Temat interpretacji

w zakresie opodatkowania odszkodowania uzyskanego z tytułu przejęcia przez Miasto działek gruntu

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r. poz. 749 z późn. zm.) oraz § 7 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Pana, przedstawione we wniosku z dnia 5 maja 2014 r. (data wpływu 8 maja 2014 r.), o wydanie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania odszkodowania uzyskanego z tytułu przejęcia przez Miasto działek gruntu - jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 8 maja 2014 r. wpłynął ww. wniosek o wydanie pisemnej interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania odszkodowania uzyskanego z tytułu przejęcia przez Miasto działek gruntu.

We wniosku przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe:

W 2000 r. na drodze darowizny, Wnioskodawca przejął po rodzicach gospodarstwo rolne o powierzchni ok. 24 tyś m² składające się z 2 działek po ok. 12 tyś m², budynku mieszkalnego i budynku gospodarczego. Od 2005 r. Wnioskodawca nie prowadzi działalności rolniczej ani jakiejkolwiek innej.

W grudniu 2010 r., na wniosek Zainteresowanego dokonany został podział nieruchomości. W związku planowaną sprzedażą części wydzielonych działek wystąpił on o interpretację indywidualną dotyczącą odprowadzania podatku VAT od tej czynności. Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji IPPP3/443-166/13-2/IG uznał, że VAT nie powinien być naliczony.

W wyniku podziału nieruchomości w oparciu o art. 98 Ustawy o Gospodarce Nieruchomościami wydzielono również działki pod drogi publiczne. W styczniu 2011 r. podział stał się prawomocny i działki te przeszły z mocy prawa na Miasto. We wrześniu 2012 r. Wnioskodawca wystąpił do Prezydenta miasta z wnioskiem o odszkodowanie za powyższe działki zabrane pod drogi publiczne. Obecnie trwa postępowanie administracyjne w tej sprawie.

W stosunku do podzielonych nieruchomości, Wnioskodawca nie angażuje środków oraz nie prowadzi jakichkolwiek aktywnych działań mogących nosić znamiona prowadzenia działalności gospodarczej, nie robił on tego w przeszłości, oraz nie zamierza tego robić.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie:

Czy w związku ze spodziewaną wypłatą odszkodowania przez Prezydenta m.st. Warszawy za działki przejęte z mocy prawa po podziale nieruchomości od kwoty tego odszkodowania należy odprowadzić podatek VAT ...

Zdaniem Wnioskodawcy, od kwoty odszkodowania nie należy odprowadzić podatku VAT.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy o VAT opodatkowaniu podlega między innymi odpłatna dostawa towarów na terytorium kraju a zgodnie z art. 7 ust.1 przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel, w tym również:

1. przeniesienie z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w imieniu takiego organu lub przeniesienie z mocy prawa własności towarów w zamian za odszkodowanie.

Należy zatem przyjąć, że przedmiotowe przesłanki opodatkowania zostały spełnione, gdyż odpłatna dostawa towaru za odszkodowaniem, miała miejsce. Dostawa towaru w postaci gruntu miała w tym przypadku cechy sprzedaży, gdyż w zamian za przekazanie faktycznego władztwa zostanie wypłacone odszkodowanie, które pełni tu funkcję wynagrodzenia. Natomiast podmiotowe przesłanki objęcia czynności opodatkowaniem nie zostały wypełnione.

Art. 15 ust. 1 ustawy o VAT stanowi, że podatnikami są między innymi osoby fizyczne wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.

Art. 15 ust. 2 stanowi, że działalność gospodarcza obejmuje między innymi wszelką działalność producentów, handlowców oraz rolników polegającą na wykorzystywaniu towarów w sposób ciągły do celów zarobkowych.

Określony w ustawie zakres opodatkowania podatkiem VAT wskazuje, iż aby faktycznie istniało opodatkowanie danej czynności, konieczne jest, aby czynność podlegającą opodatkowaniu wykonał podmiot, który dla tej właśnie czynności będzie działał jako podatnik. W świetle definicji zawartej w art. 15 ustawy o VAT dla uznania określonych zachowań danego podmiotu za działalność gospodarczą istotne znaczenie ma ich zorganizowany charakter. Przy czym, taka działalność wystąpi również w przypadku wykorzystywania towarów w sposób ciągły dla celów zarobkowych. Zatem dostawa towarów (w tym gruntów) będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem VAT w sytuacji, gdy działaniom podmiotu dokonującego tej dostawy, można przypisać znamiona prowadzenia działalności gospodarczej, co w efekcie przesądza o uzyskaniu przez niego statusu podatnika. Dodatkowo należy wskazać, że działalność gospodarcza powinna cechować się stałością, powtarzalnością i niezależnością jej wykonywania. Ponadto w kwestii opodatkowania dostawy gruntów istotne znaczenie ma fakt, czy w świetle zaprezentowanego zdarzenia nie zostały podjęte aktywne działania angażujące środki podobne jakie stosują producenci, handlowcy lub usługodawcy.

Wnioskodawca stoi na stanowisku, że brak z jego strony działań którym można przypisać znamiona działalności gospodarczej wyklucza uznanie go za podatnika podatku VAT w opisywanym zdarzeniu.

Działania mające na celu podział własnej nieruchomości w celu sprzedaży oraz wynikłą z tego podziału dostawę gruntów na rzecz Skarbu Państwa, wraz z związanym z tym przyszłym uzyskaniem odszkodowania za działki zabrane pod drogi, należy traktować jako prawidłowe zarządzanie majątkiem osobistym.

Problemem sprzedaży działek, która to sprzedaż na gruncie ustawy o VAT obejmuje między innymi dostawę towarów (w tym gruntów)w zamian za wynagrodzenie, zajmował się Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Orzeczeniem z 15 września 2011 r. w sprawach połączonych C-180/10 i C-181/10 wyjaśnił, że osoby fizycznej sprzedającej działki w ramach zarządu swoim majątkiem prywatnym nie można uznać za podatnika VAT.

W związku z powyższym, Wnioskodawca uważa, że nie istnieją w opisywanym przypadku podmiotowe przesłanki opodatkowania podatkiem VAT, przez co nie ma on obowiązku odprowadzenia tego podatku od kwoty przyszłego odszkodowania .

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego jest prawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 roku o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2011 r. nr 177, poz. 1054 z późn. zm.), zwanej dalej ustawą, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega między innymi odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Stosownie do art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy pod pojęciem dostawy towarów należy rozumieć przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel, w tym również przeniesienie z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w imieniu takiego organu lub przeniesienie z mocy prawa prawa własności towarów w zamian za odszkodowanie.

Art. 2 pkt 6 ustawy stanowi, że przez towary rozumie się rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii.

Z uwagi na powyższe uregulowania, sprzedaż gruntu jest dostawą towarów.

Z przywołanego powyżej przepisu art. 7 ust. 1 ustawy wynika, że przeniesienie z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w imieniu takiego organu lub przeniesienie z mocy prawa prawa własności towarów (nieruchomości) w zamian za odszkodowanie jest objęte podatkiem od towarów i usług (a więc także wówczas, gdy nie jest ono następstwem decyzji właściciela, lecz wynika z nakazu organu władzy publicznej lub z mocy samego prawa).

W takiej sytuacji uznać należy, że ma miejsce dostawa towarów w zamian za odszkodowanie, zaś odszkodowanie pełni funkcję wynagrodzenia za przeniesienie własności towarów, czyniąc tego rodzaju dostawę faktycznie odpłatną objętą opodatkowaniem podatkiem od towarów i usług.

Zgodnie z art. 98 ust. 1 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. z 2014 r., poz. 518) działki gruntu wydzielone pod drogi publiczne: gminne, powiatowe, wojewódzkie, krajowe - z nieruchomości, której podział został dokonany na wniosek właściciela, przechodzą, z mocy prawa, odpowiednio na własność gminy, powiatu, województwa lub Skarbu Państwa z dniem, w którym decyzja zatwierdzająca podział stała się ostateczna albo orzeczenie o podziale prawomocne. Przepis ten stosuje się także do nieruchomości, której podział został dokonany na wniosek użytkownika wieczystego, z tym że prawo użytkowania wieczystego działek gruntu wydzielonych pod drogi publiczne wygasa z dniem, w którym decyzja zatwierdzająca podział stała się ostateczna albo orzeczenie o podziale prawomocne. Przepis stosuje się odpowiednio przy wydzielaniu działek gruntu pod poszerzenie istniejących dróg publicznych.

Właściwy organ składa wniosek o ujawnienie w księdze wieczystej praw gminy, powiatu, województwa lub Skarbu Państwa do działek gruntu wydzielonych pod drogi publiczne lub pod poszerzenie istniejących dróg publicznych. Podstawą wpisu tych praw do księgi wieczystej jest ostateczna decyzja zatwierdzająca podział (art. 98 ust. 2 ww. ustawy).

Stosownie do art. 98 ust. 3 ww. ustawy, za działki gruntu, o których mowa w ust. 1, przysługuje odszkodowanie w wysokości uzgodnionej między właścicielem lub użytkownikiem wieczystym a właściwym organem. Przepis art. 131 stosuje się odpowiednio. Jeżeli do takiego uzgodnienia nie dojdzie, na wniosek właściciela lub użytkownika wieczystego odszkodowanie ustala się i wypłaca według zasad i trybu obowiązujących przy wywłaszczaniu nieruchomości.

Z powołanych przepisów wynika zatem, że istotą przeniesienia własności gruntu z mocy prawa jest pozbawienie m. in. prawa własności nieruchomości. Dokonuje się tego za odszkodowaniem wypłaconym na rzecz osoby (podmiotu) będącego dotychczasowym właścicielem nieruchomości, co poprzedza wydanie aktu prawnego w randze decyzji. Nieruchomość objęta taką procedurą staje się z mocy prawa własnością Skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego. Decyzję ustalającą wysokość odszkodowania wydaje organ administracji publicznej, który wydał decyzję zatwierdzającą podział albo orzeczenie o podziale. Z tak określonych zapisów ustawowych wynika jasno, że podmiotem podejmującym cały katalog czynności prawnych jest organ administracji.

Tym samym, wynagrodzenie (odszkodowanie) ma konkretny wymiar, a więc jest konkretną wielkością wyrażalną w pieniądzu. Dostawę można uznać za dokonaną odpłatnie, dopiero gdy istnieje bezpośrednia i jasno zindywidualizowana korzyść po stronie dostawcy towaru. Oznacza to, że przeniesienie z mocy prawa własności towarów nabiera odpłatnego charakteru dopiero w momencie przyznania odszkodowania i ustalenia jego wysokości.

Zatem przeniesienie własności gruntu z mocy prawa w zamian za odszkodowanie stanowi odpłatną dostawę towarów o której mowa w art. 7 ust. 1 ustawy o VAT.

Wskazać należy, że zakres opodatkowania podatkiem VAT wyznacza nie tylko czynnik przedmiotowy opodatkowaniu podlega odpłatna dostawa towarów lub odpłatne świadczenie usług, ale także czynnik podmiotowy czynności muszą być wykonywane przez podatnika.

Stosownie do art. 15 ust. 1 ustawy, podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.

Zgodnie z art. 15 ust. 2 ustawy, działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Określony w ustawie zakres opodatkowania podatkiem od towarów i usług wskazuje, że aby faktycznie zaistniało opodatkowanie danej czynności konieczne jest, aby czynność podlegającą opodatkowaniu wykonał podmiot, który dla tej właśnie czynności będzie działał jako podatnik.

W świetle definicji zawartej w art. 15 ustawy o podatku od towarów i usług, dla uznania określonych zachowań danego podmiotu za działalność gospodarczą istotne znaczenie ma ich zorganizowany charakter. Przy czym, taka działalność wystąpi również w przypadku wykorzystywania towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych. Zatem dostawa towarów (w tym gruntów) będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług w sytuacji, gdy działaniom podmiotu dokonującego tej dostawy, można przypisać znamiona prowadzenia działalności gospodarczej, co w efekcie przesądza o uzyskaniu przez niego statusu podatnika. Dodatkowo należy wskazać, że działalność gospodarcza powinna cechować się stałością, powtarzalnością i niezależnością jej wykonywania, gdyż związana jest z profesjonalnym obrotem gospodarczym.

Ponadto w kwestii opodatkowania dostawy gruntów istotne znaczenie ma fakt czy w świetle zaprezentowanego we wniosku zdarzenia przyszłego Wnioskodawca w celu dokonania sprzedaży gruntu podjął aktywne działania w zakresie obrotu nieruchomościami, angażując środki podobne do wykorzystywanych przez producenta, handlowca i usługodawców w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy, co skutkuje koniecznością uznania go za podmiot prowadzący działalność gospodarczą w rozumieniu tego przepisu, a więc za podatnika podatku od towarów i usług, czy też sprzedaż nastąpiła w ramach zarządu majątkiem prywatnym.

Problem odnoszący się do rozstrzygnięcia, czy sprzedaż działek jest sprzedażą majątku osobistego, czy też stanowi sprzedaż realizowaną przez podatnika prowadzącego w tym zakresie działalność gospodarczą, był przedmiotem orzeczenia z dnia 15 września 2011 r. TSUE w sprawach połączonych C-180/10 i C-181/10.

Z tezy powyższego orzeczenia wynika m.in., że osoby fizycznej, która prowadziła działalność rolniczą na gruncie nabytym ze zwolnieniem z podatku od wartości dodanej i przekształconym wskutek zmiany planu zagospodarowania przestrzennego niezależnej od woli tej osoby w grunt przeznaczony pod zabudowę, nie można uznać za podatnika podatku od wartości dodanej w rozumieniu art. 9 ust. 1 i art. 12 ust. 1 dyrektywy 112, zmienionej dyrektywą 2006/138/WE, kiedy dokonuje ona sprzedaży tego gruntu, jeśli sprzedaż ta następuje w ramach zarządu majątkiem prywatnym tej osoby. Trybunał zwrócił uwagę, że inaczej jest w wypadku, gdy zainteresowany podejmuje aktywne działania w zakresie obrotu nieruchomościami, angażując środki podobne do wykorzystywanych przez producentów, handlowców i usługodawców w rozumieniu art. 9 ust. 1 akapit drugi Dyrektywy. Przykładowo podane zostały działania polegające na uzbrojeniu terenu albo na działaniach marketingowych. Działania takie nie należą do zakresu zwykłego zarządu majątkiem prywatnym.

Trybunał orzekł ponadto, że liczba i zakres transakcji sprzedaży nie ma charakteru decydującego i nie może stanowić kryterium rozróżnienia między czynnościami dokonywanymi prywatnie, które znajdują się poza zakresem zastosowania dyrektywy, a czynnościami stanowiącymi działalność gospodarczą. Trybunał stwierdził, że dużych transakcji sprzedaży można dokonywać również jako czynności osobistych.

Zatem jak wynika z powyższego, kryterium decydującym o zaliczeniu transakcji sprzedaży nieruchomości przez osoby fizyczne do działalności gospodarczej jest podejmowanie aktywnych działań angażujących środki podobne do wykorzystywanych przez producentów, handlowców i usługodawców. W konsekwencji, dostawę gruntu przeznaczonego pod zabudowę należy uznać za objętą podatkiem od wartości dodanej, pod warunkiem, że transakcja ta nie stanowi jedynie czynności związanej ze zwykłym wykonywaniem prawa własności. W przypadku gdy brak jest przesłanek świadczących o aktywności sprzedawcy w przedmiocie zbycia gruntu, która byłaby porównywalna do działań podmiotów zajmujących się profesjonalnie tego rodzaju obrotem zbycie działki budowlanej nie stanowi działalności handlowej podlegającej opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, lecz mieści się w ramach zarządu majątkiem prywatnym.

Z przedstawionego we wniosku zdarzenia przyszłego wynika, że Wnioskodawca w 2000 r. w drodze darowizny, przejął po rodzicach gospodarstwo rolne składające się z 2 działek po ok. 12 tyś m2, budynku mieszkalnego i budynku gospodarczego. Od 2005 r. nie prowadzi działalności rolniczej ani jakiejkolwiek innej. W związku planowaną sprzedażą części wydzielonych działek, Wnioskodawca wystąpił o interpretację indywidualną dotyczącą odprowadzania podatku VAT od tej czynności. Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji IPPP3/443-166/13-2/IG uznał, że VAT nie powinien być naliczony od tej czynności.

W grudniu 2010 r., na wniosek Wnioskodawcy dokonany został podział nieruchomości. W wyniku podziału nieruchomości w oparciu o art. 98 ustawy o Gospodarce Nieruchomościami wydzielono również działki pod drogi publiczne. W styczniu 2011 r. podział stał się prawomocny i działki te przeszły z mocy prawa na m.st. Warszawa. We wrześniu 2012 r. Wnioskodawca wystąpił do Prezydenta m.st. Warszawy z wnioskiem o odszkodowanie za powyższe działki zabrane pod drogi publiczne. Obecnie trwa postępowanie administracyjne w tej sprawie.

W stosunku do podzielonych nieruchomości, Wnioskodawca nie angażuje środków oraz nie prowadzi jakichkolwiek aktywnych działań mogących nosić znamiona prowadzenia działalności gospodarczej, nie robił on tego w przeszłości, oraz nie zamierza tego robić.

Wątpliwości Wnioskodawcy budzi fakt, czy w związku ze spodziewaną wypłatą odszkodowania przez Prezydenta m.st. Warszawy za działki przejęte z mocy prawa po podziale nieruchomości od kwoty tego odszkodowania należy odprowadzić podatek VAT.

Z uwagi na opis sprawy oraz powołane w tym zakresie przepisy prawa , stwierdzić należy, że działki budowlane które będą przedmiotem dostawy stanowią majątek osobisty Wnioskodawcy. Wnioskodawca nie podejmuje aktywnych działań dotyczących sprzedaży działek, nie angażuje środków podobnych do wykorzystywanych przez przedsiębiorców, usługodawców, handlowców, producentów. Podjęte działania mające na celu podział własnej nieruchomości w celu sprzedaży oraz wynikłą z tego podziału dostawę gruntów na rzecz Skarbu Państwa (pod drogi publiczne przeniesienie własności gruntu z mocy prawa w zamian za odszkodowanie), należy traktować jako prawidłowe zarządzanie majątkiem osobistym. Ponadto opisanego gruntu nie nabyto w celu dalszej jego odsprzedaży, ponieważ należy on do majątku prywatnego i jest w jego posiadaniu od 2000 r., tj. od 14 lat oraz został nabyty w wyniku darowizny gospodarstwa rolnego od rodziców.

Zatem, Wnioskodawca dokonując sprzedaży gruntu, tj. przeniesienia własności z mocy prawa za odszkodowaniem będącym wynagrodzeniem z tytułu tej czynności - korzysta z przysługującego prawa do rozporządzania własnym majątkiem, a zatem czynność ta nie oznacza wykonywania działalności gospodarczej w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy.

W analizowanym przypadku,Wnioskodawca nie działa w charakterze podatnika w rozumieniu art. 15 ust. 1 ustawy.

Tym samym, otrzymane odszkodowanie wypłacone przez Prezydenta miasta za działki przejęte z mocy prawa po podziale nieruchomości, nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi Dz. U. z 2012 r., poz. 270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Warszawie Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1 Maja 10, 09-402 Płock.

Wniosek ORD-IN (PDF)

Treść w pliku PDF 469 kB

Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie