Interpretacja indywidualna z dnia 23 marca 2023 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0111-KDIB2-2.4015.174.2022.1.MZ
Temat interpretacji
Skutki podatkowe nabycia przez zasiedzenie udziału w prawie własności nieruchomości.
Interpretacja indywidualna
– stanowisko nieprawidłowe
Szanowna Pani,
stwierdzam, że Pani stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego jest nieprawidłowe.
Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej
29 grudnia 2022 r. wpłynął Pani wniosek z 29 grudnia 2022 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy podatku od spadków i darowizn w zakresie skutków podatkowych nabycia przez zasiedzenie udziału w prawie własności nieruchomości.
Treść wniosku jest następująca:
Opis stanu faktycznego
W związku z postanowieniem Sądu Rejonowego w (…) z 27 października 2022 r., w sprawie o zasiedzenie udziału do ½ części w prawie własności nieruchomości położonej w (…), oznaczonej numerem geodezyjnym (…) o powierzchni 0,18 ha, zabudowanej budynkiem mieszkalnym, dla której Sąd Rejonowy w (…) prowadzi księgę wieczystą nr (…) oraz koniecznością złożenia deklaracji SD-3 informuje Pani, że ww. postępowanie musiało zostać przeprowadzone ze względu na zaniechanie przez Skarb Państwa zmian właścicielskich przy zakładaniu księgi wieczystej (…). Na wniosek Prezydium Powiatowej Rady Narodowej Wydziału Rolnictwa i Leśnictwa w (…) z 19 lipca 1967 r. Nr (…) dla nieruchomości została założona przez Państwowe Biuro Notarialne w (…) księga wieczysta Nr (…) dla nieruchomości rolnej zabudowanej o powierzchni 0,36 ha, w której w dziale II jako właściciele zostali wpisani: E. W., syn J. i K. w udziale do ½ części i Skarb Państwa w udziale do ½ części. Działka oznaczona była nr (…). Prezydium Powiatowej Rady Narodowej Wydział Rolnictwa i Leśnictwa w (…), po uzyskaniu pozytywnej opinii Wydziału Budownictwa, Urbanistyki i Architektury w (…) w sprawie sprzedaży ½ działki nr (…) i ½ znajdującego się na niej budynku, 27 września 1974 r. dokonało podziału działki nr (…) o powierzchni 0,36 ha na działkę nr (…) o powierzchni 0,18 ha, która została przeznaczona do sprzedaży i działkę nr (…), która pozostała własnością E. W., co niestety nie znalazło odzwierciedlenia w zapisach urządzonej dla tej działki księgi wieczystej, gdzie do dnia dzisiejszego jako współwłaściciel w udziale ½ widnieje Skarb Państwa. Na podkreślenie zasługuje fakt, że z wypisu z rejestru gruntów wynika, że działka o numerze ewidencyjnym (…) stanowi współwłasność E. W. i Pani w udziale po ½. Nie ulega zatem wątpliwości, że Skarb Państwa zaniechał dokonania zmian właścicielskich przy zakładaniu księgi wieczystej nr (…), które spowodowały że w Dziale II owej księgi wpisany został Skarb Państwa jako współwłaściciel w udziale ½. Działkę nr (…) o powierzchni 0,18 ha odłączono z księgi wieczystej i urządzono dla niej nową księgę wieczystą. Działkę tę Skarb Państwa sprzedał. Aktem notarialnym z 2 marca 1988 r. za Rep. (…) E. W. i M. W. umową przekazania gospodarstwa rolnego przekazali między innymi udział do ½ części w działce zabudowanej domem mieszkalnym na rzecz Pani.
Jako przepis będący przedmiotem interpretacji wskazała Pani art. 4 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku od spadków i darowizn.
Pytanie
Czy w przedstawionej sprawie nabycia przez zasiedzenie udziału do ½ części w prawie własności nieruchomości położonej w (…), przysługuje zwolnienie z podatku w związku z nabyciem wydzielonej części nieruchomości w drodze zasiedzenia przez osobę będącą współwłaścicielem ułamkowej części nieruchomości?
Pani stanowisko w sprawie
Pani zdaniem, w sprawie nabycia przez zasiedzenie udziału do ½ części w prawie własności nieruchomości położonej w (…), przysługuje Pani zwolnienie z podatku w związku z nabyciem wydzielonej części nieruchomości w drodze zasiedzenia przez osobę będącą współwłaścicielem ułamkowej części nieruchomości, ponieważ w ½ była już Pani współwłaścicielem.
Ocena stanowiska
Stanowisko, które przedstawiła Pani we wniosku jest nieprawidłowe.
Uzasadnienie interpretacji indywidualnej
Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 1043 ze zm.):
Podatkowi od spadków i darowizn, zwanemu dalej "podatkiem" podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej tytułem zasiedzenia.
Kwestia zasiedzenia uregulowana została w przepisach art. 172-177 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 1360 ze zm.).
W myśl art. 172 § 1 i § 2 Kodeksu cywilnego:
§ 1. Posiadacz nieruchomości niebędący jej właścicielem nabywa własność, jeżeli posiada nieruchomość nieprzerwanie od lat dwudziestu jako posiadacz samoistny, chyba że uzyskał posiadanie w złej wierze (zasiedzenie).
§ 2. Po upływie lat trzydziestu posiadacz nieruchomości nabywa jej własność, choćby uzyskał posiadanie w złej wierze.
Zasiedzenie jest tzw. instytucją dawności, służącą korygowaniu rzeczywistego stanu posiadania ze stanem prawnym. Prowadzi ono do nabycia przez posiadacza własności na skutek długotrwałego posiadania przez niego rzeczy, czemu towarzyszy utrata własności przez dotychczasowego właściciela, który w przeszłości utracił posiadanie rzeczy. Poprzez zasiedzenie można nabyć własność rzeczy ruchomych i nieruchomych, udziału we współwłasności, prawa użytkowania wieczystego, służebność gruntową. Zasiedzenie jest instytucją prowadzącą do nabycia prawa na skutek upływu czasu. Umożliwia ono, sankcjonując stan faktyczny, usunięcie długotrwałej niezgodności między stanem prawnym a stanem posiadania. Na skutek zasiedzenia, które następuje ex lege, dotychczasowy uprawniony traci swoje prawo, a nabywca uzyskuje je niezależnie od niego; jest więc ono pierwotnym sposobem nabycia prawa podmiotowego. Podłożem instytucji zasiedzenia jest taki stan faktyczny, który w swej istocie nie opiera się całkowicie na prawie własności. Jego istotnym elementem musi bowiem być posiadanie określane mianem „posiadania samoistnego”, polegające na faktycznym władaniu rzeczą „jak właściciel” (art. 172 § 1 w zw. z art. 336 k.c.). Konieczne jest zatem wykonywanie przez posiadacza wszelkich czynności faktycznych wskazujących na samodzielny, rzeczywisty, niczym nie skrępowany stan władztwa, bez jednoczesnej legitymacji prawnej w postaci prawa własności.
Jak z powyższego wynika nabycie tytułem zasiedzenia jest tzw. nabyciem pierwotnym dokonywanym przez posiadacza nieruchomości nie będącego jej właścicielem i jest stwierdzane przez Sąd w sytuacji gdy rzeczywisty stan posiadania jest inny niż stan prawny nieruchomości.
Stosownie do treści art. 5 ustawy o podatku od spadków i darowizn:
Obowiązek podatkowy ciąży na nabywcy własności rzeczy i praw majątkowych.
Jak wynika z treści art. 6 ust. 1 pkt 6 ww. ustawy:
Obowiązek podatkowy powstaje, przy nabyciu w drodze zasiedzenia – z chwilą uprawomocnienia się postanowienia sądu stwierdzającego zasiedzenie.
Zgodnie z art. 7 ust. 1 ww. ustawy:
Podstawę opodatkowania stanowi wartość nabytych rzeczy i praw majątkowych po potrąceniu długów i ciężarów (czysta wartość), ustalona według stanu rzeczy i praw majątkowych w dniu nabycia i cen rynkowych z dnia powstania obowiązku podatkowego. Jeżeli przed dokonaniem wymiaru podatku nastąpi ubytek rzeczy spowodowany siłą wyższą, do ustalenia wartości przyjmuje się stan rzeczy w dniu dokonania wymiaru, a odszkodowanie za ubytek należne z tytułu ubezpieczenia wlicza się do podstawy wymiaru.
W myśl art. 7 ust. 4-5 ww. ustawy:
4. Przy nabyciu w drodze zasiedzenia wyłącza się z podstawy opodatkowania wartość nakładów dokonanych na rzecz przez nabywcę podczas biegu zasiedzenia.
5. Jeżeli budynek stanowiący część składową gruntu będącego przedmiotem nabycia został wzniesiony przez osobę nabywającą nieruchomość przez zasiedzenie, z podstawy opodatkowania wyłącza się wartość tego budynku.
Na mocy art. 8 ust. 1 ww. ustawy:
Wartość nabytych rzeczy i praw majątkowych przyjmuje się w wysokości określonej przez nabywcę, jeżeli odpowiada ona wartości rynkowej tych rzeczy i praw, a wartość praw do wkładów oszczędnościowych - w wysokości tych wkładów.
Stosownie natomiast do art. 8 ust. 3 ww. ustawy:
Wartość rynkową rzeczy lub praw majątkowych określa się na podstawie przeciętnych cen stosowanych w obrocie rzeczami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem ich miejsca położenia, stanu i stopnia zużycia, oraz w obrocie prawami majątkowymi tego samego rodzaju, z dnia powstania obowiązku podatkowego.
Art. 15 ust. 2 ww. ustawy stanowi, że:
Nabycie własności w drodze zasiedzenia podlega opodatkowaniu w wysokości 7% podstawy opodatkowania; art. 9 ust. 1 nie ma w tym wypadku zastosowania.
Zgodnie z art. 17a ust. 1 cyt. ustawy:
Podatnicy podatku są obowiązani, z zastrzeżeniem ust. 2, złożyć, w terminie miesiąca od dnia powstania obowiązku podatkowego, właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego zeznanie podatkowe o nabyciu rzeczy lub praw majątkowych według ustalonego wzoru. Do zeznania podatkowego dołącza się dokumenty mające wpływ na określenie podstawy opodatkowania.
Zeznanie o nabyciu rzeczy lub praw majątkowych składa się na formularzu SD-3 zgodnie z rozporządzeniem Ministra Finansów z dnia 27 listopada 2015 r. w sprawie zeznania podatkowego składanego przez podatników podatku od spadków i darowizn (Dz. U. z 2015 r. poz. 2068).
Jednakże zgodnie z art. 4 ust. 1 pkt 8 ww. ustawy:
Zwalnia się od podatku nabycie własności fizycznie wydzielonych części nieruchomości w drodze zasiedzenia przez osoby będące współwłaścicielami ułamkowych części nieruchomości - do wysokości udziału we współwłasności.
Celem powyższego zwolnienia jest uniknięcie podwójnego opodatkowania nabycia tej samej części nieruchomości, pierwszy raz jako ułamkowej części nieruchomości będącej przedmiotem współwłasności, a następnie będącej przedmiotem zasiedzenia wydzielonej fizycznie części nieruchomości odpowiadającej wysokości tego udziału we współwłasności.
Wskazać jednak należy, że interpretacja przepisu art. 4 ust. 1 pkt 8 przytoczonej ustawy winna być dokonana w sposób ścisły. Taki sposób wykładni norm podatkowych determinuje funkcjonowanie ulg i zwolnień w polskim systemie podatkowym na zasadzie wyjątku od zasady powszechności opodatkowania (określonej w art. 84 Konstytucji RP) oraz przywileju, z którego podatnik ma prawo, a nie obowiązek korzystania; muszą one być zatem interpretowane bez dokonywania wykładni rozszerzającej, a także zawężającej danego przepisu prawa podatkowego. Nadto przy wszelkiej interpretacji przepisów prawa podatkowego i próbach odczytania zawartych w nich norm prawnych należy posługiwać się przede wszystkim wykładnią językową.
Z sytuacji przedstawionej we wniosku wynika, że w dniu 27 października 2022 r. zostało wydane dla Pani postanowienie Sądu w sprawie nabycia przez zasiedzenie udziału do ½ części w prawie własności nieruchomości oznaczonej numerem geodezyjnym (…) o powierzchni 0,18 ha, zabudowanej budynkiem mieszkalnym. Ww. postępowanie sądowe zostało przeprowadzone ze względu na zaniechanie przez Skarb Państwa zmian właścicielskich przy zakładaniu księgi wieczystej. Na wniosek Prezydium Powiatowej Rady Narodowej Wydziału Rolnictwa i Leśnictwa z 19 lipca 1967 r. dla nieruchomości została założona przez Państwowe Biuro Notarialne księga wieczysta dla nieruchomości rolnej zabudowanej o powierzchni 0,36 ha, w której w dziale II jako właściciele zostali wpisani: E. W., syn J. i K. w udziale do ½ części i Skarb Państwa w udziale do ½ części. Działka oznaczona była nr 90. Prezydium Powiatowej Rady Narodowej Wydział Rolnictwa i Leśnictwa, po uzyskaniu pozytywnej opinii Wydziału Budownictwa, Urbanistyki i Architektury Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w sprawie sprzedaży ½ działki nr (…) i ½ znajdującego się na niej budynku, 27 września 1974 r. dokonało podziału działki nr (…) o powierzchni 0,36 ha na działkę nr (…) o powierzchni 0,18 ha, która została przeznaczona do sprzedaży i działkę nr (…), która pozostała własnością E. W., co nie znalazło odzwierciedlenia w zapisach urządzonej dla tej działki księgi wieczystej, gdzie do dnia dzisiejszego jako współwłaściciel w udziale ½ widnieje Skarb Państwa. Z wypisu z rejestru gruntów wynika, że działka o numerze ewidencyjnym (…) stanowi współwłasność E. W. i Pani w udziale po ½. Działkę nr (…) o powierzchni 0,18 ha odłączono z księgi wieczystej i urządzono dla niej nową księgę wieczystą. Działkę tę Skarb Państwa sprzedał. Aktem notarialnym z 2 marca 1988 r. E. W. i M. W. umową przekazania gospodarstwa rolnego przekazali między innymi udział do ½ części w działce nr (…) na rzecz Pani. Pani wątpliwości budzi fakt, czy w przedstawionej sprawie nabycia przez zasiedzenie udziału do ½ części w prawie własności nieruchomości, przysługuje zwolnienie z podatku od spadków i darowizn w związku z nabyciem wydzielonej części nieruchomości w drodze zasiedzenia przez osobę będącą współwłaścicielem ułamkowej części nieruchomości.
Wobec powyższego stwierdzić należy, że nabycie przez Panią tytułem zasiedzenia udziału do ½ części w prawie własności nieruchomości nr (…) oznacza określone skutki w podatku od spadków i darowizn. Nabycie własności udziału w nieruchomości tytułem zasiedzenia podlega opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn (art. 1 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku od spadków i darowizn). Wysokość podatku ustala się w wysokości 7% podstawy opodatkowania (art. 15 ust. 2 ustawy). Podstawę opodatkowania ustala się zgodnie z powołanymi wyżej przepisami art. 7 i art. 8 ustawy. Wartość udziału w nieruchomości nabytego w drodze zasiedzenia należy ustalić według stanu tej nieruchomości z dnia nabycia w drodze zasiedzenia, który to dzień wynika z orzeczenia Sądu w sprawie stwierdzenia zasiedzenia (jest w tym orzeczeniu określony). Natomiast ceny rynkowe należy przyjąć z dnia powstania obowiązku podatkowego, czyli w przypadku zasiedzenia z dnia uprawomocnienia się postanowienia stwierdzającego zasiedzenie.
Zwolnienie podatkowe przewidziane w art. 4 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku od spadków i darowizn w ogóle nie będzie miało zastosowania w analizowanej sprawie. Z treści tego przepisu wynika bowiem, że zwolnienie ma zastosowanie do nabycia przez zasiedzenie własności fizycznie wydzielonych części nieruchomości przez współwłaścicieli. W rozpatrywanej sprawie nie nabyła Pani w drodze zasiedzenia fizycznie wydzielonej części nieruchomości rozumianej jako nowy przedmiot własności (samoistna, odrębna rzecz, wydzielona z większej rzeczy macierzystej) a jedynie udział w niej. To oznacza, że opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn, w analizowanej sprawie podlega ta część nieruchomości (udział w nieruchomości), którą nabyła Pani tytułem zasiedzenia zgodnie z postanowieniem Sądu, a więc ½.
Wobec powyższego, Pani stanowisko, zgodnie z którym przysługuje Pani zwolnienie z podatku w związku z nabyciem wydzielonej części nieruchomości w drodze zasiedzenia, należało uznać za nieprawidłowe.
Dodatkowe informacje
Informacja o zakresie rozstrzygnięcia
Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Pani przedstawiła i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia.
Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji
Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Pani sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego i zastosuje się Pani do interpretacji.
Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:
Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:
1)z zastosowaniem art. 119a;
2)w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;
3)z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.
Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:
Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.
Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację
Ma Pani prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w (…). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 259; dalej jako „PPSA”).
Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):
- w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo
- w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).
Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).
Podstawa prawna dla wydania interpretacji
Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.).