Interpretacja indywidualna

– stanowisko prawidłowe

Szanowna Pani,

stwierdzam, że Pani stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku dochodowym od osób fizycznych jest:

-nieprawidłowe – w zakresie możliwości skorzystania z instytucji zaniechania poboru podatku dochodowego w odniesieniu do umorzonej kwoty wierzytelności w części, dotyczącej kredytu zaciągniętego na refinansowanie zadatku wpłaconego na poczet ceny zakupu lokalu mieszkalnego oraz poniesienie opłat okołokredytowych w postaci kosztów notarialnych i składki z tytułu ubezpieczenia niskiego wkładu własnego,

-prawidłowe – w pozostałym zakresie.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

11 czerwca 2025 r. wpłynął Pani wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy skutków podatkowych w zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych z związku z umorzeniem przez bank wierzytelności z tytułu kredytu hipotecznego oraz wypłatą kwoty zwrotu w wyniku zawarcia ugody z bankiem. Uzupełniła go Pani pismem z 22 lipca 2025 r. (data wpływu). Treść wniosku jest następująca:

Opis zdarzenia przyszłego

Dnia (...) 2008 r. zawarła Pani z X. (aktualnie Y.) umowę kredytu indeksowanego kursem waluty CHF. Kwota kredytu wynosiła 365 000 zł (co stanowiło równowartość 169 232,20 CHF) i została przeznaczona na:

1)kwota 315 000 zł na finansowanie zakupu prawa własności lokalu mieszkalnego położonego w A przy ul. B1, przeznaczonego na zaspokajanie własnych potrzeb mieszkaniowych,

2)kwota 20 000 zł na refinansowanie nakładów poniesionych w związku z zakupem ww. lokalu mieszkalnego, tj. szczegółowo zadatku uiszczonego przy zawarciu umowy przedwstępnej, zaliczonego na poczet ceny nabycia nieruchomości,

3)kwota 30 000 zł na finansowanie opłat okołokredytowych, tj. szczegółowo: (1) kwota 10 200 zł na opłaty notarialne, (2) kwota 730 zł na prowizję, (3) kwota 3395 zł składka na ubezpieczenie niskiego wkładu własnego, (4) kwota 5 471 zł składka na ubezpieczenie na życie i z tytułu niezdolności do pracy, (5) kwota 10 204 zł na wynagrodzenie pośrednika w obrocie nieruchomościami.

Zamieszkuje Pani w ww. lokalu mieszkalnym od jego zakupu do dnia dzisiejszego. Kredyt zabezpieczony jest hipoteką. Twierdzi Pani, że umowa kredytu jest nieważna. Według stanu na dzień: 9 maja 2025 r. zapłaciła Pani na rzecz banku, w oparciu o nieważną umowę kredytu, następującą kwotę:

1)172 941,53 zł oraz

2)71 188,93 CHF po przeliczeniu wg kursu średniego NBP z dnia 9 maja 2025 r. w wysokości 4,5389 – 323 119,43 zł.

Łączna wartość wpłat wynosi: 498 685,72 zł.

Nie korzystała Pani z zaniechania poboru podatku od kwot umorzonych wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego zaciągniętego na realizację innej niż określona powyżej inwestycji mieszkaniowej.

Według kredytodawcy Pani zadłużenie wynosi:

1)78 705,58 CHF z tytułu niespłaconego kapitału kredytu, po przeliczeniu według kursu średniego NBP z dnia 9 maja 2025 r. – 357 236,76 zł,

2)82,49 CHF z tytułu odsetek wymagalnych, po przeliczeniu wg kursu średniego NBP z dnia 9 maja 2025 r. – 374,41 zł.

Y. zaproponował Pani zawarcie ugody dotyczącej ww. umowy kredytu, na podstawie której:

1)strony zmieniają walutę zadłużenia na PLN i uzgadniają, że zadłużenie z tytułu salda kredytu i odsetek wynosi łącznie 357 611,17 zł,

2)bank zwalnia Panią z długu w zakresie określonym powyżej i kredyt zostaje uznany za spłacony w całości.

Zdarzenie przyszłe nr 1.

Bank zwróci na Pani rzecz kwotę 106 000 zł (zwana dalej: „dodatkową kwotą”). W zakresie zwrotu dodatkowej kwoty, projekt ugody stanowi jedynie tyle, że kwota ta zostanie zwrócona w określonym terminie na Pani rachunek bankowy. Dodatkowa kwota nie przekracza kwoty wypłaconej podatnikowi na podstawie nieważnej umowy kredytu. Dodatkowa kwota nie przekracza różnicy między sumą wpłat uiszczonych na podstawie umowy kredytu a wypłaconym podatnikowi kapitałem kredytu.

Zdarzanie przyszłe nr 2.

Y. informuje swoich klientów poprzez komunikat na stronie internetowej, oraz w treści projektu ugody, iż otrzymał od Dyrektora Krajowej Izby Skarbowej indywidualną interpretację podatkową, w której stwierdzono, że w związku ze zwrotem dodatkowej kwoty po stronie podatnika (kredytobiorcy) nie powstaje przychód, a tym samym na banku nie ciąży obowiązek informacyjny, tj. obowiązek przygotowania informacji PIT-11.

Uzupełnienie wniosku

Zawarcie ugody uzależnione jest od skutków podatkowych dla podatnika. Podatnik rozważa zawarcie ugody, decyzję w tym zakresie podejmie po otrzymaniu interpretacji indywidualnej w niniejszej sprawie. Zawarcie ugody, jeżeli nastąpi, będzie miało miejsce po otrzymaniu interpretacji indywidualnej.

W ramach ugody dojdzie do umorzenia wierzytelności w wysokości 357 611,17 zł, z czego kwota 357 236,76 zł stanowi kapitał, a kwota 374,41 zł odsetki. Kredyt został udzielony przez podmiot, którego działalność podlega nadzorowi państwowego organu nadzoru nad rynkiem finansowym, uprawniony do udzielania kredytów na podstawie odrębnych ustaw regulujących zasady funkcjonowania takich podmiotów. Kredyt mieszkaniowy został zaciągnięty na cele mieszkaniowe, o których mowa w art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 163, ze zm.). Szczegółowe przeznaczenie środków uzyskanych z kredytu zostało opisane w wniosku.

Kwota dodatkowa 106.000 zł będzie zwrotem na rzecz podatnika środków pieniężnych, które wcześniej, na mocy umowy kredytowej przekazano na rzecz banku w ramach spłaty rat kapitałowo- odsetkowych. Kwota 106.000 zł mieści się w kwocie wpłacanej przez podatnika podczas spłaty kredytu. Kwota dodatkowa nie została zdefiniowana w projekcie ugody, niemniej jednak biorąc pod uwagę okoliczności faktyczne oraz spór stron co do ważności umowy kredytu, wskazać należy, że kwota dodatkowa jest w istocie wynagrodzeniem za odstąpienie przez podatnika od dochodzenia roszczeń wobec banku na drodze sądowej. Kwota dodatkowa nie jest odszkodowaniem, zadośćuczynieniem ani innym świadczeniem.

Pytanie

1.Czy w ramach przedstawionego stanu faktycznego/ zdarzenia przyszłego i w świetle przepisów § 1 ust. 1, 2, 3 Rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe (zwane dalej: „Rozporządzeniem”), podatnik spełnia wymogi do skorzystania z zaniechania poboru podatku dochodowego od umorzonej wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego w zakresie w jakim kredyt został przeznaczony na następujące wydatki:

a)refinansowanie nakładów poniesionych w związku z zakupem lokalu mieszkalnego, tj. zadatku uiszczonego przy zawarciu przedwstępnej umowy sprzedaży, zaliczonego na poczet ceny nabycia lokalu mieszkalnego,

b)finansowanie opłat okołokredytowych w postaci: (1) kosztów notarialnych, (2) prowizji oraz (3) ubezpieczenia niskiego wkładu własnego?

2.Czy w opisanym stanie faktycznym/zdarzeniu przyszłym, dodatkowa kwota, którą bank wypłaci na rzecz podatnika w przypadku zawarcia ugody, stanowi przychód podatnika w rozumieniu art. 20 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (zwana dalej „UDOF”) oraz w konsekwencji czy podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych?

Pani stanowisko w sprawie

Ad 1.

Pani zdaniem, spełnia wymogi do skorzystania z zaniechania poboru podatku w świetle przepisów § 1 ust. 1, 2, 3 Rozporządzenia od umorzonej wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego w zakresie w jakim kredyt został przeznaczony na wydatki:

a)refinansowanie nakładów poniesionych w związku z zakupem lokalu mieszkalnego, tj. zadatku uiszczonego przy zawarciu przedwstępnej umowy sprzedaży, zaliczonego na poczet ceny nabycia lokalu mieszkalnego;

b)finansowanie opłat okołokredytowych w postaci (1) kosztów notarialnych, (2) prowizji oraz (3) ubezpieczenia niskiego wkładu własnego.

W ocenie podatnika wszystkie ww. wydatki stanowią wydatki na cele mieszkaniowe, o których mowa w art. 21 ust. 25 pkt 1 UDOF oraz w rozumieniu § 1 ust. 2 Rozporządzenia.

Kwota 20 000 zł przeznaczona na refinansowanie zadatku uiszczonego przy zawarciu umowy przedwstępnej, następnie zaliczonego na poczet ceny nieruchomości, stanowi wydatek na cele mieszkaniowe, o którym wprost mowa w art. 21 ust. 25 pkt 1 lit a) UDOF. Zgodnie bowiem z przytoczonym przepisem, za wydatek na cele mieszkaniowe uważa się wydatek poniesiony na nabycie lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną własność. Skoro zatem, refinansowana kwota stanowiła część ceny nabycia lokalu mieszkalnego, podatnik może skorzystać z zaniechania poboru podatku od umorzonej wierzytelności, w zakresie, w jakim była ona przeznaczona na refinansowanie zadatku uiszczonego przy zawarciu umowy przedwstępnej.

Zgodnie z art. 158 k.c. umowa zobowiązująca a do przeniesienia własności nieruchomości, a także umowa przenosząca jej własność – wymaga formy aktu notarialnego pod rygorem nieważności. Za sporządzenie aktu notarialnego notariusz pobiera opłaty. Opłaty te są wydatkiem niezbędnym do zakupu lokalu mieszkalnego. Wysokość opłat notarialnych przy zakupie nieruchomości jest znaczna i może stanowić istotne obciążenie budżetu konsumenta. Z tych przyczyn, częstą praktyką jest kredytowanie tych opłat przez bank, w ramach umowy kredytu na zakup danej nieruchomości.

W niniejszej sprawie opłaty notarialne w łącznej kwocie 10 200 zł były wydatkiem niezbędnym dla zakupu lokalu mieszkalnego przez podatnika, a tym samym, stanowiły wydatek niezbędny do zawarcia umowy kredytu mieszkaniowego, o którym mowa w § 1 ust. 2 pkt 3 Rozporządzenia. Tym samym, podatnik może skorzystać z zaniechania poboru podatku od umorzonej wierzytelności, w zakresie w jakim była ona przeznaczona na finansowanie opłat notarialnych.

Prowizja została przez ustawodawcę wprost wymieniona w § 1 ust. 2 pkt 2 Rozporządzenia, jako wierzytelność, z tytułu której umorzenia zarządza się zaniechanie poboru podatku dochodowego. Tym samym, może Pani skorzystać z zaniechania poboru podatku od umorzonej wierzytelności, w zakresie w jakim była ona przeznaczona na finansowanie prowizji.

Opłata, nazwana w umowie kredytu „ubezpieczeniem niskiego wkładu własnego” (zwanego dalej: „UNWW’), stanowi opłatę, którą ponosi kredytobiorca, jeżeli nie posiada wystarczającego wkładu własnego na zakup nieruchomości. W takiej sytuacji udzielenie kredytu jest możliwe wyłącznie pod warunkiem poniesienia kosztów UNWW przez kredytobiorcę. Podkreślenia wymaga fakt, iż opisywane ubezpieczenie nie zabezpiecza w żaden sposób kredytobiorcy (kredytobiorca nie jest osobą ubezpieczoną ani uposażoną, kredytobiorca nie otrzymuje polisy ubezpieczeniowej, kredytobiorca nie korzysta w żaden sposób z tego ubezpieczenia). UNWW zabezpiecza interesy banku, a nie kredytobiorcy, jednak to na kredytobiorcę przerzucono koszty tego ubezpieczenia. UNWW różnie nazywane jest umowach kredytu z innymi bankami np. „opłatą manipulacyjną”, „opłatą z tytułu brakującego wkładu własnego” itp. Z tych przyczyn, w ocenie podatnika, poniesioną opłatę z tytułu UNWW należy zaliczyć do opłat niezbędnych do zawarcia umowy kredytu ( § 1 ust. 2 pkt 3 Rozporządzenia) i nie należy w tym zakresie stosować wyłączenia, o którym mowa w przepisie § 1 ust. 2 pkt 3 in fine Rozporządzenia). UNWW nie jest bowiem dodatkową usługą świadczoną przez bank na rzecz kredytobiorcy, lecz opłatą uiszczaną na rzecz banku, konieczną do zawarcia umowy kredytu. Natomiast w cytowanym przepisie mowa jest o wyłączeniu kosztów usług dodatkowych, w szczególności ubezpieczeń, jednak pod tym pojęciem należy rozumieć umowy ubezpieczenia zawierane na rzecz kredytobiorcy np. ubezpieczenie nieruchomości, ubezpieczenia na życie, ubezpieczenie od ryzyka utraty pracy itp. Tym samym, podatnik może skorzystać z zaniechania poboru podatku od umorzonej wierzytelności, w zakresie w jakim była ona przeznaczona na finansowanie kosztów UNWW.

Ad 2.

Zgodnie z treścią art. 9 ust. 1 UPDOF, opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w treści przepisu. Opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlega – co do zasady – każdy dochód osiągnięty przez osobę fizyczną. Zgodnie natomiast z definicją dochodu jest nim nadwyżka przychodów ze źródła nad kosztami jego uzyskania. Pojęciem pierwotnym dla dochodu jest więc pojęcie przychodu. Ten z kolei definiowany jest przez ustawodawcę w art. 11 ust. 1 UPDOF jako otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Za przychody podatkowe mogą być uznane tylko takie świadczenia, które są określonym przyrostem majątkowym (zarówno zwiększającym aktywa, jak i zmniejszającym pasywa) o charakterze definitywnym, niemające charakteru zwrotnego. O uzyskaniu przychodu można więc mówić w każdej sytuacji gdy podatnik – czy to na skutek otrzymania określonych wartości majątkowych (środków pieniężnych, świadczeń w naturze czy też innych nieodpłatnych świadczeń), czy też gdy na skutek określonego zdarzenia powodującego zmniejszenie jego zobowiązań wobec innych podmiotów – uzyskuje określone przysporzenie majątkowe.

Zgodnie z treścią art. 69 ust. 1 ustawy Prawo bankowe, przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu. Ponadto, zgodnie z art. 917 k.c., przez ugodę strony czynią sobie wzajemne ustępstwa w zakresie istniejącego między nimi stosunku prawnego w tym celu, aby uchylić niepewność co do roszczeń wynikających z tego stosunku lub zapewnić ich wykonanie albo by uchylić spór istniejący lub mogący powstać. Zatem, elementami konstrukcyjnymi instytucji ugody są: po pierwsze, istnienie niepewności/ sporu co do stosunku prawnego między stronami, a także co do roszczeń wynikających z tego stosunku. Po drugie, celem zawarcia ugody jest uchylenie tej niepewności lub sporu. Po trzecie, strony dążą do osiągnięcia celu przez wzajemne ustępstwa. Tak więc nieodłącznym elementem ugody są wzajemne ustępstwa stron. Poza tym, zarówno w doktrynie, jak i w orzecznictwie podkreśla się szczególną przyczynę prawną ugody. Oznacza to, że ugoda nie tworzy nowego stosunku prawnego, a jedynie odnosi się do istniejącego stosunku prawnego stanowiącego podstawę powództwa, a tym samym podstawę zawarcia ugody.

Biorąc pod uwagę powyższe, podatnik wskazuje, że:

1)Wypłata dodatkowej kwoty nie doprowadzi do sytuacji, w której na skutek zmiany waluty zadłużenia i zwolnienia podatnika z długu w stosunku do całości istniejącego zadłużenia oraz w wyniku wypłaty dodatkowej kwoty podatnik uiściłby do banku mniej, niż opisana powyżej wypłacona mu kwota na podstawie umowy kredytu.

2)Dodatkowa Kwota obejmuje jedynie część nadpłaty dokonanej przez podatnika ponad nominalną wartość kapitału wypłaconego podatnikowi przez bank. Wobec powyższego, skoro „dodatkowa kwota” wypłacana przez bank na rzecz podatnika w wyniku zawarcia ugody, jest niższa niż kwota wypłacona przez drugą stronę ugody, jej wypłacenie nie powoduje po stronie podatnika dodatkowego przysporzenia majątkowego.

Tym samym, nie uzyskuje Pani przychodu z tytułu wypłaty na jej rzecz dodatkowej kwoty i nie jest zobowiązana do zapłaty podatku dochodowego od osób fizycznych.

Tożsame stanowisko zostało wyrażone przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji indywidualnej z dnia 29 listopada 2024 r. 0112-KDIL2-1.4011.676.2024.2.TR.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawiła Pani we wniosku jest w części prawidłowe, a w części nieprawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Podstawową zasadą obowiązującą w przepisach ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 163 ze zm.) jest zasada powszechności opodatkowania, która wyrażona została w art. 9 ust. 1 tej ustawy. Zgodnie z jego treścią:

Opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Ogólne pojęcie przychodu zostało wyjaśnione w art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zgodnie z tym przepisem:

Przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9, 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, pkt 11, art. 19, art. 25b, art. 30ca, art. 30da i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Za przychody należy zatem uznać każdą formę przysporzenia majątkowego, zarówno formę pieniężną jak i niepieniężną, w tym nieodpłatne świadczenia otrzymane przez podatnika.

Dla celów podatkowych przyjmuje się, że nieodpłatne świadczenie obejmuje każde działanie lub zaniechanie na rzecz innej osoby oraz wszystkie zdarzenia prawne i zdarzenia gospodarcze w działalności podmiotów, których skutkiem jest przysporzenie majątku innej osoby, mające konkretny wymiar finansowy.

Pojęcie nieodpłatnego świadczenia, o którym mowa w art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ma szerszy zakres niż w prawie cywilnym. Obejmuje ono bowiem wszystkie zjawiska gospodarcze i zdarzenia prawne, których następstwem jest uzyskanie korzyści kosztem innego podmiotu, lub te wszystkie zdarzenia prawne i zdarzenia gospodarcze, których skutkiem jest nieodpłatne, to jest niezwiązane z kosztami lub inną formą ekwiwalentu, przysporzenie majątku tej osobie, mające konkretny wymiar finansowy.

Za przychody podatkowe mogą być uznane tylko takie świadczenia, które są określonym przyrostem majątkowym (zarówno zwiększającym aktywa jak i zmniejszającym pasywa) o charakterze definitywnym, nie mające charakteru zwrotnego.

Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych wyraźnie rozróżnia źródła przychodów oraz sposób opodatkowania dochodów z poszczególnych źródeł.

Przepis art. 10 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych zawiera katalog źródeł przychodów podlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 9 ww. ustawy źródłem przychodów są:

inne źródła.

Stosownie do art. 20 ust. 1 ww. ustawy:

Za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, świadczenia otrzymane z tytułu umowy o pomocy przy zbiorach, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i art. 17.

Jak dowodzi użycie sformułowania „w szczególności” definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ustawy. W związku z tym każde świadczenie mające realną korzyść finansową, o ile nie stanowi konkretnej kategorii przychodu zaliczanego do jednego ze źródeł wymienionych w art. 10 ust. 1 pkt 1-8b ww. ustawy, jest dla świadczeniobiorcy przychodem z innych źródeł.

Przystępując do oceny skutków podatkowych umorzenia przez Bank wierzytelności z tytułu zaciągniętego kredytu hipotecznego wyjaśnić należy, że instytucja kredytu uregulowana została przepisami ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1646 ze zm.). Zgodnie z treścią art. 69 ust. 1 tej ustawy:

Przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu.

Z kolei umorzenie wierzytelności następuje w przypadku zwolnienia z długu, czyli zrzeczenia się przez wierzyciela przysługującej mu wierzytelności, bez uzyskania świadczenia ze strony dłużnika. Takie zrzeczenie się, pod warunkiem że dłużnik je przyjmie, powoduje, że zobowiązanie wygasa. Wedle bowiem instytucji zwolnienia z długu, uregulowanej w art. 508 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1061 ze zm.):

Zobowiązanie wygasa, gdy wierzyciel zwalnia dłużnika z długu, a dłużnik zwolnienie przyjmuje.

Otrzymanie kredytu i jego spłata na warunkach przewidzianych w umowie kredytowej są obojętne podatkowo. Przychód po stronie kredytobiorcy pojawia się w przypadku, kiedy dochodzi do umorzenia kredytu, jego części lub odsetek. Wtedy kredytobiorca osiąga konkretne przysporzenie majątkowe (przychód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).

O uzyskaniu przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym do osób fizycznych można więc mówić gdy podatnik uzyskuje przysporzenie majątkowe – czy to na skutek otrzymania określonych wartości majątkowych (środków pieniężnych, świadczeń w naturze czy też innych nieodpłatnych świadczeń), czy też gdy na skutek określonego zdarzenia następuje zmniejszenie jego zobowiązań wobec innych podmiotów.

Tym samym, kwotę wierzytelności umorzoną na podstawie ugody dotyczącej umowy o udzielenie kredytu hipotecznego należy zakwalifikować do przychodu z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 w zw. z art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Prawodawca przewidział przy tym szczególne rozwiązanie dla określonych sytuacji umorzeń kredytów mieszkaniowych. Umożliwił zaniechanie poboru podatku od dochodów z tytułu takich umorzeń.

Kwestia zaniechania poboru podatku od kwoty umorzonych wierzytelności została uregulowana w rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe (Dz. U. z 2024 r. poz. 102 ze zm.).

Zgodnie z § 1 ust. 1 tego rozporządzenia:

Zarządza się zaniechanie poboru podatku dochodowego od osób fizycznych od kwot:

1) umorzonych osobie fizycznej wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego, w przypadku gdy:

a) kredyt mieszkaniowy został zaciągnięty na realizację jednej inwestycji mieszkaniowej, a w przypadku więcej niż jednego kredytu mieszkaniowego – gdy kredyty mieszkaniowe zostały zaciągnięte na realizację wyłącznie jednej inwestycji mieszkaniowej, oraz

b) osoba fizyczna będąca stroną umowy kredytu mieszkaniowego nie korzystała z zaniechania poboru podatku od kwot umorzonych wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego zaciągniętego na realizację innej niż określona w lit. a inwestycji mieszkaniowej;

2) otrzymanych przez osobę fizyczną świadczeń z tytułu kredytu mieszkaniowego udzielonego w walucie obcej lub w złotych, lecz nominowanego lub indeksowanego do waluty obcej, w związku z powstaniem przychodu z tytułu zastosowania ujemnego oprocentowania.

Na gruncie § 1 ust. 2 wskazanego rozporządzenia:

Kwoty wierzytelności, o których mowa w ust. 1 pkt 1, obejmują:

1) kwoty kredytu mieszkaniowego (kapitału);

2) odsetki, w tym odsetki skapitalizowane, i prowizje;

3) opłaty, jeżeli ich poniesienie przez kredytobiorcę było niezbędne do zawarcia umowy kredytu mieszkaniowego, z wyjątkiem kosztów usług dodatkowych, w szczególności ubezpieczeń.

Jak stanowi § 1 ust. 3 rozporządzenia:

W przypadku gdy kredyt mieszkaniowy został zaciągnięty również na wydatki inne niż określone w art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2022 r. poz. 2647, z późn. zm.), zaniechanie, o którym mowa w ust. 1 pkt 1, obejmuje kwotę wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego w części, w jakiej kwota kredytu mieszkaniowego zaciągniętego na wydatki określone w art. 21 ust. 25 pkt 1 tej ustawy pozostaje do całkowitej kwoty zaciągniętego kredytu mieszkaniowego.

Zgodnie z § 1 ust. 4 rozporządzenia:

W przypadku gdy kredyt mieszkaniowy został zastąpiony kredytem refinansowym lub gdy na jego spłatę został zaciągnięty kredyt konsolidacyjny, zaniechanie, o którym mowa w ust. 1 pkt 1, obejmuje odpowiednio kwotę wierzytelności z tytułu kredytu refinansowego lub konsolidacyjnego w części odpowiadającej kwocie wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego.

Według § 1 ust. 5 przywołanego rozporządzenia:

Przez jedną inwestycję mieszkaniową, o której mowa w ust. 1 pkt 1 lit. a, rozumie się inwestycję, której celem jest zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych:

1)jednego gospodarstwa domowego albo

2)więcej niż jednego gospodarstwa domowego, w przypadku gdy osoby fizyczne mające zajmować wspólnie jeden budynek mieszkalny, nie mniej niż jedna osoba fizyczna z każdego takiego gospodarstwa, są osobami zaliczonymi do I grupy podatkowej w rozumieniu art. 14 ust. 3 pkt 1 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (Dz. U. z 2023 r. poz. 1774 i 1843).

Zgodnie § 1 ust. 6 przywołanego rozporządzenia:

Przez jedno gospodarstwo domowe, o którym mowa w ust. 5, rozumie się gospodarstwo prowadzone przez osobę fizyczną zajmującą jeden lokal mieszkalny albo jeden budynek mieszkalny jednorodzinny, samodzielnie lub wspólnie z innymi osobami stale z nią zamieszkującymi i gospodarującymi.

W myśl § 1 ust. 7 rozporządzenia:

W przypadku gdy stroną umowy kredytu mieszkaniowego na realizację jednej inwestycji mieszkaniowej, o której mowa w ust. 1 pkt 1 lit. a, są co najmniej dwie osoby fizyczne, zaniechanie poboru podatku, o którym mowa w ust. 1 pkt 1, ma zastosowanie wyłącznie do osób, o których mowa w ust. 1 pkt 1 lit. b.

Z § 3 komentowanego rozporządzenia wynika, że:

Ilekroć w rozporządzeniu jest mowa o kredycie mieszkaniowym, należy przez to rozumieć kredyt, który został:

1)udzielony przed dniem 15 stycznia 2015 r. przez podmiot, którego działalność podlega nadzorowi państwowego organu nadzoru nad rynkiem finansowym, uprawniony do udzielania kredytów na podstawie odrębnych ustaw regulujących zasady funkcjonowania takich podmiotów, oraz

2)zabezpieczony w postaci hipoteki ustanowionej na nieruchomości lub udziale w nieruchomości lub prawie wieczystego użytkowania gruntu lub udziale w takim prawie, lub spółdzielczym własnościowym prawie do lokalu mieszkalnego lub udziale w takim prawie, lub prawie do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej lub udziale w takim prawie, oraz

3)zaciągnięty na wydatki, o których mowa w art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W myśl § 4 ww. rozporządzenia:

Zaniechanie, o którym mowa w § 1 i § 2 ma zastosowanie do dochodów (przychodów) uzyskanych od dnia 1 stycznia 2022 r. do dnia 31 grudnia 2026 r.

Artykuł 21 ust. 25 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych stanowi, że:

Za wydatki poniesione na cele, o których mowa w ust. 1 pkt 131, uważa się wydatki poniesione na:

a) nabycie budynku mieszkalnego, jego części lub udziału w takim budynku, lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość lub udziału w takim lokalu, a także na nabycie gruntu lub udziału w gruncie albo prawa użytkowania wieczystego gruntu lub udziału w takim prawie, związanych z tym budynkiem lub lokalem,

b) nabycie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego lub udziału w takim prawie, prawa do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej lub udziału w takim prawie,

c) nabycie gruntu pod budowę budynku mieszkalnego lub udziału w takim gruncie, prawa użytkowania wieczystego takiego gruntu lub udziału w takim prawie, w tym również z rozpoczętą budową budynku mieszkalnego, oraz nabycie innego gruntu lub udziału w gruncie, prawa użytkowania wieczystego gruntu lub udziału w takim prawie, jeżeli w okresie, o którym mowa w ust. 1 pkt 131, grunt ten zmieni przeznaczenie na grunt pod budowę budynku mieszkalnego,

d) budowę, rozbudowę, nadbudowę, przebudowę lub remont własnego budynku mieszkalnego, jego części lub własnego lokalu mieszkalnego,

e) rozbudowę, nadbudowę, przebudowę lub adaptację na cele mieszkalne własnego budynku niemieszkalnego, jego części, własnego lokalu niemieszkalnego lub własnego pomieszczenia niemieszkalnego

– położonych w państwie członkowskim Unii Europejskiej lub w innym państwie należącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego albo w Konfederacji Szwajcarskiej.

Zaniechanie poboru podatku znajduje zastosowanie do umorzonych osobom fizycznym kwot wierzytelności z tytułu kredytów zaciągniętych na cele mieszkaniowe i zabezpieczonych hipotecznie, udzielonych przed 15 stycznia 2015 r. przez podmioty uprawnione do udzielania kredytów na podstawie odrębnych ustaw, w przypadku, gdy osoba fizyczna będąca stroną umowy hipotecznego kredytu mieszkaniowego nie korzystała z zaniechania poboru podatku od kwot umorzonych wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego zaciągniętego na realizację innej inwestycji mieszkaniowej. Istotne jest, żeby kredyt mieszkaniowy został zaciągnięty na wydatki, o których mowa w art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W przypadku, gdy kredyt mieszkaniowy został zaciągnięty również na wydatki inne niż określone w art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, zaniechanie obejmuje kwotę wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego w części, w jakiej kwota kredytu mieszkaniowego zaciągniętego na wydatki określone w art. 21 ust. 25 pkt 1 tej ustawy pozostaje do całkowitej kwoty zaciągniętego kredytu mieszkaniowego.

Prawo do zaniechania poboru podatku jest wyjątkiem od zasady powszechności opodatkowania, dlatego do interpretacji przepisów ustanawiających to prawo należy stosować wykładnię ścisłą, która nie wychodzi poza literalne brzmienie przepisów.

Z treści wniosku wynika, że (...) 2008 r. zaciągnęła Pani w banku kredyt hipoteczny indeksowany w CHF w wysokości 365 000 zł. Działalność banku podlegała nadzorowi państwowego organu nadzoru nad rynkiem finansowym. Środki z kredytu zostały przeznaczone na zakup lokalu mieszkalnego, pokrycie kosztów ubezpieczenia niskiego wkładu własnego, prowizję należną bankowi od udzielenia kredytu, opłaty notarialne oraz refinansowanie kosztów zadatku wpłaconego na poczet ceny zakupu przedmiotowego lokalu. Kredyt zabezpieczony jest hipoteką. Nie korzystała Pani z zaniechania poboru podatku od kwot umorzonych wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego zaciągniętego na realizację innej niż określona powyżej inwestycji mieszkaniowej. Łącznie wpłaciła Pani na rzecz banku z tytułu spłaty kredytu kwotę 498 685,72 zł.

Bank proponuje zawarcie ugody pozasądowej polegającej na umorzeniu aktualnego zadłużenia wynikającego z umowy kredytu. W propozycji ugody wskazano, że umorzone przez bank zadłużenie będzie obejmować kapitał oraz odsetki umowne od kapitału kredytu w łącznej wysokości 357 611,17 zł, ponadto bank wypłaci na Pani rzecz kwotę dodatkową w wysokości 106 000 zł.

Mając na uwadze przedstawione zdarzenie przyszłe oraz powołane przepisy prawa stwierdzić należy, że umorzona przez bank wierzytelność z tytułu kredytu zaciągniętego (...) 2008 r. będzie stanowić dla Pani przychód w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, z tytułu nieodpłatnych świadczeń, klasyfikowany do źródła, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 w zw. z art. 20 ust. 1 ww. ustawy.

Jak już wspomniano, w przypadku, gdy kredyt mieszkaniowy został zaciągnięty również na wydatki inne niż określone w art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, zaniechanie obejmuje kwotę wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego w części, w jakiej kwota kredytu mieszkaniowego zaciągniętego na wydatki określone w art. 21 ust. 25 pkt 1 tej ustawy pozostaje do całkowitej kwoty zaciągniętego kredytu mieszkaniowego.

W tym miejscu wskazać należy, że zaciągnięcie kredytu na refinansowanie jest to zdarzenie rozumiane jako operacja pieniężna polegająca na wykorzystaniu zewnętrznych funduszy pieniężnych w celu zastąpienia środków pierwotnie wydatkowanych na jakiś cel. Pojęcia kredyt refinansowy i kredyt na refinansowanie nie są tożsame. Pojęcie kredyt refinansowy implikuje konieczność wcześniejszego zaciągnięcia kredytu, aby później możliwym było zaciągnięcie kredytu refinansowego na jego spłatę. Zatem czynność refinansowania zakupu kredytem hipotecznym należy odróżnić od zaciągnięcia kredytu refinansowego.

Kredyt refinansowy przeznaczony jest na spłatę wcześniej zaciągniętego kredytu hipotecznego i jest on zabezpieczony na podstawie wartości aktualnie posiadanej nieruchomości. Natomiast zwrot „refinansowanie” oznacza operację pieniężną polegającą na uzyskaniu zewnętrznych źródeł finansowania w celu zastąpienia środków własnych, które zostały wydatkowane na jakiś cel. W rezultacie pierwotnie wydatkowane środki pieniężne mogą być niejako „ponownie” wykorzystane na dowolny cel. Środki z kredytu na refinansowanie niejako zastępują środki uprzednio wydatkowane z własnych zasobów.

W tym kontekście, kredyt udzielony na refinansowanie kosztów zadatku wpłaconego na poczet ceny zakupu lokalu mieszkalnego, pokrycie składki z tytułu ubezpieczenia od niskiego wkładu własnego oraz opłat notarialnych stanowił kredyt na wydatki inne niż określone w art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Dlatego też zaniechanie poboru podatku dochodowego nie będzie miało zastosowania, stosownie do dyspozycji § 1 ust. 3 w zw. z § 1 ust. 2 ww. rozporządzenia, do tej części kwoty umorzenia wierzytelności, która odpowiada udziałowi udzielonego kredytu zaciągniętego na wydatki inne niż określone w art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (tj. na refinansowanie kosztów zadatku wpłaconego na poczet ceny zakupu lokalu mieszkalnego, pokrycie składki z tytułu ubezpieczenia od niskiego wkładu własnego oraz opłat notarialnych) w całkowitej kwocie zaciągniętego kredytu.

Natomiast zaniechanie poboru podatku dochodowego od osób fizycznych będzie miało zastosowanie na zasadach wynikających § 1 ust. 3 rozporządzenia w odniesieniu do będącej przedmiotem zapytania kwoty umorzonej wierzytelności dotyczącej prowizji należnej bankowi od udzielenia kredytu. Tym samym nie będzie Pani zobowiązana do zapłaty podatku dochodowego z tytułu planowanego umorzenia przez bank wierzytelności z tytułu kredytu hipotecznego do tej części kwoty umorzenia, która odpowiada udziałowi udzielonego kredytu zaciągniętego na cele określone w art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych w całkowitej kwocie zaciągniętego kredytu.

Z tego względu, stanowisko Państwa w tym zakresie uznano za nieprawidłowe.

Odpowiadając na Pani wątpliwości zawarte w drugim pytaniu wskazać należy, że otrzymanie przez Panią wynikającej z zawartej ugody kwoty w wysokości 106 000 zł, której charakter co prawda nie został zdefiniowany w treści projektowanej ugody, niemniej jednak – jak wynika z treści wniosku – jej wysokość nie przekracza różnicy między sumą wpłat uiszczonych na podstawie umowy kredytu a wypłaconym Pani kapitałem kredytu i stanowi zwrot środków pieniężnych, które wcześniej, na mocy umowy kredytowej przekazano na rzecz banku w ramach spłaty rat kapitałowo-odsetkowych, nie spowoduje dodatkowego przysporzenia majątkowego po Pani stronie. Tym samym, w związku z wypłatą przez bank opisanej kwoty, po Pani stronie nie powstanie przychód w rozumieniu przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i w konsekwencji nie wystąpi również obowiązek zapłaty podatku z tego tytułu.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, które Pani przedstawiła i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.

Niniejsza interpretacja rozstrzyga wyłącznie zagadnienia objęte pytaniami. Inne kwestie poruszane we wniosku nie były przedmiotem oceny przez tut. organ.

Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie ze stanem faktycznym podanym przez wnioskodawcę w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona interpretacja traci swoją aktualność.

Rolą postępowania w sprawie wydania indywidualnej interpretacji przepisów podatkowych nie jest ustalanie stanu faktycznego (zdarzenia przyszłego), stanowi to bowiem domenę ewentualnego postępowania podatkowego. To na podatniku ciąży obowiązek udowodnienia w toku tego postępowania okoliczności faktycznych, z których wywodzi on dla siebie korzystne skutki prawne. Organ nie prowadzi postępowania dowodowego, ograniczając się do analizy okoliczności podanych we wniosku. W stosunku do tych okoliczności wyraża swoje stanowisko, które zawsze musi być jednak ustosunkowaniem się do poglądu (stanowiska) prezentowanego w danej sprawie przez wnioskodawcę. Jeżeli w toku ewentualnego postępowania organ uzna, że zdarzenie opisane we wniosku różni się od zdarzenia występującego w rzeczywistości, wówczas wydana interpretacja nie będzie Pani chroniła.

W odniesieniu do powołanej przez Panią interpretacji należy stwierdzić, że zapadła ona w indywidualnej sprawie i nie jest wiążąca dla organu wydającego niniejszą interpretację.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

·Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 111 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Pani sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pani do interpretacji.

·Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:

1) z zastosowaniem art. 119a;

2) w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;

3) z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

·Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pani prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

·w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

·w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/wnioski albo /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej.