Interpretacja indywidualna – stanowisko nieprawidłowe

stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku od towarów i usług jest nieprawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

30 lipca 2025 r. wpłynął Państwa wniosek z 30 lipca 2025 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy braku opodatkowania podatkiem VAT świadczonych usług społecznych w zakresie:

-terapii indywidualnej dla pełnoletnich osób uzależnionych lub współuzależnionych;

-rehabilitacji ogólnousprawniającej;

-zagospodarowania czasu wolnego dzieciom, w tym dzieciom z niepełnosprawnościami w wieku od 6 roku życia do 15 roku życia w formie zajęć rekreacyjnych, rozwijających zainteresowania w okresie wakacyjnym.

Uzupełnili go Państwo – w odpowiedzi na wezwanie – pismem z 24 września 2025 r. (data wpływu 24 września 2025 r.).

Treść wniosku jest następująca

Opis stanu faktycznego

Gmina X jest zarejestrowanym czynnym podatnikiem podatku VAT. Gmina wykonuje zadania określone odrębnymi przepisami prawa, dla których została powołana. Większość z tych zadań jest realizowana przez Gminę w ramach reżimu ustawowego (publicznoprawnego), niemniej jednak, niektóre czynności Gmina wykonuje na podstawie zawieranych umów cywilnoprawnych i traktuje je jako podległe regulacjom ustawy o podatku od towarów i usług.

Począwszy od 1 stycznia 2017 r., na podstawie ustawy z dnia 5.09.2016 r. o szczególnych zasadach rozliczeń podatku od towarów i usług oraz dokonywania zwrotu środków publicznych przeznaczonych na realizację projektów finansowanych z udziałem środków pochodzących z budżetu Unii Europejskiej lub od państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu przez jednostki samorządu terytorialnego – Gmina X rozlicza podatek VAT wspólnie ze swoimi jednostkami organizacyjnymi – stanowią one zatem, na gruncie ustawy VAT, jednego podatnika z Gminą.

Jedną z jednostek budżetowych Gminy X jest Centrum Usług Społecznych w X (dalej: Centrum). Podstawą prawną do jego powstania była ustawa z dnia 19 lipca 2019 r. o realizowaniu usług społecznych przez centrum usług społecznych oraz Uchwała Nr … Rady Gminy X z dnia 10 grudnia 2021 r. w sprawie przekształcenia Ośrodka Pomocy Społecznej w X w Centrum Usług Społecznych w X oraz nadania mu Statutu.

W ramach swojej działalności, realizuje ono wszystkie zadania, w tym realizowane dotychczas przez Ośrodek Pomocy Społecznej w X, ale poszerzone o nowe usługi społeczne, które są kierowane zarówno do ogółu mieszkańców gminy jak i do grup społecznych o szczególnych potrzebach, np. osób z niepełnosprawnościami, osób starszych czy rodzin wielodzietnych. Dzięki temu Centrum koordynuje usługi dostępne dla wszystkich mieszkańców, nie tylko dla tych biedniejszych czy słabszych.

Centrum Usług Społecznych w X pozwala na odejście od pomocy instytucjonalnej na rzecz usług świadczonych w społeczności lokalnej – blisko domu, opartych w większym stopniu na profilaktyce, z uproszczeniem wielu procedur i niwelowaniem ograniczeń oraz na tworzeniu pomocy sąsiedzkiej i wsparciu lokalnych środowisk na poziomie gminy.

Centrum Usług Społecznych w X nie ma statusu zarejestrowanego czynnego podatnika podatku od towarów i usług. Centrum podejmuje działania na podstawie ustawy z dnia 19 lipca 2019 r. o realizowaniu usług społecznych przez centrum usług społecznych (Dz. U. z 2019 r. poz. 1818 z późn. zm.), Statutu oraz innych przepisów prawa, a w szczególności:

1)Ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2024 r. poz. 1283 z późn. zm.),

2)Ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o dodatkach mieszkaniowych (Dz. U. z 2023 r. poz. 1335 t.j.),

3)Ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2024 r. poz. 323 z późn. zm.),

4)Ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz. U. z 2024 r. poz. 1673 t.j.),

5)Ustawy z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (Dz. U. z 2025 r. poz. 438 t.j.),

6)Ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. z 2025 r. poz. 49 t.j.),

7)Ustawy z dnia 4 kwietnia 2014 r. o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów (Dz. U. z 2024 r. poz. 246 z późn. zm.),

8)Ustawy z dnia 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci (Dz. U. z 2024 r. poz. 1576 t.j.),

9)Ustawy z dnia 4 listopada 2016 r. o wsparciu kobiet w ciąży i rodzin „Za życiem” (Dz. U. z 2024 r. poz. 1829 t.j.),

10)Ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2024 r. poz. 146 z późn. zm.),

11)Ustawy z dnia 11 września 2015 r. o zdrowiu publicznym (Dz. U. z 2024 r. poz. 1670 z późn. zm.),

12)Ustawy z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (Dz. U. z 2024 r. poz. 917 t.j.),

13)Ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. z 2023 r. poz. 2151 z późn. zm.),

14)Ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz. U. z 2023 r. poz. 1939 z późn. zm.),

15)Ustawy z dnia 5 grudnia 2014 r. o Karcie Dużej Rodziny (Dz. U. z 2024 r. poz. 1512 t.j.),

16)Ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2024 r. poz. 750 z późn. zm.),

17)Ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r. o zatrudnieniu socjalnym (Dz. U. z 2025 r. poz.83 t.j.),

18)Ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne (Dz. U. z 2024 r. poz. 266 z późn. zm.),

19)Ustawy z dnia 25 czerwca 2010 r. o sporcie (Dz. U. z 2024 r. poz. 1488 z późn. zm.),

20)Ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego o wolontariatu (Dz. U. z 2024 r. poz. 1491 z późn. zm.).

Zgodnie ze Statutem Centrum realizuje następujące rodzaje zadań:

1.Udzielanie oparcia społecznego wynikającego z ustawy o ochronie zdrowia psychicznego,

2.Potwierdzanie prawa do świadczeń opieki zdrowotnej na podstawie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych,

3.Realizacja zadań określonych dla samorządu terytorialnego przepisami o zdrowiu publicznym,

4.Przyznawanie pomocy materialnej o charakterze socjalnym w postaci stypendium szkolnego i zasiłku szkolnego, o której mowa w ustawie o systemie oświaty,

5.Prowadzenie zadań związanych z Kartą Dużej Rodziny,

6.Wykonywanie zadań z zakresu profilaktyki i rozwiązywaniu problemów alkoholowych, przeciwdziałaniu narkomanii oraz integracji społecznej osób uzależnionych, w tym opracowywanie programu profilaktyki, rozwiązywania problemów alkoholowych i przeciwdziałania narkomanii,

7.Opracowywanie strategii rozwiązywania problemów społecznych,

8.Wykonywanie czynności z zakresu ustalania średniego miesięcznego kosztu utrzymania mieszkańca w domach pomocy społecznej,

9.Wykonywanie zadań z zakresu przepisów o zatrudnieniu socjalnym,

10.Powierzenie funkcji rodziny wspierających.

Ponadto w Statucie jest również określone, że Centrum realizując zadania statutowe współpracuje na zasadzie partnerstwa z organizacjami pozarządowymi. W ramach struktury organizacyjnej Centrum wyodrębniono następujące zespoły:

1)Zespół organizowania usług społecznych,

2)Zespół ds. realizacji zadań z zakresu pomocy społecznej,

3)Zespół organizowania społeczności lokalnej,

4)Zespół ds. administracji i świadczeń,

5)Zespół finansowo-kadrowy.

Szczegółową organizację wewnętrzną i strukturę organizacyjną Centrum, podział zadań oraz zakres, tryb załatwiania spraw przez poszczególnych pracowników, jak również inne ustalenia dotyczące organizacji określa regulamin organizacyjny, ustalony przez Dyrektora.

Działalność Centrum finansowana jest:

1)ze środków budżetu Gminy X,

2)z dotacji celowych budżetu państwa na realizację zadań zleconych i własnych Gminy X,

3)innych prawem dopuszczalnych źródeł.

Pobrane dochody Centrum odprowadza na rachunek dochodów budżetu Gminy X.

W ramach Pomocy społecznej Centrum realizuje:

1.Świadczenia pieniężne

Prawo do świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej przysługuje:

-osobie samotnie gospodarującej, której dochód nie przekracza kwoty … zł, zwanej „kryterium dochodowym osoby samotnie gospodarującej”:

-osobie w rodzinie, w której dochód na osobę nie przekracza kwoty … zł, zwanej „kryterium dochodowym na osobę w rodzinie”;

-rodzinie, której dochód nie przekracza sumy kwot kryterium dochodowego na osobę w rodzinie, zwanych „kryterium dochodowym rodziny”.

Przy jednoczesnym wystąpieniu co najmniej jednego z powodów wymienionych w art. 7 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej lub innej okoliczności uzasadniającej udzielenie pomocy społecznej.

2.Świadczenia niepieniężne

-….

3.Usługi społeczne

Definicja usług społecznych dostępna jest na stronie internetowej Centrum: Usługi społeczne to wspólne działania o charakterze niematerialnym dedykowane osobom, rodzinom i społeczności lokalnej. Bazują na potencjale, wiedzy, doświadczeniu i zasobach środowiska lokalnego. Ich celem jest podnoszenie jakości życia mieszkańców poprzez zaspakajanie ich aktualnych potrzeb.

Oznaczają one działania z zakresu:

-….

Podstawa prawna: Ustawa z dnia 19 lipca 2019 r. o realizowaniu usług społecznych przez centrum usług społecznych.

Program Usług Społecznych to dokument określający usługi społeczne wynikające z potrzeb wspólnoty samorządowej i przyjmowany przez Radę Gminy X w drodze uchwały.

Realizacja Programu Usług Społecznych wynika z rozeznania potrzeb i potencjału wspólnoty samorządowej przeprowadzonych na terenie Gminy X w zakresie usług społecznych oraz opracowanych wniosków i rekomendacji na podstawie diagnozy potrzeb i potencjału społeczności lokalnej Gminy X w zakresie usług społecznych, zgodnie z art. 21 ustawy z dnia 19 lipca o realizowaniu usług społecznych przez centrum usług społecznych.

Świadczenia usług społecznych przez Centrum Usług Społecznych w X odbywać się będą w reżimie publicznoprawnym w tym znaczeniu, że nie jest to świadczenie dla zysku, lecz jedynie dla częściowego pokrycia kosztów ich świadczenia. Natomiast celem świadczenia usług społecznych jest wykonanie obowiązków prawnych ciążących na CUS jako jednostce finansów publicznych. Obowiązek ponoszenia odpłatności jest określony uchwałą Rady Gminy w X. Korzystający z usług mają przedłożony Regulamin korzystania z usług społecznych oferowanych przez Centrum Usług Społecznych w X, który jest wprowadzony zarządzeniem Dyrektora Centrum. W Regulaminie określono zasady odpłatności za usługi społeczne.

Z potencjalnymi mieszkańcami korzystającymi z usług społecznych nie jest sporządzana umowa a mieszkaniec korzystający z usług jest obowiązany do uiszczenia opłaty w przypadku, gdy taka opłata została uchwalona, w wysokości przewidzianej Programem Usług Społecznych. Program Usług Społecznych wskazuje tylko wysokość odpłatności ponoszonej przez uczestnika (nie jest to rzeczywisty koszt usługi), przykłady podane poniżej. Opłaty ponoszone przez uczestnika usługi dokonywane są na jednolitych warunkach.

Kwota odpłatności za usługę społeczną dla wszystkich mieszkańców jest ustalona w jednakowej wysokości. Jednakże z uwagi na charakter tych usług (tj. że są nakierowane na realizowanie celów publicznych, a nie zarobkowych) dopuszcza się zwolnienie w całości lub części z ponoszenia odpłatności zgodnie z ustawą z dnia 19 lipca 2019 o realizowaniu usług społecznych przez centrum usług społecznych art. 44 ust. 2.

W związku z możliwością zwolnienia z obowiązku ponoszenia opłaty, o której mowa wyżej, przyjąć należy, że wysokość odpłatności jest uzależniona od sytuacji majątkowej mieszkańca w tym sensie, że mieszkaniec w szczególnie złej sytuacji może zostać zwolniony z obowiązku ponoszenia odpłatności.

Podstawą do obciążania odpłatności jest Regulamin korzystania z usług społecznych oferowanych przez Centrum Usług Społecznych w X z dnia 25 kwietnia 2024 oraz PUS przyjęty Uchwałą NR … RADY GMINY X z dnia …. lutego 2025 r. w sprawie przyjęcia Programu Usług Społecznych w Gminie X nr ….

Regulamin wprowadza zarządzeniem Dyrektor CUS w X i każdorazowo udostępniany osobie składającej wniosek o objęcie usługami do podpisu, potwierdzającego zapoznanie się z nim i akceptację go.

Zgodnie z ww. Uchwałą usługi społeczne są częściowo odpłatne:

-Rehabilitacja ogólnousprawniająca, odpłatność częściowa na poziomie … zł za 1 godzinę usługi społecznej. Rzeczywisty koszt usługi społecznej wynosi … zł. Pozostałą część kosztów pokrywa CUS z własnych środków.

-Terapia indywidualna dla pełnoletnich osób uzależnionych lub współuzależnionych – częściowa odpłatność na poziomie … zł za 1 godzinę usługi społecznej. Rzeczywisty koszt usługi społecznej wynosi .. zł. Pozostałą część kosztów pokrywa CUS z własnych środków.

-Zagospodarowanie czasu wolnego dzieciom, w tym dzieciom z niepełnosprawnościami w wieku od 6 r.ż. do 15 r.ż. w formie zajęć rekreacyjnych, rozwijających zainteresowania w okresie wakacyjnym – odpłatność częściowa na poziomie … zł za jeden turnus. Rzeczywisty koszt usługi społecznej jest w trakcie ustalenia.

Wysokość opłat ponoszonych przez mieszkańców nie zapewni pełnej ekwiwalentności i wzajemności w stosunku do świadczonych przez CUS usług na rzecz mieszkańców. CUS będzie zapewniać usługi o wartości rynkowej wyższej niż kwota odpłatności ponoszonej przez mieszkańców.

O wysokości odpłatności nie decyduje CUS ani gmina (w rozumieniu jej organów wykonawczych), lecz Rada Gminy - organ uchwałodawczy gminy pochodzący z wyborów powszechnych. To Rada przyjęła uchwałą Program Usług Społecznych na rok 2025 i założyła w nim częściową odpłatność za usługi społeczne. Powodem, dla którego przyjęto, że mieszkańcy będą pokrywać część kosztów, jakie CUS będzie ponosić w związku z zapewnieniem mieszkańcom możliwości skorzystania z określonych usług społecznych, jest fakt, że nie jest to działalność nastawiona na zysk, ale na zaspokojenie potrzeb społeczności lokalnych. Usługi społeczne realizowane przez CUS będą w większości finansowane ze środków publicznych, a tylko niewielką częścią kosztów obciąża się mieszkańca - ma to umożliwić korzystanie z usług w szczególności najuboższym mieszkańcom, którzy w przeciwnym razie nie mogliby uzyskać dostępu do usług nastawionych na poprawę jakości ich życia i pełnego włączenia społecznego.

Do usług nie jest doliczana marża.

Cena usługi społecznej nie jest wyliczana na podstawie kryteriów rynkowych.

Zgodnie z kryteriami rynkowymi cena rynkowa dotycząca świadczonych usług kształtowana jest na podstawie podaży i popytu. Koszty usługi zawierają koszty stałe, koszty zmienne, marżę, koszty sprzedaży, dystrybucji podatki i opłaty.

W przypadku ceny za usługę społeczną realizowaną przez CUS na jej wartość składa się co do zasady wynagrodzenie trenera, prowadzącego, terapeuty.

Miejsce wykonywania usługi społecznej jest wskazywane przez CUS, a koszty eksploatacji pomieszczeń nie są wliczane jako koszt usługi – Gmina X bezpłatnie użycza pomieszczenia lub pobiera opłatę na warunkach preferencyjnych lub usługa jest realizowana w pomieszczeniach CUS.

Usługi społeczne w zależności od potrzeb mogą być świadczone jednorazowo lub mogą być powtarzalne. W zależności od potrzeb wskazanych przez mieszkańców Gminy X oraz PUS przyjętego przez Radę Gminy.

Z doświadczenia CUS wynika, że od 2022 roku (01.01.2022 data rozpoczęcia działalności CUS) niżej wymienione usługi społeczne są powtarzalne:

-terapia indywidualna dla pełnoletnich osób uzależnionych lub współuzależnionych,

-rehabilitacja ogólnousprawniająca,

-zagospodarowanie czasu wolnego dzieciom, w tym dzieciom z niepełnosprawnościami w wielu od 6 roku życia do 15 roku życia w formie zajęć rekreacyjnych, rozwijających zainteresowania w okresie wakacyjnym.

Natomiast pozostałe usługi społeczne wprowadzane są pilotażowo zgodnie z potrzebami.

Zgodnie z charakterem pracy CUS usługi planowane są na dany rok i po zatwierdzeniu PUS przez Radę Gminy w tym roku realizowane.

W zależności od charakteru usługi społecznej mają one różne ramy czasowe. Np. usługa społeczna pn. „Zagospodarowanie czasu wolnego dzieciom, ….” - 10 dni dla uczestnika, od poniedziałku do piątku, w godzinach od 9 do 14. Usługa społeczna pn. „Terapia … osób uzależnionych lub współuzależnionych” 20 godzin dla uczestnika w okresie od miesiąca maja do grudnia. Usługa społeczna pn. „Rehabilitacja …” 20 godzin dla uczestnika w okresie od kwietnia do listopada z przerwą wakacyjną.

Usługi w zakresie wskazanego pytania są świadczone wyłącznie na rzecz mieszkańców Gminy X.

Wszystkie usługi społeczne objęte Programem PUS są świadczone przez wybranych przez CUS Wykonawców. CUS zawiera umowy z Wykonawcami na świadczenie usług społecznych na rzecz mieszkańców Gminy X.

Zasady korzystania z usług społecznych oferowanych przez Centrum Usług Społecznych w X dla mieszkańców Gminy X – określa Regulamin wprowadzony Zarządzeniem Nr … Dyrektora Centrum Usług Społecznych w X z dnia 25.04.2024 r. w sprawie: wprowadzenia Regulaminu korzystania z usług społecznych oferowanych przez Centrum Usług Społecznych w X (dostępny na stronie internetowej), w którym między innymi zapisano w poszczególnych paragrafach, to co następuje:

§ 1

Postanowienia ogólne

1.Niniejszy regulamin, zwany dalej Regulaminem, określa zasady korzystania z usług społecznych oferowanych przez Centrum Usług Społecznych w X dla mieszkańców Gminy X.

2.Użyte w Regulaminie określenia oznaczają:

1)Wnioskodawca – osoba, która składa wniosek o przyznanie usług społecznych, jej opiekun prawny, przedstawiciel ustawowy lub opiekun faktyczny,

2)Centrum – Centrum Usług Społecznych w X.

Korzystanie z usług społecznych jest możliwe po złożeniu wniosku przez osobę zainteresowaną, jej opiekuna prawnego, przedstawiciela ustawowego lub opiekuna faktycznego. Dalszy sposób postępowania oraz warunki przyznania usług społecznych odbywa się w oparciu o zapisy w Regulaminie, w którym między innymi określa się również w § 2:

§ 2

Kwalifikowanie i odpłatność

1.Kwalifikowanie osób do skorzystania z usług społecznych odbywa się za pośrednictwem Centrum na wniosek osoby zainteresowanej, jej przedstawiciela ustawowego albo opiekuna faktycznego (Załącznik nr 1 do Regulaminu) w oparciu o warunki i w trybie wynikającym z programu usług społecznych.

2.Centrum może zwrócić się do wnioskodawcy o udokumentowanie informacji o sytuacji życiowej, zdrowotnej, rodzinnej i materialnej niezbędnych do zakwalifikowania do skorzystania z usług społecznych.

3.Zakwalifikowanie osoby do skorzystania z usług społecznych może zostać poprzedzone przeprowadzeniem przez Koordynatora Indywidualnych Planów Usług Społecznych w porozumieniu z wnioskodawcą rozpoznania indywidualnych potrzeb (Załącznik nr 2 do Regulaminu).

4.Rozpoznanie indywidualnych potrzeb przeprowadza się w siedzibie Centrum, możliwe jest również przeprowadzenie rozpoznania indywidualnych potrzeb w miejscu przebywania osoby zainteresowanej.

5.Kwalifikowanie do usług społecznych uwzględnia ograniczenia i limity wynikające z budżetu przewidzianego na ich realizację.

6.Odmowa zakwalifikowania do usług społecznych wymaga wydania decyzji administracyjnej.

7.Osoba zainteresowana przyznaniem usług społecznych otrzymuje informację o zakwalifikowaniu do usług społecznych wraz z wysokością i terminem/terminami wniesienia odpłatności za usługi, jeżeli odpłatność jest przewidziana (Załącznik nr 4 do Regulaminu).

8.Odpłatność za usługi społeczne ustalana jest w oparciu o przyjęty przez Radę Gminy X Program Usług Społecznych Centrum Usług Społecznych w X.

9.Rezygnacja osoby z usług społecznych nie zwalnia z ponoszenia opłaty za te usługi, z których miała prawo korzystać do dnia złożenia rezygnacji.

10.Rezygnację z przyznanych usług społecznych składa osoba Dyrektorowi Centrum Usług Społecznych w X w formie pisemnej.

11.W uzasadnionych przypadkach, w szczególności np. zdarzenia losowego, Dyrektor Centrum może zwolnić w całości albo w części z ponoszenia odpłatności za usługi społeczne osobę, o której mowa pkt 10, z których miała prawo korzystać do dnia złożenia rezygnacji.

Podsumowując: świadczenie usług społecznych może być dla beneficjenta nieodpłatne lub częściowo odpłatne. O poziomie odpłatności za usługę społeczną decyduje Rada Gminy X na podstawie szacowanych rzeczywistych kosztów realizacji usługi.

Jak już wskazano wyżej źródła finansowania (dofinansowania) są różne w tym środki z zewnętrznych źródeł, którymi są w szczególności:

1)Dofinansowanie z Europejskiego Funduszu Społecznego Plus;

2)Dofinansowanie z Europejskiego Funduszu Społecznego;

3)Dofinansowanie ze środków Budżetu Państwa;

4)Dofinansowanie ze środków Funduszu Pracy;

5)Dofinansowanie z Gminnego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz Przeciwdziałania Narkomanii dla Gminy X na lata 2022-2025.

Przykładowe Programy nieodpłatne:

·UCHWAŁA NR … RADY GMINY X z dnia … stycznia 2022 r. w sprawie przyjęcia Programu Usług Społecznych w Gminie X w ramach projektu pt. Centrum Usług Społecznych w Gminie X, w której określono, aby Usługi społeczne oferowane w ramach tego Programu świadczone były nieodpłatnie dla mieszkańców Gminy X w ramach realizacji Projektu.

·UCHWAŁA NR … RADY GMINY X z dnia … marca 2022 r. w sprawie przyjęcia Programu Usług Społecznych w Gminie X w ramach projektu pt. „Centrum Usług Społecznych w Gminie X”, w której określono, aby Usługi społeczne oferowane w ramach tego Programu świadczone były nieodpłatnie dla mieszkańców Gminy X w ramach realizacji Projektu.

·Uchwała Nr … Rady Gminy X z dnia … listopada 2023 r. w sprawie przyjęcia Programu Usług Społecznych w Gminie X nr …, w której określono, aby Usługi społeczne oferowane w ramach tego Programu świadczone były nieodpłatnie dla mieszkańców Gminy X w ramach realizacji Projektu.

Przykładowe Programy częściowo odpłatne:

·UCHWAŁA NR … RADY GMINY X z dnia … października 2023 r. w sprawie przyjęcia Programu Usług Społecznych w Gminie X nr …, w której określono odpłatność za usługę społeczną na poziomie 10% wartości kosztów na realizację tej usługi.

·Uchwała Nr … Rady Gminy X z dnia … stycznia 2024 r. w sprawie przyjęcia Programu Usług Społecznych w Gminie X nr …, odpłatność została doprecyzowana w: Uchwała Nr … Rady Gminy X z dnia … kwietnia 2024 r. w sprawie zmiany Programu Usług Społecznych w Gminie X nr …: usługi częściowo odpłatne:

·Terapia indywidualna dla pełnoletnich osób uzależnionych lub współuzależnionych – częściowa odpłatność na poziomie … zł za godzinę usługi społecznej,

·Zagospodarowanie czasu wolnego dzieciom, w tym dzieciom z niepełnosprawnościami w wieku od 6 roku życia do 12 roku życia w formie zajęć rekreacyjnych, rozwijających zainteresowania w okresie wakacyjnym – częściowa odpłatność na poziomie … zł za jeden 10 dniowy turnus”.

·UCHWAŁA NR … RADY GMINY X z dnia 10 lutego 2025 r. w sprawie przyjęcia Programu Usług Społecznych w Gminie X nr …: usługi częściowo odpłatne:

-Rehabilitacja ogólnousprawniająca, odpłatność częściowa na poziomie … zł za 1 godzinę usługi społecznej,

-Terapia indywidualna dla pełnoletnich osób uzależnionych lub współuzależnionych – częściowa odpłatność na poziomie … zł za 1 godzinę usługi społecznej,

-Zagospodarowanie czasu wolnego dzieciom, w tym dzieciom z niepełnosprawnościami w wieku od 6 r.ż. do 15 r.ż. w formie zajęć rekreacyjnych, rozwijających zainteresowania w okresie wakacyjnym – odpłatność częściowa na poziomie .. zł za jeden turnus.

Jak już wspomniano wyżej usługi społeczne mają zapewnić mieszkańcom dostęp do kompleksowych usług społecznych na poziomie Gminy, a zarazem wspierać integrację i rozwój samorządowych wspólnot terytorialnych.

Dodatkowo nadmienia się, że korzystanie przez mieszkańców Gminy X z usług społecznych opisanych w niniejszym wniosku nie wymaga wydania decyzji administracyjnej, jak również przeprowadzenia rodzinnego wywiadu środowiskowego, o który mowa w art. 107 Ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej.

Prowadzenie usług społecznych jest jednym z wykonywanych zadań statutowych Centrum Usług Społecznych w X. Ceny za świadczone usługi społeczne są szacowane poprzez zbieranie informacji o aktualnych cenach rynkowych (przynajmniej trzy różne oferty) dla planowanych usług, wysyłanie zapytań cenowych do potencjalnych wykonawców w celu pozyskania ofert a także przez zamieszczanie zapytań cenowych i ofertowych na BIP. Kryteria rynkowe mają wpływ pośredni, tj. kształtują wartość pełną oferowanego wsparcia. Jednakże częściowa odpłatność pobierana przez Centrum ukształtowana zostaje nierynkowo, tzn. na poziomie niższym niż rynkowa wartość oferowanej/świadczonej usługi – powyższe wynika z faktu, iż nie jest to działalność zarobkowa Centrum, a działalność społeczna zaspokajająca potrzeby mieszkańców Gminy X. Jak już wspomniano powyżej – częściowa odpłatność nie jest celem samym w sobie, lecz czynnikiem mobilizującym, eliminującym sytuacje zapisywania się osób, a następnie nieuczestniczenia w usługach.

Szacowanie wartości zamówienia jest kluczowym etapem procesu zakupowego, mającym na celu określenie przewidywanych kosztów związanych z realizacją planowanej usługi. Następnym etapem jest wybór odpowiedniej procedury, która określa przejrzystość, konkurencyjność procesu wyłonienia wykonawcy-zgodnie z Regulaminem udzielania zamówień publicznych obowiązującym w Centrum Usług Społecznych w X.

Po przeprowadzeniu odpowiedniego postępowania Centrum dokonuje wyboru Wykonawcy i zawiera umowę.

Wnioskodawca nie ma wątpliwości co do świadczenia przez Centrum - usług pomocy społecznej, których obowiązek zapewnienia przez jednostki samorządu terytorialnego wynika z ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej, tj. takie jak np. usługi opiekuńcze dla osób samotnych wymagających pomocy innych osób, zapewnienie pobytu w domu pomocy społecznej, gdzie zwykle odpłatność za świadczenia określana jest w drodze decyzji na podstawie przepisów określających szczegółowe warunki ich przyznawania i odpłatności za te świadczenia (przepisy te przewidują również warunki częściowego lub całkowitego zwolnienia z opłat).

Wątpliwości Gminy dotyczą świadczenia dodatkowych usług społecznych przez Centrum, których możliwość świadczenia wynika z ustawy z 19 lipca 2019 r. o realizowaniu usług społecznych przez centrum usług społecznych. Usługi te są świadczone nieodpłatnie lub częściowo odpłatnie, a decyzję o braku odpłatności, czy też częściowej odpłatności podejmuje Rada Gminy – tak jak w podanych wyżej przykładowo kilku uchwałach Rady Gminy.

Usługi objęte zakresem pytania dotyczą usług przyjętych przez Radę Gminy w ramach Programu Usług Społecznych (dalej: PUS) realizowanych do końca 2025 roku. W przypadku wprowadzania usług pilotażowych CUS nie pobiera żadnej odpłatności. Jednakże w przypadku pozytywnego odbioru usługi przez mieszkańców Gminy X, CUS planuje pobierać częściową opłatę za korzystanie z usługi społecznej.

Wyżej wymienione usługi zostały przyjęte w ramach PUS i są częściowo odpłatne. Usługi związane z integracją społeczną tj. warsztaty wielkanocne i warsztaty bożonarodzeniowe co do zasady są nieodpłatne. W przypadku usług, które zostały już pilotażowo sprawdzone i są kontynuowane wprowadza się częściową odpłatność.

Usługi świadczone przez Centrum Usług Społecznych są realizowane zgodnie z ustawą z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym i zostały określone w art. 6, w art. 7.

CUS realizuje usługi społeczne zgodnie z ustawą z 19 lipca 2019 r. o realizowaniu usług społecznych przez centrum usług społecznych oraz ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (art. 15 tej ustawy).

Należy podkreślić, że zgodnie z treścią art. 2 ust. 2 pkt 3 tej ustawy – usługami społecznymi są „w szczególności” działania podejmowane na podstawie ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej.

Objęte wnioskiem usługi nie są przyznawane decyzją administracyjną w ramach postępowania administracyjnego prowadzonego na podstawie ustawy o pomocy społecznej, a jedynie ze swej istoty w ocenie Wnioskodawcy wpisują się w zakres pomocy społecznej w rozumieniu art. 2 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej.

Na pytania Organu:

1.Czy świadczone przez Państwa Gminę - za pośrednictwem jednostki organizacyjnej Centrum Usług Społecznych w X - usługi społeczne w zakresie:

a)terapii indywidualnej dla pełnoletnich osób uzależnionych lub współuzależnionych;

b)rehabilitacji ogólnousprawniającej;

c)zagospodarowania czasu wolnego dzieciom, w tym dzieciom z niepełnosprawnościami w wieku od 6 roku życia do 15 roku życia w formie zajęć rekreacyjnych, rozwijających zainteresowania w okresie wakacyjnym,

są świadczone na podstawie odrębnych przepisów prawa i wiążą się z one realizacją konkretnych zadań nałożonych na Gminę tymi przepisami, jeżeli tak - to na podstawie jakich konkretnie przepisów, a jeżeli nie - to na jakiej podstawie Gmina świadczy ww. usługi (prosimy o podanie artykułu wraz z nazwą aktu prawnego stanowiącego podstawę świadczonych usług)?

2.Jaki zakres czynności (świadczeń) składa się na świadczone przez Państwa Gminę – za pośrednictwem jednostki organizacyjnej Centrum Usług Społecznych w X - usługi społeczne w zakresie rehabilitacji ogólnousprawniającej?

3.Na czyją rzecz świadczone są ww. usługi społeczne w zakresie rehabilitacji ogólnousprawniającej?

4.Czy świadczenie przez Gminę - za pośrednictwem jednostki organizacyjnej - ww. usług społecznych podporządkowane jest ścisłemu reżimowi publiczno-prawnemu? Jeśli tak, należy dokładnie opisać jakiemu reżimowi publiczno-prawnemu są przyporządkowane.

5.Czy osoby uczestniczące w świadczeniu tych usług (trener, prowadzący, terapeuta) są zatrudnione w Gminie oraz czy wykonują inne (jakie?) czynności poza czynnościami objętymi wnioskiem?

6.Czy opłaty za ww. usługi społeczne będą pobierane na podstawie odrębnych przepisów prawa? Jeżeli tak - to na podstawie jakich konkretnie przepisów (proszę o podanie artykułu wraz z nazwą aktu prawnego stanowiącego podstawę pobierania opłat).

7.W jaki sposób i w jakim terminie jest realizowana odpłatność przez mieszkańców korzystających z ww. usług społecznych?

8.Czy poza Gminą istnieją inne podmioty prowadzące działalność w podobnym zakresie i na podobnych warunkach?

9.Czy warunki, na jakich będą realizowane przez Gminę - za pośrednictwem jednostki organizacyjnej - ww. usługi odbiegają od warunków, na jakich realizowane byłyby te świadczenia przez inne podmioty gospodarcze? Jeśli tak, należy wskazać jakie okoliczności to potwierdzają?

10.W jaki sposób Mieszkaniec Gminy zostaje wytypowany do możliwości korzystania z ww. usług:

a)terapii indywidualnej dla pełnoletnich osób uzależnionych lub współuzależnionych;

b)rehabilitacji ogólnousprawniającej;

c)zagospodarowania czasu wolnego dzieciom, w tym dzieciom z niepełnosprawnościami w wieku od 6 roku życia do 15 roku życia w formie zajęć rekreacyjnych, rozwijających zainteresowania w okresie wakacyjnym?

11.Jakie konkretnie wymagania musi spełniać osoba uprawniona do korzystania z ww. usług społecznych?

12.Czy świadczone przez Państwa ww. usługi społeczne stanowią usługi określone w przepisach o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie bądź usługi ściśle z tymi usługami związane?

13.Jeśli w odpowiedzi na pytanie nr 12 wskażą Państwo, że ww. usługi będą stanowiły usługi ściśle związane z usługami określonymi w przepisach o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie, to prosimy wskazać:

a)na czym ten ścisły związek będzie polegał?

b)jaka usługa stanowić będzie usługę podstawową, względem świadczonej przez Państwa usługi?

c)czy usługa podstawowa będzie zwolniona od podatku od towarów i usług?

d)czy świadczone przez Państwa ww. usługi będą niezbędne do wykonania usługi podstawowej?

e)czy głównym celem wykonywanych przez Państwa ww. usług będzie osiągnięcie dodatkowego dochodu, przez konkurencyjne wykonanie tych czynności w stosunku do podatników niekorzystających z takiego zwolnienia?

14.Czy świadczone przez Państwa ww. usługi społeczne stanowią usługi pomocy społecznej w rozumieniu przepisów o pomocy społecznej lub usługi ściśle związane z usługami pomocy społecznej?

15.Jeśli w odpowiedzi na pytanie nr 14 wskażą Państwo, że ww. usługi będą stanowiły usługi ściśle związane z usługami pomocy społecznej, to proszę wskazać:

a)na czym ten ścisły związek będzie polegał?

b)jaka usługa stanowić będzie usługę podstawową, względem świadczonej przez Państwa usługi?

c)czy usługa podstawowa będzie zwolniona od podatku od towarów i usług?

d)czy świadczone przez Państwa ww. usługi będą niezbędne do wykonania usługi podstawowej?

e)czy głównym celem wykonywanych przez Państwa ww. usług będzie osiągnięcie dodatkowego dochodu, przez konkurencyjne wykonanie tych czynności w stosunku do podatników niekorzystających z takiego zwolnienia?

odpowiedzieli Państwo:

1)Usługi świadczone przez Gminę X - za pośrednictwem Centrum Usług Społecznych w  X - w zakresie:

a)terapii indywidualnej dla pełnoletnich osób uzależnionych lub współuzależnionych;

b)rehabilitacji ogólnousprawniającej;

c)zagospodarowania czasu wolnego dzieciom, w tym dzieciom z niepełnosprawnościami w wieku od 6 r.ż. do 15 r.ż. w formie zajęć rekreacyjnych, rozwijających zainteresowania w okresie wakacyjnym są realizowane zgodnie z:

-art. 6 i art. 7 ustawy z dnia 8 marca 1990 roku o samorządzie gminnym (Dz.U. z 2025 r. poz. 1153 t.j.),

-ustawą z dnia 19 lipca 2019 roku o realizowaniu usług społecznych przez centrum usług społecznych (Dz. U. z 2019 r. poz. 1818 z późn. zm.),

-art. 15 ustawy z dnia 12 marca 2004 roku o pomocy społecznej (Dz. U. z 2025 r. poz. 1214 t.j.).

2)Usługa rehabilitacji ogólnousprawniającej polega na ćwiczeniach ogólnousprawniających z prowadzącym instruktorem lub trenerem w grupach na terenie sołectw Gminy X. Usługa jest zlecona do realizacji podmiotowi zewnętrznemu.

3)Usługi społeczne w zakresie rehabilitacji ogólnousprawniającej świadczone są na rzecz pełnoletnich mieszkańców Gminy X.

4)Wszystkie wymienione wyżej usługi społeczne podporządkowane są ścisłemu reżimowi publiczno-prawnemu określonemu w art. 60 pkt 7 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. 2024 r. poz. 1530 z późn. zm.). Środkami publicznymi stanowiącymi niepodatkowe należności budżetowe o charakterze publicznoprawnym są dochody budżetu jednostek samorządu terytorialnego pobierane przez samorządowe jednostki budżetowe na podstawie odrębnych ustaw. Prowadzenie usług społecznych jest jednym z wykonywanych zadań statutowych Centrum Usług Społecznych w X. Ceny za świadczone usługi społeczne są szacowane poprzez zbieranie informacji o aktualnych cenach rynkowych dla planowanych usług. Kryteria rynkowe mają wpływ pośredni, tj. kształtują wartość pełną oferowanego wsparcia. Jednakże częściowa odpłatność pobierana przez Centrum ukształtowana zostaje nierynkowo, tzn. na poziomie niższym niż rynkowa wartość świadczonej usługi. Powyższe wynika z faktu, iż nie jest to działalność zarobkowa Centrum, a działalność społeczna zaspokajająca potrzeby mieszkańców Gminy X.

5)Wszystkie wymienione wyżej usługi społeczne są zlecone podmiotom zewnętrznym.

6)Podstawą do pobierania odpłatności usług wyżej wspomnianych jest Regulamin korzystania z usług społecznych oferowanych przez Centrum Usług Społecznych w X z dnia … kwietnia 2024 oraz Programu Usług Społecznych przyjętego Uchwałą NR … RADY GMINY X z dnia … Iutego 2025 r. w sprawie przyjęcia Programu Usług Społecznych w Gminie X nr 1/2025. Regulamin wprowadza zarządzeniem Dyrektor CUS w X. O wysokości odpłatności nie decyduje CUS, ani gmina (w rozumieniu jej organów wykonawczych), lecz Rada Gminy - organ uchwałodawczy gminy pochodzący z wyborów powszechnych. To Rada przyjęła uchwałą Program Usług Społecznych na rok 2025 i założyła w nim częściową odpłatność za usługi społeczne. Powodem, dla którego przyjęto, że mieszkańcy będą pokrywać część kosztów, jakie CUS będzie ponosić w związku z zapewnieniem mieszkańcom możliwości skorzystania z określonych usług społecznych, jest fakt, że nie jest to działalność nastawiona na zysk, ale na zaspokojenie potrzeb społeczności lokalnych. Usługi społeczne objęte wnioskiem realizowane przez CUS są w większości finansowane ze środków publicznych, a tylko niewielką częścią kosztów obciąża się mieszkańca - ma to umożliwić korzystanie z usług w szczególności najuboższym mieszkańcom, którzy w przeciwnym razie nie mogliby uzyskać dostępu do usług nastawionych na poprawę jakości ich życia i pełnego włączenia społecznego.

7)Osoba zainteresowana usługą społeczną po jej przyznaniu, zgodnie z regulaminem korzystania z usług społecznych, otrzymuje pisemną informację o zakwalifikowaniu do usług społecznych wraz z harmonogramem płatności.

Odpłatność jest wnoszona we wskazanym terminie na konto Centrum Usług Społecznych w X.

8)Poza Gminą – Centrum Usług Społecznych w X nie istnieją inne podmioty prowadzące działalność w podobnym zakresie i na podobnych warunkach.

9)Cena usługi społecznej realizowanej przez CUS nie jest wyliczana na podstawie kryteriów rynkowych. Do usług nie jest doliczana marża. Zgodnie z kryteriami rynkowymi cena rynkowa dotycząca świadczonych usług kształtowana jest na podstawie podaży i popytu. Koszty usługi zawierają koszty stałe, koszty zmienne, marżę, koszty sprzedaży, dystrybucji podatki i opłaty. W przypadku ceny za usługę społeczną realizowaną przez CUS na jej wartość składa się co do zasady wynagrodzenie trenera, prowadzącego, terapeuty. Miejsce wykonywania usługi społecznej jest wskazywane przez CUS, a koszty eksploatacji pomieszczeń nie są wliczane jako koszt usługi. Gmina X bezpłatnie użycza pomieszczenia lub pobiera opłatę na warunkach preferencyjnych lub usługa jest realizowana w pomieszczeniach CUS.

10)Sposób wytypowania mieszkańców Gminy X do możliwości korzystania z usług:

a)terapii indywidualnej dla pełnoletnich osób uzależnionych i współuzależnionych

Mieszkańcy Gminy X są informowani o rekrutacji do usługi poprzez stronę internetową i facebookową Centrum Usług Społecznych w X. Na terenie Gminy X rozwieszane są plakaty informujące o rekrutacji. O usłudze informowane są także wszystkie podmioty współpracujące z CUS. Pracownicy socjalni CUS, członkowie Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Gminie X informują osoby zainteresowane o możliwości uczestniczenia w tej usłudze. Mieszkańcy mogą zgłosić się również samodzielnie do CUS. Koordynatorzy Indywidualnych Planów Usług Społecznych zgodnie z Programem Usług Społecznych w Gminie X nr … oraz Regulaminem korzystania z usług społecznych kwalifikują do usługi, w której udział jest dobrowolny.

b)Rehabilitacja ogólnousprawniająca

Mieszkańcy Gminy X są informowani o rekrutacji do usługi poprzez stronę internetową i facebookową Centrum Usług Społecznych w X. Na terenie Gminy X rozwieszane są plakaty informujące o rekrutacji. Ponadto pracownicy socjalni CUS informują o usłudze mieszkańców. Nawiązywany jest również kontakt z sołtysami, Kołami Gospodyń Wiejskich z sołectw Gminy X oraz podmiotami współpracującymi z CUS celem poinformowania o prowadzonej rekrutacji. Mieszkańcy mogą zgłosić się również samodzielnie do CUS. Koordynatorzy Indywidualnych Planów Usług Społecznych zgodnie z Programem Usług Społecznych w Gminie X nr … oraz Regulaminem korzystania z usług społecznych kwalifikują do usługi, w której udział jest dobrowolny.

c)Zagospodarowanie czasu wolnego dzieciom, w tym dzieciom z niepełnosprawnościami w wieku od 6 roku życia do 15 roku życia w formie zajęć rekreacyjnych, rozwijających zainteresowania w okresie wakacyjnym

Mieszkańcy Gminy X są informowani o rekrutacji do usługi poprzez stronę internetową i facebookową Centrum Usług Społecznych w X. Na terenie Gminy X rozwieszane są plakaty informujące o rekrutacji. Ponadto pracownicy socjalni CUS informują o usłudze mieszkańców. Informowane są również wszystkie podmioty współpracujące z CUS, szkoły i przedszkola poprzez portal … i drogą e-mailową. Koordynatorzy Indywidualnych Planów Usług Społecznych zgodnie z Programem Usług Społecznych w Gminie X nr … oraz Regulaminem korzystania z usług społecznych kwalifikują do usługi dziecko za pośrednictwem rodzica lub opiekuna. Udział w usłudze jest dobrowolny.

11)Wymagania osób uprawnionych do korzystania z wymienionych usług:

a)Terapia indywidualna dla pełnoletnich osób uzależnionych i współuzależnionych

Zamieszkiwanie na terenie Gminy X oraz pełnoletność. Koordynatorzy po rozeznaniu indywidualnych potrzeb uczestnika w zakresie uzależnienia lub współuzależnienia kwalifikują go do usługi. Uczestnik wypełnia wniosek o przyznanie usługi i wnosi opłatę ustaloną w harmonogramie płatności.

b)Rehabilitacja ogólnousprawniająca

Zamieszkiwanie na terenie Gminy X oraz pełnoletność. Uczestnik wypełnia wniosek o przyznanie usługi i wnosi opłatę ustaloną w harmonogramie płatności.

c)Zagospodarowanie czasu wolnego dzieciom, w tym dzieciom z niepełnosprawnościami w wieku od 6 roku życia do 15 roku życia w formie zajęć rekreacyjnych, rozwijających zainteresowania w okresie wakacyjnym

Zamieszkiwanie na terenie Gminy X oraz wiek uczestnika od 6 do 15 lat. Rodzic lub opiekun dziecka wypełnia wniosek o przyznanie usługi i wnosi opłatę ustaloną w harmonogramie płatności.

12)Usługi świadczone przez CUS nie są ściśle związane z usługami określonymi w przepisach o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie.

13)Nie dotyczy

14)Wyżej wymienione usługi społeczne są ściśle związane z usługami pomocy społecznej.

15)Usługi społeczne wpisują się w zakres pomocy społecznej w rozumieniu art. 2 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej:

a)zgodnie z art. 15 ustawy o pomocy społecznej tutejsze Centrum realizuje zadania wynikające z rozeznanych potrzeb społecznych oraz rozwija nowe formy pomocy społecznej w ramach zidentyfikowanych potrzeb,

b)każda z usług wyżej wymienionych realizowana przez CUS stanowi usługę podstawową,

c)Usługa podstawowa będzie zwolniona od podatku od towarów i usług,

d)każda świadczona usługa jest niezbędna,

e)celem świadczenia usług społecznych przez Centrum Usług Społecznych w X nie jest osiągniecie dodatkowego dochodu. Nie jest to świadczenie dla zysku, lecz jedynie dla częściowego pokrycia kosztów realizacji usług. Celem świadczenia usług społecznych jest wykonanie obowiązków prawnych ciążących na CUS jako jednostce finansów publicznych. Obowiązek ponoszenia odpłatności jest określony uchwałą Rady Gminy w X. Powodem, dla którego przyjęto, że mieszkańcy będą pokrywać część kosztów, jakie CUS będzie ponosić w związku z zapewnieniem mieszkańcom możliwości skorzystania z określonych usług społecznych, jest fakt, że nie jest to działalność nastawiona na zysk, ale na zaspokojenie potrzeb społeczności lokalnych. Częściowa odpłatność nie jest celem samym w sobie, lecz także czynnikiem mobilizującym, eliminującym sytuacje zapisywania się osób, a następnie nieuczestniczenia w usługach. Ponieważ usługi są nakierowane na realizację celów publicznych, a nie zarobkowych, dopuszcza się zwolnienie w całości lub części z ponoszenia odpłatności. Mieszkaniec w szczególnie złej sytuacji może zostać zwolniony z obowiązku ponoszenia odpłatności. Wysokość opłat ponoszonych przez mieszkańców nie zapewni pełnej ekwiwalentności i wzajemności w stosunku do świadczonych przez CUS usług na rzecz mieszkańców. CUS będzie zapewniać usługi o wartości rynkowej wyższej niż kwota odpłatności ponoszonej przez mieszkańców. Usługi społeczne realizowane przez CUS będą w większości finansowane ze środków publicznych, a tylko niewielką częścią kosztów obciąża się mieszkańca - ma to umożliwić korzystanie z usług w szczególności najuboższym mieszkańcom, którzy w przeciwnym razie nie mogliby uzyskać dostępu do usług nastawionych na poprawę jakości ich życia i pełnego włączenia społecznego.

Pytanie

Czy świadczenie przez Gminę X za pośrednictwem jednostki organizacyjnej - Centrum Usług Społecznych w X usług społecznych w zakresie: terapii indywidualnej dla pełnoletnich osób uzależnionych lub współuzależnionych; rehabilitacji ogólnousprawniającej; zagospodarowania czasu wolnego dzieciom, w tym dzieciom z niepełnosprawnościami w wieku od 6 roku życia do 15 roku życia w formie zajęć rekreacyjnych, rozwijających zainteresowania w okresie wakacyjnym, na warunkach i w formie opisanej w niniejszym wniosku jako realizacja zadań własnych Gminy – jest opodatkowane podatkiem od towarów i usług?

Państwa stanowisko w sprawie

Usługi społeczne świadczone przez Gminę X za pośrednictwem Centrum Usług Społecznych w X polegające na organizowaniu i świadczeniu usług społecznych na warunkach i w formie opisanej w niniejszym wniosku nie są opodatkowane podatkiem od towarów i usług.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2024 r. poz. 361 z późn. zm.), opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

W orzecznictwie krajowym i unijnym ukształtowany jest pogląd, że wprawdzie pojęcie działalności gospodarczej, określonej w ustawie VAT i Dyrektywie Unijnej ma charakter obiektywny,  co w praktyce oznacza, że działalność tę ocenia się niezależnie od jej celów i rezultatów, to jednak, aby dana działalność kwalifikowała się jako działalność gospodarcza musi mieć charakter trwały i być wykonywana w zamian za wynagrodzenie. Dla jednostek samorządu terytorialnego istotny jest element odpłatności.

W wyroku TSUE z dnia 29 października 2009 r. w sprawie C-246/08 Trybunał Sprawiedliwości wskazał m.in., że” (…) zgodnie z orzecznictwem świadczenie usług tylko wtedy dokonywane jest „odpłatnie” w rozumieniu art. 2 pkt 1 szóstej dyrektywy, jeżeli pomiędzy usługodawcą i usługobiorcą istnieje stosunek prawny, w ramach którego dochodzi do wymiany świadczeń wzajemnych, a wynagrodzenie otrzymywane przez usługodawcę stanowi rzeczywisty ekwiwalent usługi świadczonej na rzecz usługobiorcy.

Powyższe orzecznictwo dotyczy również podmiotów publicznych, jakim jest Gmina X działająca za pośrednictwem powołanej uchwałą Centrum Usług Społecznych w X.

Podkreślenia wymaga również, iż powyższy wyrok TSUE odnosi się do podmiotów prawa publicznego a TSUE uznał, że w przypadku gdy zapłata uiszczana przez beneficjentów usług świadczonych na ich rzecz przez podmioty publiczne zależy jedynie częściowo od rzeczywistej wartości świadczonych usług, a jej związek z tą wartością jest tym mniejszy, im skromniejsze są dochody i majątek beneficjenta, nie można uznać, że pomiędzy tymi usługami a świadczeniem ekwiwalentnym płaconym przez beneficjenta istnieje bezpośredni związek wymagany przepisami dyrektywy do tego, aby można było uznać to świadczenie za wynagrodzenie za usługi. Tym samym usług tych nie można uznać za działalność gospodarczą w rozumieniu przepisów o podatku od wartości dodanej.

Pod pojęciem odpłatności dostawy towarów lub odpłatności świadczenia usług należy zatem rozumieć prawo podmiotu dokonującego dostawy towarów lub świadczącego usługę do żądania od nabywcy towaru, odbiorcy usługi lub osoby trzeciej zapłaty ceny lub ekwiwalentu (np. w postaci świadczenia wzajemnego). W konsekwencji powyższego należy stwierdzić, że opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług będzie podlegało tylko to świadczenie (usługa), w przypadku, którego istnieje konsument, tj. odbiorca świadczenia odnoszący z niego choćby potencjalną korzyść. Dopóki nie istnieje podmiot, który odnosiłby lub powinien odnosić konkretne korzyści o charakterze majątkowym związanym z danym świadczeniem, dopóty świadczenie to nie będzie usługą podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Konfrontując zaprezentowany opis sprawy z powołanymi wyżej tezami wyroków Trybunału Sprawiedliwości stwierdzić należy, że w przedmiotowej sprawie, w odniesieniu do należności za usługi świadczone przez Gminę X za pośrednictwem jej jednostki organizacyjnej (Centrum Usług Społecznych w X), w postaci czynności polegających na organizowaniu i świadczeniu usług społecznych, mamy do czynienia z sytuacją, w której z jednej strony występuje skonkretyzowane świadczenie, pomiędzy dwoma określonymi podmiotami (mieszkaniec i Centrum). Jednak odnosząc powyższe do stanu faktycznego Gminy X i oceniając warunki realizacji wymienionych we wniosku świadczeń – należy uznać, że warunki te znacząco odbiegają od warunków, na jakich te świadczenia są realizowane przez inne podmioty gospodarcze (komercyjne), między innymi dlatego, że:

• świadczenie usług społecznych jest wynikiem wykonania ciążących na Centrum Usług Społecznych w X jako jednostce sfery publicznoprawnej obowiązków statutowych,
• częściowa odpłatność nie pokrywa w całości kosztów świadczonych usług,
• częściowa odpłatność nie prowadzi do wypracowania zysku przez Centrum a wysokość opłat ponoszonych przez beneficjentów nie zapewnia pełnej ekwiwalentności i wzajemności w stosunku do świadczonych przez Centrum usług na rzecz mieszkańców Gminy X,
• usługi społeczne realizowane przez Centrum są/będą w większości finansowane ze środków publicznych, a jedynie niewielką część ceny w niektórych usługach pokrywają mieszkańcy,
• środki uzyskane z częściowej odpłatności są/będą przeznaczane na zwiększenie wymiaru oferowanych usług społecznych,
• zarówno obowiązek uiszczenia częściowej odpłatności przez beneficjentów/ jak i jej brak jest wynikiem uchwały Rady Gminy X, która decyduje na jakich warunkach będą realizowane Programy Usług Społecznych,
• warunki do skorzystania usług są określone w Regulaminie Dyrektora Centrum Usług Społecznych i są dedykowane dla mieszkańców Gminy X,
• z beneficjentami usług społecznych nie jest/nie będzie sporządzana żadna umowa, a warunki do skorzystania z usługi są określone w Regulaminie wprowadzonym zarządzeniem Dyrektora Centrum,
• podstawą do obciążenia odpłatnością są każdorazowo postanowienia Programu Usług Społecznych w Gminie X przyjętego uchwałą Rady Gminy, która zawiera ogólną zasadę ponoszenia częściowej odpłatności dla niektórych usług społecznych oraz Regulaminem, który określa szczegółowe zasady korzystania z usług społecznych,
• częściowe opłaty za świadczone usługi (o ile są ustalone) co do zasady są w tej samej wysokości – jednakże z Regulaminu wynika, że nie każdy wnioskujący może skorzystać ze świadczenia usług społecznych, bowiem: Centrum może zwrócić się do wnioskodawcy o udokumentowanie informacji o sytuacji życiowej, zdrowotnej, rodzinnej i materialnej niezbędnych do zakwalifikowania do skorzystania z usług społecznych. Ponadto - zakwalifikowanie osoby do skorzystania z usług społecznych może zostać poprzedzone przeprowadzeniem przez Koordynatora Indywidualnych Planów Usług Społecznych w porozumieniu z wnioskodawcą rozpoznania indywidualnych potrzeb (Załącznik nr 2 do Regulaminu). Kwalifikowanie do usług społecznych uwzględnia ograniczenia i limity wynikające z budżetu przewidzianego na ich realizację,
• odmowa zakwalifikowania do usług społecznych wymaga wydania decyzji administracyjnej,
• osoba zainteresowana przyznaniem usług społecznych otrzymuje informację o zakwalifikowaniu do usług społecznych wraz z wysokością i terminem/terminami wniesienia odpłatności za usługi, jeżeli odpłatność jest przewidziana (Załącznik nr 4 do Regulaminu),
• Kryteria rynkowe mają wpływ pośredni w takim znaczeniu, że kształtują one wartość pełną oferowanego wsparcia. Jednakże odpłatność pobierana przez Centrum ukształtowana jest nierynkowo, tj. na poziomie znacząco niższym niż rynkowa wartość świadczonej usługi. Powyższe wynika z faktu, iż z założenia świadczone usługi społeczne nie są realizowane w ramach działalności zarobkowej (dla osiągania zysku), a jedynie jako działalność społeczna zaspokajająca potrzeby mieszkańców Gminy X, a częściowa odpłatność stanowi element mobilizujący, aby uniknąć sytuacji, w której mieszkańcy zgłaszają się do udziału w usłudze, a następnie rezygnują i tym samym blokują miejsca wolne dla innych chętnych na takie zajęcia,
• Dla realizacji wszystkich usług Centrum ustala wartość rynkową, która odpowiada kosztowi ponoszonemu przez Centrum – ustalona w drodze przetargu w ramach zamówienia publicznego, bądź w drodze rozpoznania rynku, bądź w drodze rozsyłania zapytań ofertowych bądź w inny, podobny sposób przewidziany dla jednostek sektora finansów publicznych przy zawieraniu umów na świadczenie usług.

W myśl art. 15 ust. 1 ustawy VAT - podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności. Działalność gospodarcza - według art. 15 ust. 2 tej ustawy - obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Stosownie do art. 15 ust. 6 ww. ustawy - nie uznaje się za podatnika organów władzy publicznej oraz urzędów obsługujących te organy w zakresie realizowanych zadań nałożonych odrębnymi przepisami prawa, dla realizacji których zostały one powołane, z wyłączeniem czynności wykonywanych na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych.

Oznacza to, że Gmina będzie uznana za podatnika podatku od towarów i usług w dwóch przypadkach, tj., gdy wykonuje czynności inne niż te, które mieszczą się w ramach jej zadań oraz gdy wykonuje czynności mieszczące się w ramach jej zadań, ale czyni to na podstawie umów cywilnoprawnych.

Kryterium podziału stanowi charakter wykonywanych czynności: czynności o charakterze publicznoprawnym wyłączają te podmioty z kategorii podatników, natomiast czynności o charakterze cywilnoprawnym skutkują uznaniem tych podmiotów za podatników podatku od towarów i usług, a realizowane przez nie odpłatne dostawy towarów i świadczenie usług podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Wyłączenie z grona podatników VAT organów władzy publicznej jest możliwe tylko wtedy, gdy wykonują one czynności w ramach przypisanych im specyficznych zadań i funkcji państwowych np. w zakresie administracji, sądownictwa, obrony narodowej. Wówczas wyłączenie z opodatkowania nie prowadzi do naruszenia zasad konkurencji. Organy władzy publicznej są podatnikami VAT jedynie w zakresie czynności, które mają charakter cywilnoprawny, tzn. są realizowane na podstawie umów cywilnoprawnych.

Usługi społeczne - realizowane są w oparciu o Ustawę z dnia 19 lipca 2019 r. o realizowaniu usług społecznych przez Centrum Usług Społecznych w X. Według art. 4 ust. 1 tej ustawy Rada gminy może przyjąć, w drodze uchwały, program usług społecznych, określający usługi społeczne wynikające z potrzeb wspólnoty samorządowej. Dalsze przepisy stanowią, że uchwała ta jest aktem prawa miejscowego oraz że Rada Gminy może przyjąć więcej niż jeden program usług społecznych, a opracowywanie, przyjmowanie, realizowanie i ocena programów usług społecznych należy do zadań własnych gminy o charakterze fakultatywnym. Usługi społeczne określone w programie usług społecznych mogą być kierowane do osób, rodzin, grup społecznych, grup mieszkańców o określonych potrzebach lub ogółu mieszkańców.

Przy opracowywaniu programu usług społecznych gmina bierze pod uwagę diagnozę potrzeb i potencjału wspólnoty samorządowej w zakresie usług społecznych, opracowaną przez centrum. W konsekwencji należy stwierdzić, że Gmina X świadcząc za pośrednictwem Centrum Usług Społecznych w X czynności polegające na organizowaniu i świadczeniu usług społecznych na zasadach opisanych w niniejszym wniosku - nie jest podatnikiem w rozumieniu art. 15 ust. 1 ustawy i w zakresie, w jakim realizuje ww. czynności jest objęta regulacją przepisu art. 15 ust. 6 ustawy o podatku od towarów i usług.

Tym samym, Gmina X świadcząc usługi na warunkach opisanych w niniejszym wniosku nie prowadzi działalności gospodarczej w tym zakresie, określonej w art. 15 ust. 2 ustawy VAT i nie działa w charakterze podatnika podatku VAT.

Posiłkując się Interpretacją ogólną Nr PT1.8101.3.2019 Ministra Finansów z dnia 10 czerwca 2020 r. w sprawie opodatkowania podatkiem od towarów i usług czynności wykonywanych przez jednostki samorządu terytorialnego. Problem, który rozstrzygnęło Ministerstwo Finansów, dotyczył tego, czy czynności dokonywane przez JST w zakresie edukacji publicznej oraz pomocy społecznej (realizacja zadań publicznych) podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Minister Finansów zwrócił uwagę, że wprawdzie zadania własne jednostek samorządu terytorialnego obejmują zaspokajanie wszystkich potrzeb wspólnoty (są to działania zmierzające do przysporzenia korzyści ogółowi mieszkańców stanowiących wspólnotę samorządową), jednak wykonywanie czynności w ramach tych zadań nie oznacza automatycznie, że mają one charakter władczy. Wykonywane czynności mogą bowiem spełniać kryteria wskazane w definicji działalności gospodarczej zawartej w art. 15 ust. 2 ustawy o podatku VAT. Zatem, w celu określenia sposobu traktowania w systemie VAT każdej konkretnej czynności wykonywanej przez jednostkę samorządu terytorialnego, należy w pierwszej kolejności ocenić, czy czynność ta stanowi działalność gospodarczą w rozumieniu ustawy VAT (czy w odniesieniu do takiej czynności jednostka ta działa jako podatnik). Dopiero w przypadku uznania, że wykonywana czynność nosi znamiona działalności gospodarczej należy zbadać, czy w odniesieniu do tej czynności ma zastosowanie wyłączenie, o którym mowa w art. 15 ust. 6 ustawy VAT.

W powyższej Interpretacji ogólnej Minister Finansów podkreślił, że znaczna część wykonywanych przez jednostki samorządu terytorialnego działań w zakresie edukacji publicznej oraz pomocy społecznej jest realizowana na podstawie przepisów prawa, tym samym jednostki te, nie mogą działać w sposób wolnorynkowy czy konkurencyjny, jako podmiot gospodarczy. Pobierane zaś za wykonywane czynności opłaty w wielu przypadkach nie mogą być uznane za rzeczywistą równowartość świadczenia.

Dalej kierując się wytycznymi Ministra Finansów wskazanymi w Interpretacji ogólnej z dnia 20 czerwca 2020 r., w której jest wskazówka, że ważna jest również ocena czy warunki na jakich gmina wykonuje daną czynność, odbiegają od zasad rynkowych – czy świadczenie, które otrzymuje w zamian, jest rzeczywistym ekwiwalentem wykonanej usługi (por. wyrok z 29.10.2009 r. w sprawie C-246/08 Komisja v. Finlandia). W innej sprawie (C-246/08) TSUE uznał, że jeśli beneficjenci płacą za usługi świadczone przez podmioty publiczne stawkę, która jest jedynie częściowo zależna od rzeczywistej wartości usług (im ktoś biedniejszy, tym płaci mniej), to nie można uznać, że ta zapłata stanowi wynagrodzenie za usługi.

W niniejszej sprawie nie zachodzą powyższe okoliczności, bowiem ceny za świadczone usługi społeczne są kalkulowane na podstawie cen rynkowych dla tego rodzaju usług. Fakt, że finansowanie powyższych usług w całości lub w części pochodzi ze źródeł zewnętrznych nie ma tu znaczenia, co potwierdza również wyrok TSUE z dnia 29 października 2009 r. w sprawie C-246/08, w którym wskazano między innymi, że: „(…) zgodnie z orzecznictwem świadczenie usług tylko wtedy dokonywane jest „odpłatnie” w rozumieniu art. 2 pkt 1 szóstej dyrektywy, jeżeli pomiędzy usługodawcą i usługobiorcą istnieje stosunek prawny, w ramach którego dochodzi do wymiany świadczeń wzajemnych, a wynagrodzenie otrzymywane przez usługodawcę stanowi rzeczywisty ekwiwalent usługi świadczonej na rzecz usługobiorcy (…)”.

W świetle powyższego badanie, czy występuje ekwiwalentność świadczeń, ma istotne znaczenie dla stwierdzenia istnienia działalności gospodarczej. Orzecznictwo TSUE w zakresie odpłatności za wykonywane czynności - w kontekście stwierdzenia, czy dochodzi do prowadzenia działalności gospodarczej - dotyczyło również podmiotów publicznych.

Badając zatem, czy dana czynność wykonywana przez jednostkę samorządu terytorialnego stanowi działalność gospodarczą, należy brać pod uwagę wskazane w orzecznictwie TSUE przesłanki i ich występowanie w konkretnej sprawie.

Odnosząc powyższe do stanu faktycznego przedstawionego w niniejszym wniosku należy stwierdzić, że:

• warunki realizacji przez Gminę X za pośrednictwem Centrum Usług Społecznych w X - świadczenia usług społecznych znacząco odbiegają od warunków, na jakich realizowane byłyby one przez inne podmioty gospodarcze (zwłaszcza w kontekście częściowej odpłatności, która jest ustalana na podstawie szczególnych zasad, o których mowa powyżej)
• usługi są realizowane w reżimie ustawowym, bowiem ich realizacja wynika z ustawy.
• W ustawie określone są pewne obowiązki, jak przykładowo w art. 18, gdzie jest zapis „Dyrektor centrum przedstawia corocznie radzie gminy, która utworzyła centrum, sprawozdanie z działalności centrum za poprzedni rok kalendarzowy oraz przedstawia wnioski wynikające z rozeznania potrzeb i potencjału wspólnoty samorządowej w zakresie usług społecznych”. Czy wreszcie zapis w art. 19 ust. 1 tej ustawy: „Centrum realizuje usługi społeczne na zasadach i w trybie określonych w:

1)przepisach odrębnych, określających zasady przyznawania i udzielania usług społecznych;

2)ustawie oraz w programie usług społecznych.

W ust. 2 art. 19 jest zapis mówiący o tym, że „Zadania niebędące usługami społecznymi centrum realizuje na zasadach i w trybie określonych w przepisach odrębnych”.

Podsumowując, z przytoczonych przepisów wynika, że usługi społeczne są wykonywane w reżimie ustawowym. Gmina X za pośrednictwem Centrum zobowiązuje się wykonać określone świadczenia na rzecz mieszkańców, którzy zostali zakwalifikowani do danego programu. Mieszkaniec, który został zakwalifikowany do udziału w programie nie ponosi żadnej opłaty lub ponosi ją częściowo, jednak opłata ta stanowi czynnik mobilizujący dla mieszkańca a nie faktyczną odpłatność za świadczone usługi.

Tym samym, Gmina X świadcząc usługi na warunkach opisanych w niniejszym wniosku nie prowadzi działalności gospodarczej w tym zakresie, określonej w art. 15 ust. 2 ustawy VAT i nie działa w charakterze podatnika podatku VAT.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku, jest nieprawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z przepisem art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 775 ze zm.), zwanej dalej „ustawą”:

W myśl art. 7 ust. 1 ustawy:

Natomiast w świetle art. 8 ust. 1 cyt. ustawy:

Z powyższych uregulowań wynika, że przez usługę należy rozumieć każde świadczenie na rzecz danego podmiotu niebędące dostawą towarów. Z uwagi na powyższe unormowania, pod pojęciem usługi (świadczenia) należy rozumieć każde zachowanie się na rzecz innej osoby, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś na rzecz innej osoby), jak i zaniechanie (nieczynienie, bądź też tolerowanie, znoszenie określonych stanów rzeczy).

Przy ocenie charakteru świadczenia jako usługi należy mieć na względzie, że ustawa zalicza do grona usług każde świadczenie. Zauważyć jednak należy, że usługą będzie tylko takie świadczenie, w przypadku którego istnieje bezpośredni konsument, odbiorca świadczenia odnoszący korzyść o charakterze majątkowym.

W związku z powyższym, czynność podlega opodatkowaniu jedynie wówczas, gdy wykonywana jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta tej czynności. Przy czym związek pomiędzy otrzymywaną płatnością a świadczeniem na rzecz dokonującego płatności musi mieć charakter bezpośredni i na tyle wyraźny, aby można powiedzieć, że płatność następuje w zamian za to świadczenie.

Definicja świadczenia usług ma charakter dopełniający definicję dostawy towarów i jest wyrazem realizacji powszechności opodatkowania podatkiem od towarów i usług transakcji wykonywanych przez podatnika w jego działalności gospodarczej.

Zauważyć należy, że przy określeniu czy miała miejsce czynność podlegająca opodatkowaniu istotne jest określenie, czy wykonywano świadczenie i czy wynagrodzenie z tytułu wykonywania tego świadczenia miało być wypłacone. Istotną cechą wynagrodzenia jest istnienie bezpośredniego związku pomiędzy usługą i otrzymaną zapłatą. Kolejnym czynnikiem decydującym o tym, czy mamy do czynienia z wynagrodzeniem jest ustalenie, czy wynagrodzenie takie było należne z tytułu danego świadczenia. Czynność opodatkowana powstaje w związku z zaistnieniem stosunku prawnego określonego umową między stronami. Zatem wystąpić musi bezpośredni związek pomiędzy wykonywanymi czynnościami i wysokością otrzymanego wynagrodzenia, oparty o relacje cywilnoprawne pomiędzy podmiotami. 

Warto w tym miejscu wskazać, że kwestia odpłatności była wielokrotnie przedmiotem rozstrzygnięć Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. I tak, przykładowo w wyroku z 8 marca 1988 r. w sprawie C-102/86 Apple and Pear Development Council przeciwko Commissioners of Customs and Excise, TSUE uznał, że określoną czynność można uznać za wykonaną odpłatnie, jeśli istnieje bezpośrednia i jasno zindywidualizowana korzyść po stronie dostawcy towaru lub usługi, a ponadto gdy odpłatność za otrzymane świadczenie pozostaje w bezpośrednim związku z czynnością, która miała być opodatkowana VAT.

Na uwagę zasługuje także orzeczenie z 3 marca 1994 r. w sprawie C-16/93 R. J. Tolsma przeciwko Inspecteur der Omzetbelasting Leeuwarden, gdzie podkreślono, że usługi świadczone są za wynagrodzeniem, wyłącznie jeżeli istnieje stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a jej odbiorcą, na mocy którego występuje świadczenie wzajemne, przy czym wynagrodzenie otrzymane przez świadczącego usługę stanowi wartość przekazywaną w istocie w zamian za usługę wyświadczoną jej odbiorcy.

W konsekwencji należy stwierdzić, że aby uznać dane świadczenie za świadczenie odpłatne, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a beneficjentem, i w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Musi istnieć bezpośredni związek pomiędzy świadczoną usługą i przekazanym za nią wynagrodzeniem. Oznacza to, że z danego stosunku prawnego, na podstawie którego wykonywana jest usługa, musi wynikać wyraźna, bezpośrednia korzyść na rzecz świadczącego usługę. Tym samym, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług będzie podlegało tylko to świadczenie (usługa), w przypadku którego istnieje konsument, tj. odbiorca świadczenia odnoszący z niego choćby potencjalną korzyść.

Przy określeniu, czy miała miejsce czynność podlegająca opodatkowaniu istotne jest określenie, czy wykonywano świadczenie i czy wynagrodzenie z tytułu wykonywania tego świadczenia miało być wypłacone.

Niemniej muszą być przy tym spełnione następujące warunki:

• w następstwie zobowiązania, w wykonaniu którego usługa jest świadczona, druga strona (nabywca) jest bezpośrednim beneficjentem świadczenia,
• świadczonej usłudze odpowiada świadczenie wzajemne ze strony nabywcy (wynagrodzenie).

Dana czynność podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług wówczas, gdy istnieje bezpośredni związek o charakterze przyczynowym pomiędzy świadczoną usługą, a otrzymanym świadczeniem wzajemnym, w ten sposób, że zapłacone kwoty stanowią rzeczywiste wynagrodzenie za wyodrębnioną usługę świadczoną w ramach stosunku prawnego lub dochodzi do wymiany świadczeń wzajemnych. Otrzymana zapłata powinna być konsekwencją wykonania świadczenia. Wynagrodzenie musi być należne za wykonanie tego świadczenia.

Wobec powyższego należy wskazać, że dostawa towarów lub świadczenie usług podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług wtedy, gdy są wykonane odpłatnie oraz gdy pomiędzy dostawcą towaru lub świadczącym usługę i ich beneficjentem (odbiorcą) istnieje jawny lub dorozumiany stosunek prawny (umowa), w ramach którego spełniane są świadczenia wzajemne.

Przy czym, nie każda czynność stanowiąca dostawę towarów albo świadczenie usług – w rozumieniu art. 7 ust. 1 ustawy oraz art. 8 ust. 1 ustawy – podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, ponieważ aby dana czynność podlegała opodatkowaniu tym podatkiem, musi być wykonana przez podmiot, który w związku z jej wykonaniem jest podatnikiem podatku od towarów i usług.

W myśl art. 15 ust. 1 ustawy:

Stosownie do art. 15 ust. 2 ustawy:

Według art. 15 ust. 6 ustawy:

Oznacza to, że organ władzy publicznej będzie uznany za podatnika podatku od towarów i usług w dwóch przypadkach, tj. gdy wykonuje czynności inne niż te, które mieszczą się w ramach jego zadań oraz, gdy wykonuje czynności mieszczące się w ramach jego zadań, ale czyni to na podstawie umów cywilnoprawnych.

Powyższy zapis jest odzwierciedleniem art. 13 ust. 1 obowiązującej od dnia 1 stycznia 2007 r. Dyrektywy 2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L Nr 347 z 11 grudnia 2006 r., s. 1, ze zm.), zwanej dalej Dyrektywą, zgodnie z którym:

W świetle wskazanych unormowań jednostki samorządu terytorialnego na gruncie podatku od towarów i usług występować mogą w dwojakim charakterze:

-podmiotów niebędących podatnikami, gdy realizują zadania nałożone na nich odrębnymi przepisami prawa, oraz

-podatników podatku od towarów i usług, gdy wykonują czynności na podstawie umów cywilnoprawnych.

Kryterium podziału stanowi charakter wykonywanych czynności: czynności o charakterze publicznoprawnym wyłączają te podmioty z kategorii podatników, natomiast czynności o charakterze cywilnoprawnym skutkują uznaniem tych podmiotów za podatników podatku od towarów i usług, a realizowane przez nie odpłatne dostawy towarów i świadczenie usług podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Z powołanych wyżej przepisów wynika, że jednostki samorządu terytorialnego są podatnikami podatku od towarów i usług jedynie w zakresie wszelkich czynności, które mają charakter cywilnoprawny, tzn. są przez nie realizowane na podstawie umów cywilnoprawnych.

Będą to zatem wszystkie realizowane przez te jednostki czynności w sferze ich aktywności cywilnoprawnej, np. czynności sprzedaży, zamiany (nieruchomości i ruchomości), wynajmu, dzierżawy itp., umów prawa cywilnego (nazwanych i nienazwanych) – tylko w tym zakresie ich czynności mają charakter działalności gospodarczej w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy.

Wyłączenie z grona podatników podatku od towarów i usług organów władzy publicznej jest możliwe tylko wtedy, gdy wykonują one czynności w ramach przypisanych im specyficznych zadań i funkcji państwowych np. w zakresie administracji, sądownictwa, obrony narodowej. Wówczas wyłączenie z opodatkowania nie prowadzi do naruszenia zasad konkurencji.

Organy władzy publicznej są podatnikami podatku od towarów i usług w zakresie czynności, które mają charakter cywilnoprawny, tzn. są realizowane na podstawie umów cywilnoprawnych.

Z powyższych konstrukcji prawnych jednoznacznie wynika, że jednostka samorządu terytorialnego, w tym gmina, wykonując we własnym imieniu i na własny rachunek czynności spełniające definicję działalności gospodarczej, określonej w art. 15 ust. 2 ustawy, działa w charakterze podatnika podatku od towarów i usług.

Stosownie do przepisu art. 2 ust. 1 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t. j. Dz. U. z 2025 r., poz. 1153.):

Jak stanowi art. 6 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym:

Stosownie art. 7 ust. 1 pkt 6 ustawy o samorządzie gminnym:

Z opisu sprawy wynika, że Gmina X jest zarejestrowanym czynnym podatnikiem podatku VAT. Gmina wykonuje zadania określone odrębnymi przepisami prawa, dla których została powołana. Począwszy od 1 stycznia 2017 r., Gmina X rozlicza podatek VAT wspólnie ze swoimi jednostkami organizacyjnymi – stanowią one zatem, na gruncie ustawy VAT, jednego podatnika z Gminą. Jedną z jednostek budżetowych Gminy X jest Centrum Usług Społecznych w X. Podstawą prawną do jego powstania była ustawa z dnia 19 lipca 2019 r. o realizowaniu usług społecznych przez centrum usług społecznych oraz Uchwała Rady Gminy X z dnia … grudnia 2021 r. w sprawie przekształcenia Ośrodka Pomocy Społecznej w X w Centrum Usług Społecznych w X oraz nadania mu Statutu. W ramach swojej działalności, realizuje ono wszystkie zadania, w tym realizowane dotychczas przez Ośrodek Pomocy Społecznej w X, ale poszerzone o nowe usługi społeczne, które są kierowane zarówno do ogółu mieszkańców gminy jak i do grup społecznych o szczególnych potrzebach, np. osób z niepełnosprawnościami, osób starszych czy rodzin wielodzietnych. Dzięki temu Centrum koordynuje usługi dostępne dla wszystkich mieszkańców, nie tylko dla tych biedniejszych czy słabszych.

Przedmiotem wniosku są następujące usługi społeczne:

a) Terapia indywidualna dla pełnoletnich osób uzależnionych i współuzależnionych – warunkiem do skorzystania z usług jest - zamieszkiwanie na terenie Gminy X oraz pełnoletność. Koordynatorzy po rozeznaniu indywidualnych potrzeb uczestnika w zakresie uzależnienia lub współuzależnienia kwalifikują go do usługi. Uczestnik wypełnia wniosek o przyznanie usługi i wnosi opłatę ustaloną w harmonogramie płatności.

b) Rehabilitacja ogólnousprawniająca – warunkiem do skorzystania z usług jest - zamieszkiwanie na terenie Gminy X oraz pełnoletność. Uczestnik wypełnia wniosek o przyznanie usługi i wnosi opłatę ustaloną w harmonogramie płatności.

c) Zagospodarowanie czasu wolnego dzieciom, w tym dzieciom z niepełnosprawnościami w wieku od 6 roku życia do 15 roku życia w formie zajęć rekreacyjnych, rozwijających zainteresowania w okresie wakacyjnym – warunkiem do skorzystania z usług jest - zamieszkiwanie na terenie Gminy X oraz wiek uczestnika od 6 do 15 lat. Rodzic lub opiekun dziecka wypełnia wniosek o przyznanie usługi i wnosi opłatę ustaloną w harmonogramie płatności. Zgodnie z ww. Uchwałą usługi społeczne są częściowo odpłatne. Wszystkie usługi społeczne objęte Programem PUS są świadczone przez wybranych przez CUS Wykonawców. Po przeprowadzeniu odpowiedniego postępowania Centrum dokonuje wyboru Wykonawcy i zawiera umowę. Korzystanie z usług społecznych jest możliwe po złożeniu wniosku przez osobę zainteresowaną, jej opiekuna prawnego, przedstawiciela ustawowego lub opiekuna faktycznego. Kwalifikowanie osób do skorzystania z usług społecznych odbywa się za pośrednictwem Centrum na wniosek osoby zainteresowanej, jej przedstawiciela ustawowego albo opiekuna faktycznego. Osoba zainteresowana usługą społeczną po jej przyznaniu, zgodnie z regulaminem korzystania z usług społecznych, otrzymuje pisemną informację o zakwalifikowaniu do usług społecznych wraz z harmonogramem płatności. Odpłatność jest wnoszona we wskazanym terminie na konto Centrum Usług Społecznych w X. Podstawą do pobierania odpłatności usług wyżej wspomnianych jest Regulamin korzystania z usług społecznych oferowanych przez Centrum Usług Społecznych w X. Wysokość opłat ponoszonych przez mieszkańców nie zapewni pełnej ekwiwalentności i wzajemności w stosunku do świadczonych przez CUS usług na rzecz mieszkańców. CUS będzie zapewniać usługi o wartości rynkowej wyższej niż kwota odpłatności ponoszonej przez mieszkańców.

Państwa wątpliwości dotyczą ustalenia, czy usługi świadczone przez Państwa Gminę – za pośrednictwem jednostki organizacyjnej Centrum Usług Społecznych - usług społecznych w zakresie:

-terapii indywidualnej dla pełnoletnich osób uzależnionych lub współuzależnionych;

-rehabilitacji ogólnousprawniającej;

-zagospodarowania czasu wolnego dzieciom, w tym dzieciom z niepełnosprawnościami w wieku od 6 roku życia do 15 roku życia w formie zajęć rekreacyjnych, rozwijających zainteresowania w okresie wakacyjnym,

są opodatkowane podatkiem VAT.

W odniesieniu do przedstawionych przez Państwa wątpliwości podkreślić należy, że wprawdzie zadania własne jednostek samorządu terytorialnego obejmują zaspokajanie wszystkich potrzeb wspólnoty (są to działania zmierzające do przysporzenia korzyści ogółowi mieszkańców stanowiących wspólnotę samorządową), jednak wykonywanie czynności w ramach tych zadań nie oznacza automatycznie, że mają one charakter władczy. Wykonywane czynności mogą bowiem spełniać kryteria wskazane w definicji działalności gospodarczej zawartej w art. 15 ust. 2 ustawy.

Ponadto należy mieć na uwadze, że wyłączenie podmiotów wskazanych w art. 13 Dyrektywy z grona podatników podatku VAT dotyczy sfery działań o charakterze władczym.

Jak wynika z utrwalonego orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE):

Ponadto:

Podobnie stwierdził TSUE w orzeczeniu w sprawie C-4/89 – Comune di Carpaneto Piacentino i inni a Ufficio provinciale imposta sul valore aggiunto di Piacenza:

Wyłączenie przewidziane w art. 15 ust. 6 ustawy o VAT ma zastosowanie, gdy podmiot mający status organu władzy publicznej (urzędu obsługującego ten organ) wykonuje czynności o charakterze władczym, które związane są z realizacją zadań nałożonych na ten organ przepisami prawa, do których realizacji został on powołany (działanie w określonym reżimie publiczno-prawnym). Natomiast w odniesieniu do pozostałych czynności, mających cywilnoprawny charakter, organ władzy publicznej, co do zasady, będzie podatnikiem podatku od towarów i usług.

Innymi słowy organ (urząd obsługujący ten organ) będzie uznany za podatnika podatku od towarów i usług w dwóch przypadkach – gdy wykonuje czynności inne niż te, które mieszczą się w ramach jego zadań (co wynika z pierwszej części art. 15 ust. 6 ustawy o podatku od towarów i usług) oraz gdy wykonuje czynności mieszczące się w ramach jego zadań, ale czyni to na podstawie umów cywilnoprawnych. Stąd też aby uznać, że organ działa w zakresie swoich funkcji ustawowych i jednocześnie nie korzysta z formy cywilistycznej musi zaistnieć sytuacja tego rodzaju, że przy realizacji danego zadania – określonej prawem czynności wykonywanej w interesie publicznym, organ ten wyposażony jest we władztwo publiczne, tj. występuje w pozycji nadrzędnej w stosunku do innych podmiotów uczestniczących w danej czynności.

Uwzględniając przedstawiony opis sprawy stwierdzić należy, że w analizowanej sprawie mamy do czynienia z sytuacją, w której występują skonkretyzowane świadczenia, które są wykonywane pomiędzy dwoma określonymi stronami transakcji, dla których to świadczeń istnieje bezpośredni beneficjent czynności. W odniesieniu do świadczonych usług społecznych w zakresie: terapii indywidualnej dla pełnoletnich osób uzależnionych lub współuzależnionych, rehabilitacji ogólnousprawniającej oraz zagospodarowania czasu wolnego dzieciom, w tym dzieciom z niepełnosprawnościami w wieku od 6 roku życia do 15 roku życia w formie zajęć rekreacyjnych, rozwijających zainteresowania w okresie wakacyjnym, możliwe jest zidentyfikowanie konkretnego świadczenia wykonywanego przez Państwa Gminę za pośrednictwem swojej jednostki organizacyjnej (Centrum Usług Społecznych) na rzecz określonego podmiotu – nabywcy (Mieszkańca). We wniosku wskazali Państwo, że pobieranie opłat za realizację ww. usług społecznych, wynika z Regulaminu korzystania z usług społecznych oferowanych przez Centrum Usług Społecznych w X z dnia … kwietnia 2024 oraz Programu Usług Społecznych przyjętego Uchwałą RADY GMINY X z dnia …  Iutego 2025 r. w sprawie przyjęcia Programu Usług Społecznych w Gminie X nr …. Osoba zainteresowana usługą społeczną po jej przyznaniu, zgodnie z regulaminem korzystania z usług społecznych, otrzymuje pisemną informację o zakwalifikowaniu do usług społecznych wraz z harmonogramem płatności. Odpłatność jest wnoszona we wskazanym terminie na konto Centrum Usług Społecznych w X. Korzystanie przez mieszkańców Gminy X z usług społecznych opisanych w niniejszym wniosku nie wymaga wydania decyzji administracyjnej. Odpłatność za świadczenie ww. usług społecznych nie jest określana na podstawie przepisów prawa. Z powyższego zatem wynika, że otrzymana przez Państwa zapłata będzie konsekwencją wykonania przez Państwa Gminę za pośrednictwem swojej jednostki organizacyjnej (Centrum Usług Społecznych) usług społecznych w zakresie: terapii indywidualnej dla pełnoletnich osób uzależnionych lub współuzależnionych, rehabilitacji ogólnousprawniającej oraz zagospodarowania czasu wolnego dzieciom, w tym dzieciom z niepełnosprawnościami w wieku od 6 roku życia do 15 roku życia w formie zajęć rekreacyjnych. Dochodzi więc pomiędzy Gminą a jej Mieszkańcem do świadczenia wzajemnego. Dlatego też, opisane czynności świadczone przez Państwa Gminę za pośrednictwem swojej jednostki organizacyjnej (Centrum Usług Społecznych) na rzecz Mieszkańca spełniają definicję świadczenia usług zawartą w art. 8 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług. Świadczą bowiem Państwo za pomocą swojej jednostki organizacyjnej w reżimie cywilnoprawnym (a nie publicznoprawnym) odpłatne usługi, a zatem wykonują czynności wskazane w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy.

Jednocześnie trzeba mieć na względzie, że ww. wszystkie wymienione wyżej usługi społeczne będą zlecone podmiotom zewnętrznym. Tym samym działalność Państwa Gminy prowadzona za pomocą swojej jednostki organizacyjnej w ww. zakresie posiada cechy działalności gospodarczej. Działają Państwo w tym przypadku na warunkach i w okolicznościach właściwych dla podmiotów prowadzących działalność gospodarczą.

Usługi wykonywane przez Państwa za pomocą swojej jednostki organizacyjnej nie stanowią czynności o charakterze władczym wykonywanych w reżimie publicznoprawnym. Wykonując te usługi (za pośrednictwem jednostki organizacyjnej Centrum Usług) Państwa Gmina nie zachowuje się jak organ władzy publicznej realizujący zadania o charakterze władczym, lecz jak podmiot gospodarczy świadczący usługi. Relacje pomiędzy Państwem a Mieszkańcem Gminy, który chce skorzystać z oferowanej przez Państwa Gminę, działającą za pomocą swojej jednostki organizacyjnej, usługi społecznej w zakresie: terapii indywidualnej dla pełnoletnich osób uzależnionych lub współuzależnionych, rehabilitacji ogólnousprawniającej oraz zagospodarowania czasu wolnego dzieciom, w tym dzieciom z niepełnosprawnościami w wieku od 6 roku życia do 15 roku życia w formie zajęć rekreacyjnych, rozwijających zainteresowania w okresie wakacyjnym, nie są bowiem oparte na władztwie rozumianym jako relacja nierównorzędnych podmiotów, która daje możliwość kształtowania przez organ władzy publicznej sytuacji drugiej strony stosunku prawnego.

Znajdują się Państwo zatem w sytuacji, w której nie zachowują się Państwo jak organ władzy publicznej realizujący zadania o charakterze władczym, lecz jak podmiot gospodarczy, świadczący usługi (czyli prowadzący działalność o charakterze usługowym).

W analizowanym przypadku zobowiązują się wykonać określoną czynność (za pośrednictwem jednostki organizacyjnej Centrum Usług Społecznych) na rzecz konkretnej osoby (Mieszkańca), za którą to czynność otrzymują Państwo opłaty w określonej wysokości (Gmina określiła wysokość opłaty, która będzie pobierana od Mieszkańców korzystających z ww. usług).

Możliwe jest zatem zidentyfikowanie konkretnego świadczenia wykonywanego przez Państwa na rzecz określonego podmiotu (Mieszkańca Gminy). Zatem skoro jest możliwe zidentyfikowanie konkretnego świadczenia wykonywanego przez Państwa (za pośrednictwem jednostki organizacyjnej Centrum Usług Społecznych) na rzecz określonego podmiotu (nabywcy), należy uznać je za świadczenie usług w rozumieniu przepisów o podatku od towarów i usług.

Dla powyższego rozstrzygnięcia nie ma znaczenia okoliczność, że opłaty pobierane w zamian za realizowane świadczenia pokryją jedynie niewielki koszt Gminy związany ze świadczeniem usług, a tak określona odpłatność stanowić będzie jedynie zwrot części kosztów poniesionych przez Gminę w związku z realizacją przez nią zadania publicznego, jakim jest szeroko pojęta pomoc publiczna, co zrekompensuje jedynie niewielki procent kosztów świadczonych usług.

Należy bowiem podkreślić, że uznanie danej czynności za wykonywanie działalności gospodarczej w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług nie jest uzależnione od osiągania zysku przez podmiot wykonujący tę działalność. Cel czy rezultat danej działalności nie są czynnikami determinującymi przyznanie statusu podatnika podatku od towarów i usług. Nie ma żadnego znaczenia dla podlegania opodatkowaniu tym podatkiem, jaki jest cel działalności, w szczególności, czy jest to cel zarobkowy. Także czynności wykonane „po kosztach” ich świadczenia, bądź poniżej tych kosztów, są czynnościami odpłatnymi, o ile tylko pobrano za nie wynagrodzenie. Zatem stanowią działalność gospodarczą konstytuującą podatnika podatku od towarów i usług.

Ponadto należy zauważyć, że przepisy ustawy nie ograniczają podatnika w swobodzie ustalania ceny, czyli możliwa jest sprzedaż po cenie niższej niż rzeczywista wartość towarów i usług. Taka sytuacja nie różni się niczym od normalnej sprzedaży towaru lub usługi z zyskiem. Możliwa jest sprzedaż po cenie niższej (nawet znacznie) niż rzeczywista wartość danego towaru, czy usługi. W Państwa przypadku ustalenie odpłatności nie wynika z żadnych przepisów prawa, lecz jest wyrazem swobody w zakresie jej ustalenia.

Nie można więc zgodzić się z Państwem, że Państwa Gmina świadcząc usługi (za pośrednictwem jednostki organizacyjnej Centrum Usług Społecznych) na warunkach opisanych w niniejszym wniosku nie prowadzi działalności gospodarczej w tym zakresie, określonej w art. 15 ust. 2 ustawy VAT i nie działa w charakterze podatnika podatku VAT.

Podsumowując należy wskazać, że w analizowanej sprawie mamy do czynienia z sytuacją, w której występują skonkretyzowane świadczenia, które będą wykonywane pomiędzy dwoma określonymi stronami transakcji, dla których to świadczeń istnieje bezpośredni beneficjent czynności. W sprawie będącej przedmiotem zapytania możliwe jest zidentyfikowanie konkretnego świadczenia wykonywanego przez Państwa (za pośrednictwem jednostki organizacyjnej Centrum Usług Społecznych) na rzecz określonego podmiotu – nabywcy (Mieszkańca). Dlatego też, opisane czynności w zakresie: terapii indywidualnej dla pełnoletnich osób uzależnionych lub współuzależnionych, rehabilitacji ogólnousprawniającej oraz zagospodarowania czasu wolnego dzieciom, w tym dzieciom z niepełnosprawnościami w wieku od 6 roku życia do 15 roku życia w formie zajęć rekreacyjnych, rozwijających zainteresowania w okresie wakacyjnym, świadczone przez Państwa (za pośrednictwem jednostki organizacyjnej Centrum Usług Społecznych) na rzecz Mieszkańca spełniają definicję świadczenia usług zawartą w art. 8 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług, a Państwo w zakresie tych czynności nie korzystają z wyłączenia z grona podatników tego podatku. Świadczą bowiem Państwo (za pośrednictwem swojej jednostki organizacyjnej) w reżimie cywilnoprawnym (a nie publicznoprawnym) odpłatne usługi, a zatem wykonują Państwo czynności wskazane w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy. Należy zatem stwierdzić, że pobierając opłaty za usługi: terapii indywidualnej dla pełnoletnich osób uzależnionych lub współuzależnionych, rehabilitacji ogólnousprawniającej oraz zagospodarowania czasu wolnego dzieciom, w tym dzieciom z niepełnosprawnościami w wieku od 6 roku życia do 15 roku życia w formie zajęć rekreacyjnych, rozwijających zainteresowania w okresie wakacyjnym, działają Państwo w charakterze podatnika w rozumieniu art. 15 ust. 1 ustawy i w zakresie, w jakim realizują Państwo te świadczenia, nie są Państwo objęci regulacją przepisu art. 15 ust. 6 ustawy.

Mimo wskazania, że poza Gminą - Centrum Usług Społecznych w X - nie istnieją inne podmioty prowadzące działalność w podobnym zakresie i na podobnych warunkach, to należy zauważyć, że podobne lub takie same czynności mogą być wykonywane przez inne podmioty, tzw. podmioty konkurencyjne. Usługi takie mogą świadczyć nie tylko jednostki samorządu terytorialnego, ale również inne podmioty, np. fundacje, stowarzyszenia.

Zatem, wyłączenie z zakresu opodatkowania wykonywanego przez Państwa, za pośrednictwem swojej jednostki organizacyjnej, świadczenia usług w zakresie: terapii indywidualnej dla pełnoletnich osób uzależnionych lub współuzależnionych, rehabilitacji ogólnousprawniającej oraz zagospodarowania czasu wolnego dzieciom, w tym dzieciom z niepełnosprawnościami w wieku od 6 roku życia do 15 roku życia w formie zajęć rekreacyjnych, rozwijających zainteresowania w okresie wakacyjnym stanowiłoby zakłócenie konkurencji i nierówne traktowanie podmiotów wykonujących te same czynności w stosunku do innych niż Państwo podmiotów.

W konsekwencji wykonując (za pośrednictwem swojej jednostki organizacyjnej) na rzecz Mieszkańców opisane we wniosku świadczenia w zakresie: terapii indywidualnej dla pełnoletnich osób uzależnionych lub współuzależnionych, rehabilitacji ogólnousprawniającej oraz zagospodarowania czasu wolnego dzieciom, w tym dzieciom z niepełnosprawnościami w wieku od 6 roku życia do 15 roku życia w formie zajęć rekreacyjnych, rozwijających zainteresowania w okresie wakacyjnym, działają Państwo w charakterze podatnika podatku od towarów i usług w rozumieniu art. 15 ust. 1 ustawy, prowadzącego działalność gospodarczą zdefiniowaną w art. 15 ust. 2 ustawy, co oznacza, że realizowane na rzecz Mieszkańców świadczenia – zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy – podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Przepisy ustawy o podatku od towarów i usług oraz rozporządzeń wykonawczych do tej ustawy przewidują dla niektórych towarów i usług zwolnienie od podatku.

Zastosowanie zwolnienia od podatku, jako odstępstwo od zasady powszechności i równości opodatkowania, możliwe jest jedynie w przypadku wykonywania czynności ściśle określonych w ustawie oraz w przepisach wykonawczych wydanych na podstawie jej upoważnienia.

Zakres i zasady zwolnienia od podatku dostaw towarów lub świadczenia usług zostały określone m.in. w art. 43 ustawy.

W myśl art. 43 ust. 1 pkt 22 ustawy:

Z powyższych przepisów wynika, że warunkiem zastosowania zwolnienia od podatku jest nie tylko spełnienie przesłanki o charakterze przedmiotowym dotyczącej rodzaju świadczonych usług, tj. (usług pomocy społecznej w rozumieniu przepisów o pomocy społecznej), jak również przesłanki podmiotowej odnoszącej się do usługodawcy, będącego ściśle określonym podmiotem. Niespełnienie chociażby jednej z ww. przesłanek powoduje, że zwolnienie nie ma zastosowania.

Zgodnie z art. 43 ust. 17 ustawy:

Należy podkreślić, że zgodnie z omawianym przepisem art. 43 ust. 1 pkt 22 ustawy zwolnieniu podlegają jedynie te usługi, które:

-są usługami pomocy społecznej w rozumieniu przepisów o pomocy społecznej, względnie usługami określonymi w przepisach o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie,

-są świadczone na rzecz beneficjenta tej pomocy,

-są świadczone przez podmioty wymienione w art. 43 ust. 1 pkt 22 ustawy.

Z art. 2 ust. 1 ustawy z 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2025 r. poz. 1214) zwana dalej „ustawą o pomocy społecznej”, wynika, że:

W myśl art. 2 ust. 2 ustawy o pomocy społecznej:

Jak wynika z art. 3 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej:

Stosownie do zapisu zawartego w art. 6 pkt 5 ustawy o pomocy społecznej:

Jak stanowi art. 15 ustawy o pomocy społecznej:

W myśl art. 16 ust. 1 ww. ustawy o pomocy społecznej:

Zgodnie z art. 17 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy o pomocy społecznej:

Art. 110 ust. 1-4 [Ośrodki pomocy społecznej] ustawy o pomocy społecznej stanowi, że:

Zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 4 ustawy z 12 marca 2004 r. o realizowaniu usług społecznych przez centrum usług społecznych (D. U. z 2019 r., poz. 1818):

Stosownie do art. 2 ust. 2 pkt 3 ww. ustawy o realizowaniu usług społecznych przez centrum usług społecznych:

Jak wynika z opisu sprawy Państwa Gmina świadczy (za pośrednictwem swojej jednostki organizacyjnej Centrum Usług Społecznych) usługi społeczne, w zakresie:

-terapii indywidualnej dla pełnoletnich osób uzależnionych lub współuzależnionych,

-rehabilitacji ogólnousprawniającej oraz

-zagospodarowania czasu wolnego dzieciom, w tym dzieciom z niepełnosprawnościami w wieku od 6 roku życia do 15 roku życia w formie zajęć rekreacyjnych, rozwijających zainteresowania w okresie wakacyjnym,

które są realizowane zgodnie z art. 6 i art. 7 ustawy o samorządzie gminnym, ustawy o realizowaniu usług społecznych przez centrum usług społecznych oraz art. 15 ustawy o pomocy społecznej. Z opisu sprawy wynika ponadto, że ww. usługi społeczne wpisują się w zakres pomocy społecznej w rozumieniu art. 2 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej. Każda z ww. usług realizowana przez CUS stanowi usługę podstawową.

Ponadto, usługi te są świadczone za pośrednictwem Centrum Usług Społecznych, powstałego w wyniku przekształcenia z Ośrodka Pomocy Społecznej w Państwa Gminie, na podstawie przepisów ustawy o realizowaniu usług społecznych przez centrum usług społecznych.

Analiza okoliczności sprawy i obowiązujących przepisów prowadzi do wniosku, że skoro – jak Państwo wskazali - świadczone przez Państwa Gminę, za pośrednictwem jednostki organizacyjnej Centrum Usług Społecznych w X, usługi społeczne w zakresie: terapii indywidualnej dla pełnoletnich osób uzależnionych lub współuzależnionych, rehabilitacji ogólnousprawniającej oraz  zagospodarowania czasu wolnego dzieciom, w tym dzieciom z niepełnosprawnościami w wieku od 6 roku życia do 15 roku życia w formie zajęć rekreacyjnych, rozwijających zainteresowania w okresie wakacyjnym, wpisują się w zakres pomocy społecznej w rozumieniu art. 2 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej, usługi te korzystają ze zwolnienia z opodatkowania na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 22 lit. a ustawy o podatku od towarów i usług.

Reasumując, świadczenie przez Państwa Gminę - za pośrednictwem jednostki organizacyjnej Centrum Usług Społecznych - usług społecznych w zakresie:

-terapii indywidualnej dla pełnoletnich osób uzależnionych lub współuzależnionych,

-rehabilitacji ogólnousprawniającej,

-zagospodarowania czasu wolnego dzieciom, w tym dzieciom z niepełnosprawnościami w wieku od 6 roku życia do 15 roku życia w formie zajęć rekreacyjnych, rozwijających zainteresowania w okresie wakacyjnym,

podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, jednakże usługi te korzystają ze zwolnienia z opodatkowania na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 22 lit. a ustawy o podatku od towarów i usług.

Tym samym Państwa stanowisko należało uznać za nieprawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, które Państwo przedstawili i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

·Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 111 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego i zastosują się Państwo do interpretacji.

·Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

·Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Mają Państwo prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w …. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

·w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

·w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/wnioski albo /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej.