Interpretacja indywidualna

– stanowisko w części prawidłowe i w części nieprawidłowe

Szanowna Pani,

stwierdzam, że Pani stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego jest:

·prawidłowe – w zakresie odszkodowania za niezgodne z prawem wypowiedzenie umowy o pracę,

·nieprawidłowe – w zakresie odprawy pieniężnej za rozwiązanie umowy o pracę z przyczyn dotyczących pracodawcy,

·nieprawidłowe – w zakresie odsetek za opóźnienie.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

19 marca 2025 r. wpłynął Pani wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej. Uzupełniła go Pani 29 kwietnia 2025 r. – w odpowiedzi na wezwanie. Treść wniosku jest następująca:

Opis zdarzenia przyszłego

Wnioskodawczyni ma nieograniczony obowiązek podatkowy w rozumieniu art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. (Dz. U. z 2019 r., poz. 1387, z późn. zm.) o podatku dochodowym od osób fizycznych - dalej pdof.

W styczniu 2021 r. Wnioskodawczyni otrzymała wypowiedzenie umowy o pracę. Dokument powoływał się na szereg okoliczności dotyczących (rzekomo) jej osoby. Wnioskodawczyni, nie zgadzając się z argumentacją pracodawcy, złożyła do Sądu Rejonowego we A pozew o odszkodowanie za niezgodne z prawem wypowiedzenie umowy o pracę. Wnioskodawczyni sprawę wygrała prawomocnie w 2024 r. (...).

Ww. pozwem Wnioskodawczyni, reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika, wniosła o zasądzenie od strony pozwanej X Sp. z o.o. z siedzibą we A:

a)kwoty 46.437,53 zł wraz z ustawowymi odsetkami za czas opóźnienia liczonymi od dnia doręczenia stronie pozwanej pozwu do dnia zapłaty tytułem odszkodowania za nieuzasadnione oraz naruszające przepisy o wypowiedzeniu umów o pracę wypowiedzenie umowy o pracę,

b)kwoty 185.750,16 zł wraz z ustawowymi odsetkami za czas opóźnienia liczonymi od dnia doręczenia stronie pozwanej pozwu do dnia zapłaty tytułem odprawy pieniężnej za rozwiązanie umowy o pracę z przyczyn dotyczących pracodawcy,

c)ponadto powódka wniosła o zasądzenie od strony pozwanej na jej rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Dodatkowo Wnioskodawczyni złożyła również do Sądu Okręgowego we A (przekazano tę część roszczenia do Sądu Okręgowego ze względu na wyższą wartość kwoty sporu z ww. pkt b) pozew o zasądzenie na rzecz powódki (Wnioskodawczyni) kwoty odprawy, która była należna powódce na podstawie zapisów jej umowy o pracę, które zakładały, że jeśli pracodawca wypowie jej umowę o pracę z przyczyn dotyczących pracodawcy wówczas powódka otrzyma „odprawę” wynoszącą 12-krotność obowiązującego miesięcznego wynagrodzenia. Wnioskodawczyni wygrała również i tę sprawę – wyrok w sprawie (...) na moment składania wniosku nie jest jeszcze prawomocny (Wnioskodawczyni czeka na decyzję strony pozwanej w zakresie ewentualnej apelacji).

W pkt IV tego wyroku Sąd nakazał wypłatę 1-miesięcznego wynagrodzenia w kwocie 15.479,18 zł brutto, a pracodawca wypłacił 13.622,18 zł netto i uzasadnił to potrąceniem zaliczki na podatek dochodowy. Postępowanie to zapewne będzie (per analogiam) odnosiło się także do kolejnych zasądzonych wypłat dla Wnioskodawczyni od strony pozwanej – w ramach którego to mechanizmu były pracodawca Wnioskodawczyni dokonuje potrącenia podatku PIT w wysokości 12% na podstawie art. 32 ustawy o PIT.

Uzupełnienie wniosku

Odszkodowanie zasądzone na rzecz Wnioskodawczyni w wyroku Sądu Rejonowego dla A wydanym pod sygnaturą (...) zostało przyznane na podstawie art. 45 Kodeksu pracy oraz art. 47¹ Kodeksu pracy, ponieważ to pracodawca złożył wypowiedzenie umowy o pracę.

Jeśli zaś chodzi o świadczenie zasądzone tytułem odprawy i objęte wyrokiem Sądu Okręgowego we A o sygnaturze akt (...), to jest to świadczenie, którego wysokość i zasady przyznawania wynikają z aneksu do umowy o pracę z dnia 1 listopada 2018 r. zawartego z Wnioskodawczynią przez pracodawcę. Sąd co prawda w uzasadnieniu posiłkowo sięga do interpretacji opartej na przepisach ustawy z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunku pracy z przyczyn niedotyczących pracowników, ale w tym wypadku wysokość i podstawy przyznania odprawy pracowniczej zostały uregulowane przez pracodawcę odrębnie i odmiennie od zasad ustawowych – w umowie (aneksie do umowy o pracę) zawartej z pracownikiem i to wykonania tego zapisu umownego domagała się Wnioskodawczyni w swoim pozwie. Powyższe zostało również podniesione w przedstawionym stanowisku Wnioskodawczyni we wniosku.

Pytanie

Czy od zasądzonych wyrokiem sądu przyszłych wypłat odszkodowania i odprawy (w obu przypadkach wraz z odsetkami ustawowymi) przysługuje Wnioskodawczyni zwolnienie z podatku PIT na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 i/lub 3b pdof?

Pani stanowisko w sprawie

Pani zdaniem, zastosowanie opisanego mechanizmu polegającego na potrąceniu (przed dokonaniem wypłaty zasądzonych kwot) zaliczki na podatek PIT w wysokości 12% przez byłego pracodawcę Wnioskodawczyni jest nieprawidłowe.

Odszkodowanie skorzysta ze zwolnienia w podatku PIT na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3.

Odprawa (ze względu na brak podstawy do zastosowania wyłączenia zwolnienia przewidzianego w art. 21 ust. 1 pkt 3 lit. b pdof) skorzysta ze zwolnienia z podatku PIT na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3b pdof.

Odsetki od odszkodowania skorzystają ze zwolnienia w podatku PIT na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 pdof, tak jak świadczenie (czyt. odszkodowanie), od którego są one naliczone.

Odsetki od odprawy z kolei skorzystają (ze względu na brak podstawy do zastosowania wyłączenia zwolnienia przewidzianego w art. 21 ust. 1 pkt 3 lit. b pdof) na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3b pdof - tak jak świadczenie (czyt. odprawa), od której są one naliczone.

Zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 3 pdof wolne od podatku dochodowego są otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw lub aktów administracyjnych wydanych na podstawie tych przepisów, oraz otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z postanowień układów zbiorowych pracy, innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów lub statutów, o których mowa w art. 9 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (dalej KPU).

Odszkodowanie (mimo, iż zasądzone, a nie przyznane przez byłego pracodawcę) opierało się na kodeksie pracy. Na potwierdzenie tego należy przytoczyć fragment wyroku (...): „Mając powyższe na uwadze, Sąd w punkcie I sentencji wyroku zasądził na rzecz powódki kwotę 46.437,53 zł tytułem odszkodowania za niezgodne z prawem wypowiedzenie umowy o pracę. W sprawie bezsporne było, iż powódka była zatrudniona u strony pozwanej dużej niż 3 lata. Zgodnie więc z art. 36 § 1 pkt 3 k.p., obowiązywał ją trzymiesięczny okres wypowiedzenia. Mogła zatem uzyskać odszkodowanie w maksymalnej wysokości równoważnej trzymiesięcznemu wynagrodzeniu. Z zaświadczenia strony pozwanej, nie kwestionowanego przez powódkę wynika, iż jej średnie miesięczne wynagrodzenie za pracę wynosiło 15.479,18 zł. Tym samym maksymalna wysokość odszkodowania to kwota 46.437,53 zł (3 x 3.565,78 zł)”.

Nie ulega zatem wątpliwości, że podstawą przyznanej przez sąd kwoty odszkodowania jest KPU – tym samym w zakresie odszkodowania Wnioskodawczyni ma prawo do zwolnienia z podatku PIT przewidziane w przepisie art. 21 ust. 1 pkt 3 pdof.

Z kolei w przypadku odprawy dodatkowo należy wziąć pod uwagę art. 21 ust. 1 pkt 3 lit. b) pdof, zgodnie z którą nie są zwolnione z podatku PIT odprawy pieniężne wypłacane na podstawie przepisów o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników. Co prawda sąd (jak czytamy w wyroku (...)) w swoim wyroku w części dotyczącej odprawy wskazał właśnie na ustawę o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (dalej ustawa o szczególnych zasadach), niemniej jednak zasądzona kwota odprawy (w wysokości żądanej w pozwie przez Wnioskodawczynię) nie była na podstawie tej ustawy obliczana.

Zgodnie z art. 8 ustawy o szczególnych zasadach:

„1. Pracownikowi, w związku z rozwiązaniem stosunku pracy w ramach grupowego zwolnienia, przysługuje odprawa pieniężna w wysokości:

1) jednomiesięcznego wynagrodzenia, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy krócej niż 2 lata;

2) dwumiesięcznego wynagrodzenia, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy od 2 do 8 lat;

3) trzymiesięcznego wynagrodzenia, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy ponad 8 lat.

2. Przy ustalaniu okresu zatrudnienia, o którym mowa w ust. 1, przepis art. 36 § 11 Kodeksu pracy stosuje się odpowiednio.

3. Odprawę pieniężną ustala się według zasad obowiązujących przy obliczaniu ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy.

4. Wysokość odprawy pieniężnej nie może przekraczać kwoty 15-krotnego minimalnego wynagrodzenia za pracę, ustalanego na podstawie odrębnych przepisów, obowiązującego w dniu rozwiązania stosunku pracy”.

Jak jednak wynika z wyroku, „strony [ówcześnie, tj. przy zawarciu aneksu do umowy o pracę] były zgodne co do wysokości kwoty hipotetycznej odprawy należnej powódce. Strona pozwana wyliczyła kwotę tej odprawy w wysokości kwoty wskazanej przez powódkę w pozwie, tj. w wysokości 185.750,16 zł brutto”.

Jak wynika z powyższego, odprawa nie była ani zasądzona, ani obliczona na podstawie ustawy o szczególnych zasadach (a dokładniej na podstawie jej art. 8 przytoczonego powyżej), o której mowa w wyroku, nie została również przyznana Wnioskodawczyni na podstawie tych przepisów przez byłego pracodawcę na etapie zakończenia stosunku pracy. Tym samym mimo wzmianki w wyroku o ustawie o szczególnych zasadach nie ma podstaw do twierdzenia, że ustawa ta była podstawą do obliczenia i zasądzenia odprawy.

Właściwą podstawą przyznania odprawy była umowa o pracę, aneks do niej oraz „wyegzekwowanie” zapisów z tych dokumentów na stronie pozwanej w ramach wydanego przez sąd wyroku (na rzecz powódki - Wnioskodawczyni).

Zgodnie z art. 9 ust. 1 pdof opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Za przychód ze stosunku pracy, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 1 PDOF, uważa się w myśl art. 12 ust. 1 ww. ustawy, wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, a w szczególności: wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za nie wykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych.

Z powyższego wynika, iż do katalogu przychodów ze stosunku pracy zaliczyć można również wypłacone przez pracodawcę odprawy.

Stosownie do postanowień art. 56 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy pracownikowi, z którym rozwiązano umowę o pracę bez wypowiedzenia z naruszeniem przepisów o rozwiązywaniu umów o pracę w tym trybie, przysługuje roszczenie o przywrócenie do pracy na poprzednich warunkach albo o odszkodowanie. O przywróceniu do pracy lub odszkodowaniu orzeka sąd pracy. Przepisy art. 45 § 2 i 3 stosuje się odpowiednio art. 56 § 2 ww. ustawy.

W myśl art. 45 tej ustawy w razie ustalenia, że wypowiedzenie umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony jest nieuzasadnione lub narusza przepisy o wypowiadaniu umów o pracę, sąd pracy – stosownie do żądania pracownika – orzeka o bezskuteczności wypowiedzenia, a jeżeli umowa uległa już rozwiązaniu – o przywróceniu pracownika do pracy na poprzednich warunkach albo o odszkodowaniu. Sąd pracy może nie uwzględnić żądania pracownika uznania wypowiedzenia za bezskuteczne lub przywrócenia do pracy, jeżeli ustali, że uwzględnienie takiego żądania jest niemożliwe lub niecelowe; w takim przypadku sąd pracy orzeka o odszkodowaniu.

Podsumowując powyższe, z powołanych przepisów prawa pracy wynika, iż w określonych warunkach sąd może zasądzić na rzecz pracownika odszkodowanie.

Z opisu zdarzenia przyszłego wprost wynika, że sąd zasądził do wypłaty na rzecz Wnioskodawczyni m.in. odprawę (kwestię odszkodowania omówiono już we wcześniejszej części stanowiska).

Odprawie tej należy nadać charakter zadośćuczynienia za nieuprawnione działanie byłego pracodawcy. Należy jednak mieć na względzie czy sąd taki charakter nadał zasądzonej kwocie. Nawet jeśli świadczenie ma taki charakter (co pośrednio mogłoby wynikać ze wzmianki sądu w wyroku (...), gdzie, jak wskazano powyżej, sąd nawiązuje do ustawy o szczególnych zasadach), to w pierwszej kolejności należy ustalić czy jest to faktycznie świadczenie odszkodowawcze, którego wysokość lub zasady wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw. Jeżeli tak, to po pierwsze przepis art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie ma w ogóle zastosowania – wówczas zastosowanie ma wyłącznie art. 21 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy. Po drugie, zwrócić uwagę należy na fakt, iż zgodnie z brzmieniem art. 21 ust. 1 pkt 3 lit. b) ustawy zwolnienie nie ma zastosowania do odpraw pieniężnych wypłacanych na podstawie przepisów o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników. Jeżeli wysokość lub zasady ustalania odprawy przyznanej Wnioskodawczyni wynikałyby z przepisów o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn leżących po stronie pracodawcy, to odprawa ta nie skorzystałaby w przyszłości (w momencie jej wypłaty) ze zwolnienia z opodatkowania.

Jak jednak wykazano we wcześniejszej części stanowiska, odprawa nie była ani zasądzona, ani obliczona na podstawie ustawy o szczególnych zasadach (a dokładniej na podstawie jej art. 8 przytoczonego powyżej), o której mowa w wyroku, nie została również przyznana Wnioskodawczyni na podstawie tych przepisów przez byłego pracodawcę na etapie zakończenia stosunku pracy. Tym samym mimo wzmianki w wyroku o ustawie o szczególnych zasadach nie ma podstaw do twierdzenia, że ustawa ta była podstawą do obliczenia i zasądzenia odprawy.

Właściwą podstawą przyznania odprawy była umowa o pracę, aneks do niej oraz „wyegzekwowanie” zapisów z tych dokumentów na stronie pozwanej w ramach wydanego przez sąd wyroku (na rzecz powódki - Wnioskodawczyni). W związku z powyższym charakter odprawy ma charakter odszkodowawczy (zadośćuczynienie dla powódki), a podstawa jego zasądzenia nie wynika z ustawy o szczególnych zasadach (w tym z jej art. 8 – gdyby odprawa była liczona wg niego miałaby znacząco niższą wartość od zasądzonej) – tylko z zawartych przez Wnioskodawczynię umowy i aneksu z byłym pracodawcą i wyroku sądowego, który je „wyegzekwował” dla Wnioskodawczyni.

Skoro odprawa, jej wysokość, zasady ustalania były przewidziane w umowie (której zapisy nie kolidują z przepisami KPU), to świadczenie to będzie korzystało ze zwolnienia na mocy art. 21 ust. 1 pkt 3b pdof – a nie z art. 21 ust. 1 pkt 3 lit. b) – ten ostatni przepis dotyczy bowiem wyłącznie odpraw pieniężnych wypłacanych na podstawie przepisów o szczególnych zasadach, a te, jak wskazano powyżej, w ogóle nie były w ocenie Wnioskodawczyni podstawą jej wliczenia.

Tym samym, skoro odprawa w omawianym przypadku nie jest wypłacana na takiej podstawie (tj. na podstawie ustawy o szczególnych zasadach ), a na podstawie wyroku sądowego (i umowy/aneksu), to wyłączenie zwolnienia, o którym mowa w ww. przepisie (art. 21 ust. 1 pkt 3 lit. b) pdof), nie ma w tym przypadku zastosowania – ergo Wnioskodawczyni ma prawo do skorzystania ze zwolnienia w zakresie dotyczącym otrzymania w przyszłości zasądzonej wartości odprawy, a podstawą tego zwolnienia jest art. 21 ust. 1 pkt 3b pdof.

Należy także wskazać (rozszerzająco), że wypłacona odprawa, jej wysokość lub zasady ustalania tej wysokości nie były w ogóle regulowane żadnymi odrębnymi przepisami, a świadczenie miało charakter odszkodowania/zadośćuczynienia – w takiej sytuacji zastosowanie znajdzie zwolnienie z art. 21 ust. 1 pkt 3b pdof, zgodnie z którym wolne są od podatku dochodowego inne odszkodowania lub zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub tej ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań lub zadośćuczynień:

a)otrzymanych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą,

b)dotyczących korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Mając na uwadze przedstawione okoliczności oraz stan faktyczny i prawny sprawy należy stwierdzić, jak na wstępie – odszkodowanie będzie korzystało ze zwolnienia w podatku PIT, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 3 pdof, zaś odprawa – ze zwolnienia, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 3b pdof.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawiła Pani we wniosku jest w części prawidłowe i w części nieprawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Podstawową zasadą obowiązującą w przepisach ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 163 ze zm.) jest zasada powszechności opodatkowania, która wyrażona została w art. 9 ust. 1 tej ustawy. Zgodnie z tym przepisem:

Opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Z treści powyższego przepisu wynika, że opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlegają wszelkiego rodzaju dochody uzyskane przez podatnika z wyjątkiem tych, które zostały enumeratywnie wymienione w katalogu zwolnień przedmiotowych, zawartym w ww. ustawie, bądź od których zaniechano poboru podatku.

Stosownie do treści art. 11 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9, 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, pkt 11, art. 19, art. 25b, art. 30ca, art. 30da i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Wyszczególnienia źródeł przychodów osiągniętych przez osoby fizyczne ustawodawca dokonał w art. 10 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W myśl art. 10 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy:

Źródłami przychodów są stosunek służbowy, stosunek pracy, w tym spółdzielczy stosunek pracy, członkostwo w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub innej spółdzielni zajmującej się produkcją rolną, praca nakładcza, emerytura lub renta.

Natomiast w świetle art. 12 ust. 1 omawianej ustawy:

Za przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy uważa się wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, a w szczególności: wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych.

Należy zauważyć, że użyty w art. 12 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych zwrot „w szczególności” oznacza, że wymieniane kategorie przychodów stanowią katalog otwarty. Przychodem ze stosunku pracy i stosunków pokrewnych są więc wszelkiego rodzaju wypłaty i świadczenia skutkujące u podatnika powstaniem przysporzenia majątkowego, mające swoje źródło w łączącym pracownika z pracodawcą stosunku pracy lub stosunku pokrewnym. Ponadto treść tego przepisu wskazuje, że do przychodów pracownika zaliczyć należy praktycznie wszystkie otrzymane przez niego świadczenia, które mógł on otrzymać od pracodawcy. Są nimi bowiem nie tylko wynagrodzenia, czyli świadczenia wprost wynikające z zawartej umowy o pracę, ale również wszystkie inne przychody (świadczenia), niezależnie od podstawy ich wypłaty, jeżeli w jakikolwiek sposób wiążą się z faktem wykonywania pracy.

Tak szerokie zdefiniowanie pojęcia przychodu pracownika wskazuje, że w każdym przypadku, w którym uzyska on od pracodawcy realną korzyść mającą wymiar finansowy, będzie to powodować obowiązek zwiększenia jego przychodu, z wyjątkiem świadczeń określonych w katalogu zwolnień przedmiotowych zawartych w art. 21, 52, 52a i 52c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Analiza powyższego przepisu prowadzi do wniosku, że podstawą nabycia prawa do odszkodowań lub odpraw wypłaconych pracownikowi lub byłemu pracownikowi jest łączący lub uprzednio łączący tę osobę z pracodawcą stosunek pracy. Zatem świadczenia takie stanowią przychód ze stosunku pracy, opodatkowany lub zwolniony od podatku. Każde odszkodowanie stanowi przysporzenie majątkowe – przychód podatkowy. Jednakże ustawodawca ze względów celowościowych wprowadził w zakresie niektórych odszkodowań zwolnienia z podatku dochodowego od osób fizycznych, które wynikają m.in. z treści art. 21 ust. 1 pkt 3 i pkt 3b ustawy.

Każde odszkodowanie ma za zadanie wyrównanie szkody w majątku, utraconych korzyści lub szkody poczynionej na osobie (zadośćuczynienie). Odszkodowanie stanowi zawsze przychód, gdyż otrzymujący je powiększa w ten sposób swój majątek. Warunkiem otrzymania każdego odszkodowania jest zdarzenie, w wyniku którego dana osoba doznała określonego uszczerbku. Nikt nie otrzyma odszkodowania, jeśli wcześniej nie zaszła przesłanka powodująca możliwość ubiegania się o nie.

Zatem odszkodowanie stanowi, co do zasady, przychód w rozumieniu przytoczonego wyżej art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Nie oznacza to jednak, że wszystkie odszkodowania podlegają opodatkowaniu. Niektóre z nich, wymienione w katalogu zwolnień przedmiotowych określonym w art. 21 ust. 1 ww. ustawy, korzystają ze zwolnienia od podatku. Jednakże korzystanie z każdej preferencji podatkowej, w tym zwolnienia od podatku, jest możliwe wyłącznie w sytuacji, gdy spełnione są wszelkie przesłanki określone w przepisie stanowiącym podstawę prawną danej preferencji.

Na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Wolne od podatku dochodowego są otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw lub aktów administracyjnych wydanych na podstawie tych przepisów, oraz otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z postanowień układów zbiorowych pracy, innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów lub statutów, o których mowa w art. 9 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (Dz.U. z 2023 r. poz. 1465), z wyjątkiem:

a)określonych w prawie pracy odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia umowy o pracę,

b)odpraw pieniężnych wypłacanych na podstawie przepisów o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników,

c)odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia funkcjonariuszom pozostającym w stosunku służbowym,

d)odszkodowań przyznanych na podstawie przepisów o zakazie konkurencji,

e)odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą,

f)odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej, z których dochody są opodatkowane według skali, o której mowa w art. 27 ust. 1, lub na zasadach, o których mowa w art. 30c,

g)odszkodowań wynikających z zawartych umów lub ugód innych niż ugody sądowe.

W świetle natomiast art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Wolne od podatku dochodowego są inne odszkodowania lub zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub tej ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań lub zadośćuczynień:

a)otrzymanych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą,

b)dotyczących korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Należy mieć również na uwadze, że o kwalifikacji danego świadczenia nie przesądza sama jego nazwa, lecz rzeczywisty charakter. Świadczenie nazwane odszkodowaniem nie musi mieć bowiem rzeczywiście charakteru odszkodowawczego bądź odwrotnie – niesprecyzowanie, że dane świadczenie jest odszkodowaniem, nie determinuje takiego charakteru wskazanego rodzaju świadczenia.

W ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych ustawodawca nie zdefiniował pojęcia odszkodowania czy zadośćuczynienia, niemniej rozumienie tych pojęć nie może odbiegać od ich znaczenia przyjętego w systemie prawa cywilnego. Wiele pojęć z katalogu zwolnień przedmiotowych nie zostało zdefiniowanych w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych – nie może to jednak oznaczać dowolności w ich rozumieniu i stosowania wykładni rozszerzającej, przy czym oczywistym jest, że w celu uniknięcia takiej dowolności kryteria rozumienia tych pojęć – niezdefiniowanych w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych – muszą mieć w pierwszej kolejności charakter kryteriów ustawowych.

Zasady odpowiedzialności odszkodowawczej w prawie cywilnym opierają się na zasadzie winy lub ryzyka. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1061 ze zm.) przewiduje dwa zasadnicze rodzaje odpowiedzialności: deliktową, która wynika z czynów niedozwolonych (art. 415 Kodeksu cywilnego i następne) oraz kontraktową – powstającą z mocy umowy (art. 471 K.c. i nast.). Tym samym na tle Kodeksu cywilnego świadczenie odszkodowawcze jest następstwem niewykonania bądź nienależytego wykonania zobowiązania lub popełnienia czynu niedozwolonego.

Powyższe regulacje mają również zastosowanie do przepisów prawa pracy, choć w ograniczonym zakresie. Jak stanowi bowiem art. 300 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t. j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1465 ze zm.):

W sprawach nieunormowanych przepisami prawa pracy do stosunku pracy stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu cywilnego, jeżeli nie są one sprzeczne z zasadami prawa pracy.

Oznacza to, że przepisy Kodeksu cywilnego wybrane do zastosowania w prawie pracy (stosunku pracy) nie mogą się sprzeciwiać ogólnym normom prawa pracy, mającym podstawowe znaczenie dla regulacji stosunków pracy.

Z art. 30 § 1 Kodeksu pracy wynika, że:

Umowa o pracę rozwiązuje się:

1)na mocy porozumienia stron;

2)przez oświadczenie jednej ze stron z zachowaniem okresu wypowiedzenia (rozwiązanie umowy o pracę za wypowiedzeniem);

3)przez oświadczenie jednej ze stron bez zachowania okresu wypowiedzenia (rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia);

4)z upływem czasu, na który była zawarta.

5)(uchylony)

Przepisy Kodeksu pracy posługują się terminami „odszkodowanie” w odniesieniu do konkretnych świadczeń pracowniczych, do których uprawniony jest pracownik lub były pracownik (np. w art. 18^3d, art. 36¹ § 1, art. 45, art. 56, art. 94³ § 3, art. 99, art. 101² omawianego Kodeksu).

W kontekście rozwiązania umowy o pracę ustawodawca przewiduje odszkodowanie w sytuacji, gdy wypowiedzenie umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony jest nieuzasadnione lub narusza przepisy o wypowiadaniu umów o pracę (art. 45 Kodeksu), przepisy o wypowiadaniu warunków pracy i płacy (art. 45 w zw. z art. 42 § 1 cytowanego Kodeksu), bądź rozwiązano umowę o pracę bez wypowiedzenia z naruszeniem przepisów o rozwiązywaniu umów o pracę w tym trybie (art. 56 wskazanego Kodeksu).

Jak wskazała Pani w opisie zdarzenia, odszkodowanie zasądzone na Pani rzecz zostało przyznane na podstawie art. 45 oraz art. 47¹ Kodeksu pracy, ponieważ to pracodawca złożył wypowiedzenie umowy o pracę.

Zatem, tak jak wskazała Pani w swoim stanowisku, odszkodowanie to korzysta ze zwolnienia z opodatkowania na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Natomiast nie można zgodzić się z Pani stanowiskiem, że wypłacona odprawa pieniężna korzysta ze zwolnienia z opodatkowania na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3b ww. ustawy.

Jak wynika z opisu zdarzenia, sąd zasądził do wypłaty na Pani rzecz, odrębnie od odszkodowania, także odprawę pieniężną za rozwiązanie umowy o pracę z przyczyn dotyczących pracodawcy. Z opisu sprawy wynika także, że odprawę pieniężną miała Pani zagwarantowaną w umowie o pracę, którą zawarła Pani z pracodawcą.

Kodeks pracy to podstawowa ustawa, która reguluje w jakich przypadkach pracownik ma prawo do odszkodowań. Jedno z takich odszkodowań (odszkodowanie za nieuzasadnione oraz naruszające przepisy wypowiedzenie umowy o pracę) Pani otrzymała. Kodeks pracy nie kwalifikuje odprawy jako odszkodowania. Kodeks pracy wyraźnie rozdziela oba te świadczenia. Wyraźnie rozdzielił je także Sąd, który w treści wydanego dla Pani wyroku powołał się wprost na ustawę o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunku pracy z przyczyn niedotyczących pracowników.

Zwolnieniu na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych podlegają wyłącznie odszkodowania lub zadośćuczynienia. Odszkodowanie jest szczególnym rodzajem świadczenia polegającym na naprawieniu szkody, czyli uszczerbku, jakiego doznaje poszkodowany we wszelkiego rodzaju dobrach chronionych przez prawo. Chodzi więc zarówno o uszczerbek majątkowy, jak i niemajątkowy.

Natomiast istoty „odprawy” nie należy doszukiwać się w twierdzeniu, że tego typu świadczenie jest odszkodowaniem, czyli naprawieniem szkody lub straty, jaką pracownik poniósł w związku z pozbawieniem go zatrudnienia. De facto jest ona świadczeniem pracodawcy w razie zaistnienia zdarzeń, które zgodnie z odpowiednimi przepisami powodują niemożliwość, niecelowość lub zbędność kontynuacji stosunku pracy.

W przypadku odszkodowań lub zadośćuczynień najpierw występuje szkoda lub krzywda, a dopiero po szkodzie jest ustalana wysokość świadczenia, które ma tę szkodę rekompensować lub wynagrodzić. Natomiast w Pani przypadku wysokość odprawy była znana już przed zwolnieniem Pani z pracy, gdyż miała Pani wysokość tej odprawy zagwarantowaną w podpisanym aneksie do umowy o pracę. Wyrok sądowy jedynie pomógł Pani wyegzekwować tę odprawę.

Także wysokość tej odprawy potwierdza, że nie jest to odszkodowanie. Gdyby było to odszkodowanie jego kwota byłaby ograniczona przepisami kodeksu pracy. Natomiast w opisanym zdarzeniu jest to kwota zdecydowanie wyższa, ustalona wcześniej w umowie o pracę.

Ponadto, nawet gdyby otrzymana odprawa miała charakter odszkodowania/zadośćuczynienia, to była ona zagwarantowana w umowie o pracę, a więc miała rekompensować utracone zarobki na wypadek Pani zwolnienia z winy pracodawcy. W takiej sytuacji, wbrew Pani twierdzeniu, nie znalazłoby zastosowania zwolnienie z art. 21 ust. 1 pkt 3b ww. ustawy, zgodnie z którym wyłączone ze zwolnienia są odszkodowania lub zadośćuczynienia dotyczące korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Wobec tego otrzymana odprawa nie podlega zwolnieniu z opodatkowania na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy.

Co więcej, odprawa ta nie korzysta także ze zwolnienia określonego w art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Odprawy wypłacane na podstawie przepisów o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników zostały przez ustawodawcę wprost (w lit. b) wyłączone z zakresu przedmiotowego zwolnienia. Na taki charakter Pani świadczenia wskazuje orzeczenie Sądu, jak i Pani umowa o pracę.

W odniesieniu do odsetek od wypłaconych świadczeń, instytucję prawną odsetek za zwłokę reguluje art. 481 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2024 r. poz. 1061 ze zm.):

Jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

W myśl art. 482 § 1 Kodeksu cywilnego:

Od zaległych odsetek można żądać odsetek za opóźnienie dopiero od chwili wytoczenia o nie powództwa, chyba że po powstaniu zaległości strony zgodziły się na doliczenie zaległych odsetek do dłużnej sumy.

Analizując treść powyższych przepisów należy zauważyć, że nie można utożsamiać odsetek ze świadczeniem głównym. Wierzyciel może ich żądać dopiero, jeżeli wynika to z czynności prawnej (zdarzenia prawnego) będącej podstawą do wypłaty świadczenia głównego lub gdy dłużnik opóźni się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego. Odsetki mają charakter uboczny względem świadczenia głównego – są skutkiem niewykonania zobowiązań.

W ujęciu kodeksowym odsetki stanowią więc świadczenie pieniężne, do którego może być zobowiązany dłużnik – najogólniej mówiąc – korzystający z cudzych pieniędzy. Chodzi tu zarówno o sytuację, gdy korzystanie z pieniędzy wierzyciela jest przedmiotem umowy (np. pożyczka oprocentowana, kredyt), jak i gdy nie jest ono objęte zgodą wierzyciela, w szczególności wynika z opóźnienia w zapłacie sumy pieniężnej przez dłużnika, a także wówczas, gdy korzystanie z pieniędzy polega na poniesieniu przez wierzyciela wydatków w interesie dłużnika.

Powyższą tezę potwierdza analiza przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, z której wynika, że odsetki stanowią odrębną od należności głównej kategorię przychodu, która tylko w ściśle określonych przypadkach korzysta ze zwolnienia z opodatkowania.

I tak, zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 95 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Wolne od podatku są odsetki z tytułu nieterminowej wypłaty wynagrodzeń i świadczeń z tytułów, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 1.

Z dyspozycji ww. przepisu wynika, że omawianemu zwolnieniu podlegają odsetki, które spełniają równocześnie następujące warunki:

•świadczenia, od których są naliczane, zaliczone zostały do określonego źródła przychodu, tj. np. przychodu ze stosunku pracy;

•przysługują z tytułu nieterminowej wypłaty tych świadczeń.

Odnosząc się do pierwszego warunku, wypłacone Pani świadczenia (odszkodowanie oraz odprawa), od których naliczone zostały odsetki ustawowe, wiążą się z faktem wcześniejszego wykonywania przez Panią pracy, a więc stanowią przychód ze stosunku pracy podlegający opodatkowaniu zgodnie z art. 12 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, a tym samym stanowi świadczenie, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy.

Z kolei z „nieterminową wypłatą świadczenia” w rozumieniu art. 21 ust. 1 pkt 95 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych mamy do czynienia wówczas, gdy w terminie wymagalności danego świadczenia, przysługującego na podstawie prawomocnego orzeczenia, nie zostało ono wypłacone przez zobowiązanego.

Tym samym otrzymane przez Panią ustawowe odsetki od zasądzonych na Pani rzecz odszkodowania i odprawy, jako odsetki naliczone z tytułu nieterminowej wypłaty świadczeń mających swoje źródło w stosunku pracy, podlegają zwolnieniu przedmiotowemu na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 95 ustawy, a nie – jak Pani wskazała w swoim stanowisku – na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 i 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, które Pani przedstawiła i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

·Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 111 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Pani sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego i zastosuje się Pani do interpretacji.

·Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:

1)z zastosowaniem art. 119a;

2)w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;

3)z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

·Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pani prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

·w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

·w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/wnioski albo /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej.