Interpretacja indywidualna

– stanowisko w części prawidłowe i w części nieprawidłowe

Szanowna Pani,

stwierdzam, że Pani stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku dochodowym od osób fizycznych jest:

•nieprawidłowe w zakresie możliwości skorzystania z zaniechania poboru podatku w odniesieniu do umorzenia kredytu w części, w jakiej został on zaciągnięty na refinansowanie poniesionych wydatków oraz opłaty okołokredytowe z tytułu ubezpieczeń,

•prawidłowe w pozostałym zakresie.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

10 lipca 2025 r. wpłynął Pani wniosek z 4 lipca 2025 r. o wydanie interpretacji indywidualnej. Uzupełniła go Pani pismem z 22 sierpnia 2025 r. (wpływ 28 sierpnia 2025 r.) – w odpowiedzi na wezwanie. Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

Wnioskodawca zawarł z X S.A. z siedzibą we A. (którego następcą prawnym jest Y S.A. z siedzibą w B., dalej również „Bank”) 12 kwietnia 2005 r. Umowę (...) o kredyt hipoteczny (dalej „Umowa”). Przedmiotem Umowy było udzielenie kredytu na kwotę 162.775,96 PLN, która w momencie sporządzania Umowy kredytu została przez Bank przeliczona na równowartość 61.680,92 CHF przy zastosowaniu wyznaczonego przez Bank kursu kupna CHF w dniu wypłaty kredytu. Kredyt ten, denominowany w walucie obcej (CHF), został zaciągnięty celem sfinansowania nabycia lokalu mieszkalnego przy ul. C. 11/1 w B., jak również refinansowania nakładów poniesionych tytułem wkładu własnego oraz sfinansowania opłat okołokredytowych.

Nieruchomość była wykorzystywana przez Wnioskodawcę w celu zaspokojenia własnych potrzeb mieszkaniowych, co więcej Wnioskodawca dalej mieszka w kredytowanej nieruchomości. Cel ten nie miał żadnego związku z działalnością gospodarczą czy zawodową Wnioskodawcy.

Wnioskodawca nie zaciągał innego kredytu na finansowanie nabytej nieruchomości przy ul. C. 11/1 w B., ani kredyt udzielony na podstawie Umowy nie służył finansowaniu żadnej innej nieruchomości.

W związku z zakwestionowaniem przez Wnioskodawcę ważności Umowy wniósł on pozew do Sądu Okręgowego (...). Wyrokiem z (...) 2024 r. Sąd Okręgowy (...), Sygn. akt (...) ustalił, że Umowa jest nieważna oraz zasądził od Banku na rzecz Wnioskodawcy 188.092,35 PLN wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od 1 marca 2022 roku do dnia zapłaty. Od tego wyroku Bank wniósł apelację, sprawa toczyła się przed Sądem Apelacyjnym w B. pod sygnaturą (...).

Do dnia zawarcia ugody Wnioskodawca zapłacił z tytułu wykonywania umowy kwotę 241.667,53 PLN, to jest kwotę o 78.891,57 PLN większą niż kwota udostępnionego kapitału (162.775,96 PLN). W związku z negocjacjami dotyczącymi wzajemnych rozliczeń Wnioskodawca zawarł 18 czerwca 2025 r. z Bankiem ugodę (dalej „Ugoda”), która ureguluje kwestię wzajemnych wierzytelności wynikających z Umowy. Porozumienie to przewiduje, że:

•Wnioskodawca zobowiązuje się do wycofania powództwa w sprawie toczącej się przed Sądem Apelacyjnym w B.

•zgodnym zamiarem Stron jest również zaniechanie dochodzenia w przyszłości roszczeń w zakresie związanym z postanowieniami dotyczącymi zawarcia i wykonywania Umowy w walucie obcej w brzmieniu sprzed zawarcia Ugody,

•zamiarem Banku i Kredytobiorcy jest polubowne rozstrzygnięcie sporu dotyczącego ważności Umowy lub niedozwolonego charakteru jej postanowień, a tym samym uchylenie niepewności co do roszczeń wynikających z Umowy poprzez przyjęte w Ugodzie rozwiązania, jak również zakończenie sporu sądowego, o którym mowa wyżej,

•Kredytobiorca i Bank oświadczają, że kwota kredytu pozostała do spłaty wynosi 27.390,26 CHF, zadłużenie to w przeliczeniu na złotówki po średnim kursie NBP wynosi 124.877,67 PLN,

•celem dokonania wzajemnych rozliczeń Stron:

a)Bank zwalnia Kredytobiorcę z długu i umarza zadłużenie Kredytobiorcy z tytułu Umowy w wysokości wskazanej powyżej (124.877,67 PLN);

b)Bank zobowiązuje się zapłacić na rzecz Kredytobiorcy kwotę 77.000 zł;

c)Bank zobowiązuje się zapłacić na rzecz Kredytobiorcy kwotę 18.100 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego;

d)Bank zobowiązuje się zapłacić na rzecz Kredytobiorcy kwotę 500 zł tytułem zwrotu połowy opłaty od pozwu.

Po wypłacie wyżej wskazanych kwot Wnioskodawczyni cofnęła swoje powództwo, co zakończyło postępowanie przed Sądem Apelacyjnym w B.

W Ugodzie nie zostało wskazane, aby zawarta Umowa była nieważna.

Ugoda zawarta między Wnioskodawcą a Bankiem przewiduje, że Bank umorzy zadłużenie Wnioskodawcy wynikające z kredytu w kwocie 124.877,67 PLN oraz dodatkowo wypłaci mu kwotę 95.600 PLN. W ocenie Wnioskodawcy kwota 77.000 PLN wypłacona przez Bank w ramach zawartej Ugody stanowi zwrot części nadpłaconych przez Wnioskodawcę rat kredytowych wynikających z Umowy, której ta Ugoda dotyczy.

Uzupełnienie wniosku

Na podstawie Umowy kredytu hipotecznego indeksowanego do CHF nr (...), zawartej 12 kwietnia 2005 r. pomiędzy Bankiem a Wnioskodawcą, Bank udzielił kredytu w kwocie 162.775,96 PLN. Zgodnie z § 3 Umowy Bank, przy wypłacie pierwszej transzy, potrącił na swoją rzecz następujące kwoty:

1)2.441,64 PLN – tytułem prowizji przygotowawczej,

2)716,21 PLN – tytułem opłaty za ubezpieczenie kredytu w Z S.A.,

3)618,11 PLN – tytułem opłaty za ubezpieczenie wkładu własnego w Z S.A.

Kredyt został zaciągnięty w celu sfinansowania nabycia lokalu mieszkalnego położonego w B., przy ul. C. 11 m. 1. Opłaty określone we wniosku jako „okołokredytowe” zostały przez Bank narzucone jako warunek zawarcia Umowy i wypłaty kredytu. Wnioskodawczyni nie miała możliwości ich indywidualnego negocjowania ani rezygnacji. Dodatkowo wskazane opłaty zostały pobrane z udostępnionych środków, pomniejszając kwotę faktycznie postawioną do dyspozycji Wnioskodawczyni.

Zgodnie z Ugodą umorzeniem objęto wyłącznie kapitał kredytu w kwocie 27.390,26 CHF, co po przeliczeniu według średniego kursu NBP odpowiada 124.877,67 PLN. Umorzenie nie dotyczy żadnych innych składników zadłużenia, w szczególności:

-odsetek od kredytu,

-prowizji i innych opłat bankowych,

-kosztów usług dodatkowych związanych z kredytem.

Powyższe wynika wprost z treści zawartej Ugody.

Wnioskodawczyni nigdy nie korzystała z zaniechania poboru podatku na podstawie rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe. Ponadto Wnioskodawczyni nie posiada innych kredytów hipotecznych. Przedmiotowa nieruchomość nie była finansowana żadnym innym kredytem niż wskazany we wniosku.

Zgodnie z treścią Ugody Bank zobowiązał się wypłacić na rzecz Wnioskodawczyni kwotę 77.000 PLN. Sama Ugoda nie wskazuje podstawy (tytułu prawnego) tej wypłaty. Jednak:

1.w toku negocjacji Bank sygnalizował, że świadczenie będzie stanowiło częściowy zwrot nadpłaty wynikłej ze spłaty rat kapitałowo-odsetkowych ponad kwotę wykorzystanego kapitału. Jak wskazano w opisie stanu faktycznego, łączna nadpłata przekracza 77.000 PLN i wynosi 78.891,57 PLN.

2.charakter Ugody, jak również stanowiska organów w analogicznych sprawach, przemawiają za takim zakwalifikowaniem wypłaty. Przykładowo, w interpretacji indywidualnej Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 3 marca 2025 r., sygn. 0114-KDIP3-2.4011.1017.2024.2.BM, świadczenia wypłacane na mocy ugody powiązano ze zwrotem nadpłaconych ponad kapitał rat kapitałowo-odsetkowych pomimo braku bezpośredniego wskazania tytułu wypłaty w analogicznej ugodzie.

W konsekwencji, mimo braku jednoznacznego wskazania w Ugodzie tytułu wypłaty, Wnioskodawczyni stoi na stanowisku, że kwota 77.000 PLN stanowi częściowy zwrot nadpłaty rat kapitałowo-odsetkowych ponad wartość wypłaconego kapitału. Nadmienić należy, że Wnioskodawczyni dokonywała spłat rat kredytowych w walucie PLN, wobec czego nie doszło do przewalutowania kwot z CHF na PLN, a zwrot jest wypłatą nadpłaty bezpośrednio w PLN.

Pytanie

Czy w związku z zawarciem Ugody pomiędzy Wnioskodawcą a Y. S.A., na mocy której Bank umorzył Wnioskodawcy część zadłużenia z tytułu kredytu hipotecznego w kwocie 124.877,67 PLN oraz wypłacił Wnioskodawcy kwotę 77.000 PLN, po stronie Wnioskodawcy powstaje przychód podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych?

Pani stanowisko w sprawie

Zdaniem Wnioskodawcy kwota umorzonego długu w wysokości 124.877,67 PLN, wynikająca z zawartej z Bankiem Ugody, nie będzie podlegać opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Wynika to z zastosowania § 1 ust. 1 pkt 1 Rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe (t.j. z dnia 23 stycznia 2024 r., Dz.U. z 2024 r., poz. 102).

Natomiast środki pieniężne wypłacone Wnioskodawcy na mocy Ugody nie stanowią przychodu podatkowego w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, a tym samym pozostają neutralne podatkowo.

Skutki podatkowe w zakresie kwot umorzonych

Zgodnie z § 1 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 102 ze zm., dalej również „Rozporządzenie”), zarządza się zaniechanie poboru podatku dochodowego od osób fizycznych od kwot umorzonych osobie fizycznej wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego, w przypadku, gdy:

a)kredyt mieszkaniowy został zaciągnięty na realizację jednej inwestycji mieszkaniowej, a w przypadku więcej niż jednego kredytu mieszkaniowego - gdy kredyty mieszkaniowe zostały zaciągnięte na realizację wyłącznie jednej inwestycji mieszkaniowej, oraz

b)osoba fizyczna będąca stroną umowy kredytu mieszkaniowego nie korzystała z zaniechania poboru podatku od kwot umorzonych wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego zaciągniętego na realizację innej niż określona w lit. a inwestycji mieszkaniowej;

Powyższe zaniechanie poboru podatku znajdzie zastosowanie do umorzonych osobom fizycznym kwot wierzytelności z tytułu kredytów zaciągniętych na cele mieszkaniowe i zabezpieczonych hipotecznie, udzielonych przed dniem 15 stycznia 2015 r. przez podmioty uprawnione do udzielania kredytów na podstawie odrębnych ustaw, w przypadku, gdy osoba fizyczna będąca stroną umowy kredytu mieszkaniowego nie korzystała z zaniechania poboru podatku od kwot umorzonych wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego zaciągniętego na realizację innej niż określona w lit. a) inwestycji mieszkaniowej (§ 1 ust. 1 pkt 1 lit. b) ww. rozporządzenia.

Wnioskodawca stoi na stanowisku, że spełnia wszystkie warunki uprawniające do zastosowania zaniechania poboru podatku dochodowego, o którym mowa w § 1 ust. 1 Rozporządzenia Ministra Finansów:

•przedmiotem zawartej Ugody jest umowa kredytu hipotecznego podpisana 12 kwietnia 2005 r. pomiędzy Wnioskodawcą a X S.A. z siedzibą we A., którego następcą prawnym jest obecnie Y S.A. z siedzibą w B.;

•celem zaciągniętego kredytu było wyłącznie nabycie lokalu mieszkalnego położonego przy ul. C. 11/1 w B., w którym Wnioskodawca nieprzerwanie zamieszkuje. Zakup tej nieruchomości nie był związany z żadną działalnością gospodarczą ani zawodową – służył wyłącznie zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych Wnioskodawcy oraz jego rodziny. W konsekwencji należy przyjąć, że kredyt został przeznaczony na realizację jednej inwestycji mieszkaniowej;

•Wnioskodawca nie korzystał wcześniej z mechanizmu zaniechania poboru podatku dochodowego w odniesieniu do jakiejkolwiek innej umorzonej wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego – nie posiadał bowiem innych kredytów hipotecznych.

Mając powyższe na uwadze Wnioskodawca wskazuje, że jego zdaniem nie istnieją przeszkody do zastosowania zaniechania poboru podatku dochodowego, o którym mowa w § 1 ust. 1 ww. Rozporządzenia.

Skutki podatkowe w zakresie kwot wypłaconych

Zgodnie z przepisami ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, opodatkowaniu podlega jedynie taki przychód, który prowadzi do realnego przysporzenia majątkowego podatnika. W przypadku zwrotu kapitału, który uprzednio został wpłacony przez Wnioskodawcę na mocy umowy kredytowej, nie możemy mówić o uzyskaniu nowego dochodu. Środki te mają charakter zwrotu wpłat dokonanych wcześniej, co wyklucza je z kategorii przychodu podlegającego opodatkowaniu.

Zgodnie z przepisem art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2025 r. poz. 163): Opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Z przepisu tego wynika, że opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlega - co do zasady - każdy dochód osiągnięty przez osobę fizyczną. Zgodnie natomiast z definicją dochodu jest nim nadwyżka przychodów nad kosztami ich uzyskania.

Pojęciem pierwotnym dla dochodu jest więc pojęcie przychodu. Ten z kolei jest definiowany przez ustawodawcę w art. 11 ust. 1 ustawy: Przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9, 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, pkt 11, art. 19, art. 25b, art. 30ca, art. 30da i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Za przychody należy zatem uznać otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Dla celów podatkowych przyjmuje się, że nieodpłatne świadczenie obejmuje każde działanie lub zaniechanie na rzecz innej osoby oraz wszystkie zdarzenia prawne i zdarzenia gospodarcze w działalności podmiotów, których skutkiem jest przysporzenie majątku innej osoby, mające konkretny wymiar finansowy.

Z definicji przychodu można wywieść, że za przychody podatkowe mogą być uznane tylko takie świadczenia, które są określonym przyrostem majątkowym (zarówno zwiększającym aktywa, jak i zmniejszającym pasywa) – mają definitywny, a nie zwrotny charakter.

Natomiast instytucja kredytu uregulowana została przepisami ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe. Zgodnie z treścią art. 69 ust. 1 ww. ustawy, przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu.

Podkreślić należy, że otrzymanie kredytu i jego spłata na warunkach przewidzianych w umowie kredytowej są obojętne podatkowo.

O uzyskaniu przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym do osób fizycznych można więc mówić w każdej sytuacji, gdy podatnik, czy to na skutek otrzymania określonych wartości majątkowych (środków pieniężnych, świadczeń w naturze czy też innych nieodpłatnych świadczeń), czy też, gdy na skutek określonego zdarzenia powodującego zmniejszenie jego zobowiązań wobec innych podmiotów, uzyskuje określone przysporzenie majątkowe.

Mając na względzie powyższe należy wskazać, że kwoty wypłacone Wnioskodawcy przez Bank na podstawie zawartej Ugody stanowią wyłącznie zwrot środków pieniężnych uprzednio wpłaconych przez Wnioskodawcę w wykonaniu zawartej umowy kredytu hipotecznego. Nie są to środki uzyskane od Banku tytułem nowego świadczenia, lecz zwrot nadpłat, które powstały w wyniku niekorzystnych dla Wnioskodawcy warunków wykonania umowy kredytowej w jej pierwotnym brzmieniu (w szczególności związanych z indeksacją świadczeń do waluty obcej).

Kwoty te nie powodują zwiększenia majątku Wnioskodawcy — nie dochodzi bowiem do definitywnego, bezzwrotnego przysporzenia, które mogłoby być uznane za przychód w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Brakuje bowiem istotnej cechy przychodu, jaką jest realny przyrost majątkowy po stronie podatnika.

Wypłata ta stanowi ekwiwalent poniesionych wcześniej kosztów własnych Wnioskodawcy – środków, które zostały przez niego wpłacone do Banku w związku ze spłatą rat kredytowych. Skoro zatem wypłacona przez Bank kwota mieści się w łącznej sumie uprzednich świadczeń spełnionych przez Wnioskodawcę (a więc nie przewyższa otrzymanego od Banku kapitału kredytu), jej otrzymanie nie skutkuje uzyskaniem jakiejkolwiek dodatkowej korzyści ekonomicznej.

W konsekwencji należy uznać, że otrzymana przez Wnioskodawcę kwota nie stanowi przychodu w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o PIT, nie podlega klasyfikacji do źródła przychodów wskazanego w art. 10 ust. 1 pkt 9 tej ustawy („inne źródła”), a tym samym nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Wypłata ta jest neutralna podatkowo.

Interpretacja organów podatkowych i orzecznictwo

W interpretacji indywidualnej z 6 marca 2024 r. (0112-KDIL2-1.4011.37.2024.2.MKA), Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej wskazał, że zwrot środków pieniężnych wynikający z zawartej ugody, które wcześniej zostały przekazane na spłatę części rat kredytu hipotecznego, nie stanowi przyrostu majątku. Wynika to z faktu, że zwrot jest ekwiwalentem poniesionych wcześniej wydatków. W związku z tym wypłata tego zwrotu jest neutralna podatkowo na gruncie PIT. Tożsame stanowisko organ zajął przykładowo również w piśmie z 18 kwietnia 2025 r. (0115-KDIT1.4011.104.2025.2.DB). Ponadto w interpretacji indywidualnej z 8 sierpnia 2024 r. (0112-KDIL2-1.4011.570.2024.3.DJ), Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej potwierdził, że kwota wypłacana w związku z ugodą zawieraną z bankiem jest neutralna podatkowo, ponieważ stanowi zwrot środków pieniężnych wpłaconych na rzecz banku na poczet kapitału oraz odsetek, spłacając raty kapitału. Organ podkreśla, że otrzymanie środków będących ekwiwalentem wydatków wcześniej poniesionych z własnych środków nie powoduje przyrostu w majątku i tym samym nie stanowi przychodu podlegającego opodatkowaniem PIT.

Podobnie w interpretacji indywidualnej z 26 lutego 2025 r. (0112-KDIL2-1.4011.64.2025.1.MKA) Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej uznał, że wypłata tzw. „kwoty dodatkowej” przez bank w ramach zawartej ugody, bez względu na podstawę jej otrzymania, która nie przekracza łącznej kwoty uprzednio wpłaconej przez kredytobiorcę na poczet spłaty kredytu mieszkaniowego, nie stanowi przysporzenia majątkowego. Organ wskazał, że skoro wypłacona kwota mieści się w nadpłaconych przez podatnika środkach ponad kwotę uzyskanego kapitału, jej otrzymanie nie prowadzi do powstania dochodu w rozumieniu ustawy o PIT. W konsekwencji wypłata ta nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych i jest neutralna podatkowo.

Mając na względzie powyższe, należy uznać stanowisko Wnioskodawcy za prawidłowe.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawiła Pani we wniosku jest w części prawidłowe i w części nieprawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z treścią art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 163 ze zm.):

Opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Stosownie do art. 9 ust. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Dochodem ze źródła przychodów, jeżeli przepisy art. 23o, art. 23u, art. 24-24b, art. 24c, art. 24e, art. 30ca, art. 30da oraz art. 30f nie stanowią inaczej, jest nadwyżka sumy przychodów z tego źródła nad kosztami ich uzyskania osiągnięta w roku podatkowym. Jeżeli koszty uzyskania przekraczają sumę przychodów, różnica jest stratą ze źródła przychodów.

Jak stanowi art. 11 ust. 1 ww. ustawy:

Przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9, 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, pkt 11, art. 19, art. 25b, art. 30ca, art. 30da i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlega – co do zasady – każdy dochód osiągnięty przez osobę fizyczną. Zgodnie z definicją dochodu jest nim nadwyżka przychodów ze źródła nad kosztami jego uzyskania. Pojęciem pierwotnym dla dochodu jest więc pojęcie przychodu. Ten z kolei definiowany jest przez ustawodawcę, w art. 11 ust. 1 ww. ustawy, jako otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Za przychody podatkowe mogą być uznane tylko takie świadczenia, które są określonym przyrostem majątkowym (zarówno zwiększającym aktywa, jak i zmniejszającym pasywa) o charakterze definitywnym, niemające charakteru zwrotnego.

O uzyskaniu przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym do osób fizycznych można więc mówić w każdej sytuacji, gdy podatnik – czy to na skutek otrzymania określonych wartości majątkowych (środków pieniężnych, świadczeń w naturze czy też innych nieodpłatnych świadczeń), czy też na skutek określonego zdarzenia powodującego zmniejszenie jego zobowiązań wobec innych podmiotów – uzyskuje określone przysporzenie majątkowe.

Dla celów podatkowych przyjmuje się – co znajduje potwierdzenie w orzecznictwie – że pojęcie nieodpłatnego świadczenia, o którym mowa w art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ma szerszy zakres niż w prawie cywilnym. Obejmuje ono bowiem wszystkie zjawiska gospodarcze i zdarzenia prawne, których następstwem jest uzyskanie korzyści kosztem innego podmiotu, lub te wszystkie zdarzenia prawne i zdarzenia gospodarcze, których skutkiem jest nieodpłatne, to jest niezwiązane z kosztami lub inną formą ekwiwalentu, przysporzenie majątku tej osobie, mające konkretny wymiar finansowy.

Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych wyraźnie rozróżnia źródła przychodów oraz sposób opodatkowania dochodów z poszczególnych źródeł.

Stosownie do przepisów tej ustawy odrębnym źródłem przychodów są określone w art. 10 ust. 1 pkt 9 „inne źródła”.

W myśl art. 20 ust. 1 ww. ustawy:

Za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, świadczenia otrzymane z tytułu umowy o pomocy przy zbiorach, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i art. 17.

Użycie w powyższym przepisie sformułowania „w szczególności” wskazuje, że definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ustawy. O przychodzie podatkowym z innych źródeł będziemy mówić w każdym przypadku, kiedy u podatnika wystąpią realne korzyści majątkowe.

Instytucja kredytu uregulowana została przepisami ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1646 ze zm.). Zgodnie z treścią art. 69 ust. 1 tej ustawy:

Przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu.

Otrzymanie kredytu i jego spłata na warunkach przewidzianych w umowie kredytowej są obojętne podatkowo. Przychód po stronie kredytobiorcy pojawia się w przypadku, kiedy dochodzi do umorzenia kredytu, jego części lub odsetek. Wtedy bowiem kredytobiorca osiąga konkretne przysporzenie majątkowe (przychód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych). Tym samym umorzoną kwotę wierzytelności z tytułu kredytu hipotecznego należy zakwalifikować do przychodu z innych źródeł, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 w zw. z art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zgodnie z § 1 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 102 ze zm.).:

1. Zarządza się zaniechanie poboru podatku dochodowego od osób fizycznych od kwot:

1)umorzonych osobie fizycznej wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego, w przypadku gdy:

a)kredyt mieszkaniowy został zaciągnięty na realizację jednej inwestycji mieszkaniowej, a w przypadku więcej niż jednego kredytu mieszkaniowego - gdy kredyty mieszkaniowe zostały zaciągnięte na realizację wyłącznie jednej inwestycji mieszkaniowej, oraz

b)osoba fizyczna będąca stroną umowy kredytu mieszkaniowego nie korzystała z zaniechania poboru podatku od kwot umorzonych wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego zaciągniętego na realizację innej niż określona w lit. a inwestycji mieszkaniowej;

2)otrzymanych przez osobę fizyczną świadczeń z tytułu kredytu mieszkaniowego udzielonego w walucie obcej lub w złotych, lecz nominowanego lub indeksowanego do waluty obcej, w związku z powstaniem przychodu z tytułu zastosowania ujemnego oprocentowania.

2. Kwoty wierzytelności, o których mowa w ust. 1 pkt 1, obejmują:

1)kwoty kredytu mieszkaniowego (kapitału);

2)odsetki, w tym odsetki skapitalizowane, i prowizje;

3)opłaty, jeżeli ich poniesienie przez kredytobiorcę było niezbędne do zawarcia umowy kredytu mieszkaniowego, z wyjątkiem kosztów usług dodatkowych, w szczególności ubezpieczeń.

3. W przypadku gdy kredyt mieszkaniowy został zaciągnięty również na wydatki inne niż określone w art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2022 r. poz. 2647, z późn. zm.), zaniechanie, o którym mowa w ust. 1 pkt 1, obejmuje kwotę wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego w części, w jakiej kwota kredytu mieszkaniowego zaciągniętego na wydatki określone w art. 21 ust. 25 pkt 1 tej ustawy pozostaje do całkowitej kwoty zaciągniętego kredytu mieszkaniowego.

4. W przypadku gdy kredyt mieszkaniowy został zastąpiony kredytem refinansowym lub gdy na jego spłatę został zaciągnięty kredyt konsolidacyjny, zaniechanie, o którym mowa w ust. 1 pkt 1, obejmuje odpowiednio kwotę wierzytelności z tytułu kredytu refinansowego lub konsolidacyjnego w części odpowiadającej kwocie wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego.

5. Przez jedną inwestycję mieszkaniową, o której mowa w ust. 1 pkt 1 lit. a, rozumie się inwestycję, której celem jest zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych:

1)jednego gospodarstwa domowego albo

2)więcej niż jednego gospodarstwa domowego, w przypadku gdy osoby fizyczne mające zajmować wspólnie jeden budynek mieszkalny, nie mniej niż jedna osoba fizyczna z każdego takiego gospodarstwa, są osobami zaliczonymi do I grupy podatkowej w rozumieniu art. 14 ust. 3 pkt 1 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (Dz. U. z 2023 r. poz. 1774 i 1843).

6. Przez jedno gospodarstwo domowe, o którym mowa w ust. 5, rozumie się gospodarstwo prowadzone przez osobę fizyczną zajmującą jeden lokal mieszkalny albo jeden budynek mieszkalny jednorodzinny, samodzielnie lub wspólnie z innymi osobami stale z nią zamieszkującymi i gospodarującymi.

7. W przypadku gdy stroną umowy kredytu mieszkaniowego na realizację jednej inwestycji mieszkaniowej, o której mowa w ust. 1 pkt 1 lit. a, są co najmniej dwie osoby fizyczne, zaniechanie poboru podatku, o którym mowa w ust. 1 pkt 1, ma zastosowanie wyłącznie do osób, o których mowa w ust. 1 pkt 1 lit. b.

Natomiast z § 3 ust. 1 ww. rozporządzenia wynika, że:

Ilekroć w rozporządzeniu jest mowa o kredycie mieszkaniowym, należy przez to rozumieć kredyt, który został:

1)udzielony przed dniem 15 stycznia 2015 r. przez podmiot, którego działalność podlega nadzorowi państwowego organu nadzoru nad rynkiem finansowym, uprawniony do udzielania kredytów na podstawie odrębnych ustaw regulujących zasady funkcjonowania takich podmiotów, oraz

2)zabezpieczony w postaci hipoteki ustanowionej na nieruchomości lub udziale w nieruchomości lub prawie wieczystego użytkowania gruntu lub udziale w takim prawie, lub spółdzielczym własnościowym prawie do lokalu mieszkalnego lub udziale w takim prawie, lub prawie do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej lub udziale w takim prawie, oraz

3)zaciągnięty na wydatki, o których mowa w art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Z kolei § 4 ww. rozporządzenia stanowi, że:

Zaniechanie, o którym mowa w § 1 i § 2, ma zastosowanie do dochodów (przychodów) uzyskanych od dnia 1 stycznia 2022 r. do dnia 31 grudnia 2026 r.

Zgodnie z treścią ww. art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Za wydatki poniesione na cele, o których mowa w ust. 1 pkt 131, uważa się wydatki poniesione na:

a)nabycie budynku mieszkalnego, jego części lub udziału w takim budynku, lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość lub udziału w takim lokalu, a także na nabycie gruntu lub udziału w gruncie albo prawa użytkowania wieczystego gruntu lub udziału w takim prawie, związanych z tym budynkiem lub lokalem,

b)nabycie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego lub udziału w takim prawie, prawa do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej lub udziału w takim prawie,

c)nabycie gruntu pod budowę budynku mieszkalnego lub udziału w takim gruncie, prawa użytkowania wieczystego takiego gruntu lub udziału w takim prawie, w tym również z rozpoczętą budową budynku mieszkalnego, oraz nabycie innego gruntu lub udziału w gruncie, prawa użytkowania wieczystego gruntu lub udziału w takim prawie, jeżeli w okresie, o którym mowa w ust. 1 pkt 131, grunt ten zmieni przeznaczenie na grunt pod budowę budynku mieszkalnego,

d)budowę, rozbudowę, nadbudowę, przebudowę lub remont własnego budynku mieszkalnego, jego części lub własnego lokalu mieszkalnego,

e)rozbudowę, nadbudowę, przebudowę lub adaptację na cele mieszkalne własnego budynku niemieszkalnego, jego części, własnego lokalu niemieszkalnego lub własnego pomieszczenia niemieszkalnego

–położonych w państwie członkowskim Unii Europejskiej lub w innym państwie należącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego albo w Konfederacji Szwajcarskiej.

Dochody, od których zaniechano poboru podatku nie są wykazywane w zeznaniach rocznych i nie podlegają opodatkowaniu oraz zgłoszeniu do urzędu skarbowego.

Zaniechanie poboru podatku znajdzie zastosowanie do umorzonych osobom fizycznym kwot wierzytelności z tytułu kredytów zaciągniętych na cele mieszkaniowe i zabezpieczonych hipotecznie, udzielonych przed dniem 15 stycznia 2015 r. przez podmioty uprawnione do udzielania kredytów na podstawie odrębnych ustaw, w przypadku, gdy osoba fizyczna będąca stroną umowy kredytu mieszkaniowego nie korzystała z zaniechania poboru podatku od kwot umorzonych wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego zaciągniętego na realizację innej niż określona w lit. a) inwestycji mieszkaniowej (§ 1 ust. 1 pkt 1 lit. b ww. rozporządzenia). Istotne jest, żeby kredyt mieszkaniowy został przeznaczony na wydatki, o których mowa w art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Jak wynika z przedstawionego opisu zdarzenia, zaciągnęła Pani kredyt celem sfinansowania nabycia lokalu mieszkalnego przy ul. C. 11/1 w B., jak również refinansowania nakładów poniesionych tytułem wkładu własnego oraz sfinansowania opłat okołokredytowych.

Jak już wspomniano, w przypadku, gdy kredyt mieszkaniowy został zaciągnięty również na wydatki inne niż określone w art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, zaniechanie obejmuje kwotę wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego w części, w jakiej kwota kredytu mieszkaniowego zaciągniętego na wydatki określone w art. 21 ust. 25 pkt 1 tej ustawy pozostaje do całkowitej kwoty zaciągniętego kredytu mieszkaniowego.

W tym miejscu wskazać należy, że zaciągnięcie kredytu na refinansowanie jest to zdarzenie rozumiane jako operacja pieniężna polegająca na wykorzystaniu zewnętrznych funduszy pieniężnych w celu zastąpienia środków pierwotnie wydatkowanych na jakiś cel. Pojęcia kredyt refinansowy i kredyt na refinansowanie nie są tożsame. Pojęcie kredyt refinansowy implikuje konieczność wcześniejszego zaciągnięcia kredytu, aby później możliwym było zaciągnięcie kredytu refinansowego na jego spłatę. Zatem czynność refinansowania zakupu kredytem hipotecznym należy odróżnić od zaciągnięcia kredytu refinansowego.

Kredyt refinansowy przeznaczony jest na spłatę wcześniej zaciągniętego kredytu hipotecznego i jest on zabezpieczony na podstawie wartości aktualnie posiadanej nieruchomości. Natomiast zwrot „refinansowanie” oznacza operację pieniężną polegającą na uzyskaniu zewnętrznych źródeł finansowania w celu zastąpienia środków własnych, które zostały wydatkowane na jakiś cel. W rezultacie pierwotnie wydatkowane środki pieniężne mogą być niejako „ponownie” wykorzystane na dowolny cel. Środki z kredytu na refinansowanie niejako zastępują środki uprzednio wydatkowane z własnych zasobów.

Tym samym udzielony Pani kredyt, w części przeznaczonej na refinansowanie wkładu własnego, stanowił kredyt na wydatki inne niż określone w art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Ponadto z literalnego brzmienia cytowanego wcześniej § 1 ust. 2 pkt 3 rozporządzenia Ministra Finansów wynika, że kwotami wierzytelności, które mogą korzystać z zaniechania są kwoty kapitału, odsetek, prowizji i opłat niezbędnych do zawarcia kredytu mieszkaniowego, zaś „koszty usług dodatkowych, w szczególności ubezpieczeń” nie mogą z tego zaniechania skorzystać.

Zaniechanie poboru podatku nie będzie więc miało zastosowania także do tej części kwoty umorzenia wierzytelności, która odpowiada kosztom okołokredytowym z tytułu ubezpieczeń kredytu i wkładu własnego.

W konsekwencji nie będzie Pani zobowiązana do zapłaty podatku dochodowego z tytułu umorzenia przez bank wierzytelności z tytułu kredytu hipotecznego od tej części kwoty umorzenia, która odpowiada udziałowi udzielonego kredytu zaciągniętego na cele określone w art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz prowizji przygotowawczej w całkowitej kwocie zaciągniętego kredytu.

Odnosząc się do otrzymanego przez Panią zwrotu kwoty 77.000 PLN, opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlega – co do zasady – każdy dochód osiągnięty przez osobę fizyczną. Zgodnie z definicją dochodu jest nim nadwyżka przychodów ze źródła nad kosztami jego uzyskania.

Jak wynika z opisu zdarzenia Ugoda nie wskazuje podstawy (tytułu prawnego) wypłaty kwoty 77.000 zł. Jednak w toku negocjacji Bank sygnalizował, że świadczenie będzie stanowiło częściowy zwrot nadpłaty wynikłej ze spłaty rat kapitałowo-odsetkowych ponad kwotę wykorzystanego kapitału. Jak wskazano w opisie łączna nadpłata przekracza 77.000 zł i wynosi 78.891,57 zł.

Zatem częściowy zwrot spłaconych przez Panią rat kredytowych, który Pani otrzymała od banku w wyniku ugody, ma charakter zwrotu poniesionych wydatków. Mając na uwadze zwrotny charakter tych środków, zwrot ten nie będzie powodować obowiązku podatkowego w świetle przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Koszt ten w pierwszej kolejności został sfinansowany z Pani własnych środków, a następnie ma zostać zwrócony. Skoro kwota ta stanowi jedynie zwrot poniesionych wcześniej nakładów – nie jest dochodem podlegającym opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Pani przedstawiła i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia.

W odniesieniu do powołanych przez Panią interpretacji indywidualnych, zostały one wydane w indywidualnych sprawach podatników, dotyczą konkretnych stanów faktycznych i nie mają mocy prawa powszechnie obowiązującego, co oznacza, że nie mają mocy wiążącej.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

·Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2025 r. poz. 111 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Pani sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pani do interpretacji.

·Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:

1)z zastosowaniem art. 119a;

2)w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;

3)z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

·Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pani prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 935 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

·w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

·w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/wnioski albo /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej.