Interpretacja indywidualna – stanowisko nieprawidłowe

Szanowna Pani,

stwierdzam, że Pani stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku dochodowym od osób fizycznych jest nieprawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

30 kwietnia 2025 r wpłynął Pani wniosek z 25 kwietnia 2025 r. o wydanie interpretacji indywidualnej. Uzupełniła go Pani pismem złożonym 6 czerwca 2025 r. – w odpowiedzi na wezwanie. Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

Pismem z 10 marca 2025 r. zwróciła się Pani do Urzędu Skarbowego w … o wydanie podatkowej interpretacji indywidualnej dotyczącej otrzymanego odszkodowania z tytułu poniesionych przez Panią strat i kosztów sądowych, związanych z bezumownym korzystaniem przez … z Pani działek. W załączeniu kopia pisma i odpowiedzi Urzędu Skarbowego. Po zapoznaniu się z pismem Urząd Skarbowy uzupełnia Pani informacje w przedmiotowej sprawie.

Korespondencja z … w sprawie przebudowy infrastruktury energetycznej trwała od 2012 r. Odpowiedź … była jednoznaczna – może Pani przebudować linie … na własny koszt. Spór dotyczył nie tylko Pani, ale także Gminy …, gdyż jeden z dwóch rozkracznych słupów jedną odnogą stał na drodze gminnej, a drugą na Pani działce.

Przy tym słupie, w 2012 r. zginął człowiek śmiertelnie …. Postępowanie sądowe trwało nie tylko z Pani powództwa, ale także Urzędu Gminy ….

Od 2013 r. … twierdziła, że linie są zasiedziałe, wybudowane w oparciu o dokumentację techniczną i zgodę właścicieli gruntów. Powyższe okazało się nieprawdą. Potwierdził to Sąd Rejonowy w … w wyroku z … 2016 r., … oraz Sąd Okręgowy w …w dniu … 2016 r., …. Z uwagi na powyższe, Sąd Rejonowy w … w wyroku z … 2017 r. … nakazał … eksmisji urządzeń przesyłowych napowietrznych linii energetycznych z Pani działek. Sądowe postępowania odwoławcze …od wyroku z … 2017 r. trwały do … 2022 r. W tym okresie wszystkie wydane wyroki sądowe oddalały apelacje …. Dotyczy to wyroków:

-Sądu Rejonowego w … z . 2018 r., …,

-Sądu Okręgowego … z .. 2019 r., …

-Sądu Rejonowego w … z … 2021 r., …

-Sądu Okręgowego w … z … 2022 r., ….

Z uwagi na niepowodzenia … w postępowaniu sądowym oraz opinie biegłych rzeczoznawców, w 2021 r. … wyraziła wolę przebudowy infrastruktury energetycznej. W dziesięcioletnim okresie postępowań sądowych nie było żadnego pozytywnego dla … rozstrzygnięcia procesowego. Miała Pani więc pełną rękojmie do wyegzekwowania eksmisji z Pani nieruchomości infrastruktury energetycznej. Odstąpiła Pani jednak od radykalnego rozstrzygnięcia spraw. … 2021 r. podpisała Pani z .. – umowę …. syn umowę … – dotyczące przebudowy. Celem zawarcia umów było wyrażenie naszej zgody na umieszczenie urządzeń energetycznych po ich przebudowie na Pani nieruchomości. Przebudowa polegała na:

-Zastąpieniu dwóch rozkracznych słupów jednym pojedynczym słupem, który obecnie jest posadowiony na Pani nieruchomości. Tym samym poniosła Pani koszt odblokowania drogi publicznej dla bezpieczeństwa i dobra miejscowej społeczności;

-Zastąpieniu dwóch napowietrznych linii …, liniami …, które w dalszym ciągu są na Pani nieruchomości;

-Pozostała także trzecia linia … dzieląca Pani działki na pół, która nie została zmodyfikowana.

Po dokonaniu przebudowy instalacji … 2022 r., na prośbę … cofnęła Pani pozew o eksmisję urządzeń wynikającą z wyroku Sądu Rejonowego w … z .. 2017 r.. Postanowienie w tej sprawie zostało wydane przez Sąd … w … … 2023 r., ….

Okazała Pani akt dobrej woli, z uwagi na użyteczność publiczną urządzeń. Tym samym kwestia służebności przesyłu jest oczywista. Uważa Pani, że kwota otrzymanego odszkodowania nie powinna być objęta opodatkowaniem. Kwota otrzymanego zadośćuczynienia wynikająca z zawartej ugody sądowej … 2025 r. … w … nie jest dla Pani dochodem, lecz namiastką pokrycia poniesionych przez Panią strat finansowych, mentalnych, kosztów sądowych, poświęconego czasu, akceptacji ograniczeń prawa własności z powodu istniejących na Pani nieruchomości urządzeń energetycznych. Dlatego sądzi Pani, że opodatkowanie otrzymanego odszkodowania byłoby niesprawiedliwe i bardzo krzywdzące.

Uzupełnienie opisu stanu faktycznego

Informuje Pani, że wie, że interpretacja indywidualna dotyczy Pani osoby. Jednak Pani sytuacja jest identyczna z tą, która dotyczy Pani syna.

Posiadała Pani długą, ale wąską działkę, dlatego syn chcąc wybudować dom dla swojej … rodziny – bo nie ma własnego mieszkania, w 2006 r. kupił drugą działkę graniczącą z Pani nieruchomością. Połączone działki stworzyły możliwość budowy domu. Warunki zabudowy zostały wydane także w 2006 r. Z powodu nielegalnej samowoli budowlanej … i wynikających z niej niebezpieczeństw i zagrożeń, pozwolenie na budowę domu wydano dopiero w 2022 r., po przebudowaniu przez …urządzeń energetycznych. Dziewięcioletnie postępowanie sądowe z … toczyło się także z Pani i syna wspólnego powództwa.

Ponadto, w uzupełnieniu wniosku wskazała Pan, że:

W zawartej … 2025 r. ugodzie strony podjęły rozmowy w celu polubownego zakończenia sporu. W pkt I ugody jest zapis: „I – Pozwana … z siedzibą w … zobowiązuje się zapłacić na rzecz Powoda Ad. 1 … kwotę w wysokości 8.000,00 zł (słownie: osiem tysięcy złotych) oraz na rzecz Powoda Ad. 2 … kwotę w wysokości 8.000,00 zł (słownie: osiem tysięcy złotych), co łącznie daje kwotę w wysokości 16.000,00 zł tytułem należności z tytułu bezumownego korzystania. Pozwana powyższą należność zobowiązuje się uiścić w terminie 14 (czternastu) dni od dnia uprawomocnienia się postanowienia o umorzeniu postępowania, wydanego w związku z zawarciem niniejszej ugody.”

Otrzymane świadczenie jest namiastką zadośćuczynienia za poniesione straty wynikające z:

-16-letniego opóźnienia budowy domu (2006-2022), związane z dwukrotnym a czasem większym wzrostem cen materiałów budowlanych, kosztów robocizny, itp.,

-braku zapłaty za: dewastacje nieruchomości, obniżenie jej wartości, bezumowne korzystanie,

-kosztami 9-letniego postępowania sądowego,

-uniemożliwieniem poprawy warunków życia rodziny, w … dzieci,

-utratą zdrowia, nerwów i czasu życia w spokoju.

Oprócz poniesionych strat materialnych, etycznych, utraciła Pani także korzyści jakie można osiągnąć z samodzielnego dysponowania prawem własności.

We wniosku ORD-IN pisała Pani, że napowietrzne urządzenia energetyczne znajdowały się na Pani nieruchomości oraz na przebiegającej wzdłuż Pani posesji drodze gminnej. Po przegranych wielu sprawach sądowych przez …, po pozytywnych dla Pani opiniach biegłych rzeczoznawców sądowych, miała Pani pełną rękojmie do wyegzekwowania zasądzonych przez Sąd Rejonowy w …w wyroku z … 2017 r. eksmisji urządzeń przesyłowych.

Jednak, z uwagi na użyteczność publiczną infrastruktury energetycznej, konieczność odblokowania drogi dla bezpieczeństwa i dobra miejscowej społeczności przejęła Pani wszystkie urządzenia energetyczne, zamienione na instalacje podziemną na Pani działce. Gdyby Pani tego nie uczyniła, konieczne byłyby także zerwanie powierzchni asfaltowej drogi na odcinku około 70 metrów. Tym samym odciążyła Pani instytucje państwowe od poniesienia dodatkowych wysokich kosztów przebudowy. Nie zdawała Pani sobie jednak wówczas sprawy z utraty korzyści na Pani rzecz jakie poniosła z tego tytułu. Otóż zaistniała konieczność:

-przesunięcia usytuowania budowanego domu o około 30 metrów w głąb działki, burząc planowane zagospodarowanie nieruchomości,

-uniemożliwienie podłączenia budynku do gminnej oczyszczalni ścieków, z powodu przebiegającej przez Pani działki podziemnej instalacji energetycznej.

Z tego powodu, Pani syn zmuszony został do wybudowania własnej przydomowej oczyszczalni ścieków, ponosząc ogromne koszty tej instalacji, a w przyszłości korzystania z niej. Gmina … nie posiada …. Trzeba będzie gdzieś szukać takiego urządzenia. Będzie Pani chyba jedynym takim przypadkiem w okolicy. To także kolejna utracona przestrzeń działki. Nie wykluczone są dalsze fatalne „niespodzianki” wynikające z przyjętej przez Panią pochopnej decyzji. Kierowała się Pani dobrem wspólnym, aby było ono odwzajemnione.

Kwotę zadośćuczynienia po 8 tysięcy zł dla Pani i syna otrzymali Państwo 3 marca 2025 r.

Działalności gospodarczej Pani nie prowadzi. Pani i Pani syn utrzymujecie się z emerytury, a dom budowany jest z zaciągniętych wielu pożyczek.

Pytanie

Proszę o informację, czy otrzymane odszkodowanie podlega opodatkowaniu?

Pani stanowisko w sprawie

Uważa Pani, że otrzymane odszkodowanie nie jest dochodem, lecz namiastką pokrycia poniesionych przez Panią z synem strat finansowych, kosztów sądowych, poświęconego czasu. Wynika także z akceptacji ograniczeń Pani i syna prawa własności z powodu istniejących na Pani i syna ziemi urządzeń energetycznych.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawiła Pani we wniosku jest nieprawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 163 ze zm.):

Stosownie do art. 10 ust. 1 pkt 9 ww. ustawy:

Zgodnie z art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Jak dowodzi użycie sformułowania „w szczególności” definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ww. ustawy, a które mieszczą się w ogólnej definicji przychodów, zawartej w art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. O przychodzie podatkowym z innych źródeł będziemy mówić zatem w każdym przypadku, kiedy u podatnika wystąpią realne korzyści majątkowe.

Jak stanowi art. 11 ust. 1 ww. ustawy:

O uzyskaniu przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych można więc mówić w każdej sytuacji, gdy podatnik na skutek otrzymania określonych wartości majątkowych (środków pieniężnych, świadczeń w naturze czy też innych nieodpłatnych świadczeń), jak również na skutek określonego zdarzenia powodującego zmniejszenie jego zobowiązań wobec innych podmiotów, uzyskuje określone przysporzenie majątkowe.

Zatem, do przychodów z innych źródeł należy zaliczyć różnego rodzaju odszkodowania, zadośćuczynienia oraz odsetki za zwłokę w wypłacie tychże odszkodowań bądź zadośćuczynień. Nie oznacza to jednak, że wszystkie świadczenia z ww. tytułów są opodatkowane. Niektóre z nich, wymienione w katalogu zwolnień przedmiotowych, określonym w art. 21 ust. 1 cytowanej ustawy, korzystają ze zwolnienia od podatku. Jednakże należy podkreślić, że korzystanie z każdej preferencji podatkowej, w tym zwolnienia od podatku, jest możliwe wyłącznie w sytuacji, gdy spełnione są wszelkie przesłanki określone w przepisie stanowiącym podstawę prawną danej preferencji.

Stosownie do art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Zwolnieniem określonym w przytoczonym powyżej przepisie art. 21 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy, objęte są tylko odszkodowania i zadośćuczynienia, których wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, bądź postanowień układów zbiorowych pracy, innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów lub statutów, o których mowa w art. 9 § 1 Kodeksu pracy, z wyjątkiem odszkodowań wymienionych w lit. a)-g) tego artykułu. Oznacza to, że zwolnienie nie obejmuje wszystkich odszkodowań, a tylko te, których wysokość lub zasady ustalania zostały określone wprost w stosownych przepisach prawa, z wyjątkiem enumeratywnie wymienionych kategorii odszkodowań.

Stosownie natomiast do art. 21 ust. 1 pkt 3b ww. ustawy:

Zakres zwolnienia wynikający natomiast z art. 21 ust. 1 pkt 3b ww. ustawy dotyczy innego rodzaju odszkodowań niż wymienione w art. 21 ust. 1 pkt 3 tej ustawy, jednakże tylko takich, które otrzymane są na podstawie wyroku lub ugody sądowej. Przepis ten obejmuje tylko odszkodowania za tzw. szkodę rzeczywistą, czyli poniesione straty, a nie dotyczy utraconych korzyści. Specyfika prawa podatkowego nakazuje inaczej traktować odszkodowanie z tytułu poniesionych przez poszkodowanego strat i odszkodowanie z tytułu utraconego zysku. Odszkodowanie z tytułu utraconych korzyści, jakich poszkodowany mógł się spodziewać, gdyby mu szkody nie wyrządzono, podlega bowiem opodatkowaniu podatkiem dochodowym jako wyłączone ze zwolnienia na mocy lit. b omawianego przepisu.

Należy podkreślić, że wszelkie zwolnienia i ulgi podatkowe są wyjątkiem, istotnym odstępstwem od zasady sprawiedliwości podatkowej – powszechności i równości opodatkowania, a ich zastosowanie nie może odbywać się na podstawie wykładni rozszerzającej, tzn. muszą być interpretowane ściśle.

W przedmiocie stosowania wszelkiego rodzaju ulg podatkowych trzeba mieć na uwadze także przepis art. 84 Konstytucji RP dotyczący zasady powszechności opodatkowania, stąd każdy wyjątek od tej zasady, w tym także ulga podatkowa, nie może być interpretowany dowolnie, ani uzupełniany w drodze interpretacji o treść, której nie zawiera.

Zagadnienia dotyczące bezumownego korzystania z rzeczy zostały uregulowane w Kodeksie cywilnym. Bezumowne korzystanie z rzeczy ma miejsce wtedy, gdy osoba trzecia bez tytułu prawnego wchodzi w strefę uprawnień właścicielskich, w wyniku czego właściciel zostaje pozbawiony faktycznego władztwa nad rzeczą oraz możliwości czerpania z niej pożytków.

Zgodnie z art. 224 § 1 Kodeksu cywilnego:

Stosownie do 224 § 2 ww. Kodeksu:

W myśl art. 225 ww. Kodeksu:

Zgodnie zatem z art. 224 § 2 w zw. z art. 225 ww. Kodeksu, samoistny posiadacz jest m.in. obowiązany względem właściciela do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy (bezumowne), w tym wypadku nieruchomości stanowiącej własność podatnika.

W orzecznictwie przyjmuje się, że wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z nieruchomości nie stanowi odszkodowania, lecz sposób regulowania stosunków między właścicielem a nieuprawnionym posiadaczem, ochronę interesów właściciela i przywracania zakłóconej równowagi między tymi podmiotami. Wynagrodzenie to ułatwia właścicielowi osiągnięcie celu gospodarczego polegającego na zrównaniu jego stanu majątkowego do poziomu, który można byłoby osiągnąć, gdyby właściciel z niej mógł korzystać.

Zarówno powstanie roszczenia o wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy, jak i wysokość tego wynagrodzenia nie zależy od tego, czy właściciel w rzeczywistości poniósł jakiś uszczerbek, a posiadacz uzyskał jakąś korzyść. O wysokości należnego właścicielowi wynagrodzenia decydują stawki rynkowe za korzystanie z danego rodzaju rzeczy i czas posiadania rzeczy przez adresata roszczenia. Wynagrodzenie za bezumowne korzystanie nie jest i nie może być odszkodowaniem z tytułu pozbawienia posiadania rzeczy, wiąże się bowiem z faktem wykonywania posiadania samoistnego (art. 225 Kodeksu cywilnego), a nie wyrządzeniem szkody w jakiejkolwiek postaci.

Tym samym świadczenie (wynagrodzenie) przysługujące z tytułu bezumownego korzystania z rzeczy, nie jest naprawieniem szkody wyrządzonej właścicielowi, lecz zapłatą za korzystanie z jego rzeczy, którą korzystający z rzeczy musiałby uiścić właścicielowi, gdyby to korzystanie oparte było na istniejącej podstawie prawnej; a więc tym co uzyskałby właściciel, gdyby rzecz oddał w odpłatne korzystanie na podstawie ważnego stosunku prawnego. W związku z powyższym, tak wypłacone świadczenie nie jest odszkodowaniem, do którego miałyby zastosowanie przepisy prawa cywilnego regulujące wysokość lub zasady ustalania roszczeń odszkodowawczych.

Skoro zatem świadczenie (wynagrodzenie) z tytułu bezumownego korzystania z rzeczy nie ma charakteru odszkodowawczego to na gruncie przepisów podatkowych nie może ono korzystać ze zwolnienia przedmiotowego na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 lub pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Co prawda ustawa podatkowa nie zawiera definicji szkody, czy odszkodowania, jednakże dokonując wykładni tych sformułowań nie należy odbiegać od rozumienia tych pojęć jakie zostały im nadane w systemie prawa cywilnego. Przedmiotowe świadczenie (wynagrodzenie) jako niesłużące naprawieniu szkody, nie ma charakteru odszkodowawczego, podobnie jak korzystanie z nieruchomości przez posiadacza nie oznacza wyrządzenia jej właścicielowi szkody tylko dlatego, że nie łączy ich ważny stosunek prawny.  

Z informacji zawartych we wniosku i jego uzupełnieniu wynika, że na podstawie zawartej ugody sądowej z 13 lutego 2025 r. otrzymała Pani … 2025 r. od …. z siedzibą w … kwotę w wysokości 8.000,00 zł tytułem należności z tytułu bezumownego korzystania.

W związku z powyższym, wypłacona Pani na podstawie ugody kwota należności z tytułu bezumownego korzystania z nieruchomości nie jest odszkodowaniem, do którego miałyby zastosowanie przepisy prawa cywilnego regulujące wysokość lub zasady ustalania roszczeń odszkodowawczych. Zatem, jego otrzymanie nie uzasadnia zastosowania do niego zwolnienia przedmiotowego określonego przepisami ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Również żaden z pozostałych punktów zamieszczonych w art. 21 ust. 1 tej ustawy (zawierającym katalog zwolnień przedmiotowych) nie zwalnia z opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych przychodu w postaci otrzymanego wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości. Ponadto od tego świadczenia także nie zaniechano poboru podatku.

Podsumowując, mając na uwadze przedstawiony opis sprawy oraz powołane wyżej przepisy prawa stwierdzić należy, że otrzymana na podstawie ugody sądowej kwota stanowiąca należność z tytułu bezumownego korzystania z nieruchomości nie korzysta ze zwolnienia od podatku na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 lub pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, a także pozostałych zwolnień podatkowych wynikających z przepisów tej ustawy. Otrzymana kwota stanowi przychód z innych źródeł, o których mowa w art. 20 ust. 1 w związku z art. 10 ust. 1 pkt 9 ww. ustawy, podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych na zasadach ogólnych (według skali podatkowej), który należy wykazać w zeznaniu podatkowym składanym za rok, w którym nastąpiła wypłata tego świadczenia.

Wobec powyższego, Pani stanowisko uznałem za nieprawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Pani przedstawiła i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia.

Ponadto, wskazuję, że z uwagi na to, że interpretacje prawa podatkowego wydawane są w indywidualnej sprawie zainteresowanego, co wynika z art. 14b § 1 ustawy Ordynacja podatkowa – niniejsza interpretacja dotyczy wyłącznie Pani. Nie wywołuje skutków prawnych dla innych osób – Pani syna.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

·Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 111 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Pani sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pani do interpretacji.

·Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

·Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pani prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

·w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

·w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/wnioski albo /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej.