W związku z uzyskiwanym wynagrodzeniem z tytułu umowy zlecenia zawartej z powiatem lub organizacją pozarządową Wnioskodawczyni nie będzie zobowiązana ... - Interpretacja - 0112-KDIL1-2.4012.427.2022.3.DS

ShutterStock

Interpretacja indywidualna z dnia 7 listopada 2022 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0112-KDIL1-2.4012.427.2022.3.DS

Temat interpretacji

W związku z uzyskiwanym wynagrodzeniem z tytułu umowy zlecenia zawartej z powiatem lub organizacją pozarządową Wnioskodawczyni nie będzie zobowiązana do wystawienia faktury i odprowadzenia podatku od towarów i usług.

Interpretacja indywidualna – stanowisko prawidłowe

Szanowna Pani,

stwierdzam, że Pani stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku od towarów i usług – jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

7 września 2022 r. wpłynął Pani wniosek z 7 września 2022 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy podatku od towarów i usług w zakresie braku obowiązku wystawienia faktury i odprowadzenia podatku od towarów i usług w związku z uzyskiwanym wynagrodzeniem z tytułu umowy zlecenia (pytanie oznaczone we wniosku nr 1).

Uzupełniła go Pani – w odpowiedzi na wezwanie – pismem z 3 listopada 2022 r. (wpływ 3 listopada 2022 r.).

Treść wniosku jest następująca:

Opis zdarzenia przyszłego

Wnioskodawczyni jest z wykształcenia prawnikiem wpisanym na listę radców prawnych przy (…).

W roku 2021 Wnioskodawczyni uzyskała zaświadczenie potwierdzające posiadanie wiedzy i umiejętności z zakresu świadczenia poradnictwa obywatelskiego wydane przez podmiot uprawniony do prowadzenia szkolenia oraz kursu doszkalającego. Wnioskodawczyni posiada zatem uprawnienia doradcy obywatelskiego. Instytucja doradcy została opisana w art. 11 ust. 3a ustawy z dnia 5 sierpnia 2015 r. o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej (Dz. U. z 2021 r. poz. 945 ze zm.; dalej: UNPP).

Poradnictwo obywatelskie nie mieści się w zakresie działalności prawniczej, jest kwalifikowane wg kodu PKD jako: 88.99.Z.: Pozostała pomoc społeczna bez zakwaterowania, gdzie indziej niesklasyfikowana.

Ponadto Wnioskodawczyni jest wpisana m.in. na listę stałych mediatorów, prowadzoną przez (…).

Wnioskodawczyni planuje rozpoczęcie jednoosobowej działalności gospodarczej, która zostanie wpisana do Centralnej Ewidencji i Informacji Działalności Gospodarczej oraz będzie prowadzona w formie Kancelarii Radcy Prawnego. Przedmiotem działalności gospodarczej prowadzonej w przyszłości przez Wnioskodawczynię będzie świadczenie usług prawnych, sklasyfikowanych pod nr PKD 69.10.Z (działalność prawnicza). W związku ze świadczeniem w ramach działalności gospodarczej usług z zakresu działalności prawniczej Wnioskodawczyni będzie również czynnym podatnikiem podatku od towarów i usług.

Niezależnie od świadczenia usług prawnych w ramach prowadzonej działalności gospodarczej Wnioskodawczyni zamierza również zawrzeć umowy z powiatami lub organizacjami pozarządowymi, dotyczące świadczenia przez Wnioskodawczynię nieodpłatnej pomocy prawnej (lub też ewentualnie nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego, w tym nieodpłatnej mediacji) oraz edukacji prawnej na zasadach wynikających z przepisów ustawy z dnia 5 sierpnia 2015 r. o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej.

Zadania polegające na udzielaniu nieodpłatnej pomocy prawnej, świadczeniu nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego oraz edukacji prawnej, o których mowa w UNPP, są zadaniami zleconymi z zakresu administracji rządowej realizowanymi przez powiaty w porozumieniu z gminami albo samodzielnie. Powiat powierza połowę punktów do prowadzenia adwokatom i radcom prawnym z przeznaczeniem na udzielanie nieodpłatnej pomocy prawnej, a połowę organizacji pozarządowej prowadzącej działalność pożytku publicznego z przeznaczeniem na udzielanie nieodpłatnej pomocy prawnej lub świadczenie nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego.

Organizację pozarządową, która będzie prowadzić punkty nieodpłatnej pomocy prawnej oraz nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego w danym powiecie wyłania się corocznie w otwartym konkursie ofert, o którym mowa w ustawie z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. Organizacja pozarządowa zapewnia udzielanie nieodpłatnej pomocy prawnej lub świadczenie nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego na podstawie umowy zawartej z powiatem. Wraz z prowadzeniem punktów nieodpłatnej pomocy prawnej oraz punktów nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego organizacjom pozarządowym powierza się realizację zadań z zakresu edukacji prawnej.

Organizacja pozarządowa zapewnia udzielanie nieodpłatnej pomocy prawnej lub świadczenie nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego na zasadach określonych w UNPP.

Zgodnie z art. 4 UNPP, nieodpłatna pomoc prawna i nieodpłatne poradnictwo obywatelskie przysługują osobie uprawnionej, która nie jest w stanie ponieść kosztów odpłatnej pomocy prawnej, w tym osobie fizycznej prowadzącej jednoosobową działalność gospodarczą niezatrudniającą innych osób w ciągu ostatniego roku.

Zgodnie z art. 3 ust. 1 UNPP, nieodpłatna pomoc prawna obejmuje:

1)poinformowanie osoby fizycznej, zwanej dalej „osobą uprawnioną”, o obowiązującym stanie prawnym oraz przysługujących jej uprawnieniach lub spoczywających na niej obowiązkach, w tym w związku z toczącym się postępowaniem przygotowawczym, administracyjnym, sądowym lub sądowoadministracyjnym lub

2)wskazanie osobie uprawnionej sposobu rozwiązania jej problemu prawnego, lub

3)sporządzenie projektu pisma w sprawach, o których mowa w pkt 1 i 2, z wyłączeniem pism procesowych w toczącym się postępowaniu przygotowawczym lub sądowym i pism w toczącym się postępowaniu sądowoadministracyjnym, lub

3a)nieodpłatną mediację, lub

4)sporządzenie projektu pisma o zwolnienie od kosztów sądowych lub ustanowienie pełnomocnika z urzędu w postępowaniu sądowym lub ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego w postępowaniu sądowoadministracyjnym oraz poinformowanie o kosztach postępowania i ryzyku finansowym związanym ze skierowaniem sprawy na drogę sądową.

Z kolei w myśl art. 3a UNPP, nieodpłatne poradnictwo obywatelskie obejmuje działania dostosowane do indywidualnej sytuacji osoby uprawnionej, zmierzające do podniesienia świadomości tej osoby o przysługujących jej uprawnieniach lub spoczywających na niej obowiązkach oraz wsparcia w samodzielnym rozwiązywaniu problemu, w tym, w razie potrzeby, sporządzenie wspólnie z osobą uprawnioną planu działania i pomoc w jego realizacji. Nieodpłatne poradnictwo obywatelskie obejmuje w szczególności porady dla osób zadłużonych i porady z zakresu spraw mieszkaniowych oraz zabezpieczenia społecznego. Ponadto nieodpłatne poradnictwo obywatelskie obejmuje również nieodpłatną mediację.

Jak stanowi art. 3b UNPP, edukacja prawna obejmuje działania edukacyjne zmierzające do zwiększenia świadomości prawnej społeczeństwa, dotyczące w szczególności upowszechniania wiedzy o:

1)prawach i obowiązkach obywatelskich;

2)działalności krajowych i międzynarodowych organów ochrony prawnej;

3)mediacji oraz sposobach polubownego rozwiązywania sporów;

4)możliwościach udziału obywateli w konsultacjach publicznych oraz procesie stanowienia prawa;

5)dostępie do nieodpłatnej pomocy prawnej i nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego.

Zadania z zakresu edukacji prawnej mogą być realizowane w formach, które w szczególności polegają na opracowaniu informatorów i poradników, prowadzeniu otwartych wykładów i warsztatów oraz rozpowszechnianiu informacji za pośrednictwem środków masowego przekazu i innych zwyczajowo przyjętych form komunikacji, w tym prowadzeniu kampanii społecznych.

Jak wynika z przepisów UNPP, Wnioskodawca może na podstawie umowy zawartej z powiatem świadczyć nieodpłatną pomoc prawną (w tym nieodpłatną mediację), natomiast na podstawie umowy zawartej z organizacją pozarządową prowadzącą działalność pożytku publicznego – nieodpłatną pomoc prawną i/lub nieodpłatne poradnictwo obywatelskie, nieodpłatną mediację, jak również zadania z zakresu edukacji prawnej.

Zasady świadczenia nieodpłatnej pomocy prawnej oraz nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego (wraz z nieodpłatną mediacją) uregulowane zostały w UNPP. W szczególności:

1)nieodpłatna pomoc prawna oraz nieodpłatne poradnictwo obywatelskie świadczone są w lokalach wskazanych przez powiat przy wykorzystaniu infrastruktury technicznej zapewnionej przez Powiat lub organizację pozarządową;

2)nieodpłatna pomoc prawna oraz nieodpłatne poradnictwo obywatelskie realizowane są w ramach dyżurów – zgodnie z harmonogramem wskazanym przez powiat;

3)udzielanie nieodpłatnej pomocy prawnej lub świadczenie nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego odbywa się według kolejności zgłoszeń, po umówieniu terminu wizyty. Zgłoszeń dokonuje się telefonicznie pod numerem telefonu wskazanym przez starostę;

4)każdy przypadek udzielenia nieodpłatnej pomocy prawnej lub świadczenia nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego dokumentowany jest przez radcę prawnego/doradcę obywatelskiego w karcie pomocy w formie elektronicznej przy wykorzystaniu systemu teleinformatycznego Ministerstwa Sprawiedliwości;

5)radca prawny/doradca obywatelski odbiera od osób uprawnionych do skorzystania z nieodpłatnej pomocy stosowne oświadczenia i przekazuje je w wyznaczonym terminie do Powiatu względnie do organizacji pozarządowej będącej Zleceniodawcą;

6)radca prawny/doradca obywatelski świadczy nieodpłatną pomoc prawną/nieodpłatne poradnictwo obywatelskiego na zasadach i w zakresie wynikającym z UNPP;

7)organizacja pozarządowa, która prowadzi punkty nieodpłatnej pomocy prawnej lub nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego (Zleceniodawca) opracowuje i stosuje standardy obsługi i wewnętrzny system kontroli jakości udzielanej nieodpłatnej pomocy prawnej/nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego przez Zleceniobiorców.

W ramach umów zawieranych przez Wnioskodawczynię z powiatami oraz organizacjami pozarządowymi:

1)Wnioskodawczyni zostanie zobowiązana do świadczenia nieodpłatnej pomocy prawnej i/lub nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego i/lub edukacji prawnej na zasadach wynikających z UNPP;

2)świadczenie nieodpłatnej pomocy prawnej i/lub nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego następować będzie w miejscach wskazanych przez Zleceniodawcę (powiat lub organizację pozarządową) zgodnie z harmonogramem wskazanym przez Zleceniodawcę w ramach dyżurów obejmujących co najmniej 4 godziny każdy dyżur, przy wykorzystaniu infrastruktury technicznej zapewnionej przez powiat lub organizację pozarządową. Dla własnej wygody Wnioskodawczyni będzie mogła ewentualnie skorzystać z własnego laptopa;

3)realizacja zadań z zakresu edukacji prawnej następować będzie w formach, terminach oraz miejscach wskazanych przez Zleceniodawcę (w szczególności może to być opracowywanie informatorów i poradników lub prowadzenie otwartych wykładów i warsztatów);

4)każdy przypadek udzielenia nieodpłatnej pomocy prawnej lub świadczenia nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego dokumentowany będzie przez Wnioskodawczynię w karcie pomocy w formie elektronicznej przy wykorzystaniu systemu teleinformatycznego Ministerstwa Sprawiedliwości;

5)Wnioskodawczyni odbierać będzie od osób uprawnionych do skorzystania z nieodpłatnej pomocy odpowiednie oświadczenia, o których mowa w art. 4 ust. 2 UNPP i będzie je przekazywać w wyznaczonym terminie do powiatu lub ewentualnie do organizacji pozarządowej będącej Zleceniodawcą;

6)Wnioskodawczyni będzie ewidencjonowała pełnione przez siebie dyżury nieodpłatnej pomocy prawnej lub nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego w ewidencji czasu pracy, która może być prowadzona w formie pisemnej lub elektronicznej, w tym również w ramach systemu teleinformatycznego Ministerstwa Sprawiedliwości.

Ponadto należy zwrócić uwagę, że:

1)Wnioskodawczyni w ramach świadczenia nieodpłatnej pomocy prawnej i/lub nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego i/lub edukacji prawnej zobowiązana będzie do stosowania standardów przyjętych przez organizację pozarządową będącą Zleceniodawcą;

2)Zleceniodawca będący organizacją pozarządową będzie miał możliwość dokonania kontroli poprawności świadczonej przez Wnioskodawczynię pomocy – zgodnie z regulacjami wewnętrznymi, przyjętymi przez tę organizację;

3)w związku ze świadczoną nieodpłatną pomocą prawną i/lub nieodpłatnym poradnictwem obywatelskim i/lub edukacją prawną Wnioskodawczyni nie będzie ponosiła odpowiedzialności wobec osób trzecich. Wnioskodawczyni może natomiast odpowiadać wobec Zleceniodawcy z tytułu wykonania umowy na zasadach ogólnych, wynikających z Kodeksu cywilnego;

4)z tytułu świadczenia nieodpłatnej pomocy prawnej i/lub nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego i/lub edukacji prawnej Wnioskodawczyni przysługiwać będzie od Zleceniodawcy (powiatu lub organizacji pozarządowej) stałe wynagrodzenie za każdy pełniony dyżury nieodpłatnej pomocy prawnej lub nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego. Wynagrodzenie to może zostać powiększone o dodatek z tytułu gotowości do pełnienia przez Wnioskodawczynię zastępstw podczas dyżurów przydzielonych innym radcom prawnym/adwokatom/doradcom obywatelskim oraz z tytułu realizacji zadań z zakresu edukacji prawnej. Wysokość wynagrodzenia przysługującego Wnioskodawczyni nie będzie zależna od osiąganych efektów, w tym w szczególności wysokość wynagrodzenia Wnioskodawczyni nie będzie zależna od tego, ile porad udzielono w danym miesiącu. Wnioskodawczyni nie ma wpływu na wysokość wynagrodzenia – jest ono bowiem stałe w odniesieniu do każdego dyżuru i może być powiększone o ewentualny dodatek z tytułu gotowości do pełnienia zastępstw podczas dyżurów innych wykonawców oraz z tytułu realizacji zadań z zakresu edukacji prawnej;

5)w związku z realizacją umów Wnioskodawczyni będzie ponosiła wyłącznie wydatki w postaci kosztów dojazdu do miejsca dyżuru oraz koszty doręczenia dokumentacji sprawozdawczej. W związku z realizacją wskazanych umów Wnioskodawczyni nie będzie ponosiła żadnych innych wydatków. Tym samym Wnioskodawczyni nie będzie ponosiła żadnego ryzyka ekonomicznego w związku z realizacją przedmiotowych umów.

Doprecyzowanie opisu zdarzenia przyszłego

Wnioskodawczyni, realizując zadania z zakresu edukacji prawnej, będzie wykorzystywała infrastrukturę techniczną zapewnioną przez powiat lub organizację pozarządową (np. wykłady będą odbywały się w miejscach wskazanych przez powiat lub organizację pozarządową przy wykorzystaniu udostępnionego tam komputera, projektora oraz innego sprzętu technicznego). Dla własnej wygody w ramach realizacji zadań z zakresu edukacji prawnej Wnioskodawczyni będzie mogła ewentualnie korzystać z własnego laptopa.

Pytanie

Czy w związku z uzyskiwanym wynagrodzeniem z tytułu umowy zlecenia zawartej z powiatem lub organizacją pozarządową Wnioskodawczyni będzie zobowiązana wystawić fakturę i odprowadzić podatek od towarów i usług? – pytanie oznaczone we wniosku nr 1.

Pani stanowisko w sprawie

W związku z uzyskiwanym wynagrodzeniem z tytułu umowy zlecenia zawartej z powiatem lub organizacją pozarządową Wnioskodawczyni nie będzie zobowiązana wystawiać faktur ani odprowadzać podatku od towarów i usług, albowiem realizacja tychże umów nie będzie stanowiła samodzielnej działalności gospodarczej w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług.

Uzasadnienie Pani stanowiska w sprawie

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2022 r. poz. 931 ze zm.; dalej: UPTU), opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Stosownie do treści art. 8 ust. 1 UPTU, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 UPTU, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

1.przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;

2.zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;

3.świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.

Należy przy tym podkreślić, że nie każda czynność stanowiąca świadczenie usług podlega opodatkowaniu. Aby dana czynność była opodatkowana tym podatkiem musi być wykonana przez podatnika. Warunkiem bowiem opodatkowania danej czynności podatkiem od towarów i usług jest łączne spełnienie dwóch przesłanek: po pierwsze czynność winna być ujęta w katalogu czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, po drugie musi ona być zrealizowana przez podmiot, który w związku z jej wykonaniem w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, będzie podatnikiem podatku od towarów i usług.

W myśl art. 15 ust. 1 UPTU, podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.

Pod pojęciem działalności gospodarczej, na podstawie art. 15 ust. 2 UPTU, rozumie się wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Z kolei art. 15 ust. 3 UPTU stanowi, że za wykonywaną samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 1, nie uznaje się czynności:

·z tytułu których przychody zostały wymienione w art. 12 ust. 1-6 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 1128 ze zm.; dalej: UPDOF);

·z tytułu których przychody zostały wymienione w art. 13 pkt 2-9 UPDOF, jeżeli z tytułu wykonania tych czynności osoby te są związane ze zlecającym wykonanie tych czynności prawnymi więzami tworzącymi stosunek prawny pomiędzy zlecającym wykonanie czynności i wykonującym zlecane czynności co do warunków wykonywania tych czynności, wynagrodzenia i odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności wobec osób trzecich.

W myśl art. 13 pkt 8 UPDOF, za przychody z działalności wykonywanej osobiście, o której mowa w art. 10 ust. 1 pkt 2, uważa się przychody z tytułu wykonywania usług, na podstawie umowy zlecenia lub umowy o dzieło, uzyskiwane wyłącznie od:

a.osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą, osoby prawnej i jej jednostki organizacyjnej oraz jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej;

b.właściciela (posiadacza) nieruchomości, w której lokale są wynajmowane, lub działającego w jego imieniu zarządcy albo administratora – jeżeli podatnik wykonuje te usługi wyłącznie dla potrzeb związanych z tą nieruchomością;

c.przedsiębiorstwa w spadku

– z wyjątkiem przychodów uzyskanych na podstawie umów zawieranych w ramach prowadzonej przez podatnika pozarolniczej działalności gospodarczej oraz przychodów, o których mowa w pkt 9.

Z cytowanego powyżej przepisu art. 15 ust. 3 pkt 3 UPTU wynika, że dla uznania, że określone czynności wykonywane przez osobę fizyczną nie stanowią samodzielnie wykonywanej działalności gospodarczej i tym samym pozostają poza regulacjami UPTU, istotne jest łączne spełnienie wszystkich elementów wymienionych w tym przepisie, tj. związanie zleceniobiorcy ze zlecającym wykonanie tych czynności prawnymi więzami tworzącymi stosunek prawny pomiędzy zlecającym, a wykonującym zlecane czynności co do warunków:

·wykonywania tych czynności,

·wynagrodzenia, oraz

·odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności wobec osób trzecich.

Jak wskazał Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji indywidualnej z 11 stycznia 2022 r., nr 0113-KDIPT1-1.4012.851.2021.1.AK – odnośnie dwóch pierwszych warunków stwierdzić należy, że każdy w zasadzie stosunek prawny o charakterze odpłatnym istniejący pomiędzy podmiotem zlecającym wykonanie danej czynności a podmiotem, który daną czynność wykonuje, jest w jakimś sensie określony co do warunków wykonywania danych czynności oraz wynagrodzenia.

Z tego też względu należy uznać, że „odpowiedzialność zlecającego wobec osób trzecich” jest kryterium kluczowym dla oceny charakteru prawnopodatkowego danego podmiotu. Jest to czynnik odróżniający na gruncie UPTU prowadzenie działalności gospodarczej (przesłanki warunkującej status podatnika podatku VAT) od innego rodzaju aktywności zawodowej niepowodującej powstania podmiotowości prawnopodatkowej na gruncie UPTU.

Pojęcie działalności gospodarczej zdefiniowane zostało również w przepisach Dyrektywy 2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE. L z 11.12.2006 Nr 347 str. 1 ze zm.; dalej: Dyrektywa 2006/112/WE). W akapicie pierwszym, art. 9 ust. 1 Dyrektywy 2006/112/WE, określa osobę, która może stać się podatnikiem, jako każdą osobę, która niezależnie/samodzielnie prowadzi w dowolnym miejscu jakąkolwiek działalność gospodarczą, bez względu na cel czy też rezultaty takiej działalności.

W myśl art. 10 ww. Dyrektywy 2006/112/WE warunek, o którym mowa w art. 9 ust. 1, przewidujący, że działalność gospodarcza jest prowadzona samodzielnie wyklucza opodatkowanie VAT pracowników i innych osób, o ile są one związane z pracodawcą umową o pracę lub jakimikolwiek innymi więzami prawnymi tworzącymi stosunek prawny między pracodawcą a pracownikiem w zakresie warunków pracy, wynagrodzenia i odpowiedzialności pracodawcy.

Przedmiotowe zagadnienie było również przedmiotem rozważań Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (orzeczenia w sprawie C-202/90 Ayuntamiento de Sevilla przeciwko Recaudadores de Tributes de las Zonas primera v. segunda, C-235/85 Komisja Wspólnot Europejskich przeciwko Królestwu Niderlandów). TSUE w ww. orzeczeniach wskazał, że za samodzielną nie będzie mogła być uznana działalność gospodarcza, która wykonywana jest przy wykorzystaniu infrastruktury i organizacji wewnętrznej podmiotu, na rzecz którego jest prowadzona, nie powoduje żadnego ryzyka ekonomicznego po stronie usługodawcy, a nadto nie powoduje odpowiedzialności usługodawcy wobec osób trzecich za szkody wyrządzone w związku z prowadzoną działalnością.

Ponadto, zgodnie z opinią RG M.G. Tesauro z 4 czerwca 1991 r. do sprawy C-202/90, co się tyczy warunków pracy należy przeanalizować czy pracownik jest niejako zintegrowany z organizacją pracodawcy (...) czy i w jakim zakresie może swobodnie zorganizować swoją działalność. Jest oczywistym, że możliwość swobodnego zorganizowania (wybór współpracowników, struktury niezbędne do wykonywania zadań, godziny pracy), jak też brak zintegrowania w przedsiębiorstwie czy w administracji stanowią elementy typowe dla działalności wykonywanej w sposób samodzielny. O wyłączeniu z opodatkowania podatkiem od towarów i usług można zatem mówić w przypadku, gdy Zleceniobiorcę będzie łączyć ze Zleceniodawcą stosunek prawny, w ramach którego Zleceniobiorca nie będzie ponosił ryzyka ekonomicznego w związku z wykonywaniem czynności, będących przedmiotem wskazanych umów, a odpowiedzialność za te czynności w stosunku do osób trzecich będzie ponosił Zleceniodawca.

Odnosząc powyższe rozważania na grunt analizowanego zdarzenia przyszłego należy wskazać na następujące kwestie:

1)w związku z umowami zlecenia zawartymi z powiatem lub z organizacją pozarządową, dotyczącymi świadczenia nieodpłatnej pomocy prawnej i/lub nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego i/lub edukacji prawnej – Wnioskodawczyni związana będzie warunkami wykonywania określonych czynności, które to warunki będą wynikać zarówno z samej umowy, jak i z przepisów ustawy z dnia 5 sierpnia 2015 r. o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej. Wykorzystywanie przez Wnioskodawczynię infrastruktury i organizacji wewnętrznej powiatu lub organizacji pozarządowej powoduje, że Wnioskodawczyni w ramach wykonywania umów nie będzie ponosiła ryzyka ekonomicznego;

2)w związku z umowami zlecenia zawartymi z powiatem lub z organizacją pozarządową, dotyczącymi świadczenia nieodpłatnej pomocy prawnej i/lub nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego i/lub edukacji prawnej – Wnioskodawczyni będzie otrzymywać od Zleceniodawców stałe wynagrodzenie za każdy pełniony dyżury nieodpłatnej pomocy prawnej lub nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego. Wynagrodzenie to może zostać powiększone o dodatek z tytułu gotowości do pełnienia przez Wnioskodawczynię zastępstw podczas dyżurów przydzielonych innym radcom prawnym/adwokatom/doradcom obywatelskim oraz z tytułu realizacji zadań z zakresu edukacji prawnej. Wysokość wynagrodzenia przysługującego Wnioskodawczyni nie będzie zależna od Wnioskodawczyni ani też od osiąganych efektów, w tym w szczególności wysokość wynagrodzenia Wnioskodawczyni nie będzie zależna od tego, ile porad udzielono w danym miesiącu. Wnioskodawczyni nie ponosi zatem ryzyka ekonomicznego również w zakresie otrzymywanego wynagrodzenia;

3)w związku z wykonywaniem umów zlecenia, zawartych z powiatem lub organizacją pozarządową Wnioskodawczyni nie będzie ponosiła odpowiedzialności za swoje czynności wobec osób trzecich. Postanowienie to może wprost wynikać z umowy zlecenia, przy czym jak wskazał Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji indywidualnej z 11 stycznia 2022 r., nr 0113-KDIPT1-1.4012.851.2021.1.AK – warunek ten zostanie spełniony również wówczas, gdy dana umowa nie będzie przewidywała (nie będzie wprowadzała) odpowiedzialności Zleceniobiorcy wobec osób trzecich. Wnioskodawczyni będzie natomiast ponosiła odpowiedzialność wobec Zleceniodawcy (ale nie wobec osób trzecich) na zasadach ogólnych, tj. zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego.

Biorąc pod uwagę powyższe – zdaniem Wnioskodawczyni świadczenie przez nią usług nieodpłatnej pomocy prawnej i/lub nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego i/lub edukacji prawnej na podstawie umów zawartych z powiatem lub organizacjami pozarządowymi nie będzie mieściło się w definicji działalności gospodarczej na gruncie UPTU. Zawarcie opisanych umów zlecenia będzie powodować powstanie stosunku prawnego, w ramach którego Wnioskodawczyni – Zleceniobiorca będzie związana ze Zleceniodawcą więzami prawnymi co do warunków wykonywania czynności, wynagrodzenia, a także braku odpowiedzialności Zleceniodawcy wobec osób trzecich. Jak bowiem wskazano powyżej, ten ostatni warunek będzie spełniony także wówczas, gdy dana umowa nie będzie przewidywała (nie wprowadzi) takiej odpowiedzialności po stronie Zleceniobiorcy wobec osób trzecich.

Podobny pogląd zaprezentowany został w piśmie Ministerstwa Finansów z 2 czerwca 2021 r., stanowiącym odpowiedź na interpelację nr 23450 w sprawie braku obowiązku wystawienia faktury VAT za usługi nieodpłatnej pomocy prawnej oraz nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego.

Ponadto, stanowisko przedstawione przez Wnioskodawczynię znajduje swoje potwierdzenie także w licznych interpretacjach indywidualnych, które wydane zostały na gruncie analogicznych stanów faktycznych, w tym w szczególności:

·interpretacji indywidualnej Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 15 lipca 2022 r., nr 0114-KDIP4-2.4012.223.2022.3.MC;

·interpretacji indywidualnej Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 20 kwietnia 2022 r., nr 0112-KDIL3.4012.60.2022.2.AK;

·interpretacji indywidualnej Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 11 stycznia 2022 r., nr 0113-KDIPT1-1.4012.851.2021.1.AK;

·interpretacji indywidualnej Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 15 kwietnia 2019 r., nr 0113-KDIPT1-1.4012.86.2019.2.AK;

·interpretacji indywidualnej Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 4 lipca 2018 r., nr 0115-KDIT1-1.4012.330.2018.2.AJ;

·interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z 13 lipca 2016 r., nr IBPP2/4512-250/16/WN;

·interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z 21 czerwca 2016 r., nr ILPP1/4512-1-250/16-4/HW.

W konsekwencji, mając na uwadze treść art. 15 ust. 3 pkt 3 UPTU, wykonywane przez Wnioskodawczynię czynności na rzecz powiatu lub organizacji pozarządowej, obejmujące pomoc prawną i/lub poradnictwa obywatelskiego i/lub edukację prawną na podstawie przedmiotowych umów zlecenia, nie będą podlegały opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Tym samym, otrzymane z tego tytułu wynagrodzenie nie będzie podlegało opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. W konsekwencji po stronie Wnioskodawczyni nie powstanie z tego tytułu obowiązek odprowadzenia do Urzędu Skarbowego podatku od towarów i usług ani też wystawienia faktury.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawiła Pani we wniosku w zakresie podatku od towarów i usług – jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2022 r. poz. 931 ze zm.), zwanej dalej „ustawą”:

Opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, zwanym dalej „podatkiem”, podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

W myśl art. 7 ust. 1 ww. ustawy:

Przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (…).

W świetle art. 8 ust. 1 ustawy:

Przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

1)przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;

2)zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;

3)świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.

Pojęcie świadczenia usług ma bardzo szeroki zakres. Przez świadczenie należy rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś na rzecz innej osoby), jak i zaniechanie, powstrzymanie się od działania (nieczynienie bądź też tolerowanie). Przy ocenie charakteru świadczenia jako usługi należy mieć na względzie, że ustawa zalicza do grona usług każde świadczenie, które nie jest dostawą w myśl art. 7 ustawy. Należy jednak zaznaczyć, że usługą będzie tylko takie świadczenie, w przypadku którego istnieje bezpośredni konsument, odbiorca świadczenia odnoszący korzyść o charakterze majątkowym.

W związku z powyższym czynność podlega opodatkowaniu jedynie wówczas, gdy wykonywana jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta tej czynności, przy czym związek pomiędzy otrzymywaną płatnością a świadczeniem na rzecz dokonującego płatności musi mieć charakter bezpośredni i na tyle wyraźny, aby można powiedzieć, że płatność następuje w zamian za to świadczenie.

Należy przy tym podkreślić, że nie każda czynność stanowiąca świadczenie usług podlega opodatkowaniu. Aby dana czynność była opodatkowana tym podatkiem musi być wykonana przez podatnika. Warunkiem bowiem opodatkowania danej czynności podatkiem od towarów i usług jest łączne spełnienie dwóch przesłanek: po pierwsze czynność powinna być ujęta w katalogu czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, po drugie musi ona być zrealizowana przez podmiot, który w związku z jej wykonaniem w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, będzie podatnikiem podatku od towarów i usług.

W oparciu o art. 15 ust. 1 ustawy:

Podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.

Stosownie do art. 15 ust. 2 ustawy:

Działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Według art. 15 ust. 3 ustawy:

Za wykonywaną samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 1, nie uznaje się czynności:

1)z tytułu których przychody zostały wymienione w art. 12 ust. 1–6 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych;

2)(uchylony)

3)z tytułu których przychody zostały wymienione w art. 13 pkt 2-9 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, jeżeli z tytułu wykonania tych czynności osoby te są związane ze zlecającym wykonanie tych czynności prawnymi więzami tworzącymi stosunek prawny pomiędzy zlecającym wykonanie czynności i wykonującym zlecane czynności co do warunków wykonywania tych czynności, wynagrodzenia i odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności wobec osób trzecich.

Na mocy art. 13 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 1128 ze zm.):

Za przychody z działalności wykonywanej osobiście, o której mowa w art. 10 ust. 1 pkt 2, uważa się:

1)(uchylony)

2)przychody z osobiście wykonywanej działalności artystycznej, literackiej, naukowej, trenerskiej, oświatowej i publicystycznej, w tym z tytułu udziału w konkursach z dziedziny nauki, kultury i sztuki oraz dziennikarstwa, przychody z tytułu udziału w badaniach i eksperymentach prowadzonych przez podmioty tworzące system szkolnictwa wyższego i nauki, jak również przychody z uprawiania sportu, stypendia sportowe przyznawane na podstawie odrębnych przepisów oraz przychody sędziów z tytułu prowadzenia zawodów sportowych;

3)przychody z działalności duchownych, osiągane z innego tytułu niż umowa o pracę;

4)przychody z działalności polskich arbitrów uczestniczących w procesach arbitrażowych z partnerami zagranicznymi;

5)przychody otrzymywane przez osoby wykonujące czynności związane z pełnieniem obowiązków społecznych lub obywatelskich, bez względu na sposób powoływania tych osób, nie wyłączając odszkodowania za utracony zarobek, z wyjątkiem przychodów, o których mowa w pkt 7;

6)przychody osób, którym organ władzy lub administracji państwowej albo samorządowej, sąd lub prokurator, na podstawie właściwych przepisów, zlecił wykonanie określonych czynności, a zwłaszcza przychody biegłych w postępowaniu sądowym, dochodzeniowym i administracyjnym oraz płatników, z zastrzeżeniem art. 14 ust. 2 pkt 10, i inkasentów należności publicznoprawnych, a także przychody z tytułu udziału w komisjach powoływanych przez organy władzy lub administracji państwowej albo samorządowej, z wyjątkiem przychodów, o których mowa w pkt 9;

7)przychody otrzymywane przez osoby, niezależnie od sposobu ich powoływania, należące do składu zarządów, rad nadzorczych, komisji lub innych organów stanowiących osób prawnych;

7a)przychody otrzymywane przez członków Rady Mediów Narodowych;

8)przychody z tytułu wykonywania usług, na podstawie umowy zlecenia lub umowy o dzieło, uzyskiwane wyłącznie od:

a)osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą, osoby prawnej i jej jednostki organizacyjnej oraz jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej,

b)właściciela (posiadacza) nieruchomości, w której lokale są wynajmowane, lub działającego w jego imieniu zarządcy albo administratora - jeżeli podatnik wykonuje te usługi wyłącznie dla potrzeb związanych z tą nieruchomością,

c)przedsiębiorstwa w spadku

-z wyjątkiem przychodów uzyskanych na podstawie umów zawieranych w ramach prowadzonej przez podatnika pozarolniczej działalności gospodarczej oraz przychodów, o których mowa w pkt 9;

9)przychody uzyskane na podstawie umów o zarządzanie przedsiębiorstwem, kontraktów menedżerskich lub umów o podobnym charakterze, w tym przychody z tego rodzaju umów zawieranych w ramach prowadzonej przez podatnika pozarolniczej działalności gospodarczej - z wyjątkiem przychodów, o których mowa w pkt 7.

Pojęcie działalności gospodarczej oraz podatnika zdefiniowane zostało również w art. 9 ust. 1 Dyrektywy 2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L Nr 347 str. 1 ze zm.), zwanej dalej Dyrektywą 2006/112/WE. Na podstawie tego przepisu:

„Podatnikiem” jest każda osoba prowadząca samodzielnie w dowolnym miejscu jakąkolwiek działalność gospodarczą, bez względu na cel czy też rezultaty takiej działalności.

„Działalność gospodarcza” obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, włącznie z górnictwem, działalnością rolniczą i wykonywaniem wolnych zawodów lub uznanych za takie. Za działalność gospodarczą uznaje się w szczególności wykorzystywanie, w sposób ciągły, majątku rzeczowego lub wartości niematerialnych w celu uzyskania z tego tytułu dochodu.

Zgodnie z art. 10 Dyrektywy 2006/112/WE:

Warunek, o którym mowa w art. 9 ust. 1, przewidujący, że działalność gospodarcza jest prowadzona samodzielnie wyklucza opodatkowanie VAT pracowników i innych osób, o ile są one związane z pracodawcą umową o pracę lub jakimikolwiek innymi więzami prawnymi tworzącymi stosunek prawny między pracodawcą a pracownikiem w zakresie warunków pracy, wynagrodzenia i odpowiedzialności pracodawcy.

Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w orzeczeniach sprecyzował, że za samodzielną nie będzie mogła być uznana działalność gospodarcza, która wykonywana jest przy wykorzystaniu infrastruktury i organizacji wewnętrznej podmiotu, na rzecz którego jest prowadzona, nie powoduje żadnego ryzyka ekonomicznego po stronie usługodawcy a nadto nie powoduje odpowiedzialności usługodawcy wobec osób trzecich za szkody wyrządzone w związku z prowadzoną działalnością (orzeczenia w sprawie C-202/90 Ayuntamiento de Sevilla przeciwko Recaudadores de Tributos de las Zonas Primera y Segunda, C-235/85 Komisja Wspólnot Europejskich przeciwko Królestwu Niderlandów).

Należy wskazać, że zasady wystawiania faktur zostały uregulowane w Dziale XI ustawy, w Rozdziale 1 – Faktury.

I tak, w myśl art. 106a ustawy:

Przepisy niniejszego rozdziału stosuje się do:

1)sprzedaży, z wyjątkiem:

a)przypadków, o których mowa w art. 17 ust. 1 pkt 4 i 5 oraz ust. 1a, w których usługodawca lub dokonujący dostawy towarów nie rozlicza podatku należnego i faktura dokumentująca te transakcje nie jest wystawiana przez usługobiorcę lub nabywcę towarów w imieniu i na rzecz usługodawcy lub dokonującego dostawy towarów,

b)czynności rozliczanych w procedurach szczególnych, o których mowa w dziale XII w rozdziałach 6a, 7 i 9, dla których państwem członkowskim identyfikacji w rozumieniu przepisów tych rozdziałów jest państwo członkowskie inne niż Rzeczpospolita Polska;

2)dostawy towarów i świadczenia usług dokonywanych przez podatnika posiadającego na terytorium kraju siedzibę działalności gospodarczej lub stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej, z którego dokonywane są te czynności, a w przypadku braku na terytorium kraju siedziby działalności gospodarczej oraz stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej – posiadającego na terytorium kraju stałe miejsce zamieszkania albo zwykłe miejsce pobytu, z którego dokonywane są te czynności, w przypadku gdy miejscem świadczenia jest terytorium:

a)państwa członkowskiego inne niż terytorium kraju, a osobą zobowiązaną do zapłaty podatku od wartości dodanej jest nabywca towaru lub usługobiorca i faktura dokumentująca te czynności nie jest wystawiana przez tego nabywcę lub usługobiorcę w imieniu i na rzecz podatnika,

b)państwa trzeciego;

3)dostawy towarów i świadczenia usług rozliczanych w procedurach szczególnych, o których mowa w dziale XII w rozdziałach 6a i 7, przez podatników zidentyfikowanych na potrzeby tych procedur, dla których państwem członkowskim identyfikacji w rozumieniu przepisów tych rozdziałów jest Rzeczpospolita Polska;

4)sprzedaży na odległość towarów importowanych, rozliczanej w procedurze szczególnej, o której mowa w dziale XII w rozdziale 9, przez podatników zidentyfikowanych na potrzeby tej procedury, dla których państwem członkowskim identyfikacji w rozumieniu przepisów tego rozdziału jest Rzeczpospolita Polska.

W świetle art. 106b ust. 1 pkt 1 ustawy:

Podatnik jest obowiązany wystawić fakturę dokumentującą sprzedaż, a także dostawę towarów i świadczenie usług, o których mowa w art. 106a pkt 2, dokonywane przez niego na rzecz innego podatnika podatku, podatku od wartości dodanej lub podatku o podobnym charakterze lub na rzecz osoby prawnej niebędącej podatnikiem.

Elementy jakie powinna zawierać faktura wymienione zostały w art. 106e ust. 1 ustawy.

Stosownie do art. 106b ust. 2 ustawy:

Podatnik nie jest obowiązany do wystawienia faktury w odniesieniu do sprzedaży zwolnionej od podatku na podstawie art. 43 ust. 1, art. 113 ust. 1 i 9 lub przepisów wydanych na podstawie art. 82 ust. 3.

Według art. 106b ust. 3 ustawy:

Na żądanie nabywcy towaru lub usługi podatnik jest obowiązany wystawić fakturę dokumentującą:

1)czynności, o których mowa w ust. 1 pkt 1, jeżeli obowiązek wystawienia faktury nie wynika z ust. 1, z wyjątkiem:

a)czynności, o których mowa w art. 19a ust. 5 pkt 4,

b)czynności, o których mowa w art. 106a pkt 3 i 4,

1a)otrzymanie całości lub części zapłaty przed wykonaniem czynności, o których mowa w ust. 1 pkt 1, jeżeli obowiązek wystawienia faktury nie wynika z ust. 1, z wyjątkiem:

a)przypadku, gdy zapłata dotyczy czynności, o których mowa w art. 19a ust. 1b i ust. 5 pkt 4 oraz art. 106a pkt 3 i 4,

b)wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów,

2)sprzedaż zwolnioną, o której mowa w ust. 2, z zastrzeżeniem art. 117 pkt 1 i art. 118

– jeżeli żądanie jej wystawienia zostało zgłoszone w terminie 3 miesięcy, licząc od końca miesiąca, w którym dostarczono towar lub wykonano usługę bądź otrzymano całość lub część zapłaty.

W oparciu o przepisy ustawy, faktury są dokumentami potwierdzającymi rzeczywiste transakcje gospodarcze dokonywane przez podatnika.

Z opisu sprawy wynika, że Wnioskodawczyni zamierza zawrzeć umowy z powiatami lub organizacjami pozarządowymi. W ramach umów zawieranych przez Wnioskodawczynię z powiatami oraz organizacjami pozarządowymi Wnioskodawczyni zostanie zobowiązana do świadczenia nieodpłatnej pomocy prawnej i/lub nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego i/lub edukacji prawnej na zasadach wynikających z przepisów ustawy o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej.

Wątpliwości Wnioskodawczyni dotyczą ustalenia, czy w związku z uzyskiwanym wynagrodzeniem z tytułu umowy zlecenia zawartej z powiatem lub organizacją pozarządową będzie Ona zobowiązana wystawić fakturę i odprowadzić podatek od towarów i usług (pytanie oznaczone we wniosku nr 1).

Z cytowanego przepisu art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy wynika, że dla uznania, że określone czynności wykonywane przez osobę fizyczną nie stanowią samodzielnie wykonywanej działalności gospodarczej i tym samym pozostają poza regulacjami ustawy, istotne jest łączne spełnienie wszystkich elementów wymienionych w tym przepisie, tj. związanie zleceniobiorcy ze zlecającym wykonanie tych czynności prawnymi więzami tworzącymi stosunek prawny pomiędzy zlecającym, a wykonującym zlecane czynności co do warunków:

·wykonywania tych czynności,

·wynagrodzenia, oraz

·odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności wobec osób trzecich.

Użycie słowa „samodzielnie” w kontekście art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy, wyklucza opodatkowanie pracowników i innych osób, o ile są one związane z pracodawcą przez umowę o pracę lub inny stosunek prawny tworzący więzi (stosunek podporządkowania) między pracodawcą a pracownikiem co do (w zakresie) warunków pracy, wynagrodzenia i odpowiedzialności pracodawcy.

Oznacza to, że przychody z tytułu wykonywanych czynności nie tylko powinny być wymienione w art. 13 pkt 2-9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, lecz także spełnione muszą zostać pozostałe kryteria przedmiotowe określające m.in. czy działanie usługodawcy odbywa się na warunkach ryzyka gospodarczego, a tym samym kto ponosi odpowiedzialność za wykonane usługi. Nie stanowią bowiem samodzielnej działalności gospodarczej, w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy o podatku od towarów i usług, tylko i wyłącznie te czynności, gdy pomiędzy zlecającym ich wykonanie i wykonującym zlecone czynności istnieją więzy tworzące stosunek prawny w zakresie warunków wykonywania tych czynności, wynagrodzenia i odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności wobec osób trzecich.

Odnośnie dwóch pierwszych warunków stwierdzić należy, że każdy w zasadzie stosunek prawny o charakterze odpłatnym istniejący pomiędzy podmiotem zlecającym wykonanie danej czynności a podmiotem, który daną czynność wykonuje, jest w jakimś sensie określony co do warunków wykonywania danych czynności oraz wynagrodzenia.

Nie będzie więc podatnikiem w rozumieniu ustawy osoba, która w ramach podpisanej umowy, tworzyć będzie ze zlecającym więzi analogiczne ze stosunkiem pracy, nie ponosząc tym samym ryzyka ekonomicznego w związku z wykonywanymi czynnościami. Tylko spełnienie wymogów wyłączających samodzielność działania poprzez zawarcie więzi prawnej między zleceniodawcą a zleceniobiorcą co do warunków wykonywania zleconych czynności, wynagrodzenia i odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności wobec osób trzecich, pozwala jednocześnie wyłączyć wykonywane czynności z opodatkowania podatkiem od towarów i usług.

Mając na uwadze fakt, że w zasadzie każdy stosunek prawny o charakterze odpłatnym istniejący pomiędzy podmiotem zlecającym wykonanie danej czynności a podmiotem, który daną czynność wykonuje, określa wynagrodzenie oraz przynajmniej podstawowe warunki wykonywania czynności, należy uznać, że „odpowiedzialność zlecającego wobec osób trzecich” jest kryterium kluczowym dla oceny charakteru prawnopodatkowego danego podmiotu. Jest to czynnik odróżniający na gruncie ustawy prowadzenie działalności gospodarczej (przesłanki warunkującej status podatnika podatku VAT) od innego rodzaju aktywności zawodowej niepowodującej powstania podmiotowości prawnopodatkowej na gruncie ustawy.

Przychody otrzymywane przez Wnioskodawczynię z tytułu wykonywania umowy zlecenia zawartej z powiatem lub z organizacją pozarządową (świadczenie nieodpłatnej pomocy prawnej i/lub nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego i/lub edukacji prawnej na zasadach wynikających z przepisów ustawy o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej) będą mieściły się w zakresie przychodów wymienionych w art. 13 pkt 2-9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, co zostało potwierdzone interpretacją indywidualną (…), w której stwierdzono, że uzyskiwane przez Wnioskodawczynię „przychody z tytułu umowy zlecenia należało będzie zakwalifikować do przychodów z działalności wykonywanej osobiście, o której mowa w art. 10 ust. 1 pkt 2 w związku z art. 13 pkt 8 lit. a) ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, podlegających opodatkowaniu na zasadach przewidzianych dla tego źródła przychodów”.

A zatem należy przeanalizować pozostałe warunki, o których mowa w art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy.

Zauważyć też należy, że sformułowanie w powołanym art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy odnoszące się do odpowiedzialności, należy rozumieć jako odpowiedzialność zleceniodawcy, w stosunku do osób trzecich, za czynności realizowane przez zleceniobiorcę w ramach wykonywania zlecenia. Tylko w takim przypadku ryzyko wykonania czynności zleconych przechodzi z faktycznego wykonawcy na osobę zlecającą ich wykonanie, co wyklucza samodzielny charakter działalności zleceniobiorcy. Tak bowiem rozumiana odpowiedzialność za wykonanie czynności wskazuje, kto ponosi ryzyko prowadzonej działalności, a tym samym wskazuje na wyłączenie ze sfery samodzielności (i z grona podatników podatku od towarów i usług) tego podmiotu, który nie odpowiada za efekt wykonywanej pracy wobec osób trzecich.

O wyłączeniu z opodatkowania podatkiem od towarów i usług można zatem mówić w przypadku, gdy zleceniobiorcę będą łączyć ze zleceniodawcą więzi analogiczne jak w przypadku stosunku pracy, jako że nie będzie on ponosił ryzyka ekonomicznego w związku z wykonywaniem czynności, będących przedmiotem wskazanych umów, a odpowiedzialność za te czynności w stosunku do osób trzecich będzie bezwzględnie ponosił zlecający. Oznacza to, że z treści zawartych umów wynikać powinno zobowiązanie, które w swej istocie kładzie na zlecającego odpowiedzialność, zamiast na zleceniobiorcę, podobnie jak ma to miejsce w przypadku stosunku pracy.

Powyższe oznacza, że jeżeli analiza umowy cywilnoprawnej (stosunku prawnego) pomiędzy zleceniobiorcą (Wnioskodawczynią) a zleceniodawcą (powiatem/organizacją pozarządową) wykaże, że spełnione są wszystkie trzy warunki to nie można uznać Wnioskodawczyni za podatnika VAT. Jednocześnie brak spełnienia któregokolwiek warunku oznacza, że Wnioskodawczyni występuje w charakterze podatnika VAT.

Warunek pierwszy – warunki wykonywania czynności. Należy uznać, że co do zasady w istotę typowej umowy zlecenia, której przedmiotem jest pomoc prawna oraz poradnictwo obywatelskie świadczone przez osobę fizyczną, wpisane jest wykorzystywanie infrastruktury i organizacji wewnętrznej zlecającego – w niniejszej sprawie powiatu/organizacji pozarządowej.

W tym kontekście należy zauważyć, że wykorzystywanie infrastruktury i organizacji wewnętrznej zlecającego powoduje, że zleceniobiorca nie ponosi również w tym zakresie ryzyka ekonomicznego (co ma ścisły związek z tym jak kształtuje się wynagrodzenie – warunek drugi).

Warunek drugi – wynagrodzenie. Zakładając, że umowa przewiduje, że zleceniobiorca korzysta z infrastruktury i organizacji wewnętrznej zlecającego (spełniony warunek pierwszy), ustalenie, że warunek drugi jest spełniony w praktyce sprowadza się do weryfikacji czy umowa przewiduje stałe wynagrodzenie. Jeżeli umowa przewiduje stałe wynagrodzenie nie można mówić o ponoszeniu ryzyka ekonomicznego przez zleceniobiorcę.

Warunek trzeci – odpowiedzialność zlecającego wobec osób trzecich. Warunek będzie spełniony jeżeli zgodnie z umową odpowiedzialność jest po stronie zlecającego, a nie po stronie faktycznego wykonawcy – zleceniobiorcy, co wyklucza samodzielny charakter jego działalności. Warunek będzie także spełniony gdy dana umowa nie przewiduje (nie wprowadza) takiej odpowiedzialności.

Z opisu sprawy wynika, że świadczenie nieodpłatnej pomocy prawnej i/lub nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego następować będzie w miejscach wskazanych przez zleceniodawcę, przy wykorzystaniu infrastruktury technicznej zapewnionej przez powiat lub organizację pozarządową. Wnioskodawczyni, realizując zadania z zakresu edukacji prawnej, będzie wykorzystywała infrastrukturę techniczną zapewnioną przez powiat lub organizację pozarządową (np. wykłady będą odbywały się w miejscach wskazanych przez powiat lub organizację pozarządową przy wykorzystaniu udostępnionego tam komputera, projektora oraz innego sprzętu technicznego). Z tytułu świadczenia nieodpłatnej pomocy prawnej i/lub nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego i/lub edukacji prawnej Wnioskodawczyni przysługiwać będzie od zleceniodawcy stałe wynagrodzenie stałe wynagrodzenie za każdy pełniony dyżury nieodpłatnej pomocy prawnej lub nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego. Wynagrodzenie to może zostać powiększone o dodatek z tytułu gotowości do pełnienia przez Wnioskodawczynię zastępstw podczas dyżurów przydzielonych innym radcom prawnym/adwokatom/doradcom obywatelskim oraz z tytułu realizacji zadań z zakresu edukacji prawnej. Wysokość wynagrodzenia przysługującego Wnioskodawczyni nie będzie zależna od osiąganych efektów, w tym w szczególności wysokość wynagrodzenia Wnioskodawczyni nie będzie zależna od tego, ile porad udzielono w danym miesiącu. Wnioskodawczyni nie ma wpływu na wysokość wynagrodzenia – jest ono bowiem stałe w odniesieniu do każdego dyżuru i może być powiększone o ewentualny dodatek z tytułu gotowości do pełnienia zastępstw podczas dyżurów innych wykonawców oraz z tytułu realizacji zadań z zakresu edukacji prawnej. W związku ze świadczoną nieodpłatną pomocą prawną i/lub nieodpłatnym poradnictwem obywatelskim i/lub edukacją prawną Wnioskodawczyni nie będzie ponosiła odpowiedzialności wobec osób trzecich.

Na gruncie powołanych przepisów należy stwierdzić, że – w tak przedstawionym opisie sprawy – świadczenie przez Wnioskodawczynię nieodpłatnej pomocy prawnej i/lub nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego i/lub edukacji prawnej na podstawie zawartej umowy zlecenia z powiatem lub organizacją pozarządową, nie mieści się w definicji działalności gospodarczej określonej w ustawie o podatku od towarów i usług, a tym samym Wnioskodawczyni nie jest z tego tytułu podatnikiem zobowiązanym do rozliczania tego podatku.

Zawarcie opisanej umowy zlecenia spowoduje powstanie stosunku prawnego posiadającego cechy zbliżone do stosunku pracy, w ramach którego Wnioskodawczyni będzie związana ze zleceniodawcą więzami prawnymi co do warunków wykonywania czynności, wynagrodzenia, a także odpowiedzialności zleceniodawcy wobec osób trzecich.

Wobec powyższego, przy spełnieniu wszystkich warunków określonych w art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy, wykonywane przez Wnioskodawczynię czynności na rzecz powiatu/organizacji pozarządowej, tj. świadczenie nieodpłatnej pomocy prawnej i/lub nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego i/lub edukacji prawnej, nie będą podlegały opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Zatem, w analizowanej sprawie nie powstaje obowiązek zapłaty podatku od towarów i usług od świadczenia nieodpłatnej pomocy prawnej i/lub nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego i/lub edukacji prawnej.

W konsekwencji Wnioskodawczyni nie będzie zobowiązania do dokumentowania tych czynności fakturami VAT.

Podsumowując, w związku z uzyskiwanym wynagrodzeniem z tytułu umowy zlecenia zawartej z powiatem lub organizacją pozarządową Wnioskodawczyni nie będzie zobowiązana do wystawienia faktury i odprowadzenia podatku od towarów i usług.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, które Pani przedstawiła i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.

Końcowo informuję, że niniejsza interpretacja rozstrzyga wniosek w części dotyczącej podatku od towarów i usług (pytanie oznaczone we wniosku nr 1).

Z kolei wniosek w części dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych został załatwiony w odrębnym rozstrzygnięciu.

W myśl art. 14b § 3 Ordynacji podatkowej:

Składający wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej obowiązany jest do wyczerpującego przedstawienia zaistniałego stanu faktycznego albo zdarzenia przyszłego oraz do przedstawienia własnego stanowiska w sprawie oceny prawnej tego stanu faktycznego albo zdarzenia przyszłego.

Jestem ściśle związany przedstawionym we wniosku opisem zdarzenia przyszłego. Ponosi Pani ryzyko związane z ewentualnym błędnym lub nieprecyzyjnym przedstawieniem we wniosku opisu zdarzenia przyszłego. Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, o ile rzeczywisty stan sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie z opisem zdarzenia przyszłego podanym przez Panią w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona odpowiedź traci swą aktualność.

Zatem, należy zaznaczyć, że interpretacja indywidualna opiera się na wynikającym z treści wniosku opisie zdarzenia przyszłego. W konsekwencji w przypadku, gdy w toku postępowania podatkowego, kontroli podatkowej, bądź celno-skarbowej zostanie określony odmienny stan faktyczny, interpretacja nie wywoła w tym zakresie skutków prawnych.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

·Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2021 r. poz. 1540 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Pani sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pani do interpretacji.

·Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:

1)z zastosowaniem art. 119a;

2)w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;

3)z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pani prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego (…). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2022 r. poz. 329 ze zm.; dalej jako „PPSA”.

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

·w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

·w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2021 r. poz. 1540 ze zm.).