Interpretacja indywidualna – stanowisko prawidłowe

Szanowny Panie,

stwierdzam, że Pana stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku od spadków i darowizn – jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

5 maja 2025 r. wpłynął Pana wniosek z 29 kwietnia 2025 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy podatku od spadków i darowizn w zakresie skutków podatkowych przeniesienia prawa wieczystego użytkowania nieruchomości gruntowej oraz prawa własności budynku.

Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

Wnioskodawca jest członkiem Spółdzielni Mieszkaniowej (dalej: „Spółdzielnia”). Wnioskodawca na podstawie aktu notarialnego z (…) 2021 r., sporządzonego przed notariuszem (…) za numerem Rep. (…), kupił od osób fizycznych spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu użytkowego w budynku przy ul. (…) położonego na działce ewidencyjnej nr (…), obręb (…) o powierzchni (…) m², w miejscowości (…) w powiecie (…), za cenę 150.000 zł, odpowiadającą ówczesnej wartości rynkowej tego prawa, a nabycia dokonał na potrzeby prowadzonej działalności gospodarczej pod firmą (…).

Działka ewidencyjna o numerze (…) (zwana dalej: „Nieruchomością”) oznaczona jest identyfikatorem: (…), a budynek posadowiony na Nieruchomości (zwany dalej: „Budynkiem”) stanowi budynek handlowo-usługowy, jednokondygnacyjny, murowany, oznaczony identyfikatorem: (…), o powierzchni zabudowy (…) m² i powierzchni użytkowej około (…) m². Jedynym zabudowaniem na działce nr (…) jest budynek usługowy, w którym znajduje się jeden lokal. Cała działka nr (…) jest funkcjonalnie związana z korzystaniem z lokalu w ten sposób, że cała powierzchnia działki stanowi parking dla klientów i dostawców do lokali usługowych w budynku.

Pismem z (…) 2021 r. Wnioskodawca zwrócił się do Spółdzielni z prośbą o zbycie na jego rzecz prawa użytkowania wieczystego ww. nieruchomości wraz z prawem własności budynku. Wniosek Wnioskodawcy (…) 2021 r. pozostawał nierozpatrzony aż do (…) 2023 r., ponieważ Spółdzielnia nie zwoływała Walnego Zgromadzenia, powołując się na 90 i art. 90a ustawy z dnia 31 marca 2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw.

Na Walnym Zgromadzeniu, które odbyło się w dniach (…) 2023 r. poddano pod głosowanie Uchwałę Nr (…) w sprawie wyrażenia zgody na odpłatne zbycie przez Spółdzielnię Mieszkaniową prawa wieczystego użytkowania nieruchomości, stanowiącej działkę ewidencyjną nr (…), oraz wyrażenia zgody na nieodpłatne zbycie prawa własności, znajdującego się na tej działce budynku (pawilonu handlowego) stanowiącego odrębną nieruchomość o pow. użytkowej (…) m² na rzecz Wnioskodawcy.

Uchwała nie została podjęta, tym samym Walne Zgromadzenie SM nie wyraziło zgody na zbycie przez Spółdzielnię Mieszkaniową prawa wieczystego użytkowania nieruchomości, stanowiącej działkę ewidencyjną nr (…) oraz prawa własności znajdującego się na tej działce budynku na rzecz Wnioskodawcy.

Wnioskodawca zwrócił się do Spółdzielni również z żądaniem ustanowienia odrębnej własności lokalu w budynku oraz przeniesienia na siebie własności lokalu w trybie art. 17¹⁴ ust. 1 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych,

Zgodnie z art. 17¹⁴ ust. 1 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych, na pisemne żądanie członka lub osoby niebędącej członkiem spółdzielni, którym przysługuje spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, spółdzielnia mieszkaniowa jest obowiązana zawrzeć umowę przeniesienia własności lokalu po dokonaniu przez niego spłaty zobowiązań związanych z lokalem. Spółdzielnia mieszkaniowa jest przy tym związana terminem wskazanym w ust. 11 tego artykułu, tj. zobowiązana jest do zawarcia umowy przeniesienia własności lokalu w terminie 6 miesięcy od dnia złożenia wniosku przez osobę uprawnioną.

Zgodnie z ustawą o spółdzielniach mieszkaniowych, obowiązek i kompetencje do przeprowadzania procedury związanej w ustanowieniem odrębnej własności lokalu i przeniesieniem jego własności na uprawnionego ma w całości Zarząd Spółdzielni.

Nie ulega wątpliwości, że przedmiotowy przepis dotyczy zarówno lokali mieszkalnych, jak i usługowych (tak m.in. R. Dziczek [w:] Spółdzielnie mieszkaniowe. Komentarz. Wzory pozwów i wniosków sądowych, wyd. VIII, Warszawa 2018, art. 17(14)). Ponadto, w piśmiennictwie podkreśla się, że „[o]rgany spółdzielni nie mogą żądać spełnienia przez członka lub osobę niebędącą członkiem spółdzielni innych wymogów niż te, które zostały ustanowione w art. 17(14) ust. 1 u.s.m.” (A. Stefaniak [w:] Komentarz do ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych [w:] Prawo spółdzielcze. Ustawa o spółdzielniach mieszkaniowych. Komentarz, wyd. XIV, Warszawa 2018, art. 17(14).

Obowiązki Spółdzielni przekładają się na roszczenie osoby uprawnionej (członek oraz − dawniej − osoba niebędącą członkiem dysponująca własnościowym prawem do lokalu oraz najemca), które „mogą [je] zrealizować w przypadku bezczynności spółdzielni albo odmowy realizacji stosownych wniosków, w trybie sądowym − żądania przeniesienia na nich własności lokalu mieszkalnego lub lokalu o innym przeznaczeniu albo udziału we współwłasności wielostanowiskowego garażu, w procesie, na podstawie art. 64 k.c. i art. 1047 k.p.c. (tak wyrok SA w Białymstoku z 18.08.2017 r., I ACa 176/17, LEX nr 2369658).” (w: R. Dziczek [w:] Spółdzielnie mieszkaniowe. Komentarz. Wzory pozwów i wniosków sądowych, wyd. VIII, Warszawa 2018, art. 17(14).)

Wnioskodawca jednak spotkał się z odmową ustanowienia przez Spółdzielnię odrębnej własności lokalu oraz przeniesienia własności lokalu na Wnioskodawcę, w związku z tym, że nabył on spółdzielcze własnościowe prawo do jedynego lokalu znajdującego się w budynku. Spółdzielnia odmówiła ustanowienia odrębnej własności lokalu, powołując się na uchwałę Sądu Najwyższego z 19 listopada 2010 r., III CZP 85/10, w której Sąd Najwyższy uznał, że: „w budynku obejmującym tylko jeden lokal, nie można ustanowić odrębnej własności tego lokalu”.

Jednocześnie, Spółdzielnia potwierdziła, że również w przypadku podziału lokalu w Budynku na 2 samodzielne lokale nie będzie możliwości zadośćuczynienia roszczeniu Wnioskodawcy z art. 17¹⁴ ust. 1 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych. Spółdzielnia argumentowała, że w związku z nowelizacją ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych, która weszła w życie z dniem 31 lipca 2007 r., ustawodawca przesądził, że nie można już ustanawiać „nowych” spółdzielczych własnościowych praw do lokali, „dając prymat odrębnej własności lokalu, jako bardziej pożądanej formie władania lokalem”. Jednocześnie Spółdzielnia wskazała w korespondencji skierowanej do Wnioskodawcy, że: „w aktualnym stanie prawnym pomimo uzyskania przez Pana zaświadczenia o samodzielności lokali nie ma możliwości ustanowienia przez Spółdzielnię dwóch odrębnych spółdzielczych praw do wskazanych wyżej lokali. A to jedynie byłoby ewentualnie warunkiem zastosowania procedury określonej w art. 17¹⁴ i następne ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych.”

W konsekwencji, w relacji z SM zostało przesądzone, że nie ma możliwości zadośćuczynienia ani roszczeniu o przeniesienie na Wnioskodawcę prawa użytkowania wieczystego Nieruchomości z prawem własności Budynku, ani roszczeniu o ustanowienie odrębnej własność lokalu i przeniesienie tego prawa na Wnioskodawcę.

W zaistniałej sytuacji Wnioskodawca podjął liczne próby polubownego rozwiązania sporu, w tym w dniu (…) 2025 r. zwrócił się z wnioskiem do Centrum Mediacji (…) o przeprowadzenie mediacji.

W toku uprzednio prowadzonych rozmów oraz w toku mediacji, Wnioskodawca oraz Spółdzielnia ustalili, że zgodnie z ugruntowaną linią orzeczniczą, w przedmiotowej sytuacji faktycznej, biorąc pod uwagę fakt, że wkład budowlany związany ze spółdzielczym prawem do lokalu użytkowego został w całości wniesiony, a sytuacja prawna gruntu jest uregulowana, trzeba przyjąć, iż Wnioskodawcy przysługuje roszczenie o przeniesienie własności nieruchomości gruntowej wraz z własnością budynku z art. 52 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych.

Powyższe wnioski potwierdza m.in. cytowana powyżej Uchwała SN z 19 listopada 2010 r., III CZP 85/10, OSNC 2011, nr 5, poz. 57, w której Sąd Najwyższy stwierdza, że:

„Przed zawarciem umowy przeniesienia własności lokalu i w celu jej zawarcia konieczne jest doprowadzenie do powstania prawa, które ma być przedmiotem obrotu. Prawem takim, według art. 17¹⁴ ust. 1 u.s.m., jest odrębna własność lokalu, która może powstać w sposób określony w art. 8 ust. 3 u.w.l. Przedmiotem tego prawa ma być samodzielny lokal mieszkalny, a także lokal o innym przeznaczeniu (art. 2 ust. 1 u.w.l.).(...)

Odrębną definicję w prawie spółdzielczym ustawodawca stworzył dla pojęcia „domu jednorodzinnego”, którym jest dom mieszkalny, jak również samodzielna część domu bliźniaczego lub szeregowego przeznaczona przede wszystkim na zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych (art. 2 ust. 3 u.s.m.). W świetle tej regulacji trzeba zauważyć, że ustawodawca dostrzegł potrzebę rozróżnienia pomiędzy lokalami jako częściami budynków, które mają przymioty samodzielności w znaczeniu opisanym, oraz domami jednorodzinnymi, które stanowią cały budynek lub samodzielną jego część, wydzieloną pionowymi ścianami, niezależnie od liczby i sposobu wykorzystania poszczególnych w nich pomieszczeń. Do domów jednorodzinnych stanowiących odrębny niż lokale przedmiot praw stosuje się przepisy ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych dotyczące lokali. Niemniej jednak ustawodawca nie przewidział możliwości powstania po stronie osoby, której przysługuje spółdzielcze własnościowe prawo do takiego domu roszczenia o ustanowienie jego odrębnej własności, a wyraźnie wskazał, że uprawniony może domagać się przeniesienia własności gruntu wraz z budynkiem lub użytkowania wieczystego gruntu wraz z własnością budynku.

Roszczenie to wynika z art. 52 u.s.m.

Uprawnienie na gruncie art. 52 u.s.m. potwierdza także ugruntowana linia orzecznicza sądów, którą reprezentują:

1. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z 20 marca 2013 r., I ACa 667/12.

W uzasadnieniu powołanego wyroku sąd potwierdził, iż: „Jeżeli właściwości lokalu i budynku, do którego uprawnionym przysługuje spółdzielcze własnościowe prawo wykluczają możliwość ustanowienia odrębnej własności tego lokalu, jako jedynego w budynku, to trzeba przyjąć, iż uprawnionym przysługuje roszczenie o przeniesienie własności nieruchomości gruntowej wraz z własnością budynku. Wyraźnie stanowi o tym art. 52 u.s.m.; osoby, którym przysługuje spółdzielcze własnościowe prawo do domu jednorodzinnego są uprawnione do domagania się przeniesienia własności gruntu i budynku, nie zaś ustanowienia odrębnej własności lokalu w takim domu. Takie samo roszczenie z art. 52 u.s.m. należy konstruować na rzecz uprawnionych do spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu użytkowego, jeżeli przedmiotem tego prawa ma być cały budynek, w którym znajduje się jeden lokal użytkowy, nie można bowiem uznać, że istniejąca w u.s.m. luka w zakresie regulacji roszczeń prowadzących do przewłaszczenia lokali użytkowych obejmujących cały budynek nie może być wypełniona.”

2. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 18 sierpnia 2017 r., I ACa 176/17.

W uzasadnieniu powołanego wyroku sąd potwierdził, iż: „W sytuacji, gdy właściwości lokalu i budynku wykluczają możliwość ustanowienia odrębnej własności lokalu, wówczas osoba, której przysługuje spółdzielcze prawo do lokalu i która spełnia pozostałe przesłanki z art. 17¹⁴ u.s.m. − ma roszczenie o przeniesienie własności nieruchomości gruntowej wraz z własnością budynku lub użytkowania wieczystego gruntu wraz z własnością budynku. Przepis art. 52 u.s.m. stosuje się na zasadzie analogii, bowiem ogólna reguła zakazuje ustanawiania odrębnej własności lokalu w budynku, który obejmuje tylko ten jeden lokal.”

Odnosząc się też do powyższych orzeczeń należy podkreślić, że Wnioskodawca spełnia wszystkie pozostałe przesłanki z art. 17¹⁴ ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych, tj. jest członkiem Spółdzielni, przysługuje mu spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu użytkowego, co do którego dokonane są w pełni spłaty przypadających na ten lokal części zobowiązań spółdzielni związanych z budową, oraz nie posiada zadłużenia z tytułu opłat, o których mowa w art. 4 ust. 1 ww. ustawy.

3.Wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z 10 kwietnia 2014 r., I ACa 28/14.

W uzasadnieniu powołanego wyroku sąd potwierdził, iż: „Ekwiwalentem ze strony członka spółdzielni za przeniesienie na niego własności budynku i prawa (własności lub użytkowania wieczystego) do gruntu jest w świetle art. 52 u.s.m. wniesienie wkładu budowlanego.”

Powyższe orzeczenie potwierdza, że w przypadku wniesienia pełnego wkładu budowlanego, przeniesienie prawa wieczystego użytkowania nieruchomości położonej w (…), stanowiącej działkę ewidencyjną nr (…), obręb (…) o powierzchni (…) m² oraz prawa własności znajdującego się na tej działce budynku (pawilonu handlowego), stanowiącego odrębną nieruchomość na rzecz Wnioskodawcy powinno nastąpić nieodpłatnie.

W dniu (…) 2025 r. Spółdzielnia oraz Wnioskodawca zawarli ugodę przed mediatorem − Centrum Mediacji (..), w ślad za którą, tego samego dnia, za aktem notarialnym Rep. A (…) sporządzonym przed (…), notariuszem w (…), Spółdzielnia przeniosła nieodpłatnie na rzecz Wnioskodawcy prawo wieczystego użytkowania Nieruchomości oraz prawo własności znajdującego się na tej Nieruchomości Budynku. W umowie przeniesienia Strony podały wartość rynkową przedmiotu umowy (tj. łącznie prawa użytkowania wieczystego Nieruchomości, prawa własności Budynku) na kwotę 480.000 zł, przy czym wartość ta została podana według zgodnego rozeznania obu stron i nie była sporządzana ekspertyza ani opinia rzeczoznawcy majątkowego o wartości przedmiotu umowy.

Przy wyżej wymienionym akcie notarialnym Rep. A nr (…) notariusz, powołując się na art. 1, art. 7 ust. 1, art. 9 ust. 1 pkt 3, art. 14 ust. 3 pkt 3 oraz art. 15 ust. 1 pkt 3 i ust. 3 ustawy z dnia 28 lipca 1983 roku o podatku od spadków i darowizn pobrał od Wnioskodawcy kwotę 93.434 zł tytułem podatku od spadków i darowizn.

Pytania

1.Czy w stanie faktycznym opisanym we wniosku, od transakcji przeniesienia prawa wieczystego użytkowania Nieruchomości, prawa własności Budynku należny był podatek od spadków i darowizn?

2.Jeżeli podatek od spadków i darowizn nie był należny, czy Wnioskodawca może się ubiegać o zwrot nienależnie zapłaconego podatku w kwocie 93.434 zł?

Pana stanowisko w sprawie

Pana zdaniem, w stanie faktycznym opisanym we wniosku, od transakcji przeniesienia prawa wieczystego użytkowania Nieruchomości i prawa własności Budynku podatek od spadków i darowizn nie był należny.

Może się Pan ubiegać o zwrot nienależnie zapłaconego podatku w kwocie 93.434 zł.

Wskazał Pan, że zgodnie z przedstawionym stanem faktycznym, przysługiwało Panu − potwierdzone ugruntowanym orzecznictwem sądowym − roszczenie o nieodpłatne przeniesienie na Pana rzecz prawa własności Budynku oraz prawa użytkowania wieczystego gruntu, na którym budynek ten się znajduje. Roszczenie to wynika z art. 52 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych (Dz. U. z 2021 r. poz. 1208 ze zm.), który przewiduje obowiązek spółdzielni do przeniesienia prawa własności do domu jednorodzinnego (stosowany per analogiam zgodnie z ww. orzeczeniami do budynku, w którym znajduje się tylko jeden lokal) na rzecz osoby, której przysługuje spółdzielcze prawo, na jej żądanie.

Podkreślił Pan, że wcześniej kupił spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu użytkowego w Budynku za odpłatnością − uiszczając cenę odpowiadającą wówczas rynkowej wartości nabywanego prawa. Aktualne roszczenie o przeniesienie własności Budynku i użytkowania wieczystego Nieruchomości nie jest zatem świadczeniem nieodpłatnym sensu stricto, lecz wynika z uprzedniego, odpłatnego nabycia prawa spółdzielczego, które − zgodnie z ustawą − podlega przekształceniu w prawo własności na żądanie uprawnionego.

Następnie przywołał Pan treść art. 1 ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn oraz wskazał, że w analizowanym przypadku nabycie praw nie następuje w żadnym z wymienionych trybów, lecz w wyniku realizacji przysługującego Panu ustawowego roszczenia.

Istotne jest również, że choć samo przeniesienie własności następuje jako „nieodpłatne”, to w sensie ekonomicznym i prawnym jest ono konsekwencją wcześniejszej odpłatności, poniesionej przez Pana przy nabywaniu spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu. Przeniesienie prawa własności Budynku oraz prawa użytkowania wieczystego Nieruchomości nie stanowi zatem bezpłatnego przysporzenia majątkowego na Pana rzecz, lecz realizację uprawnienia nabywcy wynikającego z ustawy.

W konsekwencji, Pana zdaniem, nabycie przez Pana własności Budynku oraz prawa użytkowania wieczystego Nieruchomości w opisanym stanie faktycznym nie stanowi nabycia podlegającego opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn, ponieważ nie mieści się w żadnej z kategorii wskazanych w art. 1 ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn.

W związku z przeniesieniem na Pana rzecz prawa własności Budynku użytkowego oraz prawa użytkowania wieczystego Nieruchomości, notariusz − działając jako płatnik podatku − pobrał od Pana kwotę 93.434 zł tytułem podatku od spadków i darowizn.

Jednak − jak zostało wykazane w pierwszej części uzasadnienia w przedstawionym stanie faktycznym − nie doszło do nabycia rzeczy ani praw majątkowych w drodze darowizny, spadku ani w żaden inny sposób wymieniony w art. 1 ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn. Przeniesienie prawa własności Budynku oraz prawa użytkowania wieczystego Nieruchomości nastąpiło na podstawie przepisów ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych oraz w wyniku realizacji przysługującego Wnioskodawcy roszczenia. Choć czynność miała charakter nieodpłatny, to nie stanowiła darowizny ani innego przysporzenia, o którym mowa w art. 1 ustawy. W związku z tym nie podlegała opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn. W konsekwencji, pobranie podatku przez notariusza było nienależne.

Wskazał Pan, że zgodnie z art. 72 § 1 pkt 1 ustawy Ordynacja podatkowa nadpłata powstaje w przypadku: zapłaty nienależnego podatku.

Zgodnie z art. 75 § 1 Ordynacji podatkowej, jeżeli podatnik kwestionuje zasadność pobrania przez płatnika podatku albo wysokość pobranego podatku, może złożyć wniosek o stwierdzenie nadpłaty podatku, a następnie, na podstawie art. 76 § 1 nadpłata powinna zostać Panu zwrócona z urzędu, po ewentualnym zaliczeniu kwot na poczet zaległości podatkowych ze świadczeniami ubocznymi.

W przedmiotowej sprawie notariusz pobrał od Pana podatek jako płatnik, zatem to Pan − jako osoba, od której pobrano podatek − jest uprawniony do ubiegania się o jego zwrot.

W Pana ocenie, skoro nie zaistniała podstawa do opodatkowania na gruncie ustawy o podatku od spadków i darowizn, a podatek został pobrany wyłącznie z powodu błędnej kwalifikacji prawnej czynności przez notariusza, to całość zapłaconej kwoty stanowi nadpłatę w rozumieniu Ordynacji podatkowej, która powinna zostać zwrócona na Pana wniosek.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawił Pan we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1837):

Podatkowi od spadków i darowizn, zwanemu dalej „podatkiem”, podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, tytułem:

1)dziedziczenia, zapisu zwykłego, dalszego zapisu, zapisu windykacyjnego, polecenia testamentowego;

2)darowizny, polecenia darczyńcy;

3)zasiedzenia;

4)nieodpłatnego zniesienia współwłasności;

5)zachowku, jeżeli uprawniony nie uzyskał go w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny lub w drodze dziedziczenia albo w postaci zapisu;

6)nieodpłatnej: renty, użytkowania oraz służebności.

Stosownie do art. 1 ust. 2 ww. ustawy:

Podatkowi podlega również nabycie praw do wkładu oszczędnościowego na podstawie dyspozycji wkładem na wypadek śmierci oraz nabycie jednostek uczestnictwa na podstawie dyspozycji uczestnika funduszu inwestycyjnego otwartego albo specjalistycznego funduszu inwestycyjnego otwartego na wypadek jego śmierci.

Jak wynika z przywołanych przepisów, katalog tytułów nabycia podlegających opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn jest katalogiem zamkniętym. Wymienione w nim tytuły nabycia własności rzeczy lub praw majątkowych stanowią jedyne przypadki podlegające opodatkowaniu tym podatkiem.

Ustawa nie definiuje pojęcia darowizny (do której Pan się odwołuje), w związku z tym należy sięgnąć do ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1061 ze zm.).

Z art. 888 § 1 Kodeksu cywilnego wynika, że:

Przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku.

Jak stanowi art. 890 § 1 cyt. Kodeksu:

Oświadczenie darczyńcy powinno być złożone w formie aktu notarialnego. Jednakże umowa darowizny zawarta bez zachowania tej formy staje się ważna, jeżeli przyrzeczone świadczenie zostało spełnione.

Stosownie do treści art. 5 ustawy o podatku od spadków i darowizn:

Obowiązek podatkowy ciąży na nabywcy własności rzeczy i praw majątkowych.

Art. 6 ust. 1 pkt 4 ww. ustawy stanowi, że:

Obowiązek podatkowy powstaje – przy nabyciu w drodze darowizny – z chwilą złożenia przez darczyńcę oświadczenia w formie aktu notarialnego, a w razie zawarcia umowy bez zachowania przewidzianej formy – z chwilą spełnienia przyrzeczonego świadczenia; jeżeli ze względu na przedmiot darowizny przepisy wymagają szczególnej formy dla oświadczeń obu stron, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą złożenia takich oświadczeń.

Zatem, co do zasady, nabycie w drodze darowizny nieruchomości czy prawa wieczystego użytkowania podlega opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn. Obowiązek podatkowy powstaje z chwilą zawarcia umowy (aktu notarialnego) i ciąży na obdarowanym.

Z opisu zdarzenia wynika, że przysługiwało Panu roszczenie o nieodpłatne przeniesienie na Pana rzecz prawa własności Budynku oraz prawa użytkowania wieczystego gruntu, na którym budynek ten się znajduje. Roszczenie to wynikało z art. 52 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych. 11 kwietnia 2025 r. zawarł Pan ze Spółdzielnią ugodę przed mediatorem − Centrum Mediacji (…), w ślad za którą, tego samego dnia, aktem notarialnym, Spółdzielnia przeniosła nieodpłatnie na Pana rzecz prawo wieczystego użytkowania Nieruchomości oraz prawo własności znajdującego się na tej Nieruchomości Budynku. W umowie przeniesienia Strony podały wartość rynkową przedmiotu umowy (tj. łącznie prawa użytkowania wieczystego Nieruchomości oraz prawa własności Budynku) na kwotę 480.000 zł, przy czym wartość ta została podana według zgodnego rozeznania obu stron i nie była sporządzana ekspertyza ani opinia rzeczoznawcy majątkowego o wartości przedmiotu umowy. Notariusz, powołując się na art. 1, art. 7 ust. 1, art. 9 ust. 1 pkt 3, art. 14 ust. 3 pkt 3 oraz art. 15 ust. 1 pkt 3 i ust. 3 ustawy o podatku od spadków i darowizn pobrał od Pana kwotę 93.434 zł tytułem podatku od spadków i darowizn.

Wskazał Pan, że nie doszło do nabycia rzeczy ani praw majątkowych w drodze darowizny, ani w żaden inny sposób wymieniony w art. 1 ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn. Przeniesienie prawa własności Budynku oraz prawa użytkowania wieczystego Nieruchomości nastąpiło na podstawie przepisów ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych oraz w wyniku realizacji przysługującego Panu roszczenia.

Pana zdaniem, zawarcie ww. umowy nie podlegało opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn. W konsekwencji, pobranie podatku przez notariusza było nienależne i tym samym może się Pan ubiegać o zwrot nienależnie zapłaconego podatku w kwocie 93.434 zł.

Jak wynika z powołanych powyżej przepisów ustawy o podatku od spadków i darowizn opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn może podlegać jedynie nieodpłatne nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych wymienionych w ww. art. 1 ust. 1 i ust. 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn.

Z wniosku wynika, że prawo wieczystego użytkowania nieruchomości oraz prawo własności Budynku nie nabył Pan tytułem darowizny ani też żadnym innym tytułem, określonym w art. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn. Zatem przeniesienie prawa wieczystego użytkowania Nieruchomości oraz prawa własności Budynku nie spowodowało po Pana stronie powstania obowiązku w podatku od spadków i darowizn. W konsekwencji, pobranie podatku przez notariusza było nienależne.

W myśl art. 72 § 1 pkt 2 ustawy Ordynacja podatkowa:

Za nadpłatę uważa się kwotę podatku pobraną przez płatnika nienależnie lub w wysokości większej od należnej.

Zgodnie z art. 75 § 1 cyt. ustawy:

Jeżeli podatnik kwestionuje zasadność pobrania przez płatnika podatku albo wysokość pobranego podatku, może złożyć wniosek o stwierdzenie nadpłaty podatku.

Skoro nie był Pan zobowiązany do zapłaty podatku od spadków i darowizn z tytułu zawartej umowy, to kwota zapłaconego podatku od spadków i darowizn uiszczona została nienależnie. Zatem w sprawie wystąpiła nadpłata, o której stwierdzenie może się Pan ubiegać. W tym celu należy złożyć wniosek do właściwego Naczelnika Urzędu Skarbowego.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Pana i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

-Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 111 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Pana sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego i zastosuje się Pan do interpretacji.

-Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:

1)z zastosowaniem art. 119a;

2)w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;

3)z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

-Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pan prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w (…). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

-w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

-w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/wnioski albo /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a i art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej.