Informacja o zakresie stosowania przepisów prawa podatkowego z dnia 22.05.2004, sygn. PI/005-323/04/CIP/01, Izba Skarbowa w Gdańsku

Temat interpretacji

Stan faktyczny:

1. Pytający jest biegłym sądowym sporządzającym opinie na rzecz sądów, prokuratur oraz policji. Czynności te wykonuje osobiście na podstawie zawieranych umów zleceń.
2. Podatnik prowadzi kancelarię adwokacką oraz na zlecenie sądu świadczy usługi pomocy prawnej z urzędu. Sąd pobiera zaliczki na podatek dochodowy od przychodów z tytułu świadczenia usług pomocy prawnej z urzędu jako od przychodów określonych w art. 13 ust. 6 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
3. Podatnik prowadzi działalność gospodarczą w zakresie usług tłumaczeń. Jednocześnie pełni rolę tłumacza przysięgłego wykonującego tłumaczenia na rzecz sądów, prokuratury.

Ocena prawna stanu faktycznego:

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535) opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega odpłatna dostawa towarów oraz odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. W myśl art. 8 ust. 1 pkt 3 cyt. ustawy przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również świadczenie usług zgodnie z nakazem władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa. Należy zatem zauważyć, iż sam fakt wykonywania pewnych czynności z nakazu władzy, np. sądu nie jest kryterium uznania, że świadczenie nie jest wykonywane w sposób samodzielny.

Oceny zakresu stosowania przepisów ustawy o podatku od towarów i usług w odniesieniu do czynności wykonywanych przez adwokatów, biegłych sądowych i tłumaczy na zlecenie sądu lub prokuratury należy dokonywać w świetle uregulowań zawartych w art. 15 cyt. ustawy pod kątem kryterium decydującym o uznaniu ich za podatników podatku od towarów i usług.

Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności. Jednocześnie w myśl art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy za wykonywaną samodzielnie działalność gospodarczą nie uznaje się czynności z tytułu których przychody zostały wymienione w art. 13 pkt 2-8 ustawy z dnia 26 lipca 1991r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. Z 200r. Nr 14, poz. 176, z późn. zm.), jeżeli z tytułu wykonania tych czynności osoby te są związane ze zlecającym wykonanie tych czynności prawnymi więzami tworzącymi stosunek prawny pomiędzy zlecającym wykonanie czynności i wykonującym zlecenie czynności co do warunków wykonywania tych czynności, wynagrodzenia i odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności.

Należy zauważyć, iż w przypadku świadczenia przez adwokatów pomocy prawnej z urzędu nie można mówić, iż sąd bierze na siebie odpowiedzialność za czynności adwokata. Status prawny, zakres kompetencji, a także odpowiedzialność adwokatów regulują przepisy ustawy z dnia 26 maja 1982r. Prawo o adwokaturze (Dz. U. z 2002r. Nr 123, poz. 1058 z późn. zm.). Adwokat świadczący pomoc prawną z urzędu nie przestaje być podmiotem podlegającym rygorom wykonywanego zawodu, co oznacza, iż nadal podlega on obowiązkowemu ubezpieczeniu od odpowiedzialności cywilnej za szkody wyrządzone przy wykonywaniu tego zawodu, a także, że podlega on odpowiedzialności dyscyplinarnej za postępowanie sprzeczne z prawem, z zasadami etyki lub godności zawodu bądź za naruszenie swych obowiązków zawodowych.

Sąd odpowiada za wydany wyrok oraz za zapewnienie, np. oskarżonemu, prawa do obrony. Nie ma natomiast w przedmiotowej sprawie tożsamości czynności (sądu i adwokata), których odbiorcą jest uczestnik postępowania sądowego, tj. korzystający z tej pomocy prawnej.

Analogicznie należy rozpatrywać sytuację biegłych sądowych wydających opinię na zlecenie sądu czy prokuratury. Biegłym sądowym może być ustanowiona osoba, która posiada teoretyczne i praktyczne wiadomości specjalne w danej dziedzinie potwierdzone stosownymi dokumentami. Przykładem może być rzeczoznawca majątkowy, który posiadając stosowne uprawnienia zawodowe w zakresie szacowania nieruchomości nie może odmówić pełnienia funkcji biegłego sądowego. Odpowiedzialność rzeczoznawcy majątkowego określona jest przepisami ustawy z dnia 21 sierpnia 1997r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. z 2004r. Nr 261, poz. 2603 z późn. zm.).

Prawo do wykonywania zawodu tłumacza przysięgłego nabywane jest w określonym trybie i po spełnieniu ściśle określonych warunków. Tłumaczem przysięgłym może

być tylko i wyłącznie osoba, która po zdaniu egzaminu otrzymała świadectwo wydane przez Ministra Sprawiedliwości. Status prawny, zasady wykonywania zawodu oraz odpowiedzialność tłumacza przysięgłego regulują przepisy ustawy z dnia 25 listopada 2004r o zawodzie tłumacza przysięgłego (Dz. U. Nr 273, poz. 2702). Tłumaczenie wykonane na zlecenie sądu, prokuratury lub organu ścigania nie może być utożsamiane ze świadczeniem usługi, której odbiorcą jest uczestnik postępowania i również w tym przypadku nie można uznać, iż sąd bierze na siebie odpowiedzialność za czynności tłumacza w rozumieniu art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy. Tłumaczenie dokumentu sporządzone przez tłumacza przysięgłego na zlecenie sądu jest ewentualnie dowodem w postępowaniu sądowym.

Mając na uwadze powyższe należy stwierdzić, iż w związku niespełnieniem jednego z warunków określonych w art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy odnośnie odpowiedzialności zlecającego wykonanie czynności za ich wykonanie przez zleceniobiorcę, czynności wykonywane przez adwokatów, biegłych sądowych i tłumaczy przysięgłych na zlecenie sądu, prokuratury lub organów ścigania nie korzystają z wyłączenia z zakresu ustawy o podatku od towarów i usług. Świadczone przez Pytających w takim zakresie usługi podlegają zatem opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług na zasadach ogólnych.