
Temat interpretacji
Temat interpretacji
Temat interpretacji
Temat interpretacji
Temat interpretacji
Temat interpretacji
Interpretacja indywidualna – stanowisko nieprawidłowe
Szanowna Pani,
stwierdzam, że Pani stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku dochodowym od osób fizycznych jest nieprawidłowe.
Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej
22 czerwca 2025 r. wpłynął Pani wniosek z 22 czerwca 2025 r. o wydanie interpretacji indywidualnej. Uzupełniła go Pani – na wezwania – pismem z 22 lipca 2025 r. (data wpływu 22 lipca 2025 r.) oraz pismem z 17 sierpnia 2025 r. (data wpływu 17 sierpnia 2025 r.). Treść wniosku jest następująca:
Opis stanu faktycznego
Była Pani zatrudniona na umowę o pracę na czas nieokreślony. Umowa o pracę została w dniu 2 stycznia 2023 r. rozwiązana przez pracodawcę z zachowaniem trzymiesięcznego okresu wypowiedzenia z przyczyn leżących po stronie pracownika. Podstawą prawną rozwiązania z Panią stosunku pracy był art. 30 § 1 pkt 2. Jako była pracownica wniosła Pani odwołanie od wypowiedzenia do Sądu Pracy w (...) żądając zasądzenia na Pani rzecz odszkodowana w kwocie 43.500 zł tytułem nieuzasadnionego wypowiedzenia umowy o pracę. Podstawą dochodzonego przez Panią roszczenia był art. 45 § 1 Kodeksu pracy w zw. z art. 471 zd. pierwsze Kodeksu pracy. Art. 45 § 1 Kodeksu pracy stanowi, że: „W razie ustalenia, że wypowiedzenie umowy o pracę zawartej na czas określony lub umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony jest nieuzasadnione lub narusza przepisy o wypowiadaniu umów o pracę, sąd pracy – stosownie do żądania pracownika – orzeka o bezskuteczności wypowiedzenia, a jeżeli umowa uległa już rozwiązaniu – o przywróceniu pracownika do pracy na poprzednich warunkach albo o odszkodowaniu.” Art. 471 zd. pierwsze Kodeksu pracy stanowi, że: „Odszkodowanie, o którym mowa w art. 45, przysługuje w wysokości wynagrodzenia za okres od 2 tygodni do 3 miesięcy, nie niższej jednak od wynagrodzenia za okres wypowiedzenia”. U pracodawcy była Pani zatrudniona przez okres dłuższy niż 3 lata, więc okres wypowiedzenia umowy o pracę wynosił 3 miesiące. Pracodawca zresztą zastosował prawidłowy okres wypowiedzenia. W toku postępowania sądowego pracodawca przedłożył zaświadczenie o wysokości Pani miesięcznego wynagrodzenia brutto liczonego jak ekwiwalent za urlop wypoczynkowy. Zgodnie z treścią zaświadczenia przedmiotowe wynagrodzenie wynosiło 14.500 zł. W konsekwencji, wysokość odszkodowania należnego Pani od pracodawcy zgodnie z art. 45 § 1 Kodeksu pracy w związku z art. 471 zd. pierwsze Kodeksu pracy wynosiła 43.500 zł. W trakcie postępowania prowadzonego w przedmiotowej sprawie przed Sądem Rejonowym (…), sąd skierował strony do mediacji. W wyniku prowadzonej mediacji zawarła Pani z pracodawcą ugodę przed mediatorem. Ugoda następnie została zatwierdzona przez sąd prowadzący postępowanie. Na podstawie ww. ugody strony ustaliły zgodnie, że były pracodawca ma zapłacić na Pani rzecz kwotę 35.000 zł, tytułem roszczenia dochodzonego w przedmiotowym postępowaniu, tj. odszkodowania za nieuzasadnione wypowiedzenie umowy o pracę, w terminie 21 dni od zatwierdzenia Ugody przez sąd. Zgodnie z treścią ugody sądowej strony zgodnie oświadczyły, że dokonują sprostowania świadectwa pracy, tak aby z jego treści wynikało, że umowa o pracę została rozwiązana za porozumieniem stron. Strony zgodnie oświadczyły, że zawierając ugodę nie zachowują względem siebie żadnych roszczeń wynikających z umowy o pracę. Odszkodowanie i sprostowanie świadectwa pracy zostały zrealizowane w określonym w ugodzie terminie. Przy rozliczeniu przez Panią podatku dochodowego od osób fizycznych za 2024 rok okazało się, że pracodawca naliczył, pobrał i odprowadził zaliczkę na PIT z tytułu wypłacenia Pani jako pracownikowi odszkodowania zasądzonego na podstawie ww. ugody sądowej. Środki zostały przekazane na rachunek właściwego urzędu skarbowego. Tymczasem, Pani zdaniem, kwota odszkodowania powinna być zwolniona z podatku dochodowego od osób fizycznych.
Uzupełnienie stanu faktycznego
Stałe miejsce zamieszkania dla celów podatkowych w momencie zawarcia ugody i wypłaty odszkodowania: (…). Ugoda została zawarta 27 marca 2024 roku. Odszkodowanie wpłynęło na Pani rachunek bankowy w dniu 21 maja 2024 roku.
Nie wnosiła Pani o zasądzenie odszkodowania stanowiącego wynagrodzenie za okres wypowiedzenia. Pracodawca dobrowolnie wypłacił Pani wynagrodzenie za okres wypowiedzenia. Wnosiła Pani do Sądu o zasądzenie odszkodowania na podstawie art. 45 § 1 Kodeksu pracy w zw. z art. 471 Kodeksu pracy w wysokości wynagrodzenia za okres 3 miesięcy.
W ugodzie wskazano, że kwota 35.000 zł wypłacana jest na Pani rzecz tytułem roszczenia dochodzonego w postępowaniu, w którym zawarto ugodę, to jest tytułem odszkodowania za nieuzasadnione wypowiedzenie umowy o pracę. Poza tym ugoda nie zawiera stwierdzenia, że wypowiedzenie umowy o pracę było nieuzasadnione, ponieważ celem ugody sądowej jest uregulowanie praw i obowiązków stron, poprzez wzajemne ustępstwa, w celu uchylenia sporu prowadzonego przed sądem, a nie dokonywanie ustaleń faktycznych i kwalifikacji prawnej.
Wysokość świadczenia określonego ugodą była limitowana wysokością dochodzonego roszczenia, czyli w praktyce treścią przepisu art. 471 Kodeksu pracy, który stanowi, że odszkodowanie należne w przypadku nieuzasadnionego lub niezgodnego z prawem wypowiedzenia umowy o pracę, przysługuje w wysokości wynagrodzenia za okres od 2 tygodni do 3 miesięcy, nie niższej jednak od wynagrodzenia za okres wypowiedzenia. Biorąc pod uwagę wysokość Pani wynagrodzenia oraz to, że obowiązywał Panią trzymiesięczny okres wypowiedzenia, należne Pani odszkodowanie wynosiłoby 43.500 zł i takiej kwoty dochodziła Pani w przedmiotowym postępowaniu. Kwota wypłacona Pani na podstawie ugody była niższa niż kwota dochodzonego przez Panią odszkodowania należnego na podstawie art. 45 w zw. z art. 471 Kodeksu pracy.
Świadczenie wskazane we wniosku dotyczyło szkody rzeczywistej. W złożonym do Sądu pozwie przeciwko pracodawcy zakwestionowała Pani przyczyny wypowiedzenia wskazane w oświadczeniu o wypowiedzeniu umowy o pracę. W Pani ocenie okoliczności wskazane w oświadczeniu uzasadniającym wypowiedzenie umowy o pracę nie stanowiły uzasadnionej przyczyny wypowiedzenia Pani umowy o pracę. Przyczyny te były nieprawdziwe, szkalowały Pani dobre imię, podważały kompetencje. Wypowiedzenie umowy o pracę było dla Pani dużym zaskoczeniem, ponieważ nie zgłaszano zastrzeżeń do Pani pracy.
W wyniku uzasadnienia wypowiedzenia i sposobu wręczenia Pani wypowiedzenia umowy o pracę doznała Pani silnego wstrząsu. Przez kilkanaście tygodni zmagała się Pani z silnym stresem i strachem przed pojęciem kolejnej pracy.
W związku z powyższym uzyskane świadczenie jest zadośćuczynieniem za szkody o charakterze niematerialnymi, której doznała Pani w wyniku wypowiedzenia umowy o pracę. Wypłacone świadczenie nie dotyczyło korzyści, które mogłaby Pani osiągnąć, gdyby umowa o pracę nie została rozwiązana.
Pytania
1)Czy jako podatnik PIT powinna Pani być zwolniona z naliczenia, pobrania i odprowadzenia na rachunek właściwego urzędu skarbowego w rozliczeniu rocznym podatku PIT z tytułu wypłacenia Pani odszkodowania zasądzonego na podstawie ugody sądowej?
2)Czy wypłacone odszkodowanie w związku z powyższą ugodą podlega zwolnieniu, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 3 i pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, a pracodawca nie powinien naliczyć, pobrać i odprowadzić na rachunek właściwego urzędu skarbowego zaliczki na PIT z tytułu wypłacenia pracownikowi odszkodowania zasądzonego na podstawie ugody sądowej?
3)W przypadku, gdy zawarta ugoda podlega zwolnieniu, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 3 i pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, zwrotowi przez Urząd Skarbowy podlega naliczona, pobrana i odprowadzona zaliczka przez pracodawcę oraz odprowadzony przez Panią podatek PIT w rozliczeniu rocznym?
Pani stanowisko w sprawie
Przystępując do określenia obowiązków płatnika związanych z wypłatą odszkodowania na podstawie zawartej ugody sądowej w pierwszej kolejności należy zauważyć, że każde odszkodowanie ma za zadanie wyrównanie szkody w majątku, utraconych korzyści lub szkody poczynionej na osobie (zadośćuczynienie). Odszkodowanie stanowi zawsze przychód, gdyż otrzymujący je powiększa w ten sposób swój majątek. Warunkiem otrzymania każdego odszkodowania jest zdarzenie, w wyniku którego dana osoba doznała określonego uszczerbku. Nikt nie otrzyma odszkodowania, jeśli wcześniej nie zaszła przesłanka powodująca możliwość ubiegania się o nie.
Odszkodowanie stanowi, co do zasady, przychód w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Nie oznacza to jednak, że wszystkie odszkodowania podlegają opodatkowaniu. Niektóre z nich, wymienione w katalogu zwolnień przedmiotowych, określonym w art. 21 ust. 1 ww. ustawy, korzystają ze zwolnienia od podatku. Jednakże należy podkreślić, że korzystanie z każdej preferencji podatkowej, w tym zwolnienia od podatku, jest możliwe wyłącznie w sytuacji, gdy spełnione są wszelkie przesłanki określone w przepisie stanowiącym podstawę prawną danej preferencji.
Zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o PIT wolne od podatku dochodowego są otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw lub aktów administracyjnych wydanych na podstawie tych przepisów, oraz otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z postanowień układów zbiorowych pracy, innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów lub statutów, o których mowa w art. 9 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 2022 r. poz. 1510, 1700 i 2140), z wyjątkiem:
a)określonych w prawie pracy odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia umowy o pracę,
b)odpraw pieniężnych wypłacanych na podstawie przepisów o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników,
c)odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia funkcjonariuszom pozostającym w stosunku służbowym,
d)odszkodowań przyznanych na podstawie przepisów o zakazie konkurencji,
e)odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą,
f)odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej, z których dochody są opodatkowane według skali, o której mowa w art. 27 ust. 1, lub na zasadach, o których mowa w art. 30c,
g)odszkodowań wynikających z zawartych umów lub ugód innych niż ugody sądowe.
Z analizy art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o PIT wynika, że zwolnienie nie obejmuje wszystkich odszkodowań, a tylko te, których wysokość lub zasady ustalania zostały określone wprost w stosownych przepisach prawa, z wyjątkiem enumeratywnie wymienionych kategorii odszkodowań.
Zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o PIT, wolne od podatku dochodowego są inne odszkodowania lub zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub tej ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań lub zadośćuczynień:
a)otrzymanych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą,
b)dotyczących korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.
Zwolnienie z art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o PIT, ma „pierwszeństwo” przed zwolnieniem z art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o PIT, w związku z tym możliwość skorzystania przedmiotowego odszkodowania ze zwolnienia należy rozpatrywać we wskazanej wyżej kolejności. Pojęcie odszkodowania nie zostało zdefiniowane w ustawie o PIT. W związku z tym należy sięgnąć do przepisów ustawy z 24 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (tekst jedn.: Dz. U. z 2022 r. poz. 1360 z późn. zm.).
Odwołując się do przepisów prawa cywilnego stwierdzić należy, że świadczenie odszkodowawcze to świadczenie mające na celu naprawienie wyrządzonej szkody. Szkodą jest uszczerbek, jakiego doznał poszkodowany wbrew jego woli. Kwestie zasad i podstawy do wypłaty odszkodowania z tytułu nieuzasadnionego wypowiedzenia umowy o pracę reguluje ustawa z 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 2022 r. poz. 1510 z późn. zm.). Jak wskazano powyżej wysokość odszkodowania z tytułu nieuzasadnionego wypowiedzenia umowy o pracę reguluje przepis art. 471 Kodeksu pracy, zgodnie z którym wynagrodzenie to przysługuje w wysokości wynagrodzenia za okres od 2 tygodni do 3 miesięcy, nie niższej jednak od wynagrodzenia za okres wypowiedzenia. Jest to więc świadczenie, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o PIT, tj. odszkodowanie wolne od podatku dochodowego, którego wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw, a w tym wypadku z kodeksu pracy. Podkreślić przy tym należy, że przepis art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o PIT, dotyczy zarówno odszkodowań przyznanych na podstawie wyroków sądowych, jak i ugód sądowych. Potwierdza to chociażby brzmienie art. 21 ust. 1 pkt 3 lit. g) ustawy o PIT, gdzie wyraźnie wskazano że przedmiotowy przepis nie dotyczy jedynie odszkodowań wynikających z zawartych umów lub ugód innych niż ugody sądowe. A contrario zwolnienie z art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o PIT, obejmuje odszkodowania wynikające z ugód sądowych. Zakres ugody sądowej wyznacza treść zgłoszonego w pozwie żądania, bowiem celem tej ugody jest zakończenie sporu rozpoczętego wniesieniem pozwu. Jeżeli więc Pani pozew przeciwko pracodawcy zawierał żądanie wypłaty odszkodowania na podstawie art. 45 § 1 Kodeksu pracy w zw. z art. 471 zd. pierwsze Kodeksu pracy, to również ugoda zawarta przez Panią z pracodawcą dotyczyła tak zakreślonego przedmiotu sporu. Niezależnie od powyższego podnosi Pani, że w ugodzie wskazano wprost, że kwota 35.000 zł jest wypłacana tytułem roszczenia dochodzonego w przedmiotowym postępowaniu, tj. odszkodowania za nieuzasadnione wypowiedzenie umowy o pracę. Kwota 35.000 zł, do wypłaty której zobowiązał się pracodawca, nie przekracza maksymalnych granic odszkodowania należnego zgodnie z art. 471 Kodeksu pracy. Fakt, że jednocześnie doszło do sprostowania świadectwa pracy poprzez wskazanie innego trybu rozwiązania stosunku pracy nie zmienia w żaden sposób podstawy ugodzonego świadczenia jako odszkodowania z tytułu nieuzasadnionego wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na czas nieoznaczony. Gdyby bowiem pracodawca nie wypowiedział tej umowy bez uzasadnionych przyczyn, nie przysługiwałoby by Pani roszczenie o odszkodowanie, nie mogłaby Pani też wnieść pozwu w przedmiotowej sprawie ani zawrzeć ugody. Dodatkowo wyjaśnia Pani, że zgodnie z przepisem art. 18315 § 1 K.p.c.: „Ugoda zawarta przed mediatorem, po jej zatwierdzeniu przez sąd, ma moc prawną ugody zawartej przed sądem.” Twierdzenie, że odszkodowanie przyznane Pani na podstawie ugody sądowej stanowi świadczenie zwolnione z PIT na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o PIT wynika nie tylko z wykładni językowej (literalnej) powołanego przepisu. Za powyższym przemawia również wykładnia systemowa. Zgodnie z systemem prawa obowiązującego w Polsce strony są zachęcane do polubownego rozstrzygania sporów sądowych. Świadczy o tym m.in. szereg przepisów zawartych w kodeksie postępowania cywilnego oraz ustawie o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. W szczególności zgodnie z art. 10 Kodeksu postępowania cywilnego: „W sprawach, w których zawarcie ugody jest dopuszczalne, sąd dąży w każdym stanie postępowania do ich ugodowego załatwienia, w szczególności przez nakłanianie stron do mediacji.” Tymczasem przyjęcie, że odszkodowanie należne na podstawie art. 45 § 1 kodeksu pracy miałoby być zwolnione z PIT jedynie w przypadku, gdy jego podstawą jest wyrok sądu, jest równoznaczne z odwodzeniem stron od zawierania ugód sądowych w tego rodzaju sprawach, skoro polubowne załatwienie sporu miałoby się łączyć dla stron z negatywnymi konsekwencjami podatkowymi.
W związku z powyższym należy uznać, że odszkodowanie określone w ugodzie sądowej zawartej przez Panią z pracodawcą jest odszkodowaniem wynikającym z przepisów odrębnych ustaw, o których mowa w art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o PIT, zatem korzysta ono ze zwolnienia na podstawie tego artykułu. Jeżeli jednak nawet odszkodowanie przyznane na podstawie przedmiotowej ugody nie kwalifikowałoby się do objęcia zwolnieniem, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o PIT, to zwolnienie takie byłoby zasadne w świetle art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o PIT. W przypadku, gdy wysokość lub zasady ustalania odszkodowania nie wynikają wprost z odrębnych ustaw lub aktów wykonawczych wydanych na podstawie tych odrębnych ustaw, a podstawą ich otrzymania jest ugoda sądowa, odszkodowanie takie korzysta ze zwolnienia z PIT, z wyjątkiem odszkodowań wymienionych w art. 21 ust. 1 pkt 3b lit. a i b ustawy o PIT. Jeżeli otrzymane odszkodowanie mieści się w pojęciu jednego z dwóch wyjątków określonych w art. 21 ust. 1 pkt 3b lit. a i b ustawy o PIT, tj.:
1)jeśli odszkodowanie zostało otrzymane w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą,
2)jeśli odszkodowanie dotyczy korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono,
‒to takie odszkodowanie nie korzysta ze zwolnienia z PIT.
Odszkodowanie wypłacone Pani przez pracodawcę na podstawie ugody sądowej nie zostało otrzymane z związku z prowadzoną działalnością gospodarczą. Pierwszy wyjątek nie dotyczy zatem przedmiotowej sytuacji. Drugi wyjątek dotyczy odszkodowania z tytułu utraconych korzyści, które podatnik mógł otrzymać, gdyby mu szkody nie wyrządzono. Opodatkowanie to wynika stąd, że gdyby podatnik osiągnął spodziewane korzyści, to podlegałyby one opodatkowaniu na zasadach ogólnych. Odszkodowanie wynikające z zawartej ugody sądowej ma uwzględniać interesy obu stron wynikające z łączącego ich stosunku pracy i ma rekompensować Pani krzywdę o charakterze niematerialnym wynikającą z kwestionowanych przyczyn wypowiedzenia wskazanych w rozwiązaniu umowy o pracę. W związku z tym wypłacone świadczenie było odszkodowaniem za szkodę z tytułu bezpodstawnego (krzywdzącego) sposobu rozwiązania umowy o pracę. Świadczenie to nie odnosiło się do ubytku wynagrodzenia lub jakiegokolwiek roszczenia wynikającego z rozwiązania umowy o pracę, a jedynie miało być naprawieniem szkody niematerialnej wynikającej z okoliczności towarzyszących wręczeniu rozwiązania umowy o pracę. Jako pracownik w postępowaniu sądowym nie wskazywała Pani, że doznała Pani jakiegokolwiek uszczerbku z powodu niewypłaconego wynagrodzenia, zarobku wynikającego z rozwiązania umowy o pracę lub szkody wynikającej z utraconych korzyści. W związku z tym, w Pani opinii wypłacona przez pracodawcę kwota odszkodowania na Pani rzecz na podstawie zawartej ugody sądowej korzysta ze zwolnienia na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o PIT.
Podsumowując, wypłacone Pani odszkodowanie na podstawie zawartej ugody sądowej nie stanowi dla Pani przychodu ze stosunku pracy, o którym mowa w art. 12 ust. 1 ustawy o PIT, ponieważ wypłata świadczenia nie ma swych źródeł w stosunku pracy. Skorzystała Pani z uprawnień wynikających z kodeksu o pracę aby wystąpić z roszczeniem przeciwko pracodawcy, natomiast samo odszkodowanie wynikało ze szkody wyrządzonej Pani w wyniku kwestionowanych przez Panią przyczyn wypowiedzenia i miało na celu naprawienie szkody o charakterze niematerialnym.
Otrzymane odszkodowanie na mocy zawartej ugody sądowej nie stanowi w Pani opinii przychodu podlegającego opodatkowaniu PIT, który korzysta ze zwolnienia z opodatkowania na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 i pkt 3b ustawy o PIT.
Zatem w Pani opinii Urząd Skarbowy (...) powinien dokonać zwrotu podatku wynikającego z rozliczenia rocznego PIT, a także zwrotu pracodawcy naliczonej, pobranej i odprowadzonej z tego tytułu zaliczki na PIT.
Ocena stanowiska
Stanowisko, które przedstawiła Pani we wniosku jest nieprawidłowe.
Uzasadnienie interpretacji indywidualnej
Reguły dotyczące opodatkowania
Na podstawie art. 9 ust. 1 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 163 ze zm.):
Opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.
Z treści powyższego przepisu wynika, że opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlegają wszelkiego rodzaju dochody uzyskane przez podatnika z wyjątkiem tych, które zostały enumeratywnie wymienione w katalogu zwolnień przedmiotowych, zawartym w ww. ustawie, bądź od których zaniechano poboru podatku.
Stosownie do art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:
Przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9, 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, pkt 11, art. 19, art. 25b, art. 30ca, art. 30da i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.
Źródło przychodów
W myśl art. 10 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy:
Źródłami przychodów są stosunek służbowy, stosunek pracy, w tym spółdzielczy stosunek pracy, członkostwo w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub innej spółdzielni zajmującej się produkcją rolną, praca nakładcza, emerytura lub renta.
Natomiast w świetle art. 12 ust. 1 omawianej ustawy:
Za przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy uważa się wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, a w szczególności: wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych.
Należy zauważyć, że użyty w art. 12 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych zwrot „w szczególności” oznacza, że wymieniane kategorie przychodów stanowią katalog otwarty. Przychodem ze stosunku pracy i stosunków pokrewnych są więc wszelkiego rodzaju wypłaty i świadczenia skutkujące u podatnika powstaniem przysporzenia majątkowego, mające swoje źródło w łączącym pracownika z pracodawcą stosunku pracy lub stosunku pokrewnym.
Ponadto treść tego przepisu wskazuje, że do przychodów pracownika zaliczyć należy praktycznie wszystkie otrzymane przez niego świadczenia, które mógł on otrzymać od pracodawcy. Są nimi bowiem nie tylko wynagrodzenia, czyli świadczenia wprost wynikające z zawartej umowy o pracę, ale również wszystkie inne przychody (świadczenia), niezależnie od podstawy ich wypłaty, jeżeli w jakikolwiek sposób wiążą się z faktem wykonywania pracy. Oznacza to, że do przychodów pracownika ustawodawca zaliczył nie tylko pieniądze, ale także wartość świadczeń w naturze, czy świadczeń nieodpłatnych otrzymanych od pracodawcy.
Art. 12 ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych stanowi, że:
Za pracownika w rozumieniu ustawy uważa się osobę pozostającą w stosunku służbowym, stosunku pracy, stosunku pracy nakładczej lub spółdzielczym stosunku pracy.
Skoro wypłata odszkodowania ma swoje źródło w uprzednio łączącym Panią i pracodawcę stosunku pracy, to wypłata świadczenia z ugody stanowi dla Pani jako byłej pracownicy przychód ze stosunku pracy.
Pojęcie odszkodowania
Ustawa o podatku dochodowym nie zawiera definicji pojęcia odszkodowania czy zadośćuczynienia, tym nie mniej rozumienie tych pojęć nie może odbiegać od ich znaczenia przyjętego w systemie prawa cywilnego. Wiele pojęć z katalogu zwolnień przedmiotowych nie zostało zdefiniowanych w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych – nie może to jednak oznaczać dowolności w ich rozumieniu i stosowania wykładni rozszerzającej, przy czym oczywistym jest, że aby uniknąć takiej dowolności, kryteria rozumienia tych pojęć, niezdefiniowanych w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych, muszą mieć w pierwszej kolejności charakter kryteriów ustawowych.
Konieczne staje się zatem zastosowanie wykładni systemowej zewnętrznej i odwołanie się do przepisów ustawy z 24 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1061 ze zm.).
Odszkodowanie jest szczególnym rodzajem świadczenia, które ma na celu naprawienie wyrządzonej szkody, czyli uszczerbku, jakiego doznaje poszkodowany we wszelkiego rodzaju dobrach chronionych przez prawo. Chodzi więc zarówno o uszczerbek majątkowy, jak i niemajątkowy.
Odszkodowanie według przepisów prawa cywilnego jest świadczeniem, które ma na celu naprawienie wyrządzonej szkody. Z pojęciem szkody mamy do czynienia na gruncie zobowiązań umownych, bowiem w myśl art. 471 Kodeksu cywilnego:
Dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.
Odwołując się zatem do prawa cywilnego stwierdzić należy, że świadczenie odszkodowawcze to najogólniej świadczenie mające na celu naprawienie wyrządzonej szkody. Szkodą jest uszczerbek, jakiego doznał poszkodowany wbrew jego woli we wszelkiego rodzaju dobrach przez prawo chronionych. Chodzi więc zarówno o uszczerbek majątkowy, jak i niemajątkowy. Uszczerbek niemajątkowy jest określany terminem „krzywda”. Pod tym pojęciem należy rozumieć wszelkie negatywne przeżycia człowieka wyrażające się zarówno w cierpieniu fizycznym, jak i psychicznym, wywołane czynem niedozwolonym. Do naprawienia krzywdy odnosi się termin „zadośćuczynienie”, natomiast „odszkodowanie” wiąże się z naprawieniem uszczerbku majątkowego.
W Kodeksie cywilnym świadczenie odszkodowawcze wynika głównie z tytułu odpowiedzialności deliktowej (art. 415 i następne) lub odpowiedzialności kontraktowej (art. 471 i następne), a więc jest następstwem czynu niedozwolonego lub niewykonania bądź nienależytego wykonania zobowiązania.
Powyższe regulacje mają również zastosowanie do przepisów prawa pracy, choć w ograniczonym zakresie. Jak stanowi bowiem art. 300 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 277 ze zm.):
W sprawach nieunormowanych przepisami prawa pracy do stosunku pracy stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu cywilnego, jeżeli nie są one sprzeczne z zasadami prawa pracy.
Powyższe oznacza, że przepisy Kodeksu cywilnego, wybrane do zastosowania w prawie pracy (stosunku pracy), nie mogą się sprzeciwiać ogólnym normom prawa pracy, mającym podstawowe znaczenie dla regulacji stosunków pracy.
Stosownie do art. 30 § 1 pkt 1 i 2 ustawy Kodeks pracy:
Umowa o pracę rozwiązuje się:
1) na mocy porozumienia stron;
2) przez oświadczenie jednej ze stron z zachowaniem okresu wypowiedzenia (rozwiązanie umowy o pracę za wypowiedzeniem).
Przepisy Kodeksu pracy posługują się terminami „odszkodowanie” w odniesieniu do konkretnych świadczeń pracowniczych, do których uprawniony jest pracownik lub były pracownik.
W kontekście rozwiązania umowy o pracę ustawodawca przewiduje odszkodowanie, w sytuacji gdy wypowiedzenie umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony jest nieuzasadnione lub narusza przepisy o wypowiadaniu umów o pracę (art. 45 komentowanego Kodeksu), przepisy o wypowiadaniu warunków pracy i płacy (art. 45 w zw. z art. 42 § 1 cytowanego Kodeksu), bądź rozwiązano umowę o pracę bez wypowiedzenia z naruszeniem przepisów o rozwiązywaniu umów o pracę w tym trybie (art. 56 wskazanego Kodeksu).
Należy zatem uznać, że funkcję odszkodowawczą w Kodeksie pracy pełnią wyłącznie te świadczenia, których celem jest zrekompensowanie pracownikowi skutków zdarzeń, które noszą cechy czynu niedozwolonego lub zawinionego przez pracodawcę.
Potwierdza to wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 27 listopada 2007 r., sygn. akt SK 18/05, w którym Trybunał Konstytucyjny uznał, że odszkodowanie z tytułu rozwiązania umowy o pracę nie jest odszkodowaniem sensu stricto, lecz sui generis świadczeniem majątkowym, pełniącym funkcję sankcji (ustawowej kary pieniężnej) wobec pracodawcy za bezprawne działanie. W orzecznictwie Sądu Najwyższego podkreśla się również, że odszkodowanie należne pracownikowi z tytułu bezprawnego rozwiązania stosunku pracy lub bezprawnego wypowiedzenia dotychczasowych warunków pracy i płacy nie pozostaje w żadnej relacji do ewentualnej szkody, co oznacza, że przysługuje za samo bezprawne działanie pracodawcy, niezależnie od tego, czy jakakolwiek szkoda po stronie pracownika powstała. Odszkodowania takie traktowane są bowiem jak szczególny rodzaj odszkodowania ustawowego, należnego bez względu na to, czy pracownik – na skutek niezgodnego z prawem postępowania pracodawcy – poniósł szkodę w ogóle, lub poniósł ją w większym lub mniejszym rozmiarze, niż odszkodowanie przysługujące w kwocie z góry określonej w przepisach Kodeksu pracy. W judykaturze przypisuje się zresztą temu odszkodowaniu charakter kompensacyjno – sankcyjny, wynikający z unormowania zabezpieczającego pracownika przed bezprawnym działaniem pracodawcy.
Odszkodowanie stanowi – co do zasady – przychód w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Nie oznacza to jednak, że wszystkie odszkodowania są opodatkowane. Niektóre z nich, wymienione w katalogu zwolnień przedmiotowych określonym w art. 21 ust. 1 ww. ustawy, korzystają ze zwolnienia od podatku. Jednakże należy podkreślić, że korzystanie z każdej preferencji podatkowej, w tym zwolnienia od podatku, jest możliwe wyłącznie w sytuacji, gdy spełnione są wszelkie przesłanki określone w przepisie stanowiącym podstawę prawną danej preferencji.
Możliwość zastosowania zwolnienia przedmiotowego
Odszkodowania otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej mogą korzystać ze zwolnienia z art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, jak również art. 21 ust. 1 pkt 3b ww. ustawy. Przy czym, zastosowanie zwolnienia z art. 21 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy ma „pierwszeństwo” przed zastosowaniem zwolnienia z art. 21 ust. 1 pkt 3b ww. ustawy.
Zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:
Wolne od podatku dochodowego są otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw lub aktów administracyjnych wydanych na podstawie tych przepisów, oraz otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z postanowień układów zbiorowych pracy, innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów lub statutów, o których mowa w art. 9 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (Dz.U. z 2023 r. poz. 1465), z wyjątkiem:
a)określonych w prawie pracy odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia umowy o pracę,
b)odpraw pieniężnych wypłacanych na podstawie przepisów o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników,
c)odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia funkcjonariuszom pozostającym w stosunku służbowym,
d)odszkodowań przyznanych na podstawie przepisów o zakazie konkurencji,
e)odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą,
f)odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej, z których dochody są opodatkowane według skali, o której mowa w art. 27 ust. 1, lub na zasadach, o których mowa w art. 30c,
g)odszkodowań wynikających z zawartych umów lub ugód innych niż ugody sądowe.
Zastosowanie zwolnienia z art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, wymaga łącznego spełnienia następujących warunków:
1.otrzymane świadczenie musi być odszkodowaniem lub zadośćuczynieniem,
2.odszkodowanie lub zadośćuczynienie musi być przyznane na podstawie:
a.ustawy,
b.przepisów wykonawczych do ustawy,
c.układów zbiorowych pracy lub innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów lub statutów, o których mowa w art. 9 § 1 ustawy Kodeks pracy,
3.wysokość bądź zasady ustalania odszkodowania lub zadośćuczynienia muszą wprost wynikać z ww. aktów,
4.nie mogą zachodzić wyłączenia, o jakich mowa w lit. a)-g) art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Z kolei art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych stanowi, że:
Wolne od podatku dochodowego są inne odszkodowania lub zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub tej ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań lub zadośćuczynień:
a)otrzymanych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą,
b)dotyczących korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.
W przywołanym przepisie ustawodawca używa sformułowania „inne odszkodowania lub zadośćuczynienia”. Należy przez to rozumieć te odszkodowania i zadośćuczynienia, które nie zostały wprost wymienione w katalogu zwolnień podatkowych, a więc inne niż te, których wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw.
Warunkiem zwolnienia świadczenia od opodatkowania na podstawie przytoczonych przepisów jest jego odszkodowawczy charakter. Wyżej wymienione przepisy zwalniają od podatku jedynie takie odszkodowania, które nie stanowią ekonomicznego przysporzenia ponad stan majątkowy będący w posiadaniu podatnika przed ich wypłatą. Odszkodowanie jest szczególnym rodzajem świadczenia polegającego na naprawieniu szkody, czyli uszczerbku, jakiego doznaje poszkodowany we wszystkiego rodzaju dobrach przez prawo chronionych. Chodzi zarówno o uszczerbek majątkowy, jak i niemajątkowy. W praktyce szkoda może obejmować stratę polegającą na ubytku w majątku – wskutek doznania tej straty poszkodowany staje się uboższy niż był dotychczas, lub może dotyczyć utraconych korzyści, jakich poszkodowany mógłby się spodziewać, gdyby mu szkody nie wyrządzono – wówczas poszkodowany nie staje się bogatszy, jakkolwiek mógł liczyć na wzbogacenie się.
Warunkiem wystarczającym do powstania obowiązku podatkowego w podatku dochodowym od osób fizycznych na zasadach przewidzianych w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych będzie więc niezrealizowanie choćby jednej ze wskazanych w art. 21 ust. 1 pkt 3b przesłanek.
Należy mieć również na uwadze, że o kwalifikacji danego świadczenia nie przesądza sama jego nazwa, lecz rzeczywisty charakter. Świadczenie nazwane odszkodowaniem, nie musi mieć bowiem rzeczywiście charakteru odszkodowawczego bądź odwrotnie – niesprecyzowanie, że dane świadczenie jest odszkodowaniem, nie determinuje takiego charakteru wskazanego rodzaju świadczenia.
Możliwość zastosowania przez Panią zwolnienia do uzyskanego świadczenia
Jak już wcześniej wyjaśniłem, w związku z rozwiązaniem umowy o pracę ustawodawca przewiduje odszkodowanie, w sytuacji gdy wypowiedzenie umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony jest nieuzasadnione lub narusza przepisy o wypowiadaniu umów o pracę (art. 45 Kodeksu Pracy), przepisy o wypowiadaniu warunków pracy i płacy (art. 45 w zw. z art. 42 § 1 cytowanego Kodeksu), albo rozwiązano umowę o pracę bez wypowiedzenia z naruszeniem przepisów o rozwiązywaniu umów o pracę w tym trybie (art. 56 wskazanego Kodeksu).
Zgodnie z art. 45 § 1 Kodeksu pracy:
W razie ustalenia, że wypowiedzenie umowy o pracę zawartej na czas określony lub umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony jest nieuzasadnione lub narusza przepisy o wypowiadaniu umów o pracę, sąd pracy – stosownie do żądania pracownika – orzeka o bezskuteczności wypowiedzenia, a jeżeli umowa uległa już rozwiązaniu – o przywróceniu pracownika do pracy na poprzednich warunkach albo o odszkodowaniu.
W myśl art. 45 § 2 Kodeksu pracy:
Sąd pracy może nie uwzględnić żądania pracownika uznania wypowiedzenia za bezskuteczne lub przywrócenia do pracy, jeżeli ustali, że uwzględnienie takiego żądania jest niemożliwe lub niecelowe; w takim przypadku sąd pracy orzeka o odszkodowaniu. Jeżeli przed wydaniem orzeczenia upłynął termin, do którego umowa o pracę zawarta na czas określony miała trwać, lub jeżeli przywrócenie do pracy byłoby niewskazane ze względu na krótki okres, jaki pozostał do upływu tego terminu, pracownikowi przysługuje wyłącznie odszkodowanie.
Jednakże na podstawie art. 45 § 3 Kodeksu pracy:
Przepisu § 2 zdanie pierwsze nie stosuje się do pracowników, o których mowa w art. 39 i 177, oraz w przepisach szczególnych dotyczących ochrony pracowników przed wypowiedzeniem lub rozwiązaniem umowy o pracę, chyba że uwzględnienie żądania pracownika przywrócenia do pracy jest niemożliwe z przyczyn określonych w art. 411; w takim przypadku sąd pracy orzeka o odszkodowaniu.
Zgodnie z art. 471 Kodeksu pracy:
Odszkodowanie, o którym mowa w art. 45, przysługuje w wysokości wynagrodzenia za okres od 2 tygodni do 3 miesięcy, nie niższej jednak od wynagrodzenia za okres wypowiedzenia. W przypadku wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na czas określony, której termin, do którego umowa ta miała trwać, określony w umowie upłynął przed wydaniem orzeczenia przez sąd pracy, lub gdy przywrócenie do pracy byłoby niewskazane ze względu na krótki okres, jaki pozostał do upływu tego terminu, odszkodowanie przysługuje w wysokości wynagrodzenia za czas, do upływu którego umowa miała trwać, nie więcej jednak niż za okres 3 miesięcy.
We wniosku i jego uzupełnieniu wskazała Pani, że w ugodzie mediacyjnej, strony ustaliły kwotę 35.000 zł tytułem odszkodowania. Ponadto, w ugodzie nie wskazano, że wypowiedzenie umowy o pracę było nieuzasadnione, ponieważ celem ugody sądowej jest uregulowanie praw i obowiązków stron poprzez wzajemne ustępstwa, w celu uchylenia sporu prowadzonego przed sądem, a nie dokonywanie ustaleń faktycznych i kwalifikacji prawnej. Co więcej, zgodnie z treścią ugody sądowej strony zgodnie oświadczyły, że dokonują sprostowania świadectwa pracy, tak aby z jego treści wynikało, że umowa o pracę została rozwiązana za porozumieniem stron. Strony zgodnie oświadczyły, że zawierając ugodę nie zachowują względem siebie żadnych roszczeń wynikających z umowy o pracę.
Zatem, z przedstawionego opisu sprawy nie wynika, aby w ugodzie stwierdzono naruszenia konkretnych przepisów prawa pracy oraz aby wysokość wypłaconego Pani świadczenia wynikała z postanowień układów zbiorowych pracy, czy innych porozumień, regulaminów, czy też statutów. W treści przedmiotowej ugody nie dokonano kwalifikacji prawnej. Wysokość odszkodowania została ustalona na podstawie negocjacji.
Wobec tego zawarta między Panią a pracodawcą ugoda stanowi ugodę w rozumieniu art. 917 Kodeksu cywilnego, który stanowi, że:
Przez ugodę strony czynią sobie wzajemne ustępstwa w zakresie istniejącego między nimi stosunku prawnego w tym celu, aby uchylić niepewność co do roszczeń wynikających z tego stosunku lub zapewnić ich wykonanie albo by uchylić spór istniejący lub mogący powstać.
Kwota odszkodowania wynikająca z ustaleń zawartych między stronami ugody, której wysokość uwzględnia interesy obu stron wynikające z łączącego strony stosunku pracy, ma rekompensować pracownikowi utracone przez niego, w wyniku rozwiązania umowy o pracę, spodziewane korzyści w postaci wynagrodzenia za pracę. Trudno zatem uznać, że wypłacone Pani odszkodowanie jest rekompensatą za szkodę z tytułu bezpodstawnego (krzywdzącego) sposobu rozwiązania umowy o pracę, skoro w ugodzie nie wskazano naruszenia przez pracodawcę przepisów prawa pracy, nie stwierdzono, że wypowiedzenie umowy o pracę zostało dokonane z naruszeniem przepisów prawa pracy ani też nie wskazano takich przepisów. Odszkodowanie to ma więc zrekompensować zarobek, jaki pracownik mógłby otrzymać, gdyby do rozwiązania umowy nie doszło.
Uwzględniając powyższe należy uznać, że kwota świadczenia tytułem rozwiązania umowy o pracę, nie stanowi odszkodowania, którego wysokość lub zasady ustalania wynikają z regulacji, o których mowa w art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Do tego świadczenia nie znajduje również zastosowania przepis art. 21 ust. 1 pkt 3b powyższej ustawy, który dotyczy rekompensaty utraconego zarobku (spodziewanej korzyści).
Wskazuję, że przyznanie przez pracodawcę różnorodnych dodatkowych świadczeń – nawet jeśli nazywane są przez strony umowy „odszkodowaniem” – nie oznacza, że takie świadczenia mają każdorazowo charakter odszkodowawczy, zmierzają do naprawienia szkody. Nie nazwa, lecz rzeczywisty charakter świadczenia decyduje o tym, czy przybiera ono cechy odszkodowania, czy też nie.
Powyższe znajduje potwierdzenie w wyrokach sądów, m.in. w prawomocnym wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z 13 lutego 2019 r. sygn. akt I SA/Gl 1008/18, w którym Sąd wskazał, że:
(…) Nazwanie świadczenia odszkodowaniem nie oznacza, że obiektywnie posiada ono taki charakter i zawiera się w pojęciu odszkodowania lub zadośćuczynienia korzystającego ze zwolnienia na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 u.p.d.o.f. Skoro bowiem odszkodowanie jest świadczeniem, którego zasadniczym celem jest naprawienie wyrządzonej szkody, która nastąpiła wbrew woli uprawnionego, natomiast zadośćuczynienie jest świadczeniem z tytułu wyrządzonej szkody niematerialnej (krzywdy), to nie można przyjąć, że uzyskane przez skarżącego świadczenie wypełnia cechy tak rozumianego odszkodowania lub zadośćuczynienia (…).
Podobne stanowisko można znaleźć w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 26 lipca 2017 r., sygn. akt III SA/Wa 2219/16:
Dokonując wykładni art. 21 ust. 1 pkt 3 i 3b u.p.d.o.f należy wreszcie mieć na uwadze, że o charakterze danego świadczenia nie przesądza sama jego nazwa, a rzeczywisty charakter świadczenia. Na gruncie zastosowania tego przepisu należy badać, oprócz jego podstawy prawnej także charakter i funkcje świadczenia, żeby ocenić, czy jest ono zwolnione od podatku. Kwota wynikająca z zawartej ugody, nazwana przez strony odszkodowaniem, nie musi mieć rzeczywiście charakteru odszkodowawczego i odwrotnie – nie sprecyzowanie, że dane świadczenie jest odszkodowaniem, nie determinuje takiego charakteru tegoż świadczenia.
Po drugie, świadczenie wypłacone skarżącej nie posiadało cech odszkodowania. Jak wskazano powyżej, rozwiązanie stosunku pracy nastąpiło ostatecznie na mocy porozumienia stron (a nie wypowiedzenia umowy o pracę) a zatem z woli skarżącej.
Powołana definicja ugody pozwala wyróżnić elementy konstrukcyjne tej instytucji. Po pierwsze, zauważyć należy, że umowa ta może być zawarta wyłącznie w sytuacji, gdy między stronami stosunku prawnego istnieje niepewność albo spór, co do roszczeń wynikających z tego stosunku. Po drugie, celem zawarcia ugody jest uchylenie tej niepewności lub sporu. Wreszcie po trzecie, strony dążą do osiągnięcia celu przez wzajemne ustępstwa. Tak więc nieodłącznym elementem ugody są wzajemne ustępstwa stron. W literaturze przedmiotu podkreśla się, że z ustępstwem mamy do czynienia, gdy ktoś rezygnuje z jakiegoś warunku, wymagania, zmniejsza swoje żądania, czy też odstępuje od nich. Ustępstwa mogą polegać m.in. na zrzeczeniu się uprawnień, czy też zarzutów, zaciąganiu zobowiązań, obniżeniu świadczenia itp.
Zarówno w doktrynie, jak i w orzecznictwie podkreśla się szczególną przyczynę prawną ugody. Oznacza to, że ugoda nie tworzy nowego stosunku prawnego, a jedynie odnosi się do istniejącego stosunku prawnego (w omawianym stanie faktycznym stosunku pracy) stanowiącego podstawę powództwa, a tym samym podstawę zawarcia ugody.
W konsekwencji, w przypadku, w którym wypłata świadczenia następuje na podstawie zawartego przez strony porozumienia (ugody), a więc wyrażonej w ten sposób woli takiego ułożenia wzajemnych relacji prawnych, nie może być mowy o bezprawności działania i naprawieniu wyrządzonej szkody lub krzywdy.
Podkreślić również należy, że przepisy Kodeksu pracy nie przewidują wypłaty odszkodowania w sytuacji rozwiązania umowy o pracę za porozumieniem stron. Stosownie do przytoczonego wcześniej art. 45 § 1 Kodeksu pracy podkreślić należy – że odszkodowanie na podstawie tego artykułu przysługuje wyłącznie w sytuacji, gdy wypowiedzenie umowy jest nieuzasadnione lub narusza przepisy o wypowiadaniu umów o pracę.
Skoro w zawartej ugodzie sądowej nie wskazano, że wypowiedzenie umowy jest nieuzasadnione lub jest dokonane z naruszeniem przepisów prawa pracy, zasadnym jest więc uznanie, że świadczenie, które Pani otrzymała w związku z rozwiązaniem umowy o pracę, ma charakter umowny. Przyznanie świadczenia w wysokości mieszczącej się w granicach wyznaczonych w art. 471 w zw. z art. 45 Kodeksu pracy, w sytuacji gdy brak potwierdzenia w ugodzie, że wypowiedzenie umowy było nieuzasadnione lub naruszało przepisy o wypowiadaniu umów o pracę, nie uprawnia do przyjęcia, że wysokość lub zasady ustalania świadczenia wynikały z tych przepisów.
Jak już wcześniej wskazano, aby można było zastosować zwolnienie z art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, wypłacone świadczenie powinno łącznie spełnić kilka warunków, w tym m.in. powinno ono być odszkodowaniem lub zadośćuczynieniem.
Trudno uznać, że świadczenie, nazwane przez Panią „Odszkodowaniem za szkody niematerialne ” – mimo że zostanie ustalone na podstawie przepisów Kodeksu pracy – spełnia przesłanki do uznania go za odszkodowanie, skoro przepisy Kodeksu pracy nie przewidują wypłaty odszkodowania w sytuacji rozwiązania umowy o pracę za porozumieniem stron.
Wobec powyższego świadczenie takie nie może korzystać ze zwolnienia określonego w art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Ponadto, w sytuacji gdy ostatecznie rozwiązanie umowy nastąpiło za porozumieniem stron (czyli za zgodą pracownika) to otrzymane świadczenie nie może zostać uznane za rekompensatę za szkodę z tytułu bezpodstawnego (krzywdzącego) sposobu rozwiązania umowy o pracę. Pomimo, że świadczenie to ma zostać wypłacone na podstawie ugody sądowej, to nie dotyczy ono szkody rzeczywistej. Skoro bowiem świadczenie to zostało ustalone przy uwzględnieniu wysokości wynagrodzenia pracownika, to uznać należy, że ma ono rekompensować utracone przez pracownika spodziewane korzyści w postaci wynagrodzenia za pracę, które pracownik uzyskałby, gdyby nie doszło do rozwiązania umowy o pracę.
Zatem świadczenie takie nie może również korzystać ze zwolnienia przedmiotowego na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Skoro więc świadczenie wynikające z zawartej przez Panią ugody nie korzysta ze zwolnienia przedmiotowego na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 ani art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, a ustawodawca nie przewidział żadnego innego zwolnienia dla tego typu świadczeń, to stanowi ono przychód ze stosunku pracy, o którym mowa w art. 12 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, podlegający opodatkowaniu tym podatkiem, bowiem jego wypłata ma swe źródło w uprzednio łączącym pracownika z pracodawcą stosunku pracy.
Oznacza to, że Pani były pracodawca, jako płatnik, wypłacając wskazane we wniosku świadczenie zobowiązany był do naliczenia, pobrania i odprowadzenia zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych.
Pobrana przez byłego pracodawcę zaliczka oraz odprowadzony przez Panią podatek dochodowy od osób fizycznych z tytułu zawartej ugody sądowej nie podlega zwrotowi.
Pani stanowisko jest nieprawidłowe.
Dodatkowe informacje
Informacja o zakresie rozstrzygnięcia
Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Pani przedstawiła i stanu prawnego, który obowiązuje w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.
Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji
·Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 111 ze zm.).
Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Pani sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego/zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pani do interpretacji.
·Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:
Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:
1)z zastosowaniem art. 119a;
2)w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;
3)z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.
·Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:
Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.
Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację
Ma Pani prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego (…). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935 ze zm.; dalej jako „PPSA”). Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA).
Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):
· w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo
·w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/wnioski albo /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).
Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego.
Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).
Podstawa prawna dla wydania interpretacji
Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej.
