Podatek od towarów i usług w zakresie zwolnienie od podatku usług pośrednictwa ubezpieczeniowego (subagent). - Interpretacja

Interpretacja indywidualna z dnia 06.10.2011, sygn. ILPP2/443-1051/11-2/MN, Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu

Temat interpretacji

Podatek od towarów i usług w zakresie zwolnienie od podatku usług pośrednictwa ubezpieczeniowego (subagent).

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) oraz § 2 i § 6 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Spółki Akcyjnej, przedstawione we wniosku z dnia 27 czerwca 2011 r. (data wpływu 8 lipca 2011 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie zwolnienia od podatku świadczonych usług jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 8 lipca 2011 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie zwolnienia od podatku świadczonych usług.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny.

Wnioskodawca jest podmiotem posiadającym status agenta ubezpieczeniowego w rozumieniu przepisów ustawy z 22 maja 2003 r. o pośrednictwie ubezpieczeniowym (Dz. U Nr 124, poz. 1154 ze zm.; dalej: ustawa o pośrednictwie ubezpieczeniowym). Spółka spełnia warunki określone przepisami tej ustawy dla wykonywania czynności agencyjnych oraz jest wpisana do rejestru agentów ubezpieczeniowych.

Spółka zawarła umowę o współpracy z P Sp. z o.o., tj. podmiotem będącym również agentem ubezpieczeniowym (zwanym dalej: Agentem Ubezpieczeniowym). Agent Ubezpieczeniowy działa na podstawie umowy agencyjnej z zakładami ubezpieczeń i wykonuje w ich imieniu lub na ich rzecz czynności agencyjne. Na mocy umowy zawartej pomiędzy Wnioskodawcą i Agentem Ubezpieczeniowym (dalej: Umowa o współpracę), Spółka przejęła od Agenta Ubezpieczeniowego znaczną część czynności wykonywanych przez Agenta Ubezpieczeniowego na rzecz lub w imieniu zakładów ubezpieczeń (dalej: Zakładów Ubezpieczeń), a dotyczących zawierania oraz wykonywania umów ubezpieczeniowych.

Usługi wykonywane przez Spółkę w ramach Umowy o współpracę obejmują:

pozyskiwanie klientów Zakładów Ubezpieczeń poprzez informowanie ich o dostępnych pakietach ubezpieczenia,
wykonywanie czynności przygotowawczych zmierzających do zawierania umów ubezpieczenia poprzez przedstawianie klientom szczegółowych warunków oferty ubezpieczenia, zbieranie informacji o przedmiocie ubezpieczenia, pomoc w wypełnianiu formularzy ubezpieczenia i przekazywanie ich Agentowi Ubezpieczeniowemu,
wykonywanie czynności związanych z zawieraniem umów ubezpieczenia poprzez kompletowanie gotowych dokumentów ubezpieczenia polisy oraz wydawanie ich klientom,
uczestniczenie w administrowaniu i wykonywaniu umów ubezpieczenia poprzez kalkulowanie i informowanie klientów o wysokości należnej składki ubezpieczeniowej, informowanie klientów o zakresie oraz przebiegu ubezpieczenia, udostępnianie stosownych dokumentów niezbędnych do wykonywania obowiązków związanych z obsługą ubezpieczeniową, pomoc przy likwidacji szkód.

W zamian za wykonywanie powyższych usług, Spółka otrzymuje od Agenta Ubezpieczeniowego comiesięczne wynagrodzenie. Wynagrodzenie to kalkulowane jest jako określony procent zainkasowanej składki z tytułu umów ubezpieczeniowych.

wybrać pakiet ubezpieczenia oferowany przez Spółkę (w ramach współpracy z Agentem Ubezpieczeniowym) lub
nie zdecydować się na pakiet ubezpieczenia oferowany przez Spółkę, lecz skorzystać z innej oferty ubezpieczenia (np. oferty innego ubezpieczyciela lub agenta ubezpieczeniowego), pod warunkiem, że jest ona zgodna z określonymi przez Spółkę parametrami.

W przypadku wyboru przez leasingobiorcę pakietu oferowanego przez Spółkę, Wnioskodawca jest odpowiedzialny (na mocy Umowy o współpracę zawartej z Agentem Ubezpieczeniowym) za wykonanie czynności nakierowanych na zawarcie i wykonywanie umowy ubezpieczenia (wskazanych powyżej).

Z uwagi na fakt, iż Wnioskodawca jako leasingodawca (finansujący) jest jednocześnie właścicielem przedmiotu leasingu, zależy mu na tym, aby w przypadku ewentualnej szkody (powstania zdarzenia objętego ubezpieczeniem) otrzymać środki, które mu taką szkodę pokryją bezpośrednio od Zakładu Ubezpieczeń (co dodatkowo zabezpiecza jego interesy). Dlatego też, w stanie faktycznym będącym przedmiotem wniosku, w umowach ubezpieczenia przedmiotów leasingu, Spółka jest formalnie wskazana jako ubezpieczający i ubezpieczony. Konstrukcja taka zabezpiecza dodatkowo Wnioskodawcę przed ryzykiem wypowiedzenia umowy ubezpieczenia przez leasingobiorcę i zapewnia nieprzerwane ubezpieczenie przedmiotu leasingu przez cały okres trwania umowy leasingu. Jednocześnie jednak, ostatecznym beneficjentem ubezpieczenia w sensie ekonomicznym jest zawsze leasingobiorca (korzystający), ubezpieczenie zabezpiecza bowiem jego interesy (w przypadku ewentualnej szkody, leasingobiorca jest zobowiązany do jej pokrycia na rzecz Spółki; ubezpieczenie przesuwa ciężar ekonomiczny w zakresie pokrycia szkody na ubezpieczyciela).

To także leasingobiorca jako podmiot faktycznie korzystający z przedmiotu leasingu i będący ekonomicznym beneficjentem ubezpieczenia dokonuje wyboru ubezpieczenia, wyraża zgodę na zgłoszenie przedmiotu leasingu do wybranego ubezpieczenia oraz ponosi ciężar finansowy składki ubezpieczeniowej.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie.

Spółka wnosi o potwierdzenie, czy w przedstawionym stanie faktycznym usługi świadczone przez nią na rzecz Agenta Ubezpieczeniowego korzystają ze zwolnienia od podatku VAT...

Zdaniem Wnioskodawcy, w stanie faktycznym będącym przedmiotem wniosku, usługi wykonywane przez nią na rzecz Agenta Ubezpieczeniowego w ramach Umowy o współpracę korzystają ze zwolnienia od podatku VAT.

Czynności wykonywane przez Spółkę w ramach wskazanych usług stanowią bowiem usługę pośrednictwa w świadczeniu usług ubezpieczeniowych, zwolnioną od podatku VAT na gruncie art. 43 ust. 1 pkt 37 ustawy o VAT. Wniosek taki wynika z następujących okoliczności:

Spółka posiada status agenta ubezpieczeniowego i spełnia warunki uprawniające ją do prowadzenia działalności pośrednika ubezpieczeniowego wskazane w ustawie o pośrednictwie ubezpieczeniowym. Spełniony jest zatem warunek podmiotowy do uznania świadczonych przez Spółkę usług za usługi pośrednictwa ubezpieczeniowego.
Zakres czynności wykonywanych przez Spółkę w ramach usług świadczonych na rzecz Agenta Ubezpieczeniowego obejmuje czynności podejmowane w związku z zawieraniem i wykonywaniem umów ubezpieczenia, czyli działania, które wchodzą w zakres usługi wykonywanej przez pośredników ubezpieczeniowych. Spełniony jest zatem warunek przedmiotowy do uznania świadczonych przez Spółkę usług za usługi pośrednictwa ubezpieczeniowego.
Klasyfikacji wykonywanej przez Wnioskodawcę usługi nie zmienia fakt, iż jej bezpośrednim beneficjentem jest inny Agent Ubezpieczeniowy (który działa na podstawie umowy agencyjnej z zakładami ubezpieczeń), a nie bezpośrednio Zakład Ubezpieczeń. Z orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (dalej: TSUE lub Trybunał) wynika bowiem jednoznacznie, iż za usługę pośrednictwa w świadczeniu usług ubezpieczeniowych należy uznać także usługi, które są świadczone przez podatnika pośrednio na rzecz zakładu ubezpieczeń, tj. za pośrednictwem innego agenta ubezpieczeniowego.

Poniżej Spółka przedstawia rozwinięcie swojej argumentacji.

Uwagi ogólne

Zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 37 ustawy o VAT, zwolnione z VAT są usługi ubezpieczeniowe, usługi reasekuracyjne i usługi pośrednictwa w świadczeniu usług ubezpieczeniowych i reasekuracyjnych, a także usługi świadczone przez ubezpieczającego w zakresie zawieranych przez niego umów ubezpieczenia na cudzy rachunek, z wyłączeniem zbywania praw nabytych w związku z wykonywaniem umów ubezpieczenia i umów reasekuracji.

Wskazany przepis stanowi implementację do polskich przepisów o VAT art. 135 pkt 1 Dyrektywy 2006/112/WE Rady z 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (dalej: Dyrektywa VAT), zgodnie z którym państwa członkowskie zwalniają z VAT transakcje ubezpieczeniowe i reasekuracyjne, wraz z usługami pokrewnymi świadczonymi przez brokerów ubezpieczeniowych oraz agentów ubezpieczeniowych

Należy wskazać, iż zarówno ustawa o VAT, jak też Dyrektywa VAT nie definiują pojęć usługa pośrednictwa w świadczeniu usług ubezpieczeniowych oraz usługa pokrewna świadczona przez brokerów ubezpieczeniowych oraz agentów ubezpieczeniowych.

Dlatego też, w celu właściwego określenia czynności, które podlegają zwolnieniu z VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 37 ustawy o VAT, konieczne jest zdefiniowanie wskazanych pojęć. W tym celu należy odwołać się w szczególności do:

przepisów ustawy o pośrednictwie ubezpieczeniowym oraz
orzecznictwa TSUE dotyczącego usług świadczonych przez pośredników ubezpieczeniowych.

Analiza w tym zakresie wskazuje, iż dla uznania danej usługi za usługę pośrednictwa w świadczeniu usług ubezpieczeniowych spełnione powinny zostać następujące warunki:

Warunek podmiotowy, tj. usługodawca powinien być podmiotem zajmującym się profesjonalnie pośrednictwem ubezpieczeniowym.
Warunek przedmiotowy, tj. zakres usług wykonywanych przez usługodawcę powinien obejmować czynności, które nakierowane są na pozyskiwanie klientów i zawarcie umowy ubezpieczenia.
Istnienie odpowiednich stosunków (relacji) pomiędzy usługodawcą a ubezpieczycielem, przy czym stosunki te mogą mieć charakter pośredni.

W stanie faktycznym będącym przedmiotem wniosku spełnione są wszystkie wskazane warunki. Poniżej Spółka przedstawia szczegółową argumentację w tym zakresie.

Ad. 1 (warunek podmiotowy)

Zgodnie z art. 2 ust. 2 ustawy o pośrednictwie ubezpieczeniowym, pośrednictwo ubezpieczeniowe może być wykonywane wyłącznie przez agentów ubezpieczeniowych lub brokerów ubezpieczeniowych (z zastrzeżeniem art. 3 tej ustawy). Status agenta i brokera ubezpieczeniowego został natomiast szczegółowo uregulowany w dalszych przepisach wskazanej ustawy. Brzmienie art. 2 ust. 2 ustawy o pośrednictwie ubezpieczeniowym wskazuje zatem, iż działalność pośrednictwa ubezpieczeniowego może być wykonywana, zasadniczo, wyłącznie przez wyspecjalizowane, profesjonalne podmioty, które spełniają warunki określone we właściwych przepisach.

Przechodząc na grunt orzecznictwa TSUE należy wskazać, iż Trybunał w żadnym z wyroków nie wskazał wprost, iż ze zwolnienia z VAT dla usług pośrednictwa ubezpieczeniowego mogą korzystać wyłącznie podmioty posiadające status pośrednika ubezpieczeniowego (zgodnie z odpowiednimi przepisami danego państwa członkowskiego UE). Jednocześnie, Trybunał wskazywał, iż wskazane zwolnienie z VAT znajduje zastosowanie w odniesieniu do podmiotów prowadzących profesjonalnie działalność pośrednictwa. Stanowisko takie zostało wyrażone m.in. w orzeczeniu TSUE z 20 listopada 2003 r. w sprawie C-8/01 (Taksatorringen), w którym Trybunał wskazał, iż pojęcie usług pokrewnych, świadczonych przez brokerów i pośredników ubezpieczeniowych dotyczy świadczeń dokonywanych przez podmioty profesjonalnie zajmujące się tego typu czynnościami.

Reasumując, mając na uwadze fakt, iż na mocy polskich przepisów profesjonalną (zawodową) działalność w zakresie pośrednictwa ubezpieczeniowego mogą wykonywać agenci ubezpieczeniowi i brokerzy ubezpieczeniowi, zwolnienie z VAT dla usług pośrednictwa ubezpieczeniowego wskazane w art. 43 ust. 1 pkt 37 ustawy o VAT znajduje zastosowanie w szczególności do działalności wykonywanej przez podmioty posiadające taki status. Z uwagi na fakt, iż Spółka posiada status agenta ubezpieczeniowego (spełnia wskazane w ustawie o pośrednictwie ubezpieczeniowym warunki dla prowadzenia działalności w zakresie pośrednictwa ubezpieczeniowego), spełniony jest warunek podmiotowy do uznania świadczonych usług za usługi pośrednictwa w świadczeniu usług ubezpieczeniowych.

Ad. 2 (warunek przedmiotowy)

Zgodnie z art. 2 ust. 1 ustawy o pośrednictwie ubezpieczeniowym, pośrednictwo ubezpieczeniowe polega na wykonywaniu przez pośrednika za wynagrodzeniem czynności faktycznych lub czynności prawnych związanych z zawieraniem lub wykonywaniem umów ubezpieczenia.

Stosownie natomiast do brzmienia art. 4 pkt 1 wskazanej ustawy, czynności agencyjne wykonywane przez pośrednika ubezpieczeniowego polegają na: pozyskiwaniu klientów, wykonywaniu czynności przygotowawczych zmierzających do zawierania umów ubezpieczenia, zawieraniu umów ubezpieczenia oraz uczestniczeniu w administrowaniu i wykonywaniu umów ubezpieczenia, także w sprawach o odszkodowanie, jak również na organizowaniu i nadzorowaniu czynności agencyjnych.

Jak wynika z brzmienia wskazanych przepisów, zakres czynności wykonywanych przez pośrednika (agenta) ubezpieczeniowego został określony szeroko i obejmuje zarówno czynności faktyczne, jak i prawne podejmowane na etapie pozyskiwania klienta oraz zawierania umowy ubezpieczeniowej, a także na późniejszym etapie jej wykonywania (administrowania).

W tym zakresie należy wskazać, iż aspekt przedmiotowy usług pośrednictwa był również przedmiotem orzeczeń TSUE. Przykładowo, zgodnie ze stanowiskiem TSUE wyrażonym w sprawie C-453/05 (Volker Ludwig), działalność w zakresie pośrednictwa może obejmować między innymi wskazywanie potencjalnej stronie danej umowy okazji do zawarcia takiej umowy. Podobne stanowisko wyrażone zostało przez TSUE w wyroku w sprawie C-235/00 (CSC Financial Services). Co prawda powołane wyroki wydane zostały w kontekście pośrednictwa finansowego, niemniej analogiczne wnioski powinny mieć zastosowanie także do pośrednictwa ubezpieczeniowego.

Przekładając powyższe na sytuację Wnioskodawcy, należy wskazać, iż czynności wykonywane przez Spółkę w ramach usług świadczonych na rzecz Agenta Ubezpieczeniowego, tj.:

wyszukanie klientów (leasingobiorców, którzy zainteresowani są skorzystaniem z proponowanego przez Spółkę pakietu ubezpieczenia),
przekazanie leasingobiorcom informacji dotyczących zarówno możliwości wyboru proponowanego przez Spółkę pakietu ubezpieczenia, jaki i szczegółowych warunków takiego ubezpieczenia, oraz
zapewnienie kontaktu (przepływu informacji) pomiędzy leasingobiorcą a Zakładem Ubezpieczeń w zakresie dotyczącym m.in. informacji o przedmiocie ubezpieczenia,
uczestniczenie Spółki w administrowaniu umowami ubezpieczeniowymi

- bez wątpienia mieszczą się w zakresie przedmiotowym (i) czynności agencyjnych określonych na gruncie przepisów ustawy o pośrednictwie ubezpieczeniowym oraz (ii) czynności pośrednictwa ubezpieczeniowego wskazanych na gruncie orzecznictwa TSUE.

W konsekwencji należy uznać, iż spełniony jest warunek przedmiotowy do uznania świadczonych usług za usługi pośrednictwa w świadczeniu usług ubezpieczeniowych.

Ad. 3 (istnienie relacji z ubezpieczycielem)

Zgodnie ze stanowiskiem TSUE, przedstawionym m.in. w orzeczeniach Trybunału w sprawach C-124/07 (J.C.M. Beheer BV) oraz C-453/05 (Volker Ludwig), stosunki pośrednika z ubezpieczycielem mogą mieć charakter:

bezpośredni ma to miejsce w sytuacji, w której pośrednik (agent ubezpieczeniowy) świadczy usługi bezpośrednio na rzecz ubezpieczyciela (zakładu ubezpieczeń) lub
pośredni ma to miejsce w sytuacji, w której pośrednik (agent ubezpieczeniowy) świadczy usługi (pozostaje w stosunku) na rzecz innego pośrednika ubezpieczeniowego, który natomiast pozostaje w bezpośrednim stosunku z zakładem ubezpieczeń.

Jak wynika z treści wskazanych orzeczeń, w obu powyższych przypadkach usługi świadczone przez agenta ubezpieczeniowego (czy to bezpośrednio na rzecz zakładu ubezpieczeń, czy też za pośrednictwem innego agenta) korzystają ze zwolnienia z VAT.

Przekładając powyższe na sytuację Spółki, należy stwierdzić, iż Wnioskodawca w ramach usług świadczonych na podstawie Umowy o współpracę pozostaje w pośrednim stosunku z ubezpieczycielem (świadcząc usługi na rzecz Agenta Ubezpieczeniowego działającego w imieniu lub na rzecz ubezpieczyciela); rzeczywistym beneficjentem działań Spółki jest bowiem zawsze ubezpieczyciel.

Dlatego też, spełniony jest trzeci z warunków koniecznych do uznania świadczonych przez Spółkę usług za usługi pośrednictwa w świadczeniu usług ubezpieczeniowych.

Reasumując, w stanie faktycznym będącym przedmiotem wniosku należy uznać, iż usługi świadczone przez Spółkę na rzecz Agenta Ubezpieczeniowego w ramach Umowy o współpracę stanowią usługi pośrednictwa w świadczeniu usług ubezpieczeniowych, zwolnione z VAT na gruncie art. 43 ust. 1 pkt 37 ustawy o VAT.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t. j. Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054), zwanej dalej ustawą, opodatkowaniu ww. podatkiem podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Przez dostawę towarów, stosownie do art. 7 ust. 1 ustawy, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel ().

W myśl art. 8 ust. 1 ustawy, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 ().

Stosownie do art. 5a ustawy, towary lub usługi będące przedmiotem czynności, o których mowa w art. 5, wymienione w klasyfikacjach wydanych na podstawie przepisów o statystyce publicznej, są identyfikowane za pomocą tych klasyfikacji, jeżeli dla tych towarów lub usług przepisy ustawy lub przepisy wykonawcze wydane na jej podstawie powołują symbole statystyczne.

W art. 41 ust. 1 ustawy postanowiono, iż stawka podatku od towarów i usług wynosi 22%, z zastrzeżeniem ust. 2-12c, art. 83, art. 119 ust. 7, art. 120 ust. 2 i 3, art. 122 i art. 129 ust. 1.

Jednakże, zgodnie z art. 146a pkt 1 ustawy, w okresie od dnia 1 stycznia 2011 r. do dnia 31 grudnia 2013 r., z zastrzeżeniem art. 146f, stawka podatku, o której mowa w art. 41 ust. 1 i 13, art. 109 ust. 2 i art. 110, wynosi 23%.

Podkreślić także należy, iż zarówno w treści ustawy, jak i przepisach wykonawczych do niej, ustawodawca przewidział opodatkowanie niektórych czynności stawkami obniżonymi, bądź zwolnienie od podatku.

Według art. 43 ust. 1 pkt 37 ustawy, zwalnia się od podatku usługi ubezpieczeniowe, usługi reasekuracyjne i usługi pośrednictwa w świadczeniu usług ubezpieczeniowych i reasekuracyjnych, a także usługi świadczone przez ubezpieczającego w zakresie zawieranych przez niego umów ubezpieczenia na cudzy rachunek, z wyłączeniem zbywania praw nabytych w związku z wykonywaniem umów ubezpieczenia i umów reasekuracji.

Zgodnie z art. 43 ust. 13 ustawy, zwolnienie od podatku stosuje się również do świadczenia usługi stanowiącej element usługi wymienionej w ust. 1 pkt 7 i 37-41, który sam stanowi odrębną całość i jest właściwy oraz niezbędny do świadczenia usługi zwolnionej zgodnie z ust. 1 pkt 7 i 37-41.

Przepisu ust. 13 nie stosuje się do świadczenia usług stanowiących element usług pośrednictwa, o których mowa w ust. 1 pkt 7 i 37-41 (art. 43 ust. 14 ustawy).

Zatem, w pierwszej kolejności należy określić jakie czynności miał na myśli prawodawca formułując w art. 43 ust. 1 pkt 37 zwolnienie dla świadczonych usług ubezpieczeniowych, usług reasekuracyjnych i usług pośrednictwa w świadczeniu usług ubezpieczeniowych i reasekuracyjnych.

Stosownie do art. 135 ust. 1 lit. a) Dyrektywy 2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. U. UE L z 2006 r. Nr 347.1 ze zm.), państwa członkowskie zwalniają następujące transakcje: transakcje ubezpieczeniowe i reasekuracyjne, wraz z usługami pokrewnymi świadczonymi przez brokerów ubezpieczeniowych i agentów ubezpieczeniowych.

Zgodnie z orzecznictwem Trybunału zwolnienia, o których mowa w art. 13 VI Dyrektywy, stanowią autonomiczne pojęcia prawa Unii, które służą unikaniu rozbieżności w stosowaniu systemu podatku VAT w poszczególnych państwach członkowskich (wyrok z dnia 10 marca 2011 r. w sprawie C-540/09 Skandinaviska Enskilda Banken, pkt 19 i przytoczone tam orzecznictwo).

Należy odnotować na samym początku, że terminy używane do określenia zwolnień od podatku przewidziane w artykule 13 Dyrektywy muszą być wiernie interpretowane, jako że stanowią wyjątki od ogólnej zasady, która mówi, że podatek VAT pobierany jest od każdej usługi świadczonej odpłatnie przez podatnika (patrz w szczególności sprawa 348/87 Stichting Uitvoering Financiele Acties (1989) ECR 1737, paragraf 13 i sprawa C-287/00 Commission v Germany (2002) ECR I-5811, paragraf 43).

Jest ustalonym prawem precedensowym, że zwolnienia te stanowią niezależne pojęcia prawa wspólnotowego, którego celem jest uniknięcie rozbieżności w stosowaniu systemu podatku VAT w poszczególnych Państwach Członkowskich.

W związku z powyższym, tut. Organ wydając interpretację w stanie prawnym od dnia 1 stycznia 2011 r. określa ich zakres z wykorzystaniem treści zapisów prawa unijnego i krajowego oraz orzecznictwa sądów.

Dyrektywa nie podaje definicji transakcji ubezpieczeniowych ani usług pokrewnych świadczonych przez maklerów i pośredników ubezpieczeniowych.

Natomiast, czynność ubezpieczeniowa, w ogólnie przyjętym rozumieniu, charakteryzuje się tym, że ubezpieczyciel, w zamian za wcześniejsze opłacenie składki ubezpieczeniowej, zobowiązuje się w przypadku wystąpienia ryzyka objętego umową ubezpieczenia do spełnienia na rzecz ubezpieczonego świadczenia określonego w momencie zawarcia umowy.

Czynność ubezpieczeniowa, w każdym wypadku związana jest z istnieniem stosunku umownego między usługodawcą, który domaga się zwolnienia (od podatku) a osobą, której ryzyko jest objęte ubezpieczeniem, czyli ubezpieczonym.

Jeśli chodzi o transakcje ubezpieczeniowe TSUE w sprawie C-8/01 orzekł jednak, że istotą transakcji ubezpieczeniowej jest w ogólnym rozumieniu, iż ubezpieczyciel zobowiązuje się, w przypadku, gdy zaistnieje ryzyko objęte ubezpieczeniem, świadczyć ubezpieczonemu usługę uzgodnioną podczas zawierania umowy w zamian za uprzednią wpłatę składki (sprawy: Card Protection Plan C-349/96, paragraf 17 i Skania C-240/99, paragraf 37).

Trybunał wprawdzie orzekł, że wyrażenie transakcje ubezpieczeniowe nie obejmuje wyłącznie transakcji dokonywanych przez samych ubezpieczycieli, ale zasadniczo jest na tyle obszerne, że obejmuje zapewnienie ochrony ubezpieczeniowej przez podatnika, który sam nie jest ubezpieczycielem, ale w kontekście polisy blokowej dostarcza swoim klientom taką ochronę, korzystając z wpływów od ubezpieczyciela, który przyjmuje na siebie ryzyko objęte w ubezpieczeniu (sprawy: Card Protection Plan, paragraf 22 i Skandia, paragraf 38).

Jednak w akapicie 41 sprawy Skandia Trybunał podtrzymał stanowisko, że zgodnie z definicją transakcji ubezpieczeniowych zawartą w akapicie 39 niniejszego wyroku okazuje się, iż tożsamość osoby, której świadczy się usługę, jest istotna w rozumieniu definicji rodzaju usług objętych artykułem 13B(a) Szóstej Dyrektywy i że transakcja ubezpieczeniowa nieodzownie pociąga za sobą istnienie umowy między dostawcą usługi ubezpieczeniowej i osobą, która jest ubezpieczona na wypadek ryzyka, czyli ubezpieczonym.

Z opisu sprawy wynika, iż Wnioskodawca jest podmiotem posiadającym status agenta ubezpieczeniowego w rozumieniu przepisów ustawy o pośrednictwie ubezpieczeniowym. Spółka spełnia warunki określone przepisami tej ustawy dla wykonywania czynności agencyjnych oraz jest wpisana do rejestru agentów ubezpieczeniowych. Spółka zawarła umowę o współpracy z podmiotem będącym również agentem ubezpieczeniowym. Agent Ubezpieczeniowy działa na podstawie umowy agencyjnej z Zakładami Ubezpieczeń i wykonuje w ich imieniu lub na ich rzecz czynności agencyjne. Na mocy umowy zawartej pomiędzy Wnioskodawcą i Agentem Ubezpieczeniowym, Spółka przejęła od Agenta Ubezpieczeniowego znaczną część czynności wykonywanych przez Agenta Ubezpieczeniowego na rzecz lub w imieniu Zakładów Ubezpieczeń, a dotyczących zawierania oraz wykonywania umów ubezpieczeniowych. Usługi wykonywane przez Spółkę w ramach Umowy o współpracę obejmują:

pozyskiwanie klientów Zakładów Ubezpieczeń poprzez informowanie ich o dostępnych pakietach ubezpieczenia,
wykonywanie czynności przygotowawczych zmierzających do zawierania umów ubezpieczenia poprzez przedstawianie klientom szczegółowych warunków oferty ubezpieczenia, zbieranie informacji o przedmiocie ubezpieczenia, pomoc w wypełnianiu formularzy ubezpieczenia i przekazywanie ich Agentowi Ubezpieczeniowemu,
wykonywanie czynności związanych z zawieraniem umów ubezpieczenia poprzez kompletowanie gotowych dokumentów ubezpieczenia polisy oraz wydawanie ich klientom,
uczestniczenie w administrowaniu i wykonywaniu umów ubezpieczenia poprzez kalkulowanie i informowanie klientów o wysokości należnej składki ubezpieczeniowej, informowanie klientów o zakresie oraz przebiegu ubezpieczenia, udostępnianie stosownych dokumentów niezbędnych do wykonywania obowiązków związanych z obsługą ubezpieczeniową, pomoc przy likwidacji szkód.

Wskazane czynności są fizycznie wykonywane przez pracowników Spółki lub współpracujących ze Spółką doradców leasingowych (tj. osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą świadczące usługi na rzecz Spółki). W zamian za wykonywanie powyższych usług, Spółka otrzymuje od Agenta Ubezpieczeniowego comiesięczne wynagrodzenie. Wynagrodzenie to kalkulowane jest jako określony procent zainkasowanej składki z tytułu umów ubezpieczeniowych.

Jednocześnie, Spółka prowadzi działalność w zakresie oddawania towarów (w szczególności pojazdów) w odpłatne użytkowanie na podstawie umów leasingu. Przez okres trwania umowy leasingu, leasingobiorca (korzystający) jest bezwzględnie zobowiązany na podstawie umowy leasingu m.in. do pokrycia kosztów związanych z ubezpieczeniem przedmiotu leasingu (ubezpieczenia komunikacyjne obejmujące ubezpieczenie OC oraz AC). Leasingobiorcy przysługuje prawo wyboru ubezpieczenia, tj. może wybrać pakiet ubezpieczenia oferowany przez Spółkę (w ramach współpracy z Agentem Ubezpieczeniowym) lub nie zdecydować się na pakiet ubezpieczenia oferowany przez Spółkę, lecz skorzystać z innej oferty ubezpieczenia (np. oferty innego ubezpieczyciela lub agenta ubezpieczeniowego), pod warunkiem że jest ona zgodna z określonymi przez Spółkę parametrami. W przypadku wyboru przez leasingobiorcę pakietu oferowanego przez Spółkę, Wnioskodawca jest odpowiedzialny (na mocy Umowy o współpracę zawartej z Agentem Ubezpieczeniowym) za wykonanie czynności nakierowanych na zawarcie i wykonywanie umowy ubezpieczenia (wskazanych powyżej). Z uwagi na fakt, iż Wnioskodawca jako leasingodawca (finansujący) jest jednocześnie właścicielem przedmiotu leasingu, zależy mu na tym, aby w przypadku ewentualnej szkody (powstania zdarzenia objętego ubezpieczeniem) otrzymać środki, które mu taką szkodę pokryją bezpośrednio od Zakładu Ubezpieczeń (co dodatkowo zabezpiecza jego interesy). Dlatego też, w stanie faktycznym będącym przedmiotem wniosku, w umowach ubezpieczenia przedmiotów leasingu, Spółka jest formalnie wskazana jako ubezpieczający i ubezpieczony. Konstrukcja taka zabezpiecza dodatkowo Wnioskodawcę przed ryzykiem wypowiedzenia umowy ubezpieczenia przez leasingobiorcę i zapewnia nieprzerwane ubezpieczenie przedmiotu leasingu przez cały okres trwania umowy leasingu. Jednocześnie jednak, ostatecznym beneficjentem ubezpieczenia w sensie ekonomicznym jest zawsze leasingobiorca (korzystający), ubezpieczenie zabezpiecza bowiem jego interesy (w przypadku ewentualnej szkody, leasingobiorca jest zobowiązany do jej pokrycia na rzecz Spółki; ubezpieczenie przesuwa ciężar ekonomiczny w zakresie pokrycia szkody na ubezpieczyciela). To także leasingobiorca jako podmiot faktycznie korzystający z przedmiotu leasingu i będący ekonomicznym beneficjentem ubezpieczenia dokonuje wyboru ubezpieczenia, wyraża zgodę na zgłoszenie przedmiotu leasingu do wybranego ubezpieczenia oraz ponosi ciężar finansowy składki ubezpieczeniowej.

Biorąc pod uwagę powyższe, czynności wykonywane przez Spółkę na rzecz agenta ubezpieczeniowego będące przedmiotem wniosku, nie stanowią usług ubezpieczeniowych lub reasekuracyjnych, korzystających ze zwolnienia od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 37 ustawy o podatku od towarów i usług.

Natomiast zasadniczym kryterium, pozwalającym na ustalenie, czy dana osoba jest pośrednikiem ubezpieczeniowym, czy też nie, jest charakter wykonywanych przez nią czynności wewnętrznych. W sprawie C-124/07 pomiędzy J.C.M. Beheer B.V. a Staatssecretaris van Financien TSUE zwrócił uwagę, że przepisy wspólnotowe nie zawierają żadnych wskazówek odnoszących się do stosunku pomiędzy brokerem lub pośrednikiem ubezpieczeniowym a stronami umowy ubezpieczeniowej, do której się przyczynił. Stwierdzenie posiadania statusu brokera lub pośrednika ubezpieczeniowego zależy zatem od cech badanej działalności.

Z kolei, w sprawie C-453/05 TSUE stwierdził, że pośrednictwo stanowi działalność polegającą na pośredniczeniu, która może obejmować między innymi wskazywanie stronie danej umowy okazji do zawarcia takiej umowy, przy czym celem takiej działalności jest uczynienie wszystkiego, co niezbędne, aby dwie strony zawarły umowę, a sam pośrednik nie ma żadnego interesu w zakresie treści umowy. Zatem pojęcie pośrednictwa nie wymaga koniecznie, aby pośrednik działający jako subagent agenta głównego kontaktował się bezpośrednio z dwiema stronami umowy, aby negocjować wszystkie klauzule, jednakże pod warunkiem że jego działalność nie ogranicza się do zobowiązania do wykonania części czynności faktycznych związanych z umową.

Z treści art. 43 ust. 1 pkt 37 ustawy wynika, iż prawodawca zwolnił od podatku również usługi pośrednictwa w świadczeniu usług ubezpieczeniowych i reasekuracyjnych. Jak wskazała Spółka, zawarła ona umowę z Agentem Ubezpieczeniowym, na mocy której przejęła od Agenta Ubezpieczeniowego znaczną część czynności wykonywanych przez niego na rzecz lub w imieniu Zakładów Ubezpieczeń, a dotyczących zawierania oraz wykonywania umów ubezpieczeniowych. Usługi wykonywane przez Spółkę w ramach Umowy o współpracę obejmują: pozyskiwanie klientów Zakładów Ubezpieczeń poprzez informowanie ich o dostępnych pakietach ubezpieczenia; wykonywanie czynności przygotowawczych zmierzających do zawierania umów ubezpieczenia poprzez przedstawianie klientom szczegółowych warunków oferty ubezpieczenia, zbieranie informacji o przedmiocie ubezpieczenia, pomoc w wypełnianiu formularzy ubezpieczenia i przekazywanie ich Agentowi Ubezpieczeniowemu; wykonywanie czynności związanych z zawieraniem umów ubezpieczenia poprzez kompletowanie gotowych dokumentów ubezpieczenia polisy oraz wydawanie ich klientom; uczestniczenie w administrowaniu i wykonywaniu umów ubezpieczenia poprzez kalkulowanie i informowanie klientów o wysokości należnej składki ubezpieczeniowej, informowanie klientów o zakresie oraz przebiegu ubezpieczenia, udostępnianie stosownych dokumentów niezbędnych do wykonywania obowiązków związanych z obsługą ubezpieczeniową, pomoc przy likwidacji szkód.

W konsekwencji, świadczenia na rzecz agenta ubezpieczeniowego nie będą stanowić pośrednictwa ubezpieczeniowego, lecz po prostu wykonanie niektórych czynności tej firmy zleconych innej osobie. Usługi świadczone przez Wnioskodawcę będą w rezultacie rozumiane jako forma współpracy polegająca na wspieraniu agenta ubezpieczeniowego za wynagrodzeniem w wykonywaniu należącej do niej działalności, bez wchodzenia w stosunki umowne z ubezpieczonymi.

W związku z tym, czynności wykonywane na rzecz Agenta Ubezpieczeniowego będące przedmiotem wniosku, nie stanowią również usług pośrednictwa w świadczeniu usług ubezpieczeniowych i reasekuracyjnych, korzystających ze zwolnienia od podatku, zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 37 ustawy o podatku od towarów i usług.

Czynności wykonywanych przez Wnioskodawcę w ramach umowy zawartej z Agentem Ubezpieczeniowym nie można także uznać za usługę stanowiącą element usługi ubezpieczeniowej lub reasekuracyjnej bądź też usługi pośrednictwa ubezpieczeniowego, która sama stanowi odrębną całość i jest właściwa oraz niezbędna do świadczenia tych usług. Bowiem, charakter tych czynności wskazuje, iż są one co prawda związane z działalnością gospodarczą Agenta, jednakże nie można ich uznać za usługę stanowiącą element usługi pośrednictwa ubezpieczeniowego, niezbędną do jej świadczenia. Zatem czynności te nie korzystają ze zwolnienia od podatku, o którym mowa w art. 43 ust. 13 ustawy.

Problem tzw. usług back office był przedmiotem wyroku Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich z dnia 3 marca 2005 r. w sprawie Staatssecretaris van Financiën przeciwko Arthur Andersen Co. Accountants c.s. (C-472/03). W wyroku tym TSUE stwierdził, iż Artykuł 13 część B lit. a) Szóstej Dyrektywy Rady 77/388/EWG z dnia 17 maja 1977 r. w sprawie harmonizacji ustawodawstw państw członkowskich w odniesieniu do podatków obrotowych wspólny system podatku od wartości dodanej: ujednolicona podstawa wymiaru podatku należy interpretować w ten sposób, że czynności back office, polegające na wykonywaniu za wynagrodzeniem usług na rzecz zakładu ubezpieczeniowego, nie stanowią usług pokrewnych czynnościom ubezpieczeniowym dokonywanym przez brokera bądź pośrednika ubezpieczeniowego w rozumieniu tego przepisu. Usługi świadczone przez ACMC na rzecz UL (zakładu ubezpieczeniowego przyp. tut. Organu) muszą być w rezultacie rozumiane jako forma współpracy polegająca na wspieraniu UL za wynagrodzeniem w wykonywaniu należącej do niej działalności, bez wchodzenia w stosunki umowne z ubezpieczonymi.

Reasumując, przedmiotowe czynności wykonywane przez Spółkę na podstawie zawartej umowy z Agentem Ubezpieczeniowym, polegające na świadczeniu ww. usług nie mogą korzystać ze zwolnienia od podatku od towarów i usług, określonego w art. 43 ust. 1 pkt 37 i ust. 13 ustawy.

Stawką właściwą dla opodatkowania przedmiotowych czynności wykonywanych na rzecz Agenta Ubezpieczeniowego jest podstawowa stawka podatku, od dnia 1 stycznia 2011 r. w wysokości 23%.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu, ul. Ratajczaka 10/12, 61-815 Poznań po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Poznaniu, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Lesznie, ul. Dekana 6, 64-100 Leszno.

Wniosek ORD-IN

Treść w pliku PDF

Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu

Źródło: INFOR

Newsletter

Drukuj

Skopiuj link

Zgłoś błąd na stronie