Temat interpretacji

Czy obrotem na instrumentach pochodnych, w rozumieniu art. 29 ust. 1 ustawy o VAT, jest należna Bankowi kwota z kontraktu która w zależności od treści umowy przyjmuje postać:- płatności swapowej od klienta w kontraktach przewidujących zapłatę przez każdą ze stron płatności swapowych, np. w niektórych kontraktach terminowych typu lRS, CIRS;- kwoty kalkulowanej w oparciu o różnicę pomiędzy strumieniami płatności swapowych wynikających z kontraktu, w kontraktach przewidujących płatność jedynie różnicy pomiędzy strumieniami płatności swapowych, np. swapy towarowe, niektóre kontrakty typu IRS, CIRS;- kwoty kalkulowanej jako różnica cen ustalonego w umowie dobra, w wykonaniu kontraktu FRA, czy opcji towarowych, opcji procentowych na moment rozliczenia kontraktu; - premii należnej na moment wystawienia opcji przez Bank?

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) oraz § 7 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2007 r. Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Spółki, przedstawione we wniosku z dnia 27.11.2008 r. (data wpływu 09.12.2008 r.) uzupełnionego w dniu 26.01.2009 r. (data wpływu) na wezwanie z dnia 16.01.2009 r., o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie podstawy opodatkowania w transakcjach instrumentów pochodnych - jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 09.12.2008 r. wpłynął ww. wniosek uzupełniony w dniu 26.01.2009 r. (data wpływu) na wezwanie z dnia 16.01.2009 r., o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie podstawy opodatkowania w transakcjach instrumentów pochodnych.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny.

W ramach prowadzonej działalności gospodarczej Bank świadczy usługi pośrednictwa finansowego zawierając z klientami transakcje na rynku instrumentów pochodnych. Przez transakcje terminowe (transakcje na instrumentach pochodnych) należy rozumieć transakcje, których realizacja dokonywana jest w określonym terminie po dacie ich zawarcia.

Bank zawiera transakcje terminowe z klientami korporacyjnymi, klientami indywidualnymi, jak i z innymi bankami oraz instytucjami finansowymi. Instrumenty pochodne będące przedmiotem obrotu służą przede wszystkim, do zabezpieczania się przed stratami związanymi z niekorzystnymi zmianami na rynku cen akcji stóp procentowych, walut czy surowców. Instrumenty te mają pomagać aktywnie zarządzać m.in. ryzykiem stopy procentowej oraz ryzykiem kursu walutowego, mogą również służyć celom spekulacyjnym. W ramach zawieranych przez Bank umów dotyczących instrumentów pochodnych, znajdują się m.in. następujące transakcje:

1. terminowe transakcje na stopę procentową- FRA (tj. F R A), w ramach których obie strony kontaktu określają wysokość stopy procentowej, która będzie miała zastosowanie do ich wzajemnego przyszłego rozliczenia, a także ustalają kwotę, do której stosowana będzie ta hipotetyczna stopa procentowa oraz okres trwania kontraktu, po jakim nastąpi rozliczenie. Wykonanie kontraktu polega na obliczeniu oraz zapłacie przez jedną ze stron uzgodnionej w umowie kwoty stanowiącej różnicę pomiędzy hipotetyczną stopą ustaloną przez strony w kontrakcie a stopą referencyjną (np. LIBOR)
2. transakcje wymiany stóp procentowych - IRS (tj l R S), w ramach których strony wypłacają sobie wzajemnie (w określonych odstępach czasu w trakcie trwania kontraktu) płatności swapowe od umownego nominału kontraktu (kapitał), naliczane według zmiennej/stałej stopy procentowej. W ramach kontraktu nie dochodzi do rzeczywistej wymiany kapitału. W zależności od postanowień umowy, wynagrodzeniem Banku jest płatność swapowa należna od drugiej strony kontraktu lub też kwota stanowiąca różnicę pomiędzy strumieniami płatności swapowych, jeżeli podmiotem uprawnionym do otrzymania tej kwoty jest Bank.
3. transakcje wymiany walutowo procentowej - CIRS (tj C C I R S), czyli transakcje w ramach których obie strony kontraktu będą dokonywać wzajemnie na swoją rzecz płatności swapowych opartych o dwie różne stopy procentowe przez ustalony okres, z ustaloną częstotliwością i od ustalonych nominałów w dwóch różnych walutach. Kwota należna dla Banku z tytułu transakcji jest ustalana w wysokości płatności swapowej należnej od drugiej strony kontraktu Wynagrodzenie może być również kalkulowane w oparciu o rozliczenie strumieni płatności swapowych (tj. strony dokonują rozliczenia płatności swapowych do waluty referencyjnej i ustalają która strona kontraktu jest obowiązana zapłacić). W zależności od uzgodnień z klientem niektóre kontrakty CIRS mogą przewidywać również wymianę kwot bazowych. W takim przypadku okresowe i końcowe rozliczenie płatności swapowych jest niezależne od rozliczenia kwot bazowych.
4. transakcje wymiany towarowej (swapy towarowe) czyli kontrakty, w której strony zobowiązują się do wymiany w ustalonym czasie okresowych płatności naliczanych na podstawie cen lub indeksu cen danego towaru/grupy towarów. Wykonanie kontraktu swapu towarowego następuje poprzez ustalenie różnicy pomiędzy strumieniami płatności według ceny stałej i zmiennej danego dobra w określonej walucie. W transakcji nie następuje dostawa instrumentu bazowego czyli towaru.
5. transakcje opcyjne, czyli kontrakty dające ich nabywcy prawo do nabycia lub sprzedaży ustalonej liczby danego dobra w określonym czasie po z góry określonej cenie. Najczęściej, zawierane przez Bank są opcje na stopy procentowe, opcje walutowe, opcje na akcje oraz opcje towarowe. W przypadku gdy Bank jest wystawcą opcji otrzymuje on premię opcyjną z tytułu przejęcia na siebie ryzyka wykonania opcji. Wykonanie kontraktu jest niezależne od samej czynności wystawienia opcji. Z reguły, odbywa się poprzez wypłatę na rzecz nabywcy opcji określonej kwoty stanowiącej różnicę pomiędzy ceną terminową dobra oraz ceną bieżącą dobra którego dotyczy opcja. Przy rozliczeniu kontraktu w przypadku opcji nabytych przez Bank, wynagrodzeniem które Bank może otrzymać jest kwota należna od wystawcy opcji obliczona w sposób analogiczny, jak wskazany wyżej. Oprócz powyżej wymienionych, Bank zawiera również innego rodzaju transakcje terminowe, w których występuje dostawa instrumentu bazowego. Aktywem bazowym w tym przypadku jest waluta, a zawierane kontrakty terminowe to m. in. futures walutowy, forward walutowy, w wykonaniu których następuje dostawa waluty, Fx S (rzeczywista transakcja wymiany walut), opcje walutowe z rzeczywistą dostawą walut, transakcje typu CIRS z wymianą kwot bazowych. Istnieją także walutowe transakcje terminowe typu forward, których wykonanie kontraktu następuje poprzez płatność stanowiącą różnicę pomiędzy terminowym a bieżącym kursem waluty (nierzeczywisty forward walutowy).

Mając na uwadze sposób wykonania wskazanych wyżej transakcji oraz niezależny charakter ich rozliczenia od czynności zawarcia kontraktu, wykonanie tych transakcji jest ewidencjonowane w ramach pozycji operacji wymiany walut, a przez to zastosowanie ma inna metodologia ustalania obrotu na potrzeby podatku VAT.

Transakcje terminowe, w których występuje rzeczywista dostawa walut oraz nierzeczywisty forward walutowy nie są objęte przedmiotowym wnioskiem.

W związku z zawarciem opisanych w punkcie a-e transakcji terminowych, wynagrodzeniem należnym dla Banku z tego tytułu jest:

• kwota należna stanowiąca płatność swapową od klienta w kontraktach przewidujących zapłatę przez każdą ze stron płatności swapowych, np. w niektórych umowach dotyczących kontraktów IRS, CIRS;

• kwota należna dla Banku, kalkulowana w oparciu o różnicę pomiędzy strumieniami płatności swapowych wynikających z kontraktu, w kontraktach przewidujących płatność jedynie różnicy pomiędzy strumieniami płatności swapowych, np. swapy towarowe, niektóre umowy dotyczące kontraktów IRS, CIRS;

• kwota należna dla Banku kalkulowana jako różnica cen ustalonego w umowie dobra, na moment wykonania kontraktu FRA, oraz rozliczenia np. opcji towarowych czy opcji procentowych;

• premia należna dla Banku na moment wystawienia opcji.

Wynagrodzenie nie jest natomiast przez Bank osiągane w sytuacji, gdy w związku z daną transakcją terminową Bank ma obowiązek dokonać zapłaty, czyli kwota należna wynikająca z rozliczenia transakcji (różnica cen dobra lub strumieni płatności swapowych) jest wynagrodzeniem dla klienta (drugiej strony transakcji), jak również w przypadku, gdy Bank dokonuje płatności swapowej należnej dla klienta.

Mając na uwadze postanowienia umów zawartych z klientami, na potrzeby sprawozdawczości finansowej, Bank ewidencjonuje obrót na transakcjach terminowych, odrębnie dla każdego rodzaju kontraktu terminowego, traktując kwoty należne dla Banku wynikające z płatności swapowych oraz kwoty należne kalkulowane w oparciu o różnicę cen lub strumieni płatności swapowych oraz kwoty otrzymanych premii opcyjnych jako zyski zrealizowane na określonych transakcjach terminowych.

Jednocześnie, kwoty zapłacone wynikające ze zrealizowanych płatności swapowych, okresowych i końcowych rozliczeń kontraktów oraz zapłaconych premii z tytułu zakupionych opcji są traktowane jako straty zrealizowane na kontraktach terminowych. Przedmiotowe straty nie wpływają na obrót ustalany na potrzeby podatku VAT.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie.

Czy obrotem na instrumentach pochodnych, w rozumieniu art. 29 ust. 1 ustawy o VAT, jest należna Bankowi kwota z kontraktu która w zależności od treści umowy przyjmuje postać:

• płatności swapowej od klienta w kontraktach przewidujących zapłatę przez każdą ze stron płatności swapowych, np. w niektórych kontraktach terminowych typu lRS, CIRS;
• kwoty kalkulowanej w oparciu o różnicę pomiędzy strumieniami płatności swapowych wynikających z kontraktu, w kontraktach przewidujących płatność jedynie różnicy pomiędzy strumieniami płatności swapowych, np. swapy towarowe, niektóre kontrakty typu IRS, CIRS;
• kwoty kalkulowanej jako różnica cen ustalonego w umowie dobra, w wykonaniu kontraktu FRA, czy opcji towarowych, opcji procentowych na moment rozliczenia kontraktu;
• premii należnej na moment wystawienia opcji przez Bank...

Zdaniem Spółki:

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2004 r. Nr 54 poz. 535) opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega odpłatna dostawa towarów oraz odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Przez świadczenie usług należy rozumieć każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów.

Zdaniem Banku, w związku z zawarciem transakcji terminowych dochodzi do świadczenia przez Bank usług pośrednictwa finansowego. Bank, bowiem zawodowo zajmuje się obrotem instrumentami finansowymi w tym instrumentami pochodnymi, wychodzi jako profesjonalista ze stałą ofertą świadczenia usług w tym zakresie oraz wykorzystuje swój majątek i posiadane zasoby (infrastrukturę techniczną oraz posiadane środki finansowe) w celu uzyskiwania stałego dochodu z tego tytułu . W tym sensie, można mówić, że z tytułu transakcji terminowych zawieranych przez Bank we własnym imieniu i na własny rachunek z innymi podmiotami, oraz przy transakcjach, w których Bank jest pośrednikiem, Bank występuje w roli podatnika VAT, a czynności wykonywane stanowią świadczenie usług w rozumieniu ustawy o VAT.

Katalog czynności bankowych oraz zakres działalności, którą może wykonywać Bank, wskazuje, że zasadnym jest posługiwanie się określeniami użytymi w klasyfikacji statystycznej, w szczególności w zakresie kategorii pozostała finansowa działalność usługowa, gdzie indziej niesklasyfikowana. Kategoria ta obejmuje pozostałe rodzaje pośrednictwa finansowego związanego z dystrybucją środków finansowych w inny sposób niż udzielanie pożyczek, w tym m. in. wystawianie swapów, dokonywanie opcji oraz zawieranie transakcji zabezpieczających z wykorzystywaniem papierów wartościowych oraz instrumentów pochodnych.

Przepis art. 9 (1) Dyrektywy nr 2006/112/WE Rady z dnia 28.11.2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej stanowi, że działalnością gospodarczą jest w szczególności wykorzystywanie w sposób ciągły, majątku rzeczowego i wartości niematerialnych w celu uzyskania z tego tytułu dochodu.

W rezultacie, Bank jest obowiązany do ustalenia obrotu na świadczonych usługach. W myśl art. 29 ust. 1 ustawy o VAT podstawą opodatkowania jest obrót, z zastrzeżeniem ust. 2-22, art. 30-32, art. 119 oraz art. 120 ust. 4 i 5. Obrotem jest kwota należna z tytułu sprzedaży pomniejszona o kwotę należnego podatku. Kwota należna obejmuje całość świadczenia należnego od nabywcy. Szerokie rozumienie wynagrodzenia, wyznaczającego podstawę opodatkowania na potrzeby podatku VAT znajduje poparcie w przepisach unijnych. Sięgając do postanowień Dyrektywy Rady 2006/112/WE z dnia 28.11.2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatkowego od wartości dodanej (dalej jako: Dyrektywa 112), należy przytoczyć art. 73 Dyrektywy 112, który stanowi, że podstawę opodatkowania stanowi wszystko, co stanowi wartość otrzymanego wynagrodzenia (ang. the consideration) rozumianego jako zapłata, które dostawca lub świadczący usługi otrzymuje lub powinien otrzymać od nabywcy, klienta lub osoby trzeciej, z tytułu takich dostaw, łącznie z subwencjami związanymi bezpośrednio z ceną takich dostaw.

W omawianym przypadku obrotem i zarazem podstawą opodatkowania ustalaną na potrzeby podatku VAT będzie należna Bankowi kwota wynikająca z kontraktu traktowana jako wynagrodzenie za wykonaną usługę, które w zależności od postanowień umowy z klientami przyjmuje postać:

• płatności swapowej od klienta w kontraktach przewidujących zapłatę przez każdą ze stron płatności swapowych, np. w niektórych kontraktach terminowych typu IRS, CIRS;
• kwoty kalkulowanej w oparciu o różnicę pomiędzy strumieniami płatności swapowych wynikających z kontraktu, w kontraktach przewidujących płatność jedynie różnicy pomiędzy strumieniami płatności swapowych, np. swapy towarowe, niektóre kontrakty typu IRS, CIRS;
• kwoty kalkulowanej jako różnica cen ustalonego w umowie dobra w wykonaniu kontraktu FRA, czy opcji towarowych, opcji procentowych na moment rozliczenia kontraktu;
• premii należnej na moment wystawienia opcji przez Bank.

Określenie obrotu na potrzeby podatku VAT w przypadku instrumentów pochodnych było już przedmiotem rozstrzygnięcia organów podatkowych.

I tak, w piśmie Naczelnika Pierwszego Śląskiego Urzędu Skarbowego w Sosnowcu z dnia 28.09.2007 r. (sygnatura PSUS/PP-OlO/443-139/07/MS/110748), Naczelnik stwierdził, ze w przypadku realizacji kontraktu FRA nie występuje dostawa towarów lecz świadczenie usług o charakterze pośrednictwa finansowego, zatem podstawą opodatkowania w tym przypadku będzie dodatnia, należna Bankowi kwota rozliczenia kontraktu jako forma wynagrodzenia za wykonaną usługę.

W odniesieniu do transakcji terminowych typu IRS wypowiedział się także Naczelnik Pierwszego Mazowieckiego Urzędu Skarbowego w Warszawie (pismo z dnia 26.08.2006r. sygn. nr 1471/NUR2/443-205/1/06/JP), uznając ze w odniesieniu do kontraktów typu IRS, które Spółka kwalifikuje jako usługi pośrednictwa finansowego, podstawą opodatkowania, zgodnie z art. 29 ust. 1 ustawy o VAT będzie należność otrzymana przez Stronę od kontrahenta.

W przypadku opcji, warto przytoczyć stanowisko Naczelnika Pierwszego Śląskiego Urzędu Skarbowego w Sosnowcu w piśmie z dnia 28.09.2007r. (sygnatura PSUS/PP-OlO/443-162/07/MS/110751), który uznał, że skoro w przypadku sprzedaży opcji walutowych nie występuje dostawa towarów lecz świadczenie usług o charakterze pośrednictwa finansowego, a usługa jest świadczeniem niezależnym od realizowanej w ustalonym terminie transakcji terminowej, to podstawą opodatkowania w tym przypadku będzie kwota premii opcyjnej jako forma wynagrodzenia za usługę. Rozliczenie kontraktu stanowi odrębną transakcję, dla której w przypadku realizowania opcji (w szczególności - opcji rzeczywistej z dostawą waluty) podstawę opodatkowania określa się według innych zasad.

W związku z powyższym w przypadku wskazanych w niniejszym piśmie transakcji opcyjnych obrotem ustalanym na potrzeby podatku VAT będzie należna Bankowi premia opcyjna na moment wystawienia opcji, oraz odrębnie wszelkie kwoty należne wynikające z rozliczenia kontraktu opcyjnego, kalkulowane jako różnica cen ustalonego w umowie dobra.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Mając powyższe na względzie, stosownie do art. 14c § 1 Ordynacji podatkowej, odstąpiono od uzasadnienia prawnego dokonanej oceny stanowiska Wnioskodawcy.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Warszawie, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1 Maja 10, 09-402 Płock.

Wniosek ORD-IN

Treść w pliku PDF

Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie