Temat interpretacji
Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach zauważa, iż kwestie bezumownego korzystania z cudzej rzeczy regulują przepisy art. 224, 225 oraz 674 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.). Jednakże stan faktyczny rozpoznawanej sprawy będzie decydował zawsze o zastosowaniu odpowiedniego przepisu w sprawie.
W warunkach określonych normą art. 224 i 225 K. c. właścicielowi przysługuje roszczenie o wynagrodzenie za korzystanie z jego rzeczy.
Z art. 659 K.c. wynika, że przez umowę najmu wynajmujący zobowiązuje się oddać najemcy rzecz do używania, a najemca zobowiązuje się płacić wynajmującemu umówiony czynsz. W sytuacji zatem rozwiązania umowy najmu ustaje łączący strony stosunek najmu, co powoduje po stronie najemcy obowiązek oddania przedmiotu najmu. Do chwili wydania tegoż przedmiotu zachodzi po stronie byłego najemcy tzw. bezumowne korzystanie z rzeczy. Zapłata w tym przypadku określonej kwoty pieniężnej wiąże się z prawem żądania naprawienia wynikłej dla właściciela rzeczy szkody z tytułu bezprawnego używania rzeczy. Żądane wynagrodzenie (roszczenie pieniężne) stanowi w istocie odszkodowanie.
Odszkodowanie zaś nie jest żadną z czynności wymienionych w art. 5 ustawy o podatku od towarów i usług, który określa przedmiot opodatkowania. Odszkodowania nie można traktować więc ani jako dostawy towarów ani świadczenia usług. Dlatego też uzyskane odszkodowanie od osób zajmujących bezprawnie lokal (lub teren) nie jest czynnością podlegającą opodatkowaniu podatkiem VAT, co uniemożliwia dokumentowanie jej fakturą VAT.
Od tak rozumianego bezumownego korzystania z rzeczy należy jednak odróżnić tzw. milczące przedłużenie umowy najmu.
W myśl przepisu art. 674 K.c., jeżeli po upływie terminu oznaczonego w umowie albo w wypowiedzeniu najemca używa nadal rzeczy za zgodą wynajmującego, poczytuje się w razie wątpliwości, że najem został przedłużony na czas nieoznaczony.
W przypadku milczącego przedłużenia umowy najmu, o którym mowa wyżej mamy więc do czynienia ze świadczeniem usługi w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535).
W myśl art. 29 ust. 1 cyt. ustawy o podatku VAT podstawę opodatkowania stanowić będzie obrót, rozumiany jako kwota należna z tytułu sprzedaży, pomniejszona o kwotę podatku należnego. Obowiązek podatkowy z tytułu świadczenia usług najmu powstanie na zasadach określonych w art. 19 ust. 13 pkt 4 ustawy o VAT. W tej sytuacji zastosowanie będą miały także przepisy art. 106 ust. 1 ustawy oraz § 12 ust. 1 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 27.04.2004 r. w sprawie zwrotu podatku niektórym podatnikom, zaliczkowego zwrotu podatku, zasad wystawiania faktur, sposobu ich przechowywania oraz listy towarów i usług, do których nie mają zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 97, poz. 971).