Interpretacja indywidualna z dnia 8 września 2023 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0111-KDIB2-3.4015.129.2023.3.ASZ
Temat interpretacji
Skutki podatkowe działu spadku.
Interpretacja indywidualna – stanowisko prawidłowe
Szanowna Pani,
stwierdzam, że Pani stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego jest prawidłowe.
Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej
27 czerwca 2023 r. wpłynął Pani wniosek z 26 czerwca 2023 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy podatku od spadków i darowizn w zakresie skutków podatkowych nieodpłatnego działu spadku. Uzupełniła go Pani – w odpowiedzi na wezwanie – w piśmie z 23 sierpnia 2023 r. (wpływ 28 sierpnia 2023 r.).
Treść wniosku jest następująca:
Opis stanu faktycznego
Nieruchomość położona jest w (…). Należała w częściach równych do Pani rodziców, którzy wspólnie wybudowali dom w 1964 r. Dom należał do ich majątku wspólnego.
Rodzice zostawili testamenty notarialne, w myśl których prawo do spadku po ojcu otrzymała Pani, a po matce druga córka i jej mąż.
Ojciec zmarł (...) czerwca 2001 r. i na podstawie postanowienia Sądu Rejonowego, spadek po nim, na podstawie testamentu notarialnego w części 1/2 nieruchomości nabyła Pani.
Matka zmarła (...) marca 1994 r. i zgodnie z postanowieniem Sądu Rejonowego, spadek po niej, czyli drugą połowę nieruchomości, na podstawie testamentu notarialnego nabyli córka (Pani siostra) i zięć (a Pani szwagier), każde z nich w 1/2 części.
W budynku od lat mieszka Pani i ponosi wszelkie koszty samodzielnie. Dom jest stary, drogi w utrzymaniu i wymaga remontu, pracy i ponoszenia bieżących nakładów, z którymi Pani sobie nie radzi ze względu na wiek, słaby stan zdrowia i trudną sytuację finansową. Pani siostra i jej mąż, aby uprościć sytuację prawną nieruchomości, zdecydowali się przekazać Pani należącą do nich 1/2 części domu, aby dom należał w całości do Pani i mogła nim Pani dysponować.
W związku z tym, na Pani wniosek, Sąd Rejonowy postanowieniem z (...) listopada 2022 r. dokonał zgodnego działu spadku po Pani matce w ten sposób, że własność ww. nieruchomości przyznał na wyłączność Pani. Działowi spadku nie towarzyszyły spłaty i dopłaty, gdyż zgodny podział majątku wspólnego i dział spadku nastąpił bez obowiązku spłat.
Pytanie
Czy z tytułu nabycia udziału w nieruchomości ciąży na Pani obowiązek zapłaty podatku od spadków i darowizn?
Pani stanowisko w sprawie
Pani zdaniem, nie ciąży na Pani obowiązek zapłaty podatku od spadków i darowizn.
Ocena stanowiska
Stanowisko, które przedstawiła Pani we wniosku jest prawidłowe.
Uzasadnienie interpretacji indywidualnej
Zgodnie z art. 1 ust. 1 i ust. 2 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (t. j. Dz. U. z 2021 r. poz. 1043 ze zm.):
Podatkowi od spadków i darowizn, zwanemu dalej „podatkiem”, podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, tytułem:
1)dziedziczenia, zapisu zwykłego, dalszego zapisu, zapisu windykacyjnego, polecenia testamentowego;
2)darowizny, polecenia darczyńcy;
3)zasiedzenia;
4)nieodpłatnego zniesienia współwłasności;
5)zachowku, jeżeli uprawniony nie uzyskał go w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny lub w drodze dziedziczenia albo w postaci zapisu;
6)nieodpłatnej: renty, użytkowania oraz służebności.
Podatkowi podlega również nabycie praw do wkładu oszczędnościowego na podstawie dyspozycji wkładem na wypadek śmierci oraz nabycie jednostek uczestnictwa na podstawie dyspozycji uczestnika funduszu inwestycyjnego otwartego albo specjalistycznego funduszu inwestycyjnego otwartego na wypadek jego śmierci.
Mając powyższe na uwadze stwierdzić należy, że katalog tytułów nabycia podlegających opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn, określony w art. 1 ust. 1 i 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn, jest katalogiem zamkniętym. Wobec tego wymienione w nim tytuły nabycia własności rzeczy lub praw majątkowych stanowią jedyne przypadki podlegające opodatkowaniu tym podatkiem.
Ponieważ przepisy ww. ustawy nie definiują pojęć: „spadek”, „dział spadku” czy „zniesienie współwłasności” należy odwołać się do odpowiednich przepisów ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1610).
W myśl art. 922 § 1 ww. Kodeksu cywilnego:
Przez spadkobranie należy rozumieć przejście praw i obowiązków majątkowych zmarłego z chwilą jego śmierci na jedną lub kilka osób.
Stosownie do art. 925 w zw. z art. 924 Kodeksu cywilnego:
Spadkobierca nabywa spadek z chwilą śmierci spadkodawcy.
W przypadku, gdy spadek przypada kilku spadkobiercom powstaje między nimi współwłasność w częściach ułamkowych, co oznacza, że każdy z nich jest właścicielem całej rzeczy i żaden nie jest właścicielem całości. Od chwili nabycia spadku między współspadkobiercami istnieje wspólność majątku spadkowego, do której stosuje się odpowiednie przepisy o współwłasności w częściach ułamkowych. Każdy ze współspadkobierców może swobodnie rozporządzać swoim udziałem w spadku, nie może natomiast swobodnie rozporządzać udziałem w konkretnej rzeczy należącej do spadku (tu potrzebna jest zgoda współspadkobierców, wyrażona przed lub po dokonaniu czynności); a w razie jej braku, zgodę taką może zastąpić zgoda sądu.
Wspólność między spadkobiercami ma charakter przejściowy, tj. do chwili podziału między spadkobiercami majątku spadkowego. Zniesienie tej współwłasności następuje przez dział spadku. Ustawa nie nakłada jednak obowiązku działu, ani nie wprowadza terminu na jego dokonanie.
Zgodnie z art. 1035 cyt. ustawy:
Jeżeli spadek przypada kilku spadkobiercom, do wspólności majątku spadkowego oraz do działu spadku stosuje się odpowiednio przepisy o współwłasności w częściach ułamkowych.
W myśl art. 1037 § 1 Kodeksu cywilnego:
Dział spadku może nastąpić bądź na mocy umowy między wszystkimi spadkobiercami, bądź na mocy orzeczenia sądu na żądanie któregokolwiek ze spadkobierców.
Natomiast zgodnie z art. 195 ustawy Kodeks cywilny:
Własność tej samej rzeczy może przysługiwać niepodzielnie kilku osobom (współwłasność).
Przez współwłasność należy rozumieć stan, gdy własność tej samej rzeczy przysługuje niepodzielnie kilku osobom. Co oznacza, że każdemu ze współwłaścicieli przysługują wszystkie atrybuty prawa własności (tzn. wszystkie uprawnienia składające się na własność). Z kolei niepodzielność oznacza, że każdemu ze współwłaścicieli przysługuje prawo do całej rzeczy, a nie do jej części odpowiadającej udziałowi.
W myśl art. 210 zdanie 1 ww. Kodeksu:
Każdy ze współwłaścicieli może żądać zniesienia współwłasności.
Sposoby wyjścia ze stanu współwłasności regulują postanowienia art. 211 i art. 212 Kodeksu cywilnego.
W świetle wyżej powołanych przepisów zniesienie współwłasności może nastąpić w drodze umowy między współwłaścicielami albo, w braku zgody między współwłaścicielami, na podstawie orzeczenia sądu.
W ramach wymienionych trybów ustawodawca przewiduje trzy sposoby zniesienia współwłasności:
1)podział rzeczy wspólnej, czyli np. podzielenie jednej nieruchomości na kilka mniejszych (tzw. podział fizyczny),
2)przyznanie rzeczy jednemu lub niektórym ze współwłaścicieli,
3)sprzedaż rzeczy wspólnej (tzw. podział cywilny).
Zatem dział spadku jest instytucją odrębną od dziedziczenia (nabycia spadku), którego mogą ale nie muszą dokonać spadkobiercy po nabyciu spadku. Natomiast do momentu zniesienia współwłasności lub dokonania działu spadku, spadkobiercy są współwłaścicielami rzeczy i praw wchodzących w skład spadku.
Dział spadku jest też instytucją odrębną od zniesienia współwłasności, dotyczy on bowiem tylko rzeczy wchodzących w skład masy spadkowej po danym spadkodawcy.
Jak już wskazano na wstępie, opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn może podlegać jedynie nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych wymienionych w ww. art. 1 ust. 1 i ust. 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn. Tym samym, nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych na podstawie innych tytułów, nie podlega opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn.
Biorąc powyższe pod uwagę, należy stwierdzić, iż dział spadku, jako czynność niewymieniona w art. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn nie podlega opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn.
Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wynika, że zgodnie z postanowieniem Sądu Rejonowego nabyła Pani spadek po ojcu, tj. 1/2 nieruchomości. Spadek po matce, tj. drugą połowę nieruchomości nabyła Pani siostra i jej mąż, każde z nich w 1/2 części. Sąd Rejonowy postanowieniem z (...) listopada 2022 r. dokonał działu spadku po Pani matce w ten sposób, że własność nieruchomości przyznał na Pani wyłączność. Działowi spadku nie towarzyszyły spłaty i dopłaty.
Biorąc pod uwagę opisane zdarzenie, należy stwierdzić, że nabycie tytułem działu spadku, jako dokonane na podstawie czynności, która nie jest wymieniona w art. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn, nie podlega opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn.
A zatem, skoro nabycie udziału w nieruchomości (od siostry i jej męża) nastąpiło – jak wskazano we wniosku − tytułem działu spadku (bez spłat i dopłat), to takie nabycie nie spowodowało powstania po Pani stronie obowiązku podatkowego wynikającego z ustawy o podatku od spadków i darowizn. Do takiego nabycia nie mają bowiem zastosowania żadne uregulowania zawarte w tej ustawie.
Dodatkowe informacje
Informacja o zakresie rozstrzygnięcia
Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Pani przedstawiła i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia.
Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji
- Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Pani sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego i zastosuje się Pani do interpretacji.
- Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:
Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:
1)z zastosowaniem art. 119a;
2)w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;
3)z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.
- Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:
Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.
Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację
Ma Pani prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w (…). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1634; dalej jako „PPSA”).
Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):
- w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo
- w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).
Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).
Podstawa prawna dla wydania interpretacji
Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa.