Interpretacja indywidualna – stanowisko prawidłowe

Szanowni Państwo,

stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku dochodowym od osób fizycznych jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

8 kwietnia 2025 r. wpłynął Państwa wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej. Uzupełnili go Państwo – w odpowiedzi na wezwanie – pismem złożonym 12 czerwca 2025 r. Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

Przeciwko … w … wystąpiły dwie pracownice z pozwami o odszkodowanie z tytułu nierównego traktowania w zatrudnieniu. Wysokość żądanego odszkodowania została sprecyzowana w pozwach (tj. pierwsza powódka wynosiła o kwotę … zł, druga o kwotę … zł) i odnosiła się do żądania wyrównania wynagrodzeń zasadniczych powódek zaliczonych do grupy … do wynagrodzenia osób z grupy …, według stawek obowiązujących dla tej grupy w 2023 r., obliczonego wg Załącznika do ustawy …, tj. dla pracowników z wyższym wykształceniem … mimo, że powódki tych warunków nie spełniają.

Jako podstawę prawną powództw oraz jednocześnie jako podstawę obliczenia wysokości dochodzonej pozwem kwoty powódki wskazały m.in. art. 18^3a, art. 18^3b, art. 18^3c i art. 18^3d Kodeksu pracy. Sąd pierwszej instancji wyrokiem z dnia 17 marca 2025 r. przyznał powódkom odszkodowania w wysokości 3/4 żądania każdej z nich, tj. dla pierwszej kwotę … zł, dla drugiej kwotę … zł. W pozostałej części oddalił powództwa, co wynikało z miarkowania i oceny stanu faktycznego dokonanego przez Sąd. Wyrok jest nieprawomocny, ale Wnioskodawca zobowiązany został do realizacji punktów wyroku dotyczących rygoru natychmiastowej wykonalności, tj. zapłaty na rzecz obu powódek odszkodowań w wysokości równowartości jednomiesięcznego wynagrodzenia każdej z nich. Wnioskodawca zrealizował te rygory wypłacając powódkom świadczenia z dokonaniem potrącenia zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych oraz składek ZUS.

W uzupełnieniu wniosku Wnioskodawca wskazał:

Ad. 2a

W odniesieniu do powódki …. od dnia 1 stycznia 2020 r. ustalono wynagrodzenie na poziomie … zł brutto, zaś od 1 lipca 2022 r. ustalono jej wynagrodzenie w wysokości … zł brutto, następnie od dnia 1 lipca 2023 r. ustalono wynagrodzenie w wysokości … zł brutto. Powódka ta jako wartość żądanego odszkodowania wskazywała różnicę jej wynagrodzenia w poszczególnych okresach czasu w porównaniu do wynagrodzenia osób z … wg załącznika do ustawy …, w łącznej kwocie … zł.

W odniesieniu do powódki …. od 1 stycznia 2020 r. wynagrodzenie zasadnicze ustalono na kwotę … zł brutto, od 1 lipca 2022 r. podwyższono jej wynagrodzenie wg grupy zawodowej w wysokości … zł brutto, zaś od dnia 1 lipca 2023 r. do kwoty … zł brutto. Powódka ta jako wartość żądanego odszkodowania wskazywała różnicę jej wynagrodzenia w poszczególnych okresach czasu w porównaniu do wynagrodzenia osób … wg Załącznika do ustawy …, w łącznej kwocie … zł.

Generalnie jak zapisał Sąd w uzasadnieniu wyroku: „Powódki domagały się zasądzenia na swoją rzecz odszkodowania za naruszające zasadę równego traktowania ukształtowanie ich wynagrodzenia w porównaniu z innymi … wykonującymi te same obowiązki, a różniącymi się od powódek poziomem wykształcenia, a także ustalenia treści umowy o pracę zawartej pomiędzy stronami, że ich wynagrodzenie zasadnicze będzie ukształtowane na takim samym poziomie, jak wynagrodzenie posiadających tytuł magistra i specjalizację, i będzie stanowiło kwotę … zł brutto.”

Sąd uznał też, że: „Pracownik ma możliwość dochodzenia odszkodowania w przypadku naruszenia zasady równego traktowania w zatrudnieniu w zakresie wysokości wynagrodzenia, które stanowi różnicę między wynagrodzeniem, jakie powinien otrzymać bez naruszenia zasady równego traktowania a otrzymywanym wynagrodzeniem. W ocenie Sądu roszczenia powódek miały charakter odszkodowawczy, gdyż dochodziły rekompensaty uszczerbku polegającego na nieotrzymywaniu różnicy między wynagrodzeniem otrzymywanym a świadczeniem, jakie powódki powinny otrzymywać, gdyby w stosunku do nich nie naruszono zasady równego traktowania”.

Sąd ostatecznie nie przyznał powódkom odszkodowania w pełnej żądanej przez nie wysokości, ale w 3/4 roszczenia każdej z nich. Uzasadnienie powyższego opisano w Ad. 2f.

Ad. 2b

W uzasadnieniu wyroku, w części „Sąd zważył co następuje” jako podstawy orzekania – przepisy naruszone i mające zastosowanie w razie naruszenia - Sąd wskazał (wyliczenie wg kolejności przywoływania przez Sąd):

-art. 112 Kodeksu pracy – naruszono wg Sądu prawo pracowników do równości praw z tytułu jednakowego wypełniania takich samych obowiązków;

-art. 18^3c § 1 Kodeksu pracy – według Sądu: „naruszono zasadę równego traktowania pracowników przewidującą, iż pracownicy mają prawo do jednakowego wynagrodzenia za pracę jednakową lub za pracę o jednakowej wartości, prawo do równej płacy za równą pracę;

-art. 18^3c § 3 Kodeksu pracy – w ocenie Sądu: „niezastosowany został przepis przewidujący, że „pracami o jednakowej wartości są prace, których wykonywanie wymaga od pracowników porównywalnych kwalifikacji zawodowych, potwierdzonych dokumentami przewidzianymi w odrębnych przepisach lub praktyką i doświadczeniem zawodowym, a także porównywalnej odpowiedzialności i wysiłku. Prace jednakowe to z kolei prace takie same pod względem rodzaju, kwalifikacji koniecznych do ich wykonywania, warunków, w jakich są świadczone, a także ich ilości i jakości.”;

-art. 18 § 3 Kodeksu pracy – w ocenie Sądu: „zastosowanie ma ten przepis, który stanowi, że postanowienia umów o pracę i innych aktów, na podstawie których powstaje stosunek pracy, naruszające zasadę równego traktowania w zatrudnieniu są nieważne”;

-art. 18^3d Kodeksu pracy – jako podstawa roszczeń finansowych – w ocenie Sądu: „pracownik ma możliwość dochodzenia odszkodowania w przypadku naruszenia zasady równego traktowania w zatrudnieniu w zakresie wysokości wynagrodzenia, które stanowi różnicę między wynagrodzeniem, jakie powinien otrzymać bez naruszenia zasady równego traktowania, a otrzymywanym wynagrodzeniem. W ocenie Sądu roszczenia powódek miały charakter odszkodowawczy, gdyż dochodziły rekompensaty uszczerbku polegającego na nieotrzymywaniu różnicy między wynagrodzeniem otrzymywanym a świadczeniem, jakie powódki powinny otrzymywać, gdyby w stosunku do nich nie naruszono zasady równego traktowania”;

-art. 471 Kodeksu cywilnego w zw. z art. 300 Kodeksu pracy – jako podstawa roszczeń finansowych – w ocenie Sądu: „Podstawą prawną dochodzonego roszczenia jest art. 471 k.c. w zw. z art. 300 k.p., gdyż obowiązek pracodawcy równego traktowania pracowników w zatrudnieniu stanowi obowiązek wynikający ze stosunku pracy. Natomiast jego naruszenie może powodować odpowiedzialność odszkodowawczą pracodawcy na ogólnych zasadach odpowiedzialności kontaktowej”;

-art. 78 Kodeksu pracy – w ocenie Sądu: „nie został zastosowany przepis, który stanowi, że „wynagrodzenie o pracę powinno być ustalone w sposób odpowiadający w szczególności rodzajowi wykonywanej pracy i kwalifikacjom wymaganym przy jej wykonywaniu, a także z uwzględnieniem jakości i ilości świadczonej pracy”;

-art. 18^3a § 1 Kodeksu pracy – w ocenie Sądu: „została naruszona zasada, że pracownicy powinni być równo traktowani w zakresie nawiązania i rozwiązania stosunku pracy, warunków zatrudnienia.”

Ad. 2c

Wyrok jest nieprawomocny, Wnioskodawca planuje złożyć apelację. Potrzeba interpretacji wynika z konieczności zrealizowania rygoru natychmiastowej wykonalności nakładanego standardowo w sprawach pracowniczych, co do kwoty odpowiadającej jednomiesięcznemu wynagrodzeniu każdej z powódek.

Ad. 2d

Punktem wyjściowym do przyznania odszkodowania powódkom były przepisy prawa pracy i prawa cywilnego wymienione w Ad. 2b, natomiast sama wysokość odszkodowania żądanego przez powódki, określonego jako różnica ich wynagrodzenia w stosunku do wynagrodzenia pracowników z …, została zmniejszona o 1/4 przez Sąd w oparciu o argumenty przedstawione w Ad. 2f i zaczerpnięte z uzasadnienia Sądu. Sposób, kryteria miarkowania zostały przez Sąd przedstawione w tak niezrozumiały sposób, bez rzeczywistego i obiektywnego uzasadnienia, że będzie to stanowić jeden z zarzutów apelacji. W ocenie Wnioskodawcy, wysokość faktycznie przyznanego odszkodowania nie wynika z przepisów prawa, ale subiektywnej oceny Sądu.

Ad. 2e

Odszkodowanie stanowi 3/4 utraconego – w ocenie Sądu – zarobku na skutek nierównego traktowania powódek w zatrudnieniu w zakresie wynagrodzenia, które było im wypłacane wg …, a nie … z załącznika do tzw. ustawy ….

Powódki jako nieposiadające wykształcenia wyższego … zostały zaliczone stosownie do faktycznie posiadanego wykształcenia … z wynagrodzeniem przewidzianym dla tej grupy.

Sąd uznając, że powódki wykonują te same czynności, tj. pracę o tej samej jakości i ilości, tego samego rodzaju co pracownicy z wykształceniem wyższym, tym samym powinny być co do zasady równo traktowane w zakresie wynagrodzenia przyznanego przez ustawę o … osobom właśnie z ….

Ad. 2f

Zasądzona kwota odszkodowania stanowi 3/4 różnicy wynagrodzenia jakie otrzymywały powódki a tym, jakie otrzymywałyby gdyby - w ocenie Sądu – nie doszło do naruszenia zasady równego traktowania w zatrudnieniu.

Sąd samodzielnie dokonał ograniczenia odszkodowania, jako uzasadnienie wskazując:

„Ustalając wysokość odszkodowania powódek oraz ich wynagrodzenia na przyszłość, Sąd miał na uwadze wysokość szkody majątkowej jaką poniosły ze względu na otrzymywanie niższego wynagrodzenia, a także uwarunkowania ustawowe ograniczające działania pozwanego i pobudki towarzyszące różnicowaniu wynagrodzeń pracowników, z uwagi na wykształcenie, które wynikały z chęci gratyfikowania osób lepiej wykształconych i motywowania pracowników do rozwoju zawodowego. W sytuacji i przy poziomie wykształcenia powódek Sąd postanowił miarkować jej odszkodowanie i uwzględnić roszczenie o ustalenie w stosunku ¾ kwot roszczeń przez nich wnoszonych.

Zgodnie z art. 18^3d Kodeksu pracy, osoba, wobec której pracodawca naruszył zasadę równego traktowania w zatrudnieniu, ma prawo do odszkodowania w wysokości nie niższej niż minimalne wynagrodzenie za pracę, ustalane na podstawie odrębnych przepisów. Przepis nie określa zasad ustalania odszkodowania poza wprowadzaniem jego minimalnej wysokości. Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Sądu Najwyższego roszczenie odszkodowawcze, o którym mowa w tym przepisie, obejmuje wyrównanie uszczerbku zarówno w dobrach majątkowych, jak i niemajątkowych. Odszkodowanie to powinno być skuteczne, proporcjonalne i odstraszające oraz kompensować nie tylko szkodę majątkową, ale także niemajątkową w postaci poczucia krzywdy związanego z doznaną dyskryminacją (wyroki Sądu Najwyższego: z 27 października 2021 r., II PSKP 63/21, OSNP 2022, Nr 9, poz. 85, z 7 stycznia 2009 r., OSNP 2010 nr 13-14, poz. 160; z 6 lipca 2016 r., II PK 171/15, LEX nr 2076393 i z 16 listopada 2017 r., I PK 306/16, LEX nr 2422474).

Jednakże w ocenie Sądu nie oznacza to, że odszkodowanie zawsze musi wyrównywać pełną szkodę w utraconym wynagrodzeniu wraz ze wszystkimi pochodnymi. Przy ustaleniu wysokości odszkodowania należy brać pod uwagę wszystkie okoliczności sprawy, w tym przede wszystkim uwarunkowania społeczne bądź organizacyjne, w jakich doszło do nierównego traktowania w zatrudnieniu, na które pracodawca miał ograniczony wpływ oraz działania podejmowane przez pracodawcę w celu przeciwdziałania nierównemu traktowaniu.

W ocenie Sądu zasadnym było zasądzenie 3/4 kwoty odszkodowania na zasadach ogólnych na podstawie art. 461 k.c. w zw. z art. 300 k.p. Powódki były nierówno traktowanie w stosunku do … zarabiających więcej i standardem prawa pracy, a także zasady wynikającej z art. 471 k.c. jest wyrównanie poniesionej przez nie w tym zakresie szkody. Uwzględnienie skutku związanego z naruszeniem zasady równego traktowania w zatrudnieniu polega na podwyższeniu świadczeń należnych pracownikom traktowanym gorzej, a nie na ich obniżeniu pracownikom traktowanym lepiej (Wyrok SN z 12.09.2006 r., I PK 89/06, M.P.Pr. 2007, nr 2, poz. 88, Wyrok SN z 26.01.2016 r., II PK 303/14, LEX nr 2019532).

Zatem wydając przedmiotowe rozstrzygnięcie Sąd wziął pod uwagę, iż problem zaniżonego wynagrodzenia za pracę nie dotyczył wyłącznie powódek, zaś pozwany jest ogromnym pracodawcą i nie jest możliwe przeprowadzenie u niego tak dużych zmian organizacyjnych bez posiadanych środków, albowiem dysponował zawsze bardzo ograniczonym funduszem na podwyżki dla pracowników. Ponadto uwzględnił także fakt, iż pozwany kieruje się słusznymi pobudkami, dążąc do gratyfikacji lepiej wykształconych pracowników oraz motywacji do poszerzania wiedzy pozostałych pracowników.”

Pytanie

Czy było prawidłowe potrącenie przez Wnioskodawcę - będącego płatnikiem - zaliczki na podatek dochodowy od przyznanego pracownikom wyrokiem odszkodowania za naruszenie zasady równego traktowania w zatrudnieniu, gdzie jego wysokość nie wynika wprost z przepisów prawa, ale została określona samodzielnie przez Sąd, jako część roszczenia zgłoszonego w pozwie i wyliczonego przez powódki jako różnica w wynagrodzeniu … i wynagrodzenia …, otrzymanego przez powódki?

Państwa stanowisko w sprawie

W ocenie Wnioskodawcy, potrącenie zaliczek na podatek dochodowy od wypłaconych odszkodowań w zakresie rygoru natychmiastowej wykonalności było uzasadnione, gdyż wysokość ani zasady naliczania odszkodowania za naruszenie zasady równego traktowania w zatrudnieniu nie wynika wprost z przepisów prawa pracy, ale została określona samodzielnie przez Sąd, przy zastosowaniu zasady miarkowania i swobodnej oceny sędziowskiej, jako 3/4 roszczenia zgłoszonego w pozwie przez powódki.

Co więcej, powódki wyliczyły swoje żądanie jako różnicę między wynagrodzeniem, jakie otrzymywały …zatrudnione w …, a swoim wynagrodzeniem otrzymywanym w …. Tym samym podstawą wyliczenia odszkodowania było wyrównanie wynagrodzenia zasadniczego za dany okres, a więc świadczenia również podlegającego zarówno opodatkowaniu, jak i oskładkowaniu. Na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, wolne od podatku dochodowego są otrzymane odszkodowania i zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw (...) z wyłączeniem wskazanych w przepisie świadczeń, czyli: - świadczenie jest odszkodowaniem lub zadośćuczynieniem, - wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów, - świadczenie nie zostało wprost wyłączone ze zwolnienia.

Na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3b) ww. ustawy, wolne od podatku dochodowego są inne odszkodowania lub zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej (...) z wyłączeniem wskazanych w przepisie świadczeń, czyli: - świadczenie jest odszkodowaniem lub zadośćuczynieniem, - podstawą otrzymania jest wyrok lub ugoda sądowa, - świadczenie nie zostało wprost wyłączone ze zwolnienia.

Powództwa zostały co prawda oparte na art. 18^3d Kodeksu pracy., który statuuje prawo do odszkodowania pracownika, którego pracodawca naruszył zasadę równego traktowania w zatrudnieniu, w wysokości nie niższej niż minimalne wynagrodzenie za pracę, ustalane na podstawie odrębnych przepisów. Jednakże przepis ten nie narzuca wprost ani wysokości odszkodowania, ani zasad jego ustalania. Powołany przepis jedynie określa minimalną wysokość odszkodowania, która przysługuje każdemu, komu przyznawane jest odszkodowanie w oparciu o ten przepis.

Powyższe zostało potwierdzone w orzecznictwie sądów administracyjnych, np. w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego z dnia 1 października 2014 r., w którym sąd wskazał: „W ocenie sądu powoływany art. 18 (3d) k.p., będący podstawą do zasądzenia przez sąd powszechny odszkodowania, określa ogólne ramy uprawnienia do dochodzenia odszkodowania, nie precyzuje wprost ani wysokości odszkodowania, ani też zasad, które w sposób jednoznaczny określą wysokość odszkodowania.” (wyrok WSA w Białymstoku z 1 października 2014 r., I SA/Bk 294/14, LEX nr 1523402).

Podnieść też należy, że w niniejszej sprawie wysokość żądania powódki określiły na równowartość kilkumiesięcznego wyrównania swojego wynagrodzenia zasadniczego …, nie zaś jako jednomiesięczne minimalne wynagrodzenie. Dodatkowo, Sąd orzekł o przyznaniu powódkom po 3/4 roszczenia, co również nie wynika wprost z żadnego przepisu prawa.

Powyższe stanowi podstawę do przyjęcia, że nie będzie możliwe zastosowanie zwolnienia z art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. W zakresie zwolnienia z art. 21 ust. 1 pkt 3b należy zauważyć, że co prawda podstawą wypłacenia odszkodowania jest orzeczenie sądu, jednakże znajdzie tu zastosowanie wyłączenie z art. 21 ust. 1 pkt 3b lit. b ww. ustawy, zgodnie z którym nie są zwolnione odszkodowania dotyczące korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Punktem wyjścia wykładni przywołanego przepisu jest podział odszkodowania na odszkodowanie za rzeczywiste straty (damnum emergens) i odszkodowanie za utracone korzyści (lucrum cessans). Za stratę uważa się każde pogorszenie się sytuacji majątkowej (zmniejszenie aktywów lub zwiększenie pasywów) poszkodowanego, w wyniku czego poszkodowany staje się uboższy niż był przed dokonaniem szkody. Z kolei szkoda związana z utraconymi korzyściami polega na tym, że majątek poszkodowanego nie wzrósł tak, jakby się stało, gdyby nie nastąpiło zdarzenie, z którym połączona jest czyjaś odpowiedzialność. Szkodą jest więc to, co nie weszło do majątku poszkodowanego na skutek zdarzenia wyrządzającego szkodę. Powyższe zostało wielokrotnie wywiedzione w orzecznictwie sądów powszechnych i Sądu Najwyższego, np. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 18 stycznia 2002 r. wskazał: „Szkodą w rozumieniu art. 417 § 1 k.c. w przypadku utraconych korzyści (art. 361 § 2 k.c.) jest szkoda, którą określa to, co nie weszło do majątku poszkodowanego na skutek zdarzenia wyrządzającego tę szkodę, a inaczej mówiąc to, co weszłoby do majątku poszkodowanego, gdyby zdarzenie wyrządzające szkodę nie nastąpiło (wyrok SN z 18 stycznia 2002 r., I CKN 132/01, LEX nr 53144).”

Tym samym na gruncie przepisów kodeksu cywilnego wskazać należy, że z perspektywy art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych zwolnieniu z opodatkowania podlega odszkodowanie za rzeczywistą stratę (damnum emergens), natomiast odszkodowanie za utracone korzyści (lucrum cessans) już nie, z uwagi na treść art. 21 ust. 1 pkt 3b lit. b ww. ustawy.

Przenosząc powyższe rozważania na rzecz stanu faktycznego stanowiącego podstawę wniosku, wskazać należy, że dochodzone przez powódki roszczenie zostało określone jako różnica między otrzymywanym przez nie wynagrodzeniem, a wynagrodzeniem, które powinny w ich ocenie otrzymać, gdyby nie doszło do naruszenia zasady równego traktowania w zatrudnieniu. Prowadzi to do wniosku, że skoro wynagrodzenie to nie weszło do majątku powódek, tym samym nie można stwierdzić, że doszło do zmniejszenia majątku pracownika. Tym samym nie ulega wątpliwości, że zmiana wynagrodzenia na niższe stanowi utratę spodziewanych korzyści (lucrum cessans), a nie rzeczywistą stratę (damnum emergens). Tym samym nie znajdzie tu zastosowania zwolnienie z art. 21 ust. 1 pkt 3b ww. ustawy, z uwagi na zastosowanie art. 21 ust. 1 pkt 3b lit. b przedmiotowej ustawy.

Z powyższych względów Wnioskodawca uznał, że wypłacone odszkodowania nie podlegały zwolnieniu z konieczności naliczenia i odprowadzenia zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 163 ze zm.):

Z treści powyższego przepisu wynika, że opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlegają wszelkiego rodzaju dochody uzyskane przez podatnika, z wyjątkiem tych, które zostały enumeratywnie wymienione w katalogu zwolnień przedmiotowych, zawartym w ww. ustawie, bądź od których zaniechano poboru podatku.

Wyszczególnienia źródeł przychodów osiągniętych przez osoby fizyczne ustawodawca dokonał w art. 10 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zgodnie z treścią art. 10 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy:

Przepis art. 11 ust. 1 ww. ustawy, stanowi, że:

W myśl art. 12 ust. 1 ww. ustawy:

Należy zauważyć, że użyty w art. 12 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych zwrot „w szczególności” oznacza, że wymieniane kategorie przychodów stanowią katalog otwarty. Przychodem ze stosunku pracy i stosunków pokrewnych są więc wszelkiego rodzaju wypłaty i świadczenia skutkujące u podatnika powstaniem przysporzenia majątkowego, mające swoje źródło w łączącym pracownika z pracodawcą stosunku pracy lub stosunku pokrewnym. Ponadto treść tego przepisu wskazuje, że do przychodów pracownika zaliczyć należy praktycznie wszystkie otrzymane przez niego świadczenia, które mógł on otrzymać od pracodawcy. Są nimi bowiem nie tylko wynagrodzenia, czyli świadczenia wprost wynikające z zawartej umowy o pracę, ale również wszystkie inne przychody (świadczenia), niezależnie od podstawy ich wypłaty, jeżeli w jakikolwiek sposób wiążą się z faktem wykonywania pracy. Analiza powyższego przepisu prowadzi do wniosku, że podstawą nabycia prawa m.in. do odszkodowania wypłaconego pracownikowi lub byłemu pracownikowi jest łączący lub uprzednio łączący tę osobę z pracodawcą stosunek pracy, a zatem odszkodowania takie stanowią przychód ze stosunku pracy, opodatkowany lub zwolniony od podatku.

Stosownie do art. 32 ust. 1 ww. ustawy:

W myśl art. 38 ust. 1 ww. ustawy:

Należy podkreślić, że odszkodowanie stanowi, co do zasady, przychód w rozumieniu przytoczonego wyżej art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Nie oznacza to jednak, że wszystkie odszkodowania podlegają opodatkowaniu. Niektóre z nich, wymienione w katalogu zwolnień przedmiotowych, określonym w art. 21 ust. 1 ww. ustawy, korzystają ze zwolnienia od podatku. Jednakże należy podkreślić, że korzystanie z każdej preferencji podatkowej, w tym zwolnienia od podatku, jest możliwe wyłącznie w sytuacji, gdy spełnione są wszelkie przesłanki określone w przepisie stanowiącym podstawę prawną danej preferencji.

Stosownie natomiast do art. 21 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy:

Zwolnieniem określonym w przytoczonym powyżej przepisie art. 21 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy, objęte są tylko odszkodowania i zadośćuczynienia, których wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, bądź postanowień układów zbiorowych pracy, innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów lub statutów, o których mowa w art. 9 § 1 Kodeksu pracy, z wyjątkiem odszkodowań wymienionych w lit. a)-g) tego artykułu. Oznacza to, że zwolnienie nie obejmuje wszystkich odszkodowań, a tylko te, których wysokość lub zasady ustalania zostały określone wprost w stosownych przepisach prawa, z wyjątkiem enumeratywnie wymienionych kategorii odszkodowań.

W ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych ustawodawca nie zdefiniował pojęcia odszkodowania czy zadośćuczynienia. Nie oznacza to jednak dowolności w ich rozumieniu. Jednocześnie względy spójności systemu prawa uzasadniają, aby kryteria rozumienia pojęć niezdefiniowanych w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych, miały w pierwszej kolejności charakter kryteriów ustawowych. Konieczne staje się zatem zastosowanie wykładni systemowej zewnętrznej i odwołanie się do przepisów ustawy z dnia 24 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1061 ze zm.).

Odwołując się zatem do prawa cywilnego stwierdzić należy, że świadczenie odszkodowawcze to najogólniej świadczenie mające na celu naprawienie wyrządzonej szkody. Szkodą jest uszczerbek, jakiego doznał poszkodowany wbrew jego woli we wszelkiego rodzaju dobrach przez prawo chronionych. Chodzi więc zarówno o uszczerbek majątkowy, jak i niemajątkowy. Uszczerbek niemajątkowy jest określany terminem „krzywda”. Pod tym pojęciem należy rozumieć wszelkie negatywne przeżycia człowieka wyrażające się zarówno w cierpieniu fizycznym, jak i psychicznym, wywołane czynem niedozwolonym. Do naprawienia krzywdy odnosi się termin „zadośćuczynienie”, natomiast „odszkodowanie” wiąże się z naprawieniem uszczerbku majątkowego.

W Kodeksie cywilnym świadczenie odszkodowawcze wynika głównie z tytułu odpowiedzialności deliktowej (art. 415 i następne) lub odpowiedzialności kontraktowej (art. 471 i następne), a więc jest następstwem czynu niedozwolonego lub niewykonania bądź nienależytego wykonania zobowiązania.

Kwestie zasad i podstawy do wypłaty odszkodowania z tytułu naruszenia zasad równego traktowania w zatrudnieniu reguluje art. 18^3d ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 277), zgodnie z którym:

Z przepisu art. 18^3d Kodeksu pracy, będącego podstawą wypłaconego na rzecz Państwa pracowników odszkodowania, wprost nie wynikają ani wysokość ani zasady ustalania odszkodowania. Powołany przepis jedynie określa minimalną wysokość odszkodowania, która przysługuje każdemu, komu przyznawane jest odszkodowanie w oparciu o ten przepis.

Zatem, ani wysokość odszkodowania ani tym bardziej zasady ustalania odszkodowania z tytułu naruszenia zasady równego traktowania w zatrudnieniu nie wynikały wprost z przepisów, a tylko wówczas odszkodowanie mogłoby skorzystać ze zwolnienia od podatku dochodowego na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zgodnie z tym przepisem, wolne od podatku dochodowego są otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw.

W przypadku gdy wysokość lub zasady ustalania odszkodowania nie wynikają wprost z odrębnych ustaw lub aktów wykonawczych wydanych na podstawie tych odrębnych ustaw, a podstawą ich otrzymania jest wyrok lub ugoda sądowa, wówczas należy rozważyć czy do odszkodowania z tytułu naruszenia zasady równego traktowania w zatrudnieniu może być zastosowane zwolnienie na mocy art. 21 ust. 1 pkt 3b ww. ustawy.

Punktem wyjścia wykładni art. 21 ust. 1 pkt 3b ww. ustawy jest podział odszkodowania na odszkodowanie za rzeczywiste straty (damnum emergens) i odszkodowanie za utracone korzyści (lucrum cessans). Za stratę uważa się każde pogorszenie się sytuacji majątkowej (zmniejszenie aktywów lub zwiększenie pasywów) poszkodowanego, w wyniku czego poszkodowany staje się uboższy niż był przed doznaniem szkody. Chodzi w tym przypadku o rzeczywisty uszczerbek w majątku należącym do poszkodowanego spowodowany zniszczeniem, utratą lub uszkodzeniem określonych składników majątkowych albo obniżeniem ich wartości, a także powstanie nowych zobowiązań albo ich zwiększenie. Z kolei szkoda związana z utraconymi korzyściami (lucrum cessans) polega na tym, że majątek poszkodowanego nie wzrósł tak, jakby się stało, gdyby nie nastąpiło zdarzenie, z którym połączona jest czyjaś odpowiedzialność. Szkodą jest więc to, co nie weszło do majątku poszkodowanego na skutek zdarzenia wyrządzającego szkodę.

Jednocześnie, zakres zwolnienia określony w przepisie art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych obejmuje tylko odszkodowania za tzw. szkodę rzeczywistą, czyli poniesione straty, a nie dotyczy utraconych korzyści. Specyfika prawa podatkowego nakazuje inaczej traktować odszkodowanie (zadośćuczynienie) z tytułu poniesionych przez poszkodowanego strat i odszkodowanie (zadośćuczynienie) z tytułu utraconego zysku. Odszkodowanie (zadośćuczynienie) z tytułu utraconych korzyści, jakich poszkodowany mógł się spodziewać, gdyby mu szkody nie wyrządzono, podlega bowiem opodatkowaniu podatkiem dochodowym.

Wobec okoliczności faktycznych przedstawionych we wniosku nie sposób uznać, że odszkodowanie z tytułu naruszenia zasady równego traktowania w zatrudnieniu przyznane przez Sąd pracownikom wiązało się z rzeczywistym uszczerbkiem w majątku należącym do niego, natomiast majątek ten niewątpliwie nie wzrósł tak, jakby się stało, gdyby nie nastąpiło nierówne traktowanie w zatrudnieniu. W tym przypadku, mamy zatem do czynienia z odszkodowaniem dotyczącym utraconych korzyści, które nie może korzystać ze zwolnienia z opodatkowania również na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3b ww. ustawy.

Państwa pracownicy (…) mieli inaczej ukształtowane wynagrodzenia w porównaniu z innymi i zatrudnionymi wykonującymi te same obowiązki, a różniącymi się od powódek poziomem wykształcenia. Nie ulega wątpliwości, że nieprzyznanie pracownikowi wynagrodzenia jakie powinien otrzymać, stanowi utratę spodziewanych korzyści (lucrum cessans) a nie rzeczywistą stratę (damnum emergens).

W orzecznictwie przyjęto, że szkodą w przypadku utraconych korzyści (art. 361 § 2 Kodeksu cywilnego) jest szkoda, którą określa to, co nie weszło do majątku poszkodowanego na skutek zdarzenia wyrządzającego tę szkodę, a inaczej mówiąc to, co weszłoby do majątku poszkodowanego, gdyby zdarzenie wyrządzające szkodę nie nastąpiło (m.in. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 stycznia 2002 r., sygn. akt I CKN 132/01). Ponieważ wyższe wynagrodzenie, które mógłby otrzymać powód, gdyby nie nastąpiło nierówne traktowanie – weszłoby do majątku powoda, to uznać należy, że zasądzone odszkodowanie stanowi utracone korzyści.

Mając na uwadze powyższe, utracone wynagrodzenie może być rozumiane wyłącznie jako utracona korzyść, skoro wynagrodzenie to nie weszło do majątku Państwa pracowników zanim Sąd nie orzekł o nim w wyroku w formie odszkodowania z tytułu naruszenia zasady równego traktowania w zatrudnieniu. Tym samym nie można stwierdzić, że doszło do zmniejszenia majątku Państwa pracowników.

W ocenie Organu, z przedstawionego stanu faktycznego we wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej wynika, że w sprawie zastosowanie będzie miał właśnie wyjątek wskazany w art. 21 ust. 1 pkt 3b lit. b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, gdyż przepis ten odnosi się – tak jak ma to miejsce w rozpatrywanej sprawie – do odszkodowań przyznanych na podstawie wyroku sądu, które dotyczą korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Podsumowując, kwota zasądzonego przez sąd odszkodowania tytułem naruszenia zasad równego traktowania w zatrudnieniu nie korzysta ze zwolnienia od podatku dochodowego na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 i pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Pełniąc rolę płatnika mają Państwo obowiązek naliczyć, pobrać i odprowadzić do urzędu skarbowego zaliczkę na podatek dochodowy od wypłaconego pracownikom ww. odszkodowania.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Państwo przedstawili i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.

W związku z załączeniem przez Państwa do wniosku dokumentów (wyroku) należy zaznaczyć, że Organ wydając interpretację w trybie art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 111 ze zm.) nie przeprowadza postępowania dowodowego, w związku z czym, nie dokonuje analizy i oceny załączonych do wniosku dokumentów, a jedynie opiera się na przedstawionym we wniosku opisie sprawy.

Organ podkreśla, że procedura wydawania indywidualnych interpretacji przepisów prawa podatkowego nie podlega regułom przewidzianym dla postępowania podatkowego, czy kontrolnego. Organ wydający interpretacje opiera się wyłącznie na opisie stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego przedstawionego we wniosku – nie prowadzi postępowania dowodowego. Postępowanie w sprawie wydania interpretacji indywidualnej ma na celu wyjaśnienie wątpliwości co do sposobu zastosowania przepisów prawa podatkowego materialnego do określonego stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego. Przedmiotem interpretacji wydanej na podstawie art. 14b ustawy Ordynacja podatkowa jest sam przepis prawa. Rolą postępowania w sprawie wydania indywidualnej interpretacji przepisów podatkowych nie jest ustalanie stanu faktycznego (zdarzenia przyszłego), stanowi to bowiem domenę ewentualnego postępowania podatkowego. To na podatniku ciąży obowiązek udowodnienia w toku tego postępowania okoliczności faktycznych, z których wywodzi on dla siebie korzystne skutki prawne. Organ nie prowadzi postępowania dowodowego, ograniczając się do analizy okoliczności podanych we wniosku. W stosunku do tych okoliczności wyraża swoje stanowisko, które zawsze musi być jednak ustosunkowaniem się do poglądu (stanowiska) prezentowanego w danej sprawie przez wnioskodawcę. Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, o ile rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie z opisem zdarzenia przyszłego podanym przez Państwa w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu opisu sprawy przedstawionego we wniosku, udzielona odpowiedź traci swoją aktualność.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

·Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 111 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego i zastosują się Państwo do interpretacji.

·Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

·Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Mają Państwo prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w … . Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

·w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

·w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/wnioski albo /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej.