Interpretacja indywidualna

– stanowisko prawidłowe

Szanowny Panie,

stwierdzam, że Pana stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku dochodowym od osób fizycznych jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

11 maja 2025 r. wpłynął Pana wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej. Uzupełnił go Pan pismami z 16 czerwca oraz 15 i 16 lipca 2025 r. (daty wpływu). Treść wniosku jest następująca:

Opis zdarzenia przyszłego

Wraz z drugim kredytobiorcą chce Pan zawrzeć ugodę sądową z bankiem dotyczącą kredytu hipotecznego indeksowanego do CHF, który został zaciągnięty w 2008 r. na kwotę 210 000 zł i przeznaczony był na zakup lokalu mieszkalnego stanowiącego miejsce zamieszkania Pana i drugiego kredytobiorcy.

Zgodnie z treścią proponowanej ugody, bank stwierdził, że łącznie Pan i drugi kredytobiorca zapłacili 208 879,57 zł tytułem rat kapitałowo-odsetkowych; 70,00 zł tytułem ubezpieczenia niskiego wkładu; 11 686,98 zł tytułem składek na poczet ubezpieczenia; 420,00 zł tytułem opłat i prowizji. Państwa roszczenia wobec banku zostały określone na 221 056,55 zł. Roszczenia banku wynoszą 210 000 zł.

W wyniku ugody bank zobowiązał się do zapłaty na rzecz Pana i drugiego kredytobiorcy kwoty 11 056,55 zł oraz do pokrycia kosztów zastępstwa procesowego w wysokości 10 800 zł. Kredyt dotyczył lokalu mieszkalnego, w którym faktycznie Pan zamieszkuje. Od lutego 2023 r. prowadzi Pan jednoosobową działalność gospodarczą, której miejsce prowadzenia jest zarejestrowane pod adresem tego lokalu. Pomieszczenie to nadal pełni funkcję mieszkalną. W czasie podpisywania umowy kredytowej żadne z kredytobiorców nie prowadziło działalności. Kredyt był wzięty na lokal mieszkalny, w którym Pan i drugi kredytobiorca mieszkają do teraz. Wniosek dotyczy ustalenia skutków podatkowych tej ugody w zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych.

Uzupełnienie wniosku

Wskazał Pan, że umowa nie została jeszcze zawarta. Czeka Pan na decyzję sądu o wyznaczeniu daty podpisania ugody. Nie jest Pan w stanie ocenić czy do ugody dojdzie do końca 2025 r. Data będzie zależna od pracy sądu.

Kwota 11 056,55 zł to kwota, którą bank wyliczył jako różnicę między tym co Pan wpłacił do banku a kwotą udzielonego kredytu hipotecznego.

Do banku wpłacono kwoty:

­208 879,57 zł tytułem rat kapitałowo-odsetkowych,

­70,00 zł tytułem ubezpieczenia niskiego wkładu,

­11 686,98 zł tytułem składek na poczet ubezpieczenia,

­420,00 zł tytułem opłat i prowizji związanej z kredytem,

co daje sumę 221 056,55 zł. Bank udzielił kredytu na kwotę 210 000 zł. Różnica między udzielonym kredytem a wpłatami do banku to 11 056,55. Stąd powyższa kwota.

Kwota 11 056,55 zł mieści się w kwocie wpłacanej podczas spłaty kredytu. Nie stanowi przysporzenia ponad kwoty uiszczane tytułem spłat kredytu. Kwota będzie zwrotem dokonanych spłat rat kapitału, odsetek oraz opłat związanych z kredytem takich jak ubezpieczenia czy opłaty i prowizje związane z udzielonym kredytem.

Kwoty ściśle niepowiązane z ratami kapitałowo-odsetkowymi to zwrot opłat, takich jak opłaty ubezpieczenia czy opłaty i prowizje związane z kredytem (wymienione powyżej).

Wskazał Pan, że nie dojdzie do umorzenia wierzytelności.

Bank (X. z siedzibą w (...), adres: ul. (...), zarejestrowana w Sądzie Rejonowym (...), XIII Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego pod nr KRS (...), REGON (...)) jest podmiotem nadzorowanym przez państwowy organ nadzoru nad rynkiem finansowym, mającym uprawnienia do udzielania kredytów i pożyczek.

Potwierdził Pan, że kredyt został zaciągnięty na wydatki, o których mowa w art. 21 ust. 25 pkt 1 lit. b ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych. Kredyt został zaciągnięty na realizację wyłącznie jednej inwestycji mieszkaniowej.

Kredyt został zabezpieczony hipoteką ustanowioną na nieruchomości w nowo założonej KW.

Nie korzystał Pan z zaniechania poboru podatku od kwot umorzonych wierzytelności z tytułu innego kredytu/pożyczki zabezpieczonej hipoteką, przeznaczonej na cel, o których mowa w art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy.

Pytania

1.Czy w związku z takim rozliczeniem między stronami i otrzymaniem od banku kwoty będącej różnicą pomiędzy kwotami zapłaconymi przez kredytobiorców a kwotą kredytu czyli 11 056,55 zł powstaje po Pana stronie przychód podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych?

2.Czy opodatkowaniu podlegają kwoty ściśle niepowiązane z ratami kapitałowo-odsetkowymi, tj. zapłaty z tytułu ubezpieczenia niskiego wkładu, składek na ubezpieczenie czy opłat i prowizji?

3.Czy kwota 10 800 zł wypłacona przez bank tytułem kosztów zastępstwa procesowego podlega opodatkowaniu?

4.Czy fakt prowadzenia jednoosobowej działalności gospodarczej (od 2023 roku) w mieszkaniu (które jest jednocześnie miejscem zaspokajania potrzeb mieszkaniowych) nie spowoduje powstania przychodu podlegającego opodatkowaniu?

Pytanie nr 4 zostało sformułowane w piśmie z 16 lipca 2025 r.).

Pana stanowisko w sprawie (ostatecznie sformułowane/doprecyzowane w piśmie z 16 lipca 2025 r.)

Ad 1 i 2

W Pana ocenie, środki uzyskane na podstawie ugody z bankiem nie stanowią przychodu podlegającego opodatkowaniu PIT. Pana zdaniem, kwoty zwrócone przez bank (zarówno te dotyczące rat kapitałowo-odsetkowych, jak i ubezpieczeń, opłat i prowizji związanych z kredytem) nie podlegają opodatkowaniu, gdyż te środki nie stanowią przysporzenia majątkowego i nie będą stanowić przychodu.

Ad 3

Pana zdaniem, kwota zastępstwa procesowego również nie stanowi przychodu, ponieważ jest to zwrot poniesionych kosztów przez stronę wygrywającą postępowanie, a nie świadczenie uzyskane na jej rzecz.

Ad 4

Pana zdaniem, fakt prowadzenia działalności nie ma wpływu na powstanie obowiązku podatkowego. Środki przekazane przez bank (zwrócone kwoty) nie spowodują powstania przychodu, gdyż stanowią zwróconą kwotę wpłaconą do banku i nie spowodują przysporzenia majątkowego.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawił Pan we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 163 ze zm.):

Opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Powołany przepis wyraża tzw. zasadę powszechności opodatkowania. Regułą jest, że każdy dochód osiągnięty przez osobę fizyczną podlega opodatkowaniu, wyjątkiem zaś jest sytuacja, gdy dochód opodatkowaniu nie podlega. Wyjątki od omawianej zasady dotyczą:

­dochodów, które zostały wprost wymienione przez ustawodawcę w art. 21, 52, 52a i 52c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych jako zwolnione z podatku

oraz

­dochodów, od których zaniechano poboru podatku na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej.

W myśl art. 9 ust. 1a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Jeżeli podatnik uzyskuje dochody z więcej niż jednego źródła, przedmiotem opodatkowania w danym roku podatkowym jest, z zastrzeżeniem art. 25e, art. 29-30cb, art. 30da-30dh, art. 30e-30g, art. 30j-30p oraz art. 44 ust. 7e i 7f, suma dochodów z wszystkich źródeł przychodów.

Stosownie do art. 9 ust. 2 ww. ustawy:

Dochodem ze źródła przychodów, jeżeli przepisy art. 23o, art. 23u, art. 24-24b, art. 24c, art. 24e, art. 30ca, art. 30da oraz art. 30f nie stanowią inaczej, jest nadwyżka sumy przychodów z tego źródła nad kosztami ich uzyskania osiągnięta w roku podatkowym. Jeżeli koszty uzyskania przekraczają sumę przychodów, różnica jest stratą ze źródła przychodów.

Ogólne pojęcie przychodu zostało wyjaśnione w art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zgodnie z tym przepisem:

Przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9, 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, pkt 11, art. 19, art. 25b, art. 30ca, art. 30da i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Ustawodawca przyjął zasadę, że przychodami są:

1)pieniądze i wartości pieniężne, które:

·zostały otrzymane przez podatnika – czyli takie pieniądze i wartości pieniężne, które podatnik rzeczywiście „dostał, odebrał, zainkasował, objął w posiadanie”;

·zostały postawione do dyspozycji podatnika – czyli takie przysporzenia, które zostały mu faktycznie udostępnione/przekazane do odbioru; takie pieniądze i środki pieniężne, które podatnik ma możliwość włączyć do swojego władztwa, a więc ma możliwość skorzystania z tychże pieniędzy i wartości pieniężnych i nie jest to uzależnione od dodatkowej zgody osoby stawiającej określone pieniądze i wartości pieniężne do dyspozycji podatnika.

2)wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń – czyli takie przysporzenia majątkowe, które mają postać:

·świadczeń w naturze (otrzymane rzeczy lub prawa);

·nieodpłatnych świadczeń innych niż świadczenia w naturze (np. otrzymane usługi).

Pojęcie przychodu wiąże się zatem z przysporzeniem majątkowym po stronie podatnika, z wartością wchodzącą do jego majątku. Przychodami w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych mogą być tylko takie świadczenia, które nie mają charakteru zwrotnego. Skoro bowiem przychód jest określonym przyrostem majątkowym po stronie podatnika, jego otrzymanie musi mieć charakter definitywny. Z uwagi na wyróżnienie przez ustawodawcę przychodów o charakterze niepieniężnym, uznaje się, że przychodem w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy jest nie tylko uzyskanie przez podatnika nowych aktywów, ale także zmniejszenie jego pasywów.

Przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie zawierają definicji pojęcia „nieodpłatnego świadczenia”. Dokonując zatem wykładni gramatycznej, za „nieodpłatne świadczenie” uznać należy świadczenia „nie wymagające opłaty, takie, za które się nie płaci, bezpłatne”. Zatem należy przyjąć, że nieodpłatnym świadczeniem jest takie zdarzenie, którego skutkiem (następstwem) jest nieodpłatne przysporzenie majątku jednej osobie kosztem majątku innej osoby, innego podmiotu. Nieodpłatne świadczenie w znaczeniu prawa podatkowego obejmuje nie tylko świadczenie w rozumieniu prawa cywilnego (działanie lub zaniechanie na rzecz innej strony), ale w jego zakres wchodzą także wszystkie zjawiska gospodarcze i zdarzenia prawne, których następstwem jest uzyskanie korzyści kosztem innego podmiotu lub te wszystkie zdarzenia prawne oraz gospodarcze, których skutkiem jest nieodpłatne przysporzenie majątku mające konkretny wymiar finansowy.

Ustawodawca tworząc system opodatkowania dochodów osób fizycznych miał na względzie, że przysporzenia uzyskiwane przez osoby fizyczne mogą być skutkiem różnych rodzajów czynności i zdarzeń. Stworzył więc klasyfikację tych przysporzeń w oparciu o kryterium źródła przychodów i system ich opodatkowania uwzględniający specyfikę poszczególnych źródeł przychodów. W języku powszechnym mianem „źródła” określane jest „to, co stanowi początek czegoś”, „przyczyna czegoś”, a synonimami tego pojęcia są m.in. czynnik sprawczy, powód, pochodzenie.

Przepis art. 10 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych zawiera katalog źródeł przychodów podlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 9 ww. ustawy:

Źródłami przychodów są:

inne źródła.

Stosownie do art. 20 ust. 1 ww. ustawy:

Za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, świadczenia otrzymane z tytułu umowy o pomocy przy zbiorach, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i art. 17.

Jak dowodzi użycie sformułowania „w szczególności” definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ustawy. W związku z tym każde świadczenie mające realną korzyść finansową, o ile nie stanowi konkretnej kategorii przychodu zaliczanego do jednego ze źródeł wymienionych w art. 10 ust. 1 pkt 1-8b ww. ustawy, jest dla świadczeniobiorcy przychodem z innych źródeł.

Instytucja kredytu uregulowana została przepisami ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1646 ze zm.).

Zgodnie z treścią art. 69 ust. 1 ww. ustawy:

Przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu.

Zgodnie z art. 69 ust. 2 pkt 2 i 4 ustawy Prawo bankowe:

Umowa kredytu powinna być zawarta na piśmie i określać w szczególności:

2) kwotę i walutę kredytu;

4) zasady i termin spłaty kredytu.

Opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlega – co do zasady – każdy dochód osiągnięty przez osobę fizyczną.

Zgodnie natomiast z definicją dochodu jest nim nadwyżka przychodów ze źródła nad kosztami jego uzyskania. Pojęciem pierwotnym dla dochodu jest więc pojęcie przychodu. Ten z kolei definiowany jest przez ustawodawcę, czemu dał wyraz w art. 11 ust. 1, jako otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Niemniej jednak z definicji tej wywieść można również, że za przychody podatkowe mogą być uznane tylko takie świadczenia, które są określonym przyrostem majątkowym (zarówno zwiększającym aktywa jak i zmniejszającym pasywa) o charakterze definitywnym, nie mające charakteru zwrotnego.

O uzyskaniu przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych można więc mówić w każdej sytuacji, gdy podatnik, czy to na skutek otrzymania określonych wartości majątkowych (środków pieniężnych, świadczeń w naturze czy też innych nieodpłatnych świadczeń), czy też gdy na skutek określonego zdarzenia powodującego zmniejszenie jego zobowiązań wobec innych podmiotów, uzyskuje określone przysporzenie majątkowe.