Wyłączenie z opodatkowania podatkiem od towarów i usług czynności przekazanych na rzecz córki składników majątkowych i brak obowiązku dokonania korekt... - Interpretacja - 0113-KDIPT1-3.4012.516.2022.2.MJ

ShutterStock
Interpretacja indywidualna z dnia 17 listopada 2022 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0113-KDIPT1-3.4012.516.2022.2.MJ

Temat interpretacji

Wyłączenie z opodatkowania podatkiem od towarów i usług czynności przekazanych na rzecz córki składników majątkowych i brak obowiązku dokonania korekty podatku naliczonego w związku z przedmiotowym przekazaniem przedsiębiorstwa.

Interpretacja indywidualna

– stanowisko w części prawidłowe i w części nieprawidłowe

Szanowna Pani,

stwierdzam, że Pani stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku od towarów i usług jest prawidłowe w części dotyczącej wyłączenia z opodatkowania podatkiem od towarów i usług czynności przekazanych na rzecz córki składników majątkowych i nieprawidłowe w części dotyczącej braku obowiązku dokonania korekty podatku naliczonego w związku z przedmiotowym przekazaniem przedsiębiorstwa.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

7 września 2022 r. wpłynął Pani wniosek z 1 września 2022 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy wyłączenia z opodatkowania podatkiem od towarów i usług czynności przekazanych na rzecz córki składników majątkowych oraz braku obowiązku dokonania korekty podatku naliczonego w związku z przedmiotowym przekazaniem przedsiębiorstwa. Uzupełniła go Pani – w odpowiedzi na wezwanie – pismem z 10 listopada 2022 r. (data wpływu 14 listopada 2022 r.). Treść wniosku jest następująca:

Opis zdarzenia przyszłego

Wnioskodawca jest osobą fizyczną podlegającą nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu w Rzeczypospolitej Polskiej. Wnioskodawca jest czynnym zarejestrowanym podatnikiem podatku od towarów i usług.

Na podstawie wpisu do CEiDG Wnioskodawca prowadzi działalność gospodarczą pod firmą Przedsiębiorstwo Produkcyjne „…” … …, ul. …, ..-… …, NIP …, REGON …. Zasadniczym przedmiotem działalności gospodarczej Wnioskodawcy jest sprzedaż detaliczna mebli, sprzętu oświetleniowego i pozostałych artykułów użytku domowego prowadzona w wyspecjalizowanych sklepach (PKD 47.59.Z). W ramach tej działalności Wnioskodawca prowadzi … w …. W związku z prowadzoną działalnością gospodarczą Wnioskodawca prowadzi podatkową książkę przychodów i rozchodów. W ramach prowadzonej działalności gospodarczej Wnioskodawca zatrudnia kilkunastu pracowników.

Powyższą działalność gospodarczą Wnioskodawca prowadzi w oparciu o zorganizowany zespół składników niematerialnych i materialnych przeznaczonych do prowadzenia działalności gospodarczej obejmujący w szczególności:

1)nazwę przedsiębiorstwa: Przedsiębiorstwo Produkcyjne „…” … …,

2)własność dwu nieruchomości składających się na … w …, w tym nieruchomości zabudowanej, a także współwłasność w części ułamkowej nieruchomości drogowej związanej z funkcjonowaniem centrum,

3)własność ruchomości, w tym własność środków trwałych wprowadzonych do ewidencji środków trwałych Wnioskodawcy, własność pozostałych urządzeń i wyposażenia wykorzystywanych w działalności gospodarczej Wnioskodawcy lecz niestanowiących środków trwałych ujętych w ewidencji środków trwałych Wnioskodawcy, a także własność towarów Wnioskodawcy,

4)środki pieniężne w kasie i na rachunkach bankowych związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą,

5)wierzytelności pieniężne stanowiące należności księgowe wykazane w księgach handlowych Wnioskodawcy,

6)wierzytelności pozabilansowe w tym pieniężne i niepieniężne wynikające z zawartych ramach prowadzonej działalności gospodarczej umów z najemcami powierzchni w … w …, umów handlowych, umów z dostawcami usług, wierzytelności ze stosunków pracy z wszystkimi pracownikami Wnioskodawcy, a także wierzytelność objętą nakazem zapłaty,

7)prawa z decyzji administracyjnej zezwalającej na zajęcie pasa drogowego,

8)majątkowe prawa autorskie i majątkowe prawa pokrewne, a także wszelkie licencje, prawa do baz danych, prawa do know-how oraz inne prawa własności intelektualnej związane z działalnością gospodarczą Wnioskodawcy,

9)prawa do domeny internetowej wraz z prawami wynikającymi z umów o świadczenie usług hostingu strony internetowej i poczty elektronicznej pod tą domeną,

10)tajemnice przedsiębiorstwa,

11)księgi i dokumenty związane z prowadzeniem działalności gospodarczej

- dalej zwany łącznie „Przedsiębiorstwem”. Własność składników Przedsiębiorstwa przysługuje Wnioskodawcy na zasadach wspólności ustawowej majątkowej małżeńskiej.

Wszystkie składniki Przedsiębiorstwa są wykorzystywane przez Wnioskodawcę dla celów prowadzonej działalności gospodarczej i czynności opodatkowanych podatkiem od towarów i usług. Powyższe nie dotyczy jedynie dwu pojazdów samochodowych, które stanowią własność Wnioskodawcy, ale nie są wykorzystywane wyłącznie do działalności gospodarczej Wnioskodawcy.

W związku z nabyciem składników Przedsiębiorstwa Wnioskodawca miał prawo do obniżenia kwoty należnego VAT o kwotę podatku naliczonego (powyższe nie dotyczy ww. dwu pojazdów samochodowych, co do których przysługiwało jedynie prawo częściowego odliczenia VAT oraz nieruchomości która została nabyta w ramach dostawy zwolnionej z VAT).

Z prowadzeniem Przedsiębiorstwa związane są zobowiązania obejmujące zobowiązania pieniężne stanowiące zobowiązania księgowe, a także zobowiązania pozabilansowe w tym pieniężne i niepieniężne wynikające z ww. umów z najemcami, umów handlowych, umów z dostawcami usług oraz ze stosunków pracy z pracownikami.

W związku z planami sukcesji pokoleniowej, Wnioskodawca zamierza za zgodą swojego małżonka darować swojej córce (dalej „Obdarowanej”) całość składników Przedsiębiorstwa. Umowa darowizny zostanie sporządzona w formie aktu notarialnego. Obdarowana w dniu darowizny będzie prowadziła działalność gospodarczą na podstawie wpisu do CEiDG, będzie prowadziła podatkową książkę przychodów i rozchodów i będzie czynnym zarejestrowanym podatnikiem podatku od towarów i usług.

W ramach darowizny Przedsiębiorstwa Obdarowana nabędzie wszystko, co wchodzi w skład Przedsiębiorstwa, tj. w szczególności ww. składniki Przedsiębiorstwa, w tym nieruchomości i wszystkie środki trwałe. W ramach darowizny przedsiębiorstwa Wnioskodawca przeniesie na Obdarowaną w przepisanym trybie opisane powyżej autorskie prawa majątkowe, licencje, własność baz danych, a także na zasadach art. 509 ustawy z 23.04.1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. z 2022 r. poz. 1360 ze zm.) przeleje na Obdarowaną ww. wierzytelności. W ramach darowizny Przedsiębiorstwa Wnioskodawca stosownie do art. 231 ustawy z 26.06.1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1510) przeniesie na Obdarowaną cały wchodzący w skład Przedsiębiorstwa zakład pracy obejmujący stosunki pracy z pracownikami Wnioskodawcy, co oznacza także przejecie przez Obdarowaną zobowiązań ze stosunków pracy z pracownikami.

Jednocześnie w związku z darowizną Przedsiębiorstwa Obdarowana przystąpi jako dłużnik solidarny do zobowiązań Wnioskodawcy związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej i zwolni Wnioskodawcę z obowiązku świadczenia oraz zrzeknie się regresu wobec Wnioskodawcy. Dodatkowo Wnioskodawca i Obdarowana postanowią, że Obdarowana za zgodą wierzycieli Wnioskodawcy przejmie w całości w trybie art. 519 § 2 pkt 2 Kodeksu cywilnego zobowiązania Wnioskodawcy związane z prowadzeniem Przedsiębiorstwa, w tym zobowiązania pieniężne stanowiące zobowiązania księgowe, a także zobowiązania pozabilansowe w tym pieniężne i niepieniężne wynikające z ww. umów z najemcami, umów handlowych, umów z dostawcami usług.

Z opisanego powyżej przelewu praw w trybie art. 509 Kodeksu cywilnego na rzecz Obdarowanej oraz przejęcia zobowiązań w trybie art. 519 § 2 pkt 2 Kodeksu cywilnego przez Obdarowaną w związku z darowizną Przedsiębiorstwa wyłączone będą jedynie te prawa i zobowiązania, które związane są bezpośrednio z osobistymi rozliczeniami Wnioskodawcy w tym jego rozliczeniami podatkowymi, to jest:

1)prawa i obowiązki z umów o prowadzenie rachunków bankowych (z zastrzeżeniem, że zgromadzone na nich środki pieniężne zostaną przeniesione na Obdarowaną)

2)wierzytelności z rachunku VAT,

3)prawa i obowiązki wynikające z licencji na oprogramowanie księgowe,

4)wierzytelności i zobowiązania z tytułu podatków, dotacji, ceł, ubezpieczeń społecznych, zdrowotnych i innych tytułów publicznoprawnych oraz środki pieniężne w kwocie niezbędnej do uregulowania tychże zobowiązań.

Z zastrzeżeniem powyższych włączeń, darowizna Przedsiębiorstwa obejmie wszystkie aktywa związane z działalnością gospodarczą Wnioskodawcy, a przystąpienie do długu lub przejęcie zobowiązań przez Obdarowaną obejmie wszystkie zobowiązania związane z działalnością gospodarczą Wnioskodawcy.

Obdarowana nabywając darowane składniki Przedsiębiorstwa oraz przejmując zobowiązania i przystępując do długu będzie działała w ramach prowadzonej przez sobie działalności gospodarczej. Przejęte przez Obdarowaną składniki Przedsiębiorstwa oraz zobowiązania, do których Obdarowana przystąpi lub które przejmie w całości, staną się w momencie zawarcia umowy darowizny aktywami i pasywami w ramach działalności gospodarczej Obdarowanej i będą od tego momentu wykorzystywane na potrzeby działalności gospodarczej Obdarowanej. Obdarowana będzie wykorzystywała je do prowadzenia działalności opodatkowanej podatkiem od towarów i usług (z zastrzeżeniem wydatków związanych z przejętymi w wyniku darowizny Przedsiębiorstwa dwoma pojazdami samochodowymi, które nie są aktualnie wykorzystywane wyłącznie do działalności gospodarczej Wnioskodawcy i nie będą wykorzystywane wyłącznie do działalności gospodarczej Obdarowanej). Obdarowana będzie kontynuować działalność Przedsiębiorstwa w zakresie przedmiotu działalności wykonywanej obecnie przez Darczyńcę.

W uzupełnieniu wniosku wskazała Pani, że przedmiotem darowizny będzie przedsiębiorstwo w rozumieniu art. 551 Kodeksu cywilnego. Przedmiotem darowizny będą zasadniczo wszystkie składniki majątku, w oparciu o które Darczyńca prowadzi działalność w zakresie sprzedaży detalicznej mebli, sprzętu oświetleniowego i pozostałych artykułów użytku domowego. Przy czym z przedmiotu darowizny będą wyłączone enumeratywnie określone w umowie darowizny prawa i zobowiązania dotyczące działalności gospodarczej Wnioskodawcy, które związane są bezpośrednio z osobistymi rozliczeniami Wnioskodawcy w tym jego rozliczeniami podatkowymi, to jest:

1.prawa i obowiązki z umów o prowadzenie rachunków bankowych (z zastrzeżeniem że zgromadzone na nich środki pieniężne zostaną przeniesione na Obdarowaną),

2.wierzytelności z rachunku VAT,

3.prawa i obowiązki wynikające z licencji na oprogramowanie księgowe,

4.wierzytelności i zobowiązania z tytułu podatków, dotacji, ceł, ubezpieczeń społecznych, zdrowotnych i innych tytułów publicznoprawnych oraz środki pieniężne w kwocie niezbędnej do uregulowania tychże zobowiązań.

Wyłączenie tych składników z darowizny jest konieczne dla prawidłowego rozliczenia przez Wnioskodawcę zobowiązań podatkowych związanych z zakończeniem działalności gospodarczej po dokonaniu darowizny. Po przekazaniu w drodze darowizny wskazanych we wniosku składników majątku Wnioskodawca zaprzestanie prowadzenia działalności gospodarczej. Zasadniczo istnieje faktyczna możliwość kontynuowania działalności w takim samym zakresie w jakim działalność była prowadzona przez Wnioskodawcę wyłącznie w oparciu o przedmiot darowizny. Jedyne składniki majątku, które nie będą przedmiotem darowizny, a które będą zaangażowane przez Obdarowaną do działalności gospodarczej to:

1.prawa i obowiązki z umów o prowadzenie rachunków bankowych (w tym rachunku VAT) zawartych samodzielnie przez Obdarowaną,

2.prawa i obowiązki wynikające z licencji na oprogramowanie księgowe zakupionej samodzielnie przez Obdarowaną.

Przedmiotem darowizny będzie przedsiębiorstwo w rozumieniu art. 551 Kodeksu cywilnego. Przedmiot darowizny na dzień planowanej transakcji będzie stanowił zespół składników materialnych i niematerialnych wraz ze zobowiązaniami, który stanowi u Wnioskodawcy niezależne przedsiębiorstwo samodzielnie realizujące określone zadania gospodarcze i który mógłby stanowić u nabywcy niezależne przedsiębiorstwo samodzielnie realizujące określone zadania gospodarcze. Samodzielne prowadzenie działalności gospodarczej będzie zasadniczo możliwe wyłącznie w oparciu o przedmiot darowizny. Obdarowana będzie na bazie nabytego zespołu składników kontynuowała działalność gospodarczą dotychczas prowadzoną przez Wnioskodawcę zasadniczo wyłącznie przy pomocy zespołu składników będących przedmiotem darowizny. Przy czym jak wskazano powyżej Obdarowana samodzielnie zawarła umowy o prowadzenie rachunków bankowych oraz zakupiła licencję na oprogramowanie księgowe. Prawa i obowiązki z umów o prowadzenie rachunków bankowych oraz z ww. licencję to jedyne składniki majątku, które nie będą przedmiotem darowizny, a które będą zaangażowane przez Obdarowaną do działalności gospodarczej. Darowizna jest planowana na rok 2023.

Pytania

1.Czy do opisanej powyżej darowizny Przedsiębiorstwa obejmującej przelew praw na Obdarowaną i powiązanej z przystąpieniem do długu i przejęciem zobowiązań przez Obdarowaną znajdą zastosowanie przepisy ustawy o VAT?

2.Czy w związku z opisaną powyżej darowizną Przedsiębiorstwa obejmującą przelew praw na Obdarowaną i powiązaną z przystąpieniem do długu i przejęciem zobowiązań przez Obdarowaną Wnioskodawca będzie obowiązany dokonać korekty kwoty VAT odliczonego w związku ze zbyciem składników Przedsiębiorstwa?

Pani stanowisko w sprawie

Ad 1.

Do opisanej powyżej darowizny Przedsiębiorstwa obejmującej przelew praw na Obdarowaną i powiązanej z przystąpieniem do długu i przejęciem zobowiązań przez Obdarowaną nie znajdą zastosowania przepisy ustawy o VAT.

Zgodnie z art. 6 pkt 1 ustawy o VAT przepisów ustawy nie stosuje się do transakcji zbycia przedsiębiorstwa lub zorganizowanej części przedsiębiorstwa.

Stosownie do art. 2 pkt 27e) ustawy o VAT ilekroć w przepisach ustawy jest mowa o zorganizowanej części przedsiębiorstwa - rozumie się przez to organizacyjnie i finansowo wyodrębniony w istniejącym przedsiębiorstwie zespół składników materialnych i niematerialnych, w tym zobowiązania, przeznaczonych do realizacji określonych zadań gospodarczych, który zarazem mógłby stanowić niezależne przedsiębiorstwo samodzielnie realizujące te zadania.

Przepisy ustawy o VAT nie zawierają definicji legalnej przedsiębiorstwa. Jednakże definicja taka zawarta jest w art. 551 Kodeksu cywilnego. Zgodnie z tym przepisem przedsiębiorstwo jest zorganizowanym zespołem składników niematerialnych i materialnych przeznaczonym do prowadzenia działalności gospodarczej. Obejmuje ono w szczególności:

1)oznaczenie indywidualizujące przedsiębiorstwo lub jego wyodrębnione części (nazwa przedsiębiorstwa);

2)własność nieruchomości lub ruchomości, w tym urządzeń, materiałów, towarów i wyrobów, oraz inne prawa rzeczowe do nieruchomości lub ruchomości;

3)prawa wynikające z umów najmu i dzierżawy nieruchomości lub ruchomości oraz prawa do korzystania z nieruchomości lub ruchomości wynikające z innych stosunków prawnych;

4)wierzytelności, prawa z papierów wartościowych i środki pieniężne;

5)koncesje, licencje i zezwolenia;

6)patenty i inne prawa własności przemysłowej;

7)majątkowe prawa autorskie i majątkowe prawa pokrewne;

8)tajemnice przedsiębiorstwa;

9)księgi i dokumenty związane z prowadzeniem działalności gospodarczej.

Przenosząc powyższe na grunt opisanego zdarzenia przyszłego należy zauważyć, że opisane przez Wnioskodawcę Przedsiębiorstwo jest zorganizowanym zespołem składników niematerialnych i materialnych przeznaczonym do prowadzenia działalności gospodarczej i obejmuje w szczególności wiele spośród składników opisanych w art. 551 Kodeksu cywilnego. Zgodnie z opisem zdarzenia przyszłego wszystkie składniki Przedsiębiorstwa są wykorzystywane przez Wnioskodawcę dla celów prowadzonej działalności gospodarczej i czynności opodatkowanych podatkiem od towarów i usług (z zastrzeżeniem dwu pojazdów samochodowych, które stanowią własność Wnioskodawcy, ale nie są aktualnie wykorzystywane wyłącznie do działalności gospodarczej Wnioskodawcy). W związku z powyższym nie może wątpliwości, że opisane Przedsiębiorstwo jest przedsiębiorstwem w rozumieniu w art. 551 Kodeksu cywilnego.

Zgodnie z w art. 552 Kodeksu cywilnego czynność prawna mająca za przedmiot przedsiębiorstwo obejmuje wszystko, co wchodzi w skład przedsiębiorstwa, chyba że co innego wynika z treści czynności prawnej albo z przepisów szczególnych.

Jednocześnie zgodnie z art. 552 Kodeksu cywilnego nabywca przedsiębiorstwa jest odpowiedzialny solidarnie ze zbywcą za jego zobowiązania związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa, chyba że w chwili nabycia nie wiedział o tych zobowiązaniach, mimo zachowania należytej staranności. Odpowiedzialność nabywcy ogranicza się do wartości nabytego przedsiębiorstwa według stanu w chwili nabycia, a według cen w chwili zaspokojenia wierzyciela. Odpowiedzialności tej nie można bez zgody wierzyciela wyłączyć ani ograniczyć.

Natomiast w świetle art. 231 § 1 Kodeksu pracy w razie przejścia zakładu pracy lub jego części na innego pracodawcę staje się on z mocy prawa stroną w dotychczasowych stosunkach pracy, z zastrzeżeniem przepisów § 5.

Powyższe ma odzwierciedlenie w opisanej przez Wnioskodawcę umowie darowizny Przedsiębiorstwa, która obejmie wszystkie aktywa związane z działalnością gospodarczą Wnioskodawcy, w tym w szczególności nieruchomości, ruchomości, prawa i wierzytelności a także cały zakład pracy Wnioskodawcy. Jednocześnie Obdarowana przystąpi jako dłużnik solidarny do wszystkich zobowiązań związanych z działalnością gospodarczą Wnioskodawcy, w tym zwolni Wnioskodawcę z obowiązku świadczenia i zrzeknie się regresu, a ponadto przejmie w zobowiązania Wnioskodawcy w trybie art. 519 § 2 pkt 2 Kodeksu cywilnego ilekroć wierzyciele wnioskodawcy wyrażą na to zgodę.

Z opisanego przejęcia praw i zobowiązań wyłączone będą jedynie te prawa i zobowiązania, które związane są bezpośrednio z osobistymi rozliczeniami Wnioskodawcy w tym jej rozliczeniami podatkowymi.

W świetle opisanego zdarzenia przyszłego nie budzi wątpliwości, że opisana darowizna Przedsiębiorstwa obejmującej przelew praw na Obdarowaną i powiązanej z przystąpieniem do długu i przejęciem zobowiązań obejmie zespół składników materialnych niematerialnych, w tym zobowiązań, przeznaczonych do realizacji określonych zadań gospodarczych, który stanowi niezależne przedsiębiorstwo samodzielnie realizujące te zadania, stanowiący zorganizowaną część przedsiębiorstwa, o której mowa w art. 2 pkt 27e) ustawy o VAT. Organizacyjne i finansowe wyodrębnienie tego zespołu składników w istniejącym przedsiębiorstwie Wnioskodawcy nie jest przy tym wymagane, ponieważ jak wynika z opisu zdarzenia przyszłego wskazany zespół składników wyczerpuje całe przedsiębiorstwo Wnioskodawcy, a z przejęcia praw i zobowiązań wyłączone będą jedynie te prawa i zobowiązania, które związane są bezpośrednio z osobistymi rozliczeniami Wnioskodawcy w tym jego rozliczeniami podatkowymi, nie zaś prawa i zobowiązania przeznaczone do działalności gospodarczej i funkcjonalnie związane z tą działalnością.

Dla pełności wywodu należy dodać wskazane wyłączenie spod przejęcia długu tych zobowiązań Wnioskodawcy które są związane z rozliczeniami podatkowymi Wnioskodawcy pozostaje bez wpływu na ustawowe przystąpienie Obdarowanej do długu w zakresie zaległości podatkowych. W myśl art. 112 § 1 Ordynacji podatkowej nabywca przedsiębiorstwa lub zorganizowanej części przedsiębiorstwa odpowiada całym swoim majątkiem solidarnie z podatnikiem za powstałe do dnia nabycia zaległości podatkowe związane z prowadzoną działalnością gospodarczą, chyba że przy zachowaniu należytej staranności nie mógł wiedzieć o tych zaległościach.

W świetle opisanego zdarzenia przyszłego przedmiotem darowizny Przedsiębiorstwa obejmującej przelew praw na Obdarowaną i powiązanej z przystąpieniem do długu i przejęciem zobowiązań będzie przedsiębiorstwo (zorganizowana części przedsiębiorstwa) w rozumieniu art. 6 pkt 1 i art. 2 pkt 27e) ustawy o VAT. W związku z powyższym do opisanej darowizny w myśl art. 6 pkt 1 ustawy o VAT nie znajdą zastosowania przepisy ustawy o VAT.

W uzupełnieniu wniosku wskazała Pani, że opisane Przedsiębiorstwo będące przedmiotem darowizny jest przedsiębiorstwem w rozumieniu w art. 551 Kodeksu cywilnego.

Art. 2 pkt 27e) ustawy o VAT został przez Wnioskodawcę przywołany w tym kontekście, że darowane Przedsiębiorstwo obejmie „zespół składników materialnych i niematerialnych, w tym zobowiązań, przeznaczonych do realizacji określonych zadań gospodarczych, który stanowi niezależne przedsiębiorstwo samodzielnie realizujące te zadania”. Zdolność do samodzielnej realizacji określonych zadań gospodarczych jest wspólną cechą przedsiębiorstwa i zorganizowanej części przedsiębiorstwa (tak wyroki NSA z 23.11.2017 r. I FSK 327/16 i z 30.11.2017 r. I FSK 418/16), a więc hipotetycznie przedmiotowe Przedsiębiorstwo mogłoby spełniać definicję „zorganizowanej części przedsiębiorstwa”. W istocie bowiem definicja zorganizowanej części przedsiębiorstwa koresponduje z ujęciem przedsiębiorstwa wyrażonym w prawie cywilnym i mieści się w tym ostatnim pojęciu jako pojęciu szerszym (por. wyrok WSA w Gdańsku z 11.09.2019 r. I SA/Gd 847/19). Przy czym Wnioskodawca równocześnie zaznaczył we wniosku, że nie ma potrzeby oceny Przedsiębiorstwa pod kątem pozostałych przesłanek zorganizowanej części przedsiębiorstwa, gdyż przedmiotowe Przedsiębiorstwo będzie przedsiębiorstwem w rozumieniu w art. 551 Kodeksu cywilnego. Dlatego Wnioskodawca podkreślił we wniosku, że jego zdaniem z opisu zdarzenia przyszłego wynika, iż wskazany zespół składników wyczerpuje całe przedsiębiorstwo Wnioskodawcy, a z przejęcia praw i zobowiązań wyłączone będą jedynie te prawa i zobowiązania, które związane są bezpośrednio z osobistymi rozliczeniami Wnioskodawcy w tym jego rozliczeniami podatkowymi, nie zaś prawa i zobowiązania przeznaczone do działalności gospodarczej i funkcjonalnie związane z tą działalnością. Zdaniem Wnioskodawcy wyłączenie to nie pozbawia przedmiotu darowizny cech przedsiębiorstwa w rozumieniu w art. 551 Kodeksu cywilnego.

Reasumując Wnioskodawca uważa, że opisane Przedsiębiorstwo będące przedmiotem darowizny jest przedsiębiorstwem w rozumieniu w art. 551 Kodeksu cywilnego i nie oczekuje oceny tego Przedsiębiorstwa pod kątem definicji zawartej w art. 2 pkt 27e) ustawy o VAT.

Ad 2.

W związku z opisaną powyżej darowizną Przedsiębiorstwa obejmującą przelew praw na Obdarowaną i powiązaną z przystąpieniem do długu i przejęciem zobowiązań przez Obdarowaną Wnioskodawca nie będzie obowiązany dokonać korekty kwoty VAT odliczonego w związku ze zbyciem składników Przedsiębiorstwa.

Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy o VAT podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.

Z kolei stosownie do art. 15 ust. 2 ustawy o VAT działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Art. 86 ustawy o VAT wskazuje, że w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi, o którym mowa w art. 15, przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, z zastrzeżeniem art. 114, art. 119 ust. 4, art. 120 ust. 17 i 19 oraz art. 124 tej ustawy.

W przywołanym przepisie wyrażona została ogólna zasada, w myśl której prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przysługuje wówczas, gdy zostaną spełnione określone warunki, tzn. odliczenia tego dokonuje podatnik podatku od towarów i usług oraz gdy towary i usługi, z których nabyciem podatek został naliczony są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych. Warunkiem umożliwiającym podatnikowi skorzystanie z prawa do odliczenia podatku naliczonego jest związek zakupów z wykonywanymi czynnościami opodatkowanymi.

Przedstawiona wyżej reguła wyklucza możliwość dokonania odliczenia podatku naliczonego związanego z towarami i usługami, które nie są wykorzystywane do czynności opodatkowanych, czyli w przypadku ich wykorzystywania do czynności zwolnionych od podatku oraz niepodlegających temu podatkowi.

Art. 90-91 ustawy o VAT wskazują szczegółowo zasady korekty podatku VAT.

Stosownie do art. 90 ust. 1 ustawy o VAT w stosunku do towarów i usług, które są wykorzystywane przez podatnika do wykonywania czynności, w związku z którymi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego, jak i czynności, w związku z którymi takie prawo nie przysługuje, podatnik jest obowiązany do odrębnego określenia kwot podatku naliczonego związanych z czynnościami, w stosunku do których podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego.

Art. 91 ust. 1 ustawy o VAT stanowi, że po zakończeniu roku, w którym podatnikowi przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, o którym mowa w art. 86 ust. 1, jest on obowiązany dokonać korekty kwoty podatku odliczonego zgodnie z art. 90 ust. 2-10a, z uwzględnieniem proporcji obliczonej w sposób określony w art. 90 ust. 2-6, 10 lub 10a lub przepisach wydanych na podstawie art. 90 ust. 11 i 12, dla zakończonego roku podatkowego.

W myśl art. 91 ust. 2 ustawy o VAT w przypadku towarów i usług, które na podstawie przepisów o podatku dochodowym są zaliczane przez podatnika do środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych podlegających amortyzacji, a także gruntów i praw wieczystego użytkowania gruntów, jeżeli zostały zaliczone do środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych nabywcy, z wyłączeniem tych, których wartość początkowa nie przekracza 15 000 zł, korekty, o której mowa w ust. 1, podatnik dokonuje w ciągu 5 kolejnych lat, a w przypadku nieruchomości i praw wieczystego użytkowania gruntów - w ciągu 10 lat, licząc od roku, w którym zostały oddane do użytkowania. Roczna korekta w przypadku, o którym mowa w zdaniu pierwszym, dotyczy jednej piątej, a w przypadku nieruchomości i praw wieczystego użytkowania gruntów - jednej dziesiątej kwoty podatku naliczonego przy ich nabyciu lub wytworzeniu. W przypadku środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, których wartość początkowa nie przekracza 15 000 zł, przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio, z tym że korekty dokonuje się po zakończeniu roku, w którym zostały oddane do użytkowania

Przy czym zgodnie z art. 91 ust. 2a ustawy o VAT obowiązek dokonywania korekt w ciągu 10 lat, o którym mowa w ust. 2, nie dotyczy opłat rocznych pobieranych z tytułu oddania gruntu w użytkowanie wieczyste; w przypadku tych opłat przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio.

Korekty, o której mowa w ust. 1 i 2, dokonuje się w deklaracji podatkowej składanej za pierwszy okres rozliczeniowy roku następującego po roku podatkowym, za który dokonuje się korekty, a w przypadku zakończenia działalności gospodarczej - w deklaracji podatkowej za ostatni okres rozliczeniowy (art. 91 ust. 3 ustawy o VAT).

Zgodnie z art. 91 ust. 4 ustawy o VAT w przypadku gdy w okresie korekty, o której mowa w ust. 2, nastąpi sprzedaż towarów lub usług, o których mowa w ust. 2, lub towary te zostaną opodatkowane zgodnie z art. 14, uważa się, że te towary lub usługi są nadal wykorzystywane na potrzeby czynności podlegających opodatkowaniu u tego podatnika, aż do końca okresu korekty.

Przy czym myśl art. 91 ust. 5 ustawy o VAT w przypadku, o którym mowa w ust. 4, korekta powinna być dokonana jednorazowo w odniesieniu do całego pozostałego okresu korekty. Korekty dokonuje się w deklaracji podatkowej za okres rozliczeniowy, w którym nastąpiła sprzedaż, a w przypadku opodatkowania towarów zgodnie z art. 14 - w deklaracji podatkowej za okres rozliczeniowy, w którym w stosunku do tych towarów powstał obowiązek podatkowy.

Stosownie do art. 91 ust. 6 ustawy o VAT przypadku gdy towary lub usługi, o których mowa w ust. 4, zostaną:

1)opodatkowane - w celu dokonania korekty przyjmuje się, że dalsze wykorzystanie tego towaru lub usługi jest związane z czynnościami opodatkowanymi;

2)zwolnione od podatku lub nie podlegały opodatkowaniu - w celu dokonania korekty przyjmuje się, że dalsze wykorzystanie tego towaru lub usługi jest związane wyłącznie z czynnościami zwolnionymi od podatku lub niepodlegającymi opodatkowaniu.

Zgodnie z art. 91 ust. 7 ustawy o VAT przepisy art. 91 ust. 1-6 stosuje się odpowiednio w przypadku, gdy podatnik miał prawo do obniżenia kwot podatku należnego o całą kwotę podatku naliczonego od wykorzystywanego przez siebie towaru lub usługi i dokonał takiego obniżenia, albo nie miał takiego prawa, a następnie zmieniło się prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego od tego towaru lub usługi.

Art. 91 ust. 7a ustawy o VAT przewiduje, że w przypadku towarów i usług, które na podstawie przepisów o podatku dochodowym są zaliczane przez podatnika do środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych podlegających amortyzacji, a także gruntów i praw wieczystego użytkowania gruntów, jeżeli zostały zaliczone do środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych nabywcy, z wyłączeniem tych, których wartość początkowa nie przekracza 15 000 zł, korekty, o której mowa w ust. 7, dokonuje się na zasadach określonych w ust. 2 zdanie pierwsze i drugie oraz ust. 3. Korekty tej dokonuje się przy każdej kolejnej zmianie prawa do odliczeń, jeżeli zmiana ta następuje w okresie korekty.

Natomiast stosownie do art. 91 ust. 7b ustawy o VAT w przypadku towarów i usług innych niż wymienione w ust. 7a, wykorzystywanych przez podatnika do działalności gospodarczej, korekty, o której mowa w ust. 7, dokonuje się na zasadach określonych w ust. 1, ust. 2 zdanie trzecie i ust. 3, z zastrzeżeniem ust. 7c.

Art. 91 ust. 7c ustawy o VAT stanowi, że jeżeli zmiana prawa do obniżenia podatku należnego wynika z przeznaczenia towarów lub usług, o których mowa w ust. 7b, wyłącznie do wykonywania czynności, w stosunku do których nie przysługuje prawo do obniżenia podatku należnego, lub wyłącznie do czynności, w stosunku do których takie prawo przysługuje - korekty, o której mowa w ust. 7, dokonuje się w deklaracji podatkowej składanej za okres rozliczeniowy, w którym wystąpiła ta zmiana. Korekty tej nie dokonuje się, jeżeli od końca okresu rozliczeniowego, w którym wydano towary lub usługi do użytkowania, upłynęło 12 miesięcy.

W przypadku zmiany prawa do obniżenia podatku należnego o podatek naliczony od towarów i usług, innych niż wymienione w ust. 7a i 7b, w szczególności towarów handlowych lub surowców i materiałów, nabytych z zamiarem wykorzystania ich do czynności, w stosunku do których przysługuje pełne prawo do obniżenia podatku należnego lub do czynności, w stosunku do których prawo do obniżenia podatku należnego nie przysługuje, i niewykorzystanych zgodnie z takim zamiarem do dnia tej zmiany, korekty podatku naliczonego dokonuje się w deklaracji podatkowej składanej za okresy rozliczeniowe, w których wystąpiła ta zmiana (art. 91 ust. 7d ustawy o VAT).

Ponadto zgodnie z art. 91 ust. 8 ustawy o VAT korekty, o której mowa w ust. 5-7, dokonuje się również, jeżeli towary i usługi nabyte do wytworzenia towaru, o którym mowa w ust. 2, zostały zbyte lub zmieniono ich przeznaczenie przed oddaniem tego towaru do użytkowania.

Stosownie do art. 91 ust. 8 ustawy o VAT w przypadku transakcji zbycia przedsiębiorstwa lub zorganizowanej części przedsiębiorstwa korekta określona w ust. 1-8 jest dokonywana przez nabywcę przedsiębiorstwa lub nabywcę zorganizowanej części przedsiębiorstwa.

Zatem, ponieważ w świetle opisanego zdarzenia przyszłego przedmiotem darowizny Przedsiębiorstwa obejmującej przelew praw na Obdarowaną i powiązanej z przystąpieniem do długu i przejęciem zobowiązań będzie przedsiębiorstwo (zorganizowana części przedsiębiorstwa) w rozumieniu art. 6 pkt 1 i art. 2 pkt 27e) ustawy o VAT, Wnioskodawca jako zbywca przedsiębiorstwa, w związku z art. 91 ust. 8 ustawy o VAT nie będzie miał obowiązku dokonać korekty kwoty VAT odliczonego w związku ze zbyciem składników Przedsiębiorstwa.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawiła Pani we wniosku jest prawidłowe w części dotyczącej wyłączenia z opodatkowania podatkiem od towarów i usług czynności przekazanych na rzecz córki składników majątkowych i nieprawidłowe w części dotyczącej braku obowiązku dokonania korekty podatku naliczonego w związku z przedmiotowym przekazaniem przedsiębiorstwa.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z przepisem art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. z 2022 r. poz. 931 ze zm.), zwanej dalej „ustawą”:

Opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Zgodnie z art. 7 ust. 1 ustawy:

Przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (…).

Natomiast w świetle art. 8 ust. 1 pkt 1 ustawy:

Przez świadczenie usług rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej.

Z powyższych przepisów wynika, że opodatkowaniu podatkiem VAT co do zasady podlega dostawa towarów lub świadczenie usług.

Jednocześnie, przepisy art. 6 ustawy wskazują na wyłączenia określonych czynności spod zakresu stosowania przepisów ustawy o podatku od towarów i usług.

W myśl art. 6 pkt 1 ustawy:

Przepisów ustawy nie stosuje się do transakcji zbycia przedsiębiorstwa lub zorganizowanej części przedsiębiorstwa.

Ze względu na szczególny charakter przepisu art. 6 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług, powinien on być interpretowany ściśle, co oznacza, że ma zastosowanie wyłącznie w przypadku zbycia (a zatem wszelkich czynności, w ramach których następuje przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel) przedsiębiorstwa (w rozumieniu Kodeksu cywilnego) lub zorganizowanej jego części, zdefiniowanej w art. 2 pkt 27e ustawy.

A zatem, w przypadku, gdy przedmiotem transakcji jest zbycie przedsiębiorstwa lub zorganizowanej części przedsiębiorstwa, czynność ta nie podlega przepisom ustawy o podatku od towarów i usług.

Pojęcie „transakcja zbycia” należy rozumieć w sposób zbliżony do terminu „dostawa towarów” w ujęciu art. 7 ust. 1 ustawy, tzn. „zbycie” obejmuje wszelkie czynności, w ramach których następuje przeniesienie prawa do rozporządzania towarem jak właściciel, np.: sprzedaż, zamianę, darowiznę, przeniesienie własności w formie wkładu niepieniężnego, czyli aportu. Zbycie przedsiębiorstwa podlega zasadzie swobody umów, a więc może nastąpić na podstawie każdej czynności rozporządzającej.

Zaznaczyć należy, że przepisy ustawy o podatku od towarów i usług nie zawierają definicji „przedsiębiorstwa”. Dlatego też, dla potrzeb przepisów ustaw podatkowych należy posłużyć się definicją sformułowaną w art. 551 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1360).

Stosownie do ww. artykułu Kodeksu cywilnego, przedsiębiorstwo jest zorganizowanym zespołem składników niematerialnych i materialnych przeznaczonym do prowadzenia działalności gospodarczej. Obejmuje ono w szczególności:

1.oznaczenie indywidualizujące przedsiębiorstwo lub jego wyodrębnione części (nazwa przedsiębiorstwa),

2.własność nieruchomości lub ruchomości, w tym urządzeń, materiałów, towarów i wyrobów, oraz inne prawa rzeczowe do nieruchomości lub ruchomości,

3.prawa wynikające z umów najmu i dzierżawy nieruchomości lub ruchomości oraz prawa do korzystania z nieruchomości lub ruchomości wynikające z innych stosunków prawnych,

4.wierzytelności, prawa z papierów wartościowych i środki pieniężne,

5.koncesje, licencje i zezwolenia,

6.patenty i inne prawa własności przemysłowej;

7.majątkowe prawa autorskie i majątkowe prawa pokrewne,

8.tajemnice przedsiębiorstwa,

9.księgi i dokumenty związane z prowadzeniem działalności gospodarczej.

Należy zauważyć, że użyte w ww. artykule określenie „w szczególności” wskazuje jedynie na przykładowe wyliczenie składników przedsiębiorstwa. Oznacza to, że z jednej strony w jego skład mogą wchodzić inne elementy, niewymienione w tym artykule, a z drugiej brak któregoś z tych elementów nie musi pozbawiać zespołu rzeczy i praw przymiotu przedsiębiorstwa.

Z kolei, o tym, czy nastąpiło zbycie przedsiębiorstwa, decydują każdorazowo okoliczności faktyczne związane z konkretną transakcją. Podatnik jest obowiązany do prawidłowego określenia przedmiotu opodatkowania, co wiąże się z koniecznością prawidłowego zdefiniowania dokonywanej czynności.

Jeżeli warunki, o których mowa w art. 551 Kodeksu cywilnego, zostaną spełnione, to zbycie takiego przedsiębiorstwa do innego podmiotu, nie będzie podlegało przepisom ustawy.

Należy tu wskazać również art. 552 Kodeksu cywilnego, w którym ustawodawca wprowadza zasadę, że czynność prawna mająca za przedmiot przedsiębiorstwo obejmuje wszystko, co wchodzi w skład przedsiębiorstwa, chyba że co innego wynika z treści czynności prawnej albo z przepisów szczególnych.

W związku z tym, przedsiębiorstwem w rozumieniu Kodeksu cywilnego jest takie przedsiębiorstwo, które jest zorganizowane i wyposażone w składniki zapewniające realizowanie celów gospodarczych, jest samodzielnym podmiotem prawa funkcjonującym w obrocie gospodarczym.

Z powyższych przepisów Kodeksu cywilnego wynika, że przedsiębiorstwo jako przedmiot zbycia, musi stanowić całość pod względem organizacyjnym i funkcjonalnym. Istotne jest by w zbywanym przedsiębiorstwie zachowane zostały funkcjonalne związki pomiędzy składnikami, tak aby przekazana masa mogła posłużyć kontynuowaniu określonej działalności gospodarczej.

Natomiast zgodnie z art. 2 pkt 27e ustawy:

Przez zorganizowaną część przedsiębiorstwa rozumie się organizacyjnie i finansowo wyodrębniony w istniejącym przedsiębiorstwie zespół składników materialnych i niematerialnych, w tym zobowiązania, przeznaczonych do realizacji określonych zadań gospodarczych, który zarazem mógłby stanowić niezależne przedsiębiorstwo samodzielnie realizujące te zadania.

Zorganizowana część przedsiębiorstwa, jako przedmiot zbycia, musi zatem stanowić całość pod względem organizacyjnym i funkcjonalnym, co oznacza, że najistotniejsze dla przedmiotowego zagadnienia jest ustalenie, czy przenoszony majątek stanowi na tyle zorganizowany kompleks praw, obowiązków i rzeczy, że zdolny jest do realizacji zadań gospodarczych przypisywanych przedsiębiorstwu.

Podstawowym wymogiem jest więc to, aby zorganizowana część przedsiębiorstwa stanowiła zespół składników materialnych i niematerialnych. Kolejnym warunkiem jest wydzielenie tego zespołu w istniejącym przedsiębiorstwie. Wydzielenie to ma zachodzić na trzech płaszczyznach: organizacyjnej, finansowej i funkcjonalnej (przeznaczenie do realizacji określonych zadań gospodarczych).

Wyodrębnienie organizacyjne oznacza, że zorganizowana część przedsiębiorstwa ma swoje miejsce w strukturze organizacyjnej podatnika jako dział, wydział, oddział itp. Ocena ta musi być dokonana według podstawowego kryterium, tj. ustalenia, jaką rolę składniki majątkowe związane z nimi prawa materialne odgrywały w funkcjonowaniu dotychczasowego przedsiębiorstwa (na ile stanowiły wyodrębnioną organizacyjnie całość). Elementami zespołu składników materialnych i niematerialnych, stanowiących zorganizowaną część przedsiębiorstwa, powinny być w szczególności aktywa obrotowe, ale także czynnik ludzki, a więc pracowniczy. Przy czym, w doktrynie zwraca się uwagę, że organizacyjne wyodrębnienie powinno być dokonane na bazie statutu, regulaminu lub innego aktu o podobnym charakterze.

Wyodrębnienie finansowe najpełniej realizowane jest w przypadku zakładu lub oddziału osoby prawnej. Wyodrębnienie finansowe nie oznacza samodzielności finansowej, ale sytuację, w której poprzez odpowiednią ewidencję zdarzeń gospodarczych możliwe jest przyporządkowanie przychodów i kosztów oraz należności i zobowiązań do zorganizowanej części przedsiębiorstwa.

Natomiast wyodrębnienie funkcjonalne należy rozumieć jako przeznaczenie do realizacji określonych zadań gospodarczych. Zorganizowana część przedsiębiorstwa musi stanowić funkcjonalnie odrębną całość – obejmować elementy niezbędne do samodzielnego prowadzenia działań gospodarczych, którym służy w strukturze przedsiębiorstwa. Aby zatem część mienia przedsiębiorstwa mogła być uznana za jego zorganizowaną część, musi ona – obiektywnie oceniając – posiadać potencjalną zdolność do funkcjonowania jako samodzielny podmiot gospodarczy. Składniki majątkowe materialne i niematerialne wchodzące w skład zorganizowanej części przedsiębiorstwa muszą zatem umożliwić nabywcy podjęcie działalności gospodarczej w ramach odrębnego przedsiębiorstwa.

Podsumowując, zorganizowaną część przedsiębiorstwa tworzą składniki będące we wzajemnych relacjach, takich, by można było mówić o nich jako o zespole, a nie o zbiorze przypadkowych elementów, których jedyną cechą wspólną jest własność jednego podmiotu gospodarczego.

Brak zaistnienia którejkolwiek z omawianych powyżej przesłanek wyklucza uznanie zespołu składników majątkowych przedsiębiorstwa za jego zorganizowaną część w rozumieniu art. 2 pkt 27e ustawy.

Oznacza to, że zorganizowana część przedsiębiorstwa nie jest sumą poszczególnych składników, przy pomocy których będzie można prowadzić odrębny zakład, lecz zorganizowanym zespołem tych składników, przy czym punktem odniesienia jest tutaj rola, jaką składniki majątkowe odgrywają w funkcjonowaniu przedsiębiorstwa (na ile stanowią w nim wyodrębnioną organizacyjnie i funkcjonalnie całość).

Przesłanki takiego wyodrębnienia są spełnione w sytuacji organizacyjnego wyodrębnienia w wewnętrznej strukturze przedsiębiorstwa oraz ewidencjonowania zdarzeń gospodarczych w sposób pozwalający na przyporządkowanie przychodów i kosztów oraz należności i zobowiązań związanych z tą częścią przedsiębiorstwa.

Jednocześnie zorganizowana część przedsiębiorstwa powinna być gospodarczo samodzielna, zanim dojdzie do transakcji zbycia. Zatem wydzielona jednostka jeszcze przed jej zbyciem powinna uzyskać samodzielność gospodarczą i realizować ją w praktyce. Skutki prawne po stronie zbywcy nie powinny bowiem zależeć od zdarzeń przyszłych i niepewnych (samodzielne realizowanie zadań gospodarczych) powstałych już w innym podmiocie (u nabywcy).

Mając na uwadze powyższe wskazać należy, że nie wystarczy zatem zorganizowanie jakiejkolwiek masy majątkowej, ale musi się ona odznaczać pełną odrębnością organizacyjną i finansową, z możliwością samodzielnego funkcjonowania w razie zaistnienia takiej potrzeby w obrocie gospodarczym. W przeciwnym razie nie można bowiem uznać, że dojdzie do powstania zespołu składników, które mogłyby stanowić zorganizowaną część przedsiębiorstwa.

Na gruncie ustawy o podatku od towarów i usług mamy więc do czynienia ze zorganizowaną częścią przedsiębiorstwa, jeżeli spełnione są wszystkie następujące przesłanki:

1.istnieje zespół składników materialnych i niematerialnych, w tym zobowiązań;

2.zespół ten jest organizacyjnie i finansowo wyodrębniony w istniejącym przedsiębiorstwie;

3.składniki te przeznaczone są do realizacji określonych zadań gospodarczych;

4.zespół tych składników mógłby stanowić niezależne przedsiębiorstwo samodzielnie realizujące ww. zadania gospodarcze.

Tę ostatnią przesłankę rozumie się zazwyczaj jako potencjalną zdolność (zorganizowanej części przedsiębiorstwa) do niezależnego działania gospodarczego jako samodzielnego podmiotu gospodarczego i to jeszcze w ramach istniejącego przedsiębiorstwa. Zorganizowana część przedsiębiorstwa winna mieć również zdolność zaistnienia jako niezależne przedsiębiorstwo w rozumieniu art. 551 k.c.

Oznacza to, że zespół składników materialnych i niematerialnych pozwala z uwagi na swoje zorganizowanie, infrastrukturę, itp. na prowadzenie określonej działalności gospodarczej. Podkreśla się przy tym, że możliwość stanowienia przez ten zespół składników niezależnego przedsiębiorstwa samodzielnie realizującego zadania gospodarcze powinna mieć wymiar rzeczywisty, a nie jedynie potencjalny. Oznacza to, że majątek ten powinien stanowić już u zbywcy zorganizowany zespół składników gotowych realizować określone zadania gospodarcze jako samodzielne przedsiębiorstwo, a po jego zbyciu możliwe musi być kontynuowanie działalności gospodarczej przez nabywcę przedsiębiorstwa.

Aby zatem ocenić czy w danej, konkretnej sytuacji mamy do czynienia ze zbyciem przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części, należy dokładnie przeanalizować zarówno to jakie składniki majątku będą przedmiotem transakcji, ale także czy istniejące między nimi funkcjonalne zależności pozwolą na kontynuowanie działalności zbywanego przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części. Przy dokonaniu tej analizy pomocne, a czasami nawet niezbędne mogą okazać się orzeczenia TSUE.

W tym miejscu wskazać należy, iż zbycie przedsiębiorstwa lub zorganizowanej części przedsiębiorstwa podlega zasadzie swobody umów, a więc może nastąpić na podstawie każdej czynności rozporządzającej.

W myśl art. 155 § 1 Kodeksu cywilnego:

Umowa sprzedaży, zamiany, darowizny, przekazania nieruchomości lub inna umowa zobowiązująca do przeniesienia własności rzeczy co do tożsamości oznaczonej przenosi własność na nabywcę, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej albo że strony inaczej postanowiły.

Jak stanowi art. 19 Dyrektywy 2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L Nr 347 z 11.12.2006 s. 1, ze zm.), wcześniej art. 5 ust. 8 Szóstej Dyrektywy Rady 77/388/EWG z dnia 17 maja 1977 r. w sprawie harmonizacji ustawodawstw państw członkowskich w odniesieniu do podatków obrotowych – wspólny system podatku od wartości dodanej: ujednolicona podstawa wymiaru podatku (Dz. Urz. UE L 145, str. 1, ze zm.), w przypadku przekazania, odpłatnie lub nieodpłatnie lub jako aportu do spółki całości lub części majątku, państwa członkowskie mogą uznać, że dostawa towarów nie miała miejsca i że w takim przypadku osoba, której przekazano towary, będzie traktowana jako następca prawny przekazującego. W przypadkach gdy odbiorca nie podlega w pełni opodatkowaniu, państwa członkowskie mogą przedsięwziąć środki niezbędne w celu uniknięcia zakłóceń konkurencji. Mogą także przyjąć wszelkie niezbędne środki, aby zapobiec uchylaniu się od opodatkowania lub unikaniu opodatkowania poprzez wykorzystanie przepisów niniejszego artykułu.

Z powyższego przepisu wynika, że wprowadza on, tak samo jak ma to miejsce w ustawie o podatku od towarów i usług, możliwość wyłączenia z zakresu opodatkowania przekazania całości lub części majątku przedsiębiorstwa.

Zakres powyższego wyłączenia zdefiniował w wyrokach Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej. W wyroku z dnia 27 listopada 2003 r. sprawa C-497/01, Zita Modes Sarl stwierdził, że celem ww. opcji jest uproszczenie rozliczeń związanych z przeniesieniem majątku przedsiębiorstwa lub jego części, bądź wniesieniem ich aportem. W wyroku tym przyjęto, że jeżeli państwo członkowskie wprowadziło do swojego systemu VAT opcję zawartą w pierwszym zdaniu art. 5 ust. 8 Szóstej Dyrektywy uznając, że w przypadku wydania całości majątku nie ma miejsca dostawa towarów w rozumieniu regulacji VAT, to zasada ta ma zastosowanie – nie wyłączając możliwości ograniczenia jej stosowania do okoliczności zawartych w zdaniu drugim tego samego paragrafu – do każdego wydania przedsiębiorstwa lub samodzielnej części przedsiębiorstwa, włączając składniki materialne i niematerialne, które łącznie stanowią przedsiębiorstwo lub część przedsiębiorstwa, mogącego samodzielnie prowadzić działalność gospodarczą. Nabywca musi jednak wyrazić zamiar dalszego prowadzenia nabytego przedsiębiorstwa lub jego części, a nie jego bezpośredniej likwidacji i sprzedaży zapasów. TSUE wskazał, że biorąc pod uwagę cel dyrektywy, pojęcia w niej użyte powinny być interpretowane w sposób jednolity i niezależny (autonomiczny), uwzględniając kontekst i cel regulacji. W wyroku tym, dokonując wykładni funkcjonalnej art. 5 ust. 8 Szóstej Dyrektywy, TSUE uznał, że celem wyłączenia zbycia przedsiębiorstwa z opodatkowania jest zapewnienie neutralności podatkowej takiej czynności, która obciążając stronę istotnym zobowiązaniem podatkowym i tak rodziłaby prawo do odliczenia lub zwrotu podatku naliczonego. Trybunał podkreślił, że przeniesienie, o jakim mowa w art. 19 Dyrektywy 2006/112/WE, dotyczy między innymi części przedsiębiorstwa, a istotne znaczenie ma funkcjonalne powiązanie składników majątkowych umożliwiające realizację określonego zadania gospodarczego.

Natomiast w wyroku C-444/10 z dnia 10 listopada 2011 r. TSUE wywiódł, że jeżeli działalność gospodarcza tego nie wymaga, przedmiotem zbycia nie muszą być wszystkie składniki z nią związane, aby czynność ta wyłączona była z opodatkowania na podstawie art. 5 ust. 8 Szóstej Dyrektywy. W tym zakresie Trybunał uznał, że pojęcie zbycia całości lub części majątku należy interpretować tak, że obejmuje ono zbycie przedsiębiorstwa lub niezależnej części przedsiębiorstwa, które łącznie stanowią przedsiębiorstwo lub jego część zdolną do prowadzenia niezależnej działalności gospodarczej. Trybunał rozpatrujący sprawę uznał, że przekazanie przedsiębiorstwa lub jego samodzielnej części w rozumieniu wspólnotowych regulacji VAT wymaga, by całość przekazanych składników pozwalała na prowadzenie samodzielnej działalności gospodarczej.

Jak wskazano w opisie sprawy – w ramach darowizny Przedsiębiorstwa Obdarowana nabędzie wszystko, co wchodzi w skład Przedsiębiorstwa, tj. w szczególności nieruchomości i wszystkie środki trwałe, autorskie prawa majątkowe, licencje, własność baz danych, wierzytelności, cały wchodzący w skład Przedsiębiorstwa zakład pracy obejmujący stosunki pracy z pracownikami. Obdarowana przystąpi jako dłużnik solidarny do zobowiązań związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej i przejmie w całości zobowiązania związane z prowadzeniem Przedsiębiorstwa z wyłączeniem praw i zobowiązań, które związane są bezpośrednio z Pani osobistymi rozliczeniami w tym rozliczeniami podatkowymi, to jest: prawa i obowiązki z umów o prowadzenie rachunków bankowych (z zastrzeżeniem, że zgromadzone na nich środki pieniężne zostaną przeniesione na Obdarowaną), wierzytelności z rachunku VAT, prawa i obowiązki wynikające z licencji na oprogramowanie księgowe, wierzytelności i zobowiązania z tytułu podatków, dotacji, ceł, ubezpieczeń społecznych, zdrowotnych i innych tytułów publicznoprawnych oraz środki pieniężne w kwocie niezbędnej do uregulowania tychże zobowiązań. Z zastrzeżeniem powyższych włączeń, darowizna Przedsiębiorstwa obejmie wszystkie aktywa związane z Pani działalnością gospodarczą, a przystąpienie do długu lub przejęcie zobowiązań przez Obdarowaną obejmie wszystkie zobowiązania związane z Pani działalnością gospodarczą. Obdarowana nabywając darowane składniki oraz przejmując zobowiązania i przystępując do długu będzie działała w ramach prowadzonej przez sobie działalności gospodarczej. Przejęte przez Obdarowaną składniki Przedsiębiorstwa oraz zobowiązania, do których Obdarowana przystąpi lub które przejmie w całości, staną się w momencie zawarcia umowy darowizny aktywami i pasywami w ramach działalności gospodarczej Obdarowanej i będą od tego momentu wykorzystywane na potrzeby działalności gospodarczej Obdarowanej. Obdarowana będzie kontynuować działalność Przedsiębiorstwa w zakresie przedmiotu działalności wykonywanej obecnie przez Darczyńcę.

Tym samym uznać należy, że przedmiotem darowizny na rzecz córki – pomimo wyłączenia wskazanych w opisie sprawy praw i zobowiązań, które związane są bezpośrednio z Pani osobistymi rozliczeniami, w tym rozliczeniami podatkowymi - będzie zbycie przedsiębiorstwa w rozumieniu art. 551 Kodeksu cywilnego, bowiem – jak wynika z okoliczności sprawy - stanowi zorganizowany zespół składników niematerialnych i materialnych, o którym mowa w ww. przepisie art. 551 Kodeksu cywilnego, przeznaczony do prowadzenia działalności gospodarczej . A zatem skoro przedmiotem darowizny będzie zorganizowany zespół składników niematerialnych i materialnych stanowiący przedsiębiorstwo oraz Obdarowana będzie kontynuować działalność w dotychczasowym zakresie w jakim działalność była prowadzona przez Panią, to czynność przekazania ww. przedsiębiorstwa w drodze darowizny na rzecz córki, nie będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, zgodnie z art. 6 pkt 1 ustawy.

Tym samym Pani stanowisko w zakresie pytania nr 1 uznałem za prawidłowe.

Przechodząc z kolei do kwestii, objętej zakresem pytania nr 2 wniosku, należy wskazać, że w myśl art. 86 ust. 1 ustawy:

W zakresie w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi, o którym mowa w art. 15, przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, z zastrzeżeniem art. 114, art. 119 ust. 4, art. 120 ust. 17 i 19 oraz art. 124.

Natomiast zasady dotyczące sposobu i terminu dokonywania korekt podatku naliczonego oraz podmiotu zobowiązanego do ich dokonania zostały określone w art. 91 ustawy.

Zgodnie z art. 91 ust. 1 ustawy:

Po zakończeniu roku, w którym podatnikowi przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, o którym mowa w art. 86 ust. 1, jest on obowiązany dokonać korekty kwoty podatku odliczonego zgodnie z art. 90 ust. 2-10, z uwzględnieniem proporcji obliczonej w sposób określony w art. 90 ust. 2-6 lub 10 lub przepisach wydanych na podstawie art. 90 ust. 11 i 12, dla zakończonego roku podatkowego.

Na podstawie ust. 2 powołanego wyżej artykułu:

W przypadku towarów i usług, które na podstawie przepisów o podatku dochodowym są zaliczane przez podatnika do środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych podlegających amortyzacji, a także gruntów i praw wieczystego użytkowania gruntów, jeżeli zostały zaliczone do środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych nabywcy, z wyłączeniem tych, których wartość początkowa nie przekracza 15 000 zł, korekty, o której mowa w ust. 1, podatnik dokonuje w ciągu 5 kolejnych lat, a w przypadku nieruchomości i praw wieczystego użytkowania gruntów – w ciągu 10 lat, licząc od roku, w którym zostały oddane do użytkowania. Roczna korekta w przypadku, o którym mowa w zdaniu pierwszym, dotyczy jednej piątej, a w przypadku nieruchomości i praw wieczystego użytkowania gruntów – jednej dziesiątej kwoty podatku naliczonego przy ich nabyciu lub wytworzeniu. W przypadku środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, których wartość początkowa nie przekracza 15 000 zł, przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio, z tym że korekty dokonuje się po zakończeniu roku, w którym zostały oddane do użytkowania.

W świetle art. 91 ust. 2a ustawy:

Obowiązek dokonywania korekt w ciągu 10 lat, o którym mowa w ust. 2, nie dotyczy opłat rocznych pobieranych z tytułu oddania gruntu w użytkowanie wieczyste; w przypadku tych opłat przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio.

Na mocy art. 91 ust. 3 ustawy:

Korekty, o której mowa w ust. 1 i 2, dokonuje się w deklaracji podatkowej składanej za pierwszy okres rozliczeniowy roku następującego po roku podatkowym, za który dokonuje się korekty, a w przypadku zakończenia działalności gospodarczej – w deklaracji podatkowej za ostatni okres rozliczeniowy.

W świetle art. 91 ust. 4 ustawy:

W przypadku gdy w okresie korekty, o której mowa w ust. 2, nastąpi sprzedaż towarów lub usług, o których mowa w ust. 2, lub towary te zostaną opodatkowane zgodnie z art. 14, uważa się, że te towary lub usługi są nadal wykorzystywane na potrzeby czynności podlegających opodatkowaniu u tego podatnika, aż do końca okresu korekty.

Stosownie do treści art. 91 ust. 5 ustawy:

W przypadku, o którym mowa w ust. 4, korekta powinna być dokonana jednorazowo w odniesieniu do całego pozostałego okresu korekty. Korekty dokonuje się w deklaracji podatkowej za okres rozliczeniowy, w którym nastąpiła sprzedaż, a w przypadku opodatkowania towarów zgodnie z art. 14 – w deklaracji podatkowej za okres rozliczeniowy, w którym w stosunku do tych towarów powstał obowiązek podatkowy.

Jak stanowi art. 91 ust. 6 ustawy:

W przypadku gdy towary lub usługi, o których mowa w ust. 4, zostaną:

1.opodatkowane – w celu dokonania korekty przyjmuje się, że dalsze wykorzystanie tego towaru lub usługi jest związane z czynnościami opodatkowanymi;

2.zwolnione od podatku lub nie podlegały opodatkowaniu – w celu dokonania korekty przyjmuje się, że dalsze wykorzystanie tego towaru lub usługi jest związane wyłącznie z czynnościami zwolnionymi od podatku lub niepodlegającymi opodatkowaniu.

Ponadto, zgodnie z art. 91 ust. 7 ustawy:

Przepisy ust. 1-6 stosuje się odpowiednio w przypadku, gdy podatnik miał prawo do obniżenia kwot podatku należnego o całą kwotę podatku naliczonego od wykorzystywanego przez siebie towaru lub usługi i dokonał takiego obniżenia, albo nie miał takiego prawa, a następnie zmieniło się prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego od tego towaru lub usługi.

W świetle art. 91 ust. 8 ustawy:

Korekty, o której mowa w ust. 5-7, dokonuje się również, jeżeli towary i usługi nabyte do wytworzenia towaru, o którym mowa w ust. 2, zostały zbyte lub zmieniono ich przeznaczenie przed oddaniem tego towaru do użytkowania.

W myśl art. 91 ust. 9 ustawy:

W przypadku transakcji zbycia przedsiębiorstwa lub zorganizowanej części przedsiębiorstwa korekta określona w ust. 1-8 jest dokonywana przez nabywcę przedsiębiorstwa lub nabywcę zorganizowanej części przedsiębiorstwa.

Z powyższych przepisów wynika, że korekta podatku naliczonego, o której mowa w art. 91 ust. 1-8 ustawy, dotyczy podatku naliczonego od zakupów związanych jednocześnie z czynnościami, w związku z którymi przysługiwało prawo do obniżenia podatku należnego oraz z czynnościami, w związku z którymi takie prawo nie przysługiwało, jeżeli podatnik nie jest w stanie wyodrębnić całości lub części kwot podatku, które posłużyłyby tylko czynnościom opodatkowanym oraz gdy zmianie uległo przeznaczenie towaru, od którego podatek został odliczony lub nieodliczony w całości.

Jednocześnie należy wskazać, że w sytuacji gdy przedmiotem dostawy jest przedsiębiorstwo lub zorganizowana część przedsiębiorstwa, to obowiązek korekty podatku naliczonego spoczywa na nabywcy, będącym następcą prawnym (beneficjentem praw i obowiązków zbywcy), który w tym zakresie przejmuje, wynikające z art. 91 ust. 1-8 ustawy o VAT, obowiązki swojego poprzednika.

Analiza przedstawionego zdarzenia przyszłego oraz treści powołanych przepisów prawa prowadzi do konkluzji, że skoro – jak rozstrzygnięto powyżej – przedmiotem darowizny na rzecz córki będzie zorganizowany zespół składników niematerialnych i materialnych stanowiący przedsiębiorstwo, to w świetle art. 91 ust. 9 ustawy, transakcja ta nie spowoduje obowiązku dokonania przez Panią korekty podatku naliczonego, określonej w art. 91 ustawy.

Oceniając całościowo Pani stanowisko w zakresie pytania nr 2 uznałem je za nieprawidłowe, ponieważ w zakresie braku obowiązku dokonania przez Panią korekty podatku naliczonego wskazała Pani odmienną podstawę prawną, tj. art. 91 ust. 8 ustawy o VAT.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, które Pani przedstawiła i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.

Jednocześnie zauważa się, że stosownie do art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej, Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, na wniosek zainteresowanego, wydaje, w jego indywidualnej sprawie, interpretację przepisów prawa podatkowego (interpretację indywidualną). W przedmiotowej sprawie powyższa interpretacja indywidualna nie wywiera zatem skutku prawnego dla Obdarowanej.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

-Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy  z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2021 r. poz. 1540 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Pani sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pani do interpretacji.

-Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:

1)z zastosowaniem art. 119a;

2)w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;

3)z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

-Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pani prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w …. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2022 r. poz. 329 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

·w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

·w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2021 r. poz. 1540 ze zm.).