Interpretacja indywidualna z dnia 20 października 2022 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0111-KDIB2-3.4015.106.2022.2.AD
Temat interpretacji
Z datą zarejestrowania tego poświadczenia powstał obowiązek podatkowy z tytułu nabycia przez Panią w drodze spadku prawa majątkowego w postaci roszczenia o zachowek. Obowiązek ten dotyczy tylko tego prawa. Bez znaczenia pozostaje fakt, kiedy zostało zrealizowane to roszczenie lub wiedza pozwalająca na precyzyjne określenie wartości odziedziczonego majątku. Późniejsza realizacja tego prawa, a więc faktyczne otrzymanie kwot z tego tytułu (z tytułu realizacji odziedziczonego roszczenia o zachowek) jest bez znaczenia.
Interpretacja indywidualna
– stanowisko nieprawidłowe
Szanowna Pani,
stwierdzam, że Pani stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku od spadków i darowizn jest nieprawidłowe.
Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej
1 sierpnia 2022 r. wpłynął Pani wniosek z 27 lipca 2022 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy podatku od spadków i darowizn w zakresie skutków podatkowych otrzymania w spadku roszczenia o zachowek. Treść wniosku jest następująca:
Opis stanu faktycznego
W dniu ... 2010 r. zmarła F. C. – Pani babcia. Pozostawiła po sobie troje zstępnych – synów – M. C., Ł.C. oraz W. C.
Spadek po zmarłej F. C., na podstawie testamentu notarialnego, nabył w całości jej syn – Ł. C., co zostało stwierdzone postanowieniem Sądu Rejonowego w P. z ... 2011 r.
Pani ojciec – W. C. nie otrzymał za życia należnego mu zachowku po matce. Wiesław C. zmarł ... 2011 r. Spadek po nim nabyła Pani w całości, na podstawie ustawy, jako jego córka, co zostało stwierdzone aktem poświadczenia dziedziczenia z ... 2011 r.
... 2013 r. wystąpiła Pani przeciwko Ł. C. z pozwem o zapłatę należnego jej zachowku po zmarłej babce, F. C.
Sąd okręgowy w P. wyrokiem z ... 2017 r. Zasądził od Ł. C. na Pani rzecz kwotę ... zł wraz z ustawowymi odsetkami od kwoty ... zł od ... 2013 r. do dnia zapłaty oraz od kwoty ... zł od ... 2017 r. do dnia zapłaty, a także obciążył Ł. C. w całości kosztami postępowania przed sądem I intancji, pozostawiając szczegółowe wyliczenie tych kosztów referendarzowi sądowemu.
Referendarz sądowy w Sądzie Okręgowym w P., postanowieniem z ... 2018 r. Ustalił koszty postępowania przed sądem I instancji na kwotę ... zł i zasądził tę kwotę od Ł. C. na Pani rzecz.
Ł. C. został również obciążony kosztami postępowania apelacyjnego i z tego tytułu Sąd Apelacyjny postanowieniem z ... 2018 r. zasądził od niego na Pani rzecz kwotę ... zł tytułem zwrotu kosztów za postępowanie przed sądem II instancji.
Od ... 2018 r. Ł. C. uiścił na Pani rzecz łączną kwotę w wysokości ... zł, zaś do zapłaty na ten dzień pozostała kwota w wysokości ... zł. Ustaliła Pani wraz z Ł. C., że pozostała część należności zostanie uiszczona przez Ł. C. najpóźniej do ... 2022 r.
Ł. C. zmarł ... 2021 r. Do dnia swojej śmierci nie uregulował na Pani rzecz pozostałej części zaległej należności. Po śmierci zobowiązanego obowiązek uregulowania długu przeszedł na jego spadkobierców – żonę oraz córkę Ł. C.
Wraz ze spadkobierczyniami Ł. C. ustaliła Pani wspólnie, że otrzymane przez Panią od Starostwa Powiatowego w C. należności, tj.:
1)należność w kwocie ... zł otrzymaną ... 2020 r. tytułem ...z ... 2020 r. oraz
2)należność w kwocie ... zł otrzymaną ... 2021 r. tytułem ... z ... 2021 r.
-zaliczają Panie na poczet długu Ł. C. wobec Pani.
Po dokonaniu powyższego zaliczenia, do zapłaty na Pani rzecz pozostawała kwota ... zł, która została uiszczona ... 2022 r.
W świetle powyższego, pozostaje pytanie, w którym momencie doszło do zaspokojenia Pani roszczenia w zakresie co do kwoty ... zł.
Chce Pani ustalić chwilę powstania po Pani stronie obowiązku podatkowego w zakresie kwoty ... zł, który to moment jest kluczowy dla ustalenia Pani obecnej sytuacji prawnopodatkowej (w szczególności w zakresie przysługujących Pani praw i obowiązków podatkowych).
Ustawa o podatku od spadków i darowizn – w zakresie momentu powstania obowiązku podatkowego odnośnie zachowku (a więc art. 6 ust. 1 pkt 2a) – posługuje się wysoce niejednoznacznym sformułowaniem „z chwilą zaspokojenia roszczenia”.
Tym samym chce Pani ustalić, który moment jest miarodajny dla ustalenia chwili powstania Pani obowiązku podatkowego – moment faktycznego wpływu należności pieniężnej na Pani rachunek bankowy (przy czym w momencie wpływu pieniędzy, jak również w późniejszym okresie – aż do momentu, w którym ustalono, iż należność ta winna zostać zaliczona na poczet zadłużenia Ł. C. względem Pani z tytułu zachowku po zmarłej F. C. – należność ta w żaden sposób nie była powiązana z zachowkiem po zmarłej F. C.), czy też moment, w którym zainteresowane strony ustaliły, w jaki sposób zostaną zagospodarowane w/w środki pieniężne (a więc, że zostaną one zaliczone na poczet zadłużenia Ł. C. względem Pani z tytułu zachowku, co nastąpiło na mocy porozumienia z dnia ... 2022 r.).
Pytanie
W którym momencie doszło do zaspokojenia Pani roszczenia w zakresie co do kwoty ... zł?
Pani stanowisko
Pani zdaniem, obowiązek podatkowy w zakresie otrzymanej – tytułem zachowku – kwoty ... zł powstał ... 2022 r. We wcześniejszym czasie nie miała Pani bowiem żadnych podstaw, aby łączyć otrzymane środki pieniężne z należnym jej zachowkiem po zmarłej F. C.
Wg Pani, do zaspokojenia roszczenia z tytułu zachowku, w zakresie co do kwoty ... zł, doszło z chwilą podpisania porozumienia ze spadkobierczyniami Ł. C.
Ocena stanowiska
Stanowisko, które przedstawiła Pani we wniosku jest nieprawidłowe.
Uzasadnienie interpretacji indywidualnej
Ponieważ opisane we wniosku nabycie, dotyczące dziedziczenia roszczenia o zachowek, a więc nabycie tytułem spadku po Pani ojcu, nastąpiło w marcu 2011 r. (tj. z dniem śmierci spadkodawcy) w niniejszej sprawie zastosowanie mają przepisy ustawy o podatku od spadków i darowizn w brzmieniu obowiązującym przed 2016 r.
Zgodnie z art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (Dz.U. z 2015 r. poz. 86 ze zm.):
Podatkowi od spadków i darowizn, zwanemu dalej "podatkiem", podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, tytułem:
1) dziedziczenia, zapisu, dalszego zapisu, polecenia testamentowego;
2) darowizny, polecenia darczyńcy;
3) zasiedzenia;
4) nieodpłatnego zniesienia współwłasności;
5) zachowku, jeżeli uprawniony nie uzyskał go w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny lub w drodze dziedziczenia albo w postaci zapisu;
6) nieodpłatnej: renty, użytkowania oraz służebności.
Spadek jest instytucją regulowaną przepisami zawartymi w ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. z 2022 r. poz. 1360 ze zm.). W myśl art. 922 § 1 i 2 Kodeksu cywilnego:
§ 1. Prawa i obowiązki majątkowe zmarłego przechodzą z chwilą jego śmierci na jedną lub kilka osób stosownie do przepisów księgi niniejszej.
§ 2. Nie należą do spadku prawa i obowiązki zmarłego ściśle związane z jego osobą, jak również prawa, które z chwilą jego śmierci przechodzą na oznaczone osoby niezależnie od tego, czy są one spadkobiercami.
Zgodnie z art. 924 ww. Kodeksu:
Spadek otwiera się z chwilą śmierci spadkodawcy.
Stosownie do art. 925 cyt. Kodeksu:
Spadkobierca nabywa spadek z chwilą otwarcia spadku.
Powyższe oznacza, iż dniem nabycia spadku jest data śmierci spadkodawcy.
Jako, że przepisy ustawy o podatku od spadków i darowizn nie definiują również pojęcia „zachowek” i tu należy odwołać się do odpowiednich przepisów Kodeksu cywilnego. W myśl art. 991 Kodeksu:
§ 1. Zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy, należą się, jeżeli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli zstępny uprawniony jest małoletni - dwie trzecie wartości udziału spadkowego, który by mu przypadał przy dziedziczeniu ustawowym, w innych zaś wypadkach - połowa wartości tego udziału (zachowek).
§ 2. Jeżeli uprawniony nie otrzymał należnego mu zachowku bądź w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny, bądź w postaci powołania do spadku, bądź w postaci zapisu, przysługuje mu przeciwko spadkobiercy roszczenie o zapłatę sumy pieniężnej potrzebnej do pokrycia zachowku albo do jego uzupełnienia.
Stosownie do treści art. 1002 ustawy Kodeks cywilny:
Roszczenie z tytułu zachowku przechodzi na spadkobiercę osoby uprawnionej do zachowku tylko wtedy, gdy spadkobierca ten należy do osób uprawnionych do zachowku po pierwszym spadkodawcy.
Instytucja zachowku ściśle łączy się ze spadkiem i procedurą związaną ze spadkobraniem. Zachowek nie jest jednak składnikiem spadku. Stanowi on swoistą ochronę interesów określonej grupy osób najbliższych zmarłemu, w przypadku pominięcia ich przy spadkobraniu.
W myśl art. 5 ustawy o podatku od spadków i darowizn:
Obowiązek podatkowy ciąży na nabywcy własności rzeczy i praw majątkowych.
Stosownie do art. 6 ust. 1 pkt 1 i 2a ww. ustawy:
Obowiązek podatkowy powstaje:
- przy nabyciu w drodze dziedziczenia - z chwilą przyjęcia spadku;
- przy nabyciu tytułem zachowku - z chwilą zaspokojenia roszczenia lub jego części.
Przy czym zgodnie z treścią art. 6 ust. 4 ustawy o podatku od spadków i darowizn:
Jeżeli nabycie niezgłoszone do opodatkowania stwierdzono następnie pismem, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą sporządzenia pisma; jeżeli pismem takim jest orzeczenie sądu, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia. W przypadku gdy nabycie nie zostało zgłoszone do opodatkowania, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą powołania się przez podatnika przed organem podatkowym lub organem kontroli skarbowej na fakt nabycia.
Według art. 9 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn:
Opodatkowaniu podlega nabycie przez nabywcę, od jednej osoby, własności rzeczy i praw majątkowych o czystej wartości przekraczającej 9 637 zł – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do I grupy podatkowej.
Na podstawie art. 14 ust. 1 i 2 ww. ustawy:
Wysokość podatku ustala się w zależności od grupy podatkowej, do której zaliczony jest nabywca.
Zaliczenie do grupy podatkowej następuje według osobistego stosunku nabywcy do osoby, od której lub po której zostały nabyte rzeczy i prawa majątkowe.
Zgodnie z treścią art. 14 ust. 3 pkt 1 ww. ustawy:
Do poszczególnych grup podatkowych zalicza się: do grupy I - małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów.
Z przedstawionego we wniosku zdarzenia wynika, że ... 2010 r. zmarła F. C. – Pani babcia. Pozostawiła po sobie troje zstępnych – synów – M. C., Ł. C. oraz W. C. Spadek po zmarłej, na podstawie testamentu notarialnego, nabył w całości jej syn – Ł. C., co zostało stwierdzone postanowieniem Sądu Rejonowego w P. z ... 2011 r. Pani ojciec – W. C. nie otrzymał za życia należnego mu zachowku po matce (zmarł ... 2011 r.). Spadek po nim nabyła Pani w całości, na podstawie ustawy, jako jego córka, co zostało stwierdzone aktem poświadczenia dziedziczenia z ... 2011 r.
... 2013 r. wystąpiła Pani przeciwko Ł. C. z pozwem o zapłatę należnego jej zachowku po zmarłej babce, F. C.
Z treści wniosku wynika, iż Pani zdaniem kwoty otrzymane przez Panią w 2020 i 2021 r. (o łącznej wysokości ... zł) stanowią zgodnie z umową zawartą w 2022 r. część należnego Pani zachowku po zmarłej F. C. (Pani babci) i z datą zawarcia tej umowy w ich zakresie powstał obowiązek podatkowy.
Z takim stanowiskiem zgodzić się jednak nie można.
Stosownie do wyżej cytowanych przepisów ustawy Kodeks cywilny należy wskazać, że prawo do zachowku po F. C. nabył Pani ojciec – W. C. Natomiast zgodnie z ww. art. 1002 Kodeksu cywilnego (zatytułowanym: dziedziczenie roszczenia o zachowek), Pani – jako spadkobierczyni po swoim ojcu, a zarazem zstępna (wnuczka) F. C. – nabyła w drodze dziedziczenia roszczenie z tytułu zachowku. Nabyła więc Pani tytułem dziedziczenia po ojcu prawo majątkowe w postaci roszczenia o zachowek a nie sam zachowek. Prawo to wchodzi więc do masy spadkowej po ojcu. Tym samym późniejsza wypłata kwot, zasądzonych przez Sąd okręgowy w P. tytułem realizacji roszczenia o zachowek, nie ma znaczenia.
W związku z powyższym obowiązek podatkowy w podatku od spadków i darowizn w Pani przypadku, opisanym we wniosku, określają przepisy dotyczące dziedziczenia, a nie zachowku, jak wskazała Pani we wniosku.
Tym samym, z uwagi na fakt, że nabyła Pani spadek po swoim ojcu w marcu 2011 r. (z chwilą śmierci spadkodawcy) – a w szczególności odziedziczyła Pani po nim niewykorzystane przez niego, a należne mu roszczenie (zachowek) – to z datą kiedy stosownym dokumentem zostało potwierdzone, że dziedziczy Pani po ojcu, powstał obowiązek podatkowy w stosunku co do tego roszczenia. Z treści wniosku wynika, że nabycie przez Panią spadku po ojcu zostało potwierdzone aktem poświadczenia dziedziczenia. W myśl art. 95j ustawy z 4 lutego 1991 r. (Dz.U. z 2022 r. poz. 1799) Prawo o notariacie:
Zarejestrowany akt poświadczenia dziedziczenia ma skutki prawomocnego postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku.
Zatem z datą zarejestrowania tego poświadczenia powstał obowiązek podatkowy z tytułu nabycia przez Panią w drodze spadku prawa majątkowego w postaci roszczenia o zachowek. Obowiązek ten dotyczy tylko tego prawa. Bez znaczenia pozostaje fakt, kiedy zostało zrealizowane to roszczenie lub wiedza pozwalająca na precyzyjne określenie wartości odziedziczonego majątku. Późniejsza realizacja tego prawa, a więc faktyczne otrzymanie kwot z tego tytułu (z tytułu realizacji odziedziczonego roszczenia o zachowek) jest bez znaczenia.
Dodatkowe informacje
Informacja o zakresie rozstrzygnięcia
Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Panią i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.
Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji
- Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2021 r. poz. 1540 ze zm.). Aby interpretacja mogła pełnić funkcję ochronną: Pani sytuacja musi być zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego i musi się Pani zastosować do interpretacji.
- Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:
Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:
1)z zastosowaniem art. 119a;
2)w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;
3)z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.
- Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:
Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.
Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację
Ma Pani prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego ... . Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. z 2022 r., poz. 329, ze zm.; dalej jako „PPSA”).
Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):
·w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo
·w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).
Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).
Podstawa prawna dla wydania interpretacji
Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy Ordynacja podatkowa.