowadzi wyłącznie sprzedaż opodatkowaną i nie był zobowiązany do dokonywania korekt, o których mowa w cyt. art. 91 ust. 1-8 ustawy o VAT, to również nabywca przedsiębiorstwa (Spółka cywilna), prowadząc wyłącznie sprzedaż opodatkowaną, nie będzie zobowiązany do dokonywania korekty podatku naliczonego, stosownie do postanowień art. 91 ust. 9 ustawy o VAT.

Podsumowując Państwa stanowisko w zakresie pytań oznaczonych we wniosku nr 1, 4 i 5, oceniono jako prawidłowe.

Dodatkowe informacje

W zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych, podatku od czynności cywilnoprawnych, podatku od spadków i darowizn zostały wydane osobne rozstrzygnięcia.

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, które Państwo przedstawili i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.

Zgodnie z art. 14b § 3 Ordynacji podatkowej, składający wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej obowiązany jest do wyczerpującego przedstawienia zaistniałego stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego. Organ podatkowy jest ściśle związany przedstawionym we wniosku stanem faktycznym/opisem zdarzenia przyszłego. Zainteresowany ponosi ryzyko związane z ewentualnym błędnym lub nieprecyzyjnym przedstawieniem we wniosku opisu sprawy. Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, o ile rzeczywisty stan sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie ze stanem podanym przez Wnioskodawcę w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy lub stanu prawnego, udzielona odpowiedź traci swą aktualność. Równocześnie w przypadku, gdy w toku postępowania podatkowego, kontroli podatkowej, bądź kontroli celno-skarbowej zostanie określony odmienny stan sprawy, interpretacja nie wywoła w tym zakresie skutków prawnych.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego. Z funkcji ochronnej będą mogli skorzystać Ci z Państwa, którzy zastosują się do interpretacji.

Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:

1) z zastosowaniem art. 119a;

2) w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;

3) z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację przez Zainteresowanego, który jest stroną postępowania

Pan A (Zainteresowany będący stroną postępowania – art. 14r § 2 Ordynacji podatkowej) ma prawo wnieść skargę na tę interpretację indywidualną do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 259 ze zm.; dalej jako „PPSA”).  

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

-w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

-w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a, art. 14b § 1 i art. 14r ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa.