Interpretacja indywidualna

– stanowisko prawidłowe

Szanowny Panie,

stwierdzam, że Pana stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku dochodowym od osób fizycznych jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

7 kwietnia 2025 r. wpłynął Pana wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy podatku dochodowego od osób fizycznych. Uzupełnił go Pan pismem z 11 czerwca 2025 r. oraz pismem z 16 czerwca 2025 r. – w odpowiedzi na wezwania.

Treść wniosku jest następująca:

Opis zdarzenia przyszłego

Wnioskodawca w dniu 2 kwietnia 2008 roku zawarł z … umowę pożyczki hipotecznej na kwotę 150 000 złotych waloryzowaną kursem CHF, co odpowiadało kwocie 68 172,52 CHF. Pożyczka była zawierana wspólnie z małżonką … na zasadach solidarnej odpowiedzialności za jej spłatę. Pomiędzy małżonkami, współpożyczkobiorcami istnieje od początku małżeństwa ustrój wspólności ustawowej małżeńskiej.

W dniu 4 września 2008 roku Wnioskodawca zawarł kolejną umowę o pożyczkę hipoteczną w kwocie 40 560 zł waloryzowaną kursem CHF, co odpowiadało kwocie 20 020,73 CHF. Pożyczka była zawierana wspólnie z małżonką … na zasadach solidarnej odpowiedzialności za jej spłatę. W obydwu opisanych umowach pożyczek nie był określony cel ich przeznaczenia. Obydwie pożyczki były zaciągnięte na okres 240 miesięcy i były regularnie spłacane. Wnioskodawca wraz z małżonką pożyczone środki pieniężne przeznaczyli na budowę domu jednorodzinnego w … realizując swój cel mieszkaniowy. Budowa domu trwa w okresie od 2008 roku do 2025 roku i nie została jeszcze zakończona. Wnioskodawca za środki z pożyczek dokonywał zakupu materiałów budowlanych, opłacał usługi firm budowlanych wykonujących prace na terenie budowy. Dodatkowo należy wskazać, że ze środków z pożyczek Wnioskodawca także opłacał koszty związane z wykonaniem przyłączy mediów do nieruchomości, jak energii elektrycznej. Z uwagi na upływ czasu posiada On nieliczne dokumenty potwierdzające wydatkowanie środków na cel budowlany, a to w postaci faktur VAT bowiem część usług była płacona w postaci gotówkowej. Nie posiada On potwierdzeń zapłaty w formie przelewów ze swojego rachunku bankowego z uwagi na upływ czasu i nie przechowywanie wyciągów bankowych. Posiada On potwierdzenie przelewu kwoty zwrotu VAT za materiały budowlane w wysokości 9 446 zł z dnia 14 października 2009 roku, od Urzędu Skarbowego …. Powyższe, według Wnioskodawcy potwierdza realizację inwestycji budowlanej w podanym okresie.

Z uwagi na dość wysokie obciążenie budżetu domowego wysokością spłaty rat pożyczek, Wnioskodawca wystąpił do sądu przeciwko bankowi o stwierdzenie nieważności obydwu umów. Sąd Okręgowy w … wyrokiem z dnia 30 września 2024 roku stwierdził nieważność umowy pożyczki z dnia 2 kwietnia 2008 roku i zasądził od banku na rzecz Wnioskodawcy i Jego żony kwotę 146 433,80 zł oraz stwierdził nieważność umowy pożyczki z dnia 4 września 2008 roku i zasądził od banku na rzecz Wnioskodawcy i Jego żony kwotę 44 739,26 CHF. Powyższy wyrok sądu nie jest prawomocny na dzień złożenia wniosku.

We wskazanej nieruchomości Wnioskodawca realizuje swój cel mieszkaniowy. Obydwie pożyczki bankowe zostały przeznaczone wyłącznie na realizację jednej inwestycji mieszkaniowej położonej w …. Wnioskodawca jest współwłaścicielem powyższej nieruchomości wraz z żoną na zasadach wspólności ustawowej małżeńskiej.

Dotychczas Wnioskodawca nie podpisywał żadnej ugody z bankiem dotyczącej obu pożyczek. Nie korzystał też dotychczas z tytułu umorzenia wierzytelności innych pożyczek zabezpieczonych hipotecznie i zaciągniętych na własne cele mieszkaniowe.

W uzupełnieniu wniosku z dnia 11 czerwca 2025 r., wskazał Pan, że pozew został wniesiony w dniu 30 grudnia 2021 r. przez … i …. Pozew zawierał roszczenia o:

1)ustalenie, że umowa pożyczki nr … z dnia 2 kwietnia 2008 r. jest nieważna w całości oraz zasądzenie od banku kwot: 115 886,44 zł oraz 21 244,66 CHF z tytułu nieważności umowy,

2)ustalenia, że umowa pożyczki nr … z dnia 4 września 2008 r. jest nieważna w całości oraz zasądzenie od banku kwot: 30 547,36 zł oraz 5 814,90 CHF z tytułu nieważności umowy.

Następnie pismem procesowym z dnia 15 grudnia 2023 r. doszło do rozszerzenia powództwa i domagali się Państwo zasądzenia kwot:

1)z tytułu nieważności umowy pożyczki nr … z dnia 2 kwietnia 2008 r. kwot: 115 886,44 zł oraz 35 194,25 CHF,

2)z tytułu nieważności umowy pożyczki nr … z dnia 4 września 2008 r. kwot: 30 547,36 zł oraz 9 545,01 CHF.

W skład kwot wchodziły raty kredytowo-odsetkowe płatne przez okres trwania umowy pożyczki nr … z dnia 2 kwietnia 2008 r. oraz umowy pożyczki nr … z dnia 4 września 2008 r.

Nie doszło jeszcze do uprawomocnienia się wyroku dotyczącego unieważnienia umów pożyczkowych. W dniu 30 sierpnia 2024 r., przed Sądem Okręgowym w …, zapadł wyrok (sygn. akt: …) o treści:

1)ustala, że umowa o pożyczkę hipoteczną nr … z dnia 2 kwietnia 2008 r. jest nieważna w całości;

2)ustala, że umowa o pożyczkę hipoteczną nr … z dnia 4 września 2008 r. jest nieważna w całości;

3)zasądza od pozwanego … z siedzibą w … łącznie na rzecz powodów … oraz … kwotę 146 433,80 zł (sto czterdzieści sześć tysięcy czterysta trzydzieści trzy złote oraz osiemdziesiąt groszy) oraz kwotę 44 739,26 CHF (czterdzieści cztery tysiące siedemset trzydzieści dziewięć franków szwajcarskich oraz dwadzieścia sześć centymów), tytułem zapłaty wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia 7 czerwca 2024 r. do dnia zapłaty.

Od tego wyroku … wniósł apelację. Sprawa toczy się aktualnie przed Sądem Apelacyjnym w … (…), sprawa nie została zakończona.

Sąd Okręgowy w … uznał, że postanowienia umowne są sprzeczne z art. 353¹ Kodeksu cywilnego, a tym samym nieważne na podstawie art. 58 § 1 Kodeksu cywilnego. W ocenie Sądu Okręgowego w …, postanowienia umów pożyczek określających indeksację są nieważne jako sprzeczne z art. 353¹ Kodeksu cywilnego. W umowach pożyczek brak jest precyzyjnych zasad, którymi bank miał się kierować przy ustalaniu kursów. Sposób określania kursów stosowanych przez bank dla poszczególnych transakcji w świetle umowy jest niczym nieograniczony. Kwota kredytu podlegająca zwrotowi nie jest w umowach ściśle oznaczona, jak również nie są wskazane szczegółowe, obiektywne zasady jej określenia.

Stwierdzenie nieważności umów nastąpiło na skutek ustalenia przez Sąd okoliczności: w umowach pożyczek brak jest precyzyjnych zasad, którymi bank miał się kierować przy ustalaniu kursów. Sposób określania kursów stosowanych przez bank dla poszczególnych transakcji w świetle umowy jest niczym nieograniczony. Kwota kredytu podlegająca zwrotowi nie jest w umowach ściśle oznaczona, jak również nie są wskazane szczegółowe, obiektywne zasady jej określenia.

Kwoty do wypłaty zostały zasądzone w wyroku Sądu Okręgowego w … w związku ze stwierdzeniem nieważności umów pożyczek na podstawie art. 58 § 1 Kodeksu cywilnego. Kwoty zasądzone wyrokiem Sądu Okręgowego w … są wyłącznie zwrotem na Państwa rzecz środków pieniężnych, które wcześniej, na mocy umów pożyczkowych przekazywali na rzecz banku w ramach spłat rat kapitałowo-odsetkowych. Kwoty zasądzone wyrokiem to wyłącznie suma rat kapitałowo-odsetkowych wymaganych przez bank na podstawie umów pożyczek. Nie były dokonywane nadpłaty kapitału i odsetek. Kwoty zasądzone wyrokiem to jest: 146 433,80 zł oraz 44 739,26 CHF, to wyłącznie suma rat kapitałowo-odsetkowych wymaganych przez bank na podstawie umów pożyczek. Od tych kwot Sąd przyznał również na Państwa rzecz odsetki ustawowe za opóźnienie od dnia 7 czerwca 2024 r., do dnia zapłaty. Bank nie dokonał wypłaty zasądzonych kwot, ponieważ wyrok nie jest prawomocny. Bank złożył apelację od wyroku Sądu I instancji. Sprawa w II instancji nie została rozstrzygnięta. Kwoty do wypłaty zostały określone na podstawie wyroku Sądu Okręgowego w …, jednakże bank w związku z brakiem prawomocności wyroku złożył Wnioskodawcy propozycję zawarcia ugody. Zatem, wypłata miałaby nastąpić na podstawie ugody (pozasądowej lub sądowej) zawartej z bankiem na podstawie swobody umów, tj. art. 353¹ Kodeksu cywilnego lub jako forma polubownego zakończenia postępowania sądowego.

Bank nie wystawił Wnioskodawcy informacji PIT-11, również w propozycji ugody jest informacja, że bank zwracał się o interpretację indywidualną i z jej treści wynika, że PIT-11 wystawiać nie musi.

W uzupełnieniu wniosku z dnia 16 czerwca 2025 r. Wnioskodawca wskazał, że celem zaciągnięcia obu pożyczek hipotecznych była realizacja potrzeb mieszkaniowych jednego gospodarstwa domowego.

Powyższe pożyczki hipoteczne były zabezpieczone hipotekami na prawie do lokalu mieszkalnego położonego ….

Obecnie prawdopodobną datą zawarcia ugody pozasądowej z bankiem będzie miesiąc sierpień 2025 r., a stroną będą pożyczkobiorcy …, a z drugiej strony upoważniony reprezentant ….

W wyniku ugody, dojdzie do umorzenia czyli zwolnienia z pozostałego długu.

Ugoda będzie zawierała ustalenia obustronne w przedmiocie wycofania wniosku/pozwu pożyczkobiorców o unieważnienie z Sądu, a bank wycofuje wniosek/pozew z Sądu w przedmiocie żądania zapłaty kapitału, bank wypłaca pożyczkobiorcom ustaloną kwotę w ugodzie i umarza pozostałą kwotę wynikającą do zapłaty, a same umowy pożyczek zostają zamknięte. Umorzona zostanie kwota powyżej 10 000 złotych, lecz obecnie Wnioskodawca nie jest w stanie wskazać dokładnej kwoty. W skład umorzonej kwoty będą wchodziły odsetki skapitalizowane bowiem kwota kapitału została już spłacona, nie będą wchodziły w jej skład odsetki karne bowiem bank na czas procesu nie nalicza takich odsetek. Umorzenie kwoty będzie dotyczyło wszystkich pożyczkobiorców i skutkować będzie wygaśnięciem zobowiązania po stronie każdego z pożyczkobiorców wobec banku.

Pytania

1.Czy kwoty stanowiące zobowiązanie Banku do zwrotu w związku z orzeczeniem Sądu I instancji, a orzekającym nieważność umów i nie zmienione orzeczeniem Sądu II instancji, będą stanowiły przychód Wnioskodawcy podlegający opodatkowaniu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych?

2.Czy kwoty pieniężne umorzone przez bank na podstawie ugody pozasądowej zawartej z kredytobiorcą nie będą stanowić Jego przychodu oraz podlegać opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, o ile nastąpi to przed uprawomocnieniem wyroku sądowego zapadłego w II instancji?

Pana stanowisko w sprawie

Ad 1

Zdaniem Wnioskodawcy, kwoty zwrócone przez Bank przy braku zmiany orzeczenia, wyrokiem Sądu II instancji, nie będą stanowić przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W myśl art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o PIT, jednym ze źródeł przychodów są inne źródła, za które uważa się w szczególności wymienione zdarzenia w art. 20 ust. 1 ww. ustawy, co oznacza iż definicja przychodów ma charakter otwarty. O przychodzie podatkowym z innych źródeł będzie mowa w każdym przypadku kiedy u podatnika wystąpią realne korzyści majątkowe. Podkreślić należy, że otrzymanie pożyczki i jej spłata są obojętne podatkowo. Przychód po stronie pożyczkobiorcy pojawia się w przypadku kiedy dochodzi do umorzenia pożyczki, jej części czy odsetek. Wtedy bowiem pożyczkobiorca osiąga konkretne przysporzenie majątkowe (przychód w rozumieniu ustawy o PIT). W przedmiotowej sprawie, opisana sytuacja nie miała miejsca mając na względzie treść orzeczenia Sądu I instancji, który stwierdził nieważność I i II umowy pożyczki i zasądził od Banku na rzecz Wnioskodawcy określone kwoty. Podkreślenia wymaga, iż przypadek stwierdzenia nieważności umowy jest inny od umorzenia zobowiązania bankowego z pożyczki bowiem, w przypadku stwierdzenia nieważności umowy sytuację pomiędzy stronami, traktuje się jakby do jej zawarcia nie doszło, a jedynie Bank jest zobowiązany do zwrotu świadczenia wpłaconego. W przeciwieństwie do sytuacji umorzenia gdzie dochodzi do całkowitej lub częściowej redukcji zobowiązania pożyczkobiorcy, co oznacza iż pożyczkobiorca jest zwolniony z długu i następuje w jego majątku określone przysporzenie finansowe w postaci określonej kwoty z zapłaty, z której jest zwolniony.

Ad 2

Zdaniem Wnioskodawcy, opisany stan faktyczny zawierający odniesienie do zdarzenia przyszłego jakim jest planowana ugoda z bankiem w żaden sposób nie stanowi przysporzenia w Jego majątku, a tym bardziej nie może stanowić źródła przychodów podlegającego opodatkowaniu.

Wnioskodawca planuje zawrzeć ugodę z bankiem wobec wygrania sporu sadowego w I instancji i braku pewności co do rozstrzygnięcia w II instancji. Celem ugody jest uczynienie ustępstw po każdej ze stron sporu, po stronie powodowej jak i pozwanej, która dodatkowo wytoczyła pozew o zwrot kapitału odpowiadającego kwotowo zasądzonym kwotom w wyroku I instancji. Bank szacując ryzyko wysunął propozycję zawarcia ugody poprzez rezygnację z dochodzenia roszczenia swoim pozwem, wypłacenia zasądzonych kwot i umorzenia pozostałych należności pożyczkowych w zamian za rezygnację z dochodzenia należności przez Wnioskodawcę. Zobowiązanie banku do zwrotu wynikło z orzeczenia Sądu I instancji w przedmiocie stwierdzenia nieważności umów na udzielone pożyczki hipoteczne.

Według Wnioskodawcy, świadczenia przekazane przez bank nie można zaliczyć do źródeł przychodów podlegających opodatkowaniu, a wymienionych w art. 10 ustawy o PIT. Według oceny Sądu obie umowy są nieważne. To co Wnioskodawca świadczył bankowi zostało zasądzone jako zwrot. Bank wytaczając pozew o zwrot kapitału dostrzegł ryzyko i zaproponował ugodowe rozwiązanie sporu, zawarcie ugody. Kwoty wypłacone Wnioskodawcy będą stanowiły równowartość rat, które płacił wraz z żoną do banku, a umorzenie pozostałej części należności, należy powiązać z orzeczeniem Sądu w przedmiocie stwierdzenia nieważności obydwu umów, tj. braku podstawy prawnej do ich dochodzenia, a tym samym spojrzenia na nie jako na wirtualne środki, które nigdy nie były w aktywach Wnioskodawcy i Jego małżonki.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawił Pan we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 163 ze zm.):

Treść powyższego przepisu wskazuje, że opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlegają wszelkiego rodzaju dochody uzyskane przez podatnika, z wyjątkiem tych, które zostały enumeratywnie wymienione w katalogu zwolnień przedmiotowych zawartym w powyższej ustawie, bądź od których zaniechano poboru podatku.

Jak stanowi art. 11 ust. 1 ww. ustawy:

Jak wynika z powołanego przepisu, ustawodawca przyjął zasadę, że przychodem są:

·pieniądze i wartości pieniężne, które zostały otrzymane przez podatnika – tj. takie pieniądze i wartości pieniężne, które podatnik rzeczywiście „dostał, odebrał, zainkasował, objął w posiadanie”;

·pieniądze i wartości pieniężne, które zostały postawione do dyspozycji podatnika – tj. takie przysporzenia, które zostały mu faktycznie udostępnione/przekazane do odbioru; takie pieniądze i środki pieniężne, które podatnik ma możliwość włączyć do swojego władztwa, a więc ma możliwość skorzystania z tychże pieniędzy i wartości pieniężnych i nie jest to uzależnione od dodatkowej zgody osoby stawiającej określone pieniądze i wartości pieniężne do dyspozycji podatnika.

Pojęcie przychodu wiąże się zatem z przysporzeniem majątkowym po stronie podatnika, z wartością wchodzącą do jego majątku. Przychodami w rozumieniu art. 11 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych mogą być tylko takie świadczenia, które nie mają charakteru zwrotnego. Skoro bowiem przychód jest określonym przyrostem majątkowym po stronie podatnika, jego otrzymanie musi mieć charakter definitywny.

Ustawodawca tworząc system opodatkowania dochodów osób fizycznych miał na względzie, że przysporzenia uzyskiwane przez osoby fizyczne mogą być skutkiem różnych rodzajów czynności i zdarzeń. Stworzył więc klasyfikację tych przysporzeń w oparciu o kryterium źródła przychodów i system ich opodatkowania uwzględniający specyfikę poszczególnych źródeł przychodów.

Katalog źródeł przychodów podlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych zawiera art. 10 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. W myśl pkt 9 tego artykułu, do źródeł przychodów zalicza się inne źródła.

Jak stanowi art. 20 ust. 1 ww. ustawy:

Użycie w powyższym przepisie sformułowania „w szczególności” oznacza, że definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. W związku z tym, każde świadczenie mające realną korzyść finansową, o ile nie stanowi konkretnej kategorii przychodu zaliczanego do jednego ze źródeł wymienionych w art. 10 ust. 1 pkt 1-8b ww. ustawy, jest dla świadczeniobiorcy przychodem z innych źródeł.

Przystępując do oceny skutków podatkowych wypłaty na Pana rzecz środków pieniężnych, które wcześniej, na mocy umów pożyczkowych przekazywał Pan na rzecz banku w ramach spłat rat kapitałowo-odsetkowych, związanych z nieważnością umów pożyczkowych w pierwszej kolejności wskazać należy, że instytucja pożyczki została uregulowana w przepisach ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1061 ze zm.).

Zgodnie z art. 720 § 1 Kodeksu cywilnego:

Stosownie do art. 720 § 2 ww. Kodeksu:

Z kolei na podstawie art. 58 § 1 Kodeksu cywilnego:

Natomiast stosownie do treści art. 58 § 2 tej ustawy:

Zgodnie z art. 353¹ Kodeksu cywilnego:

W myśl art. 385¹ Kodeksu cywilnego:

Stwierdzenie nieważności powoduje usunięcie z obrotu prawnego wadliwej czynności prawnej polegającej na zawarciu umowy pożyczki hipotecznej. Nieważność umowy pożyczki oznacza, że zobowiązania stron umów, banku i klienta, nigdy nie powstały, a strony zobowiązane są zwrócić to, co świadczyły w związku z nieważną umową jako świadczenia nienależne. Pożyczkodawca winien zatem zwrócić wszystkie świadczenia pobrane od pożyczkobiorcy, a pożyczkobiorca winien zwrócić kwotę faktycznie otrzymanej pożyczki. W przypadku stwierdzenia nieważności umowy przez sąd skutki prawne na gruncie cywilnym występują ex tunc (wstecz), a więc od momentu zawarcia umowy dotkniętej wadliwością (przesłanką nieważności), co oznacza, że umowa pożyczki jako nieważna już od chwili jej zawarcia nie wywołuje skutków prawnych. Mamy do czynienia z sytuacją jakby w ogóle nie doszło do jej zawarcia.

W złożonym wniosku Pana wątpliwości dotyczą kwestii opodatkowania określonych w wyroku sądu środków pieniężnych zasądzonych na Pana rzecz.

Skoro jak Pan wskazał w uzupełnieniu wniosku – kwoty, które zostały zasądzone na Pana rzecz wyrokiem sądu, stanowią wyłącznie zwrot na Pana rzecz środków pieniężnych, które wcześniej, na mocy umów pożyczkowych przekazywał Pan na rzecz banku w ramach spłat rat kapitałowo-odsetkowych, to stwierdzam, że zwrot ten nie będzie stanowił dla Pana przychodu w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Czynność ta nie spowoduje uzyskania przez Pana przysporzenia majątkowego, wzrostu Pana majątku. Tym samym, zwrócone przez bank kwoty nienależnie pobranych przez bank świadczeń nie będą podlegać opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Podsumowując, nie będzie miał Pan obowiązku zapłaty podatku dochodowego od osób fizycznych od wypłaconych przez bank kwot.

Wobec powyższego, Pana stanowisko w tym zakresie należało uznać za prawidłowe.

Przystępując do oceny skutków podatkowych umorzenia przez Bank wierzytelności z tytułu zaciągniętych pożyczek hipotecznych podkreślić należy, że otrzymanie pożyczki i jej spłata na warunkach przewidzianych w umowie pożyczki są obojętne podatkowo. Przychód po stronie pożyczkobiorcy pojawia się w przypadku, kiedy dochodzi do umorzenia pożyczki, jej części lub odsetek. Wtedy bowiem pożyczkobiorca osiąga konkretne przysporzenie majątkowe (przychód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).

Z kolei umorzenie wierzytelności następuje w przypadku zwolnienia z długu, czyli zrzeczenia się przez wierzyciela prawa do wierzytelności, bez uzyskania świadczenia ze strony dłużnika. Takie zrzeczenie się, pod warunkiem, że dłużnik je przyjmie, powoduje, że zobowiązanie wygasa.

Zgodnie bowiem z instytucją zwolnienia z długu uregulowaną w art. 508 ustawy Kodeks cywilny:

Tak więc, dla umorzenia wierzytelności konieczna jest zgoda dłużnika (np. uzyskana w wyniku ugody, czy poprzez oświadczenie).

Zgodnie natomiast z definicją dochodu jest nim nadwyżka przychodów ze źródła nad kosztami jego uzyskania. Pojęciem pierwotnym dla dochodu jest więc pojęcie przychodu. Ten z kolei definiowany jest przez ustawodawcę w przytoczonym już wcześniej art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Z definicji tej wywieść można również, że za przychody podatkowe mogą być uznane tylko takie świadczenia, które są określonym przyrostem majątkowym (zarówno zwiększającym aktywa jak i zmniejszającym pasywa) o charakterze definitywnym, nie mające charakteru zwrotnego.

Stosownie natomiast do treści art. 917 ustawy Kodeks cywilny:

Powołana definicja ugody pozwala wyróżnić elementy konstrukcyjne tej instytucji. Po pierwsze, ugoda jest zawierana w sytuacji, gdy między stronami stosunku prawnego istnieje niepewność albo spór, co do roszczeń wynikających z tego stosunku. Po drugie, celem zawarcia ugody jest uchylenie tej niepewności lub sporu. Wreszcie po trzecie, strony dążą do osiągnięcia celu przez wzajemne ustępstwa. Tak więc nieodłącznym elementem ugody są wzajemne ustępstwa stron. Poza tym, zarówno w doktrynie, jak i w orzecznictwie podkreśla się szczególną przyczynę prawną ugody. Oznacza to, że ugoda nie tworzy nowego stosunku prawnego, a jedynie odnosi się do istniejącego stosunku prawnego stanowiącego podstawę powództwa, a tym samym podstawę zawarcia ugody.

W konsekwencji, umorzoną kwotę wierzytelności z tytułu pożyczek hipotecznych należy zakwalifikować do przychodów z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 w zw. z art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Kwestia zaniechania podatku od kwoty umorzonych wierzytelności została uregulowana w § 1 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 102 ze zm.), zgodnie z którym:

Natomiast w myśl § 3 komentowanego rozporządzenia:

Z kolei § 4 cytowanego rozporządzenia stanowi, że:

Natomiast na podstawie § 4a ww. rozporządzenia:

Zgodnie z treścią ww. art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Dochody, od których zaniechano poboru podatku nie są wykazywane w zeznaniach rocznych i nie podlegają opodatkowaniu oraz zgłoszeniu do urzędu skarbowego.

Zatem, zaniechanie poboru podatku do umorzonych osobom fizycznym kwot wierzytelności z tytułu pożyczek znajdzie zastosowanie, jeżeli zostaną spełnione łącznie następujące przesłanki:

-pożyczka była zaciągnięta na realizację inwestycji mieszkaniowej;

-pożyczka była udzielona przed dniem 15 stycznia 2015 r. przez podmiot, którego działalność podlega nadzorowi państwowego organu nadzoru nad rynkiem finansowym, uprawniony do udzielania kredytów na podstawie odrębnych ustaw regulujących zasady funkcjonowania takich podmiotów;

-pożyczka była zabezpieczona hipotecznie;

-pożyczkobiorca nie korzystał wcześniej z zaniechania poboru podatku od kwot umorzonych wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego zaciągniętego na realizację innej inwestycji mieszkaniowej.

Podkreślić należy, że główną przesłanką do skorzystania z zaniechania poboru podatku jest przeznaczenie kredytu/pożyczki na wydatki, o których mowa w art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Z przedstawionego opisu sprawy wynika, że w dniu 2 kwietnia 2008 r. zawarł Pan z … umowę pożyczki hipotecznej. Pożyczka była zawierana wspólnie z małżonką na zasadach solidarnej odpowiedzialności za jej spłatę.

W dniu 4 września 2008 r. zawarł Pan kolejną umowę o pożyczkę hipoteczną. Pożyczka była zawierana wspólnie z małżonką na zasadach solidarnej odpowiedzialności za jej spłatę. W obydwu opisanych umowach pożyczek nie był określony cel ich przeznaczenia. Pożyczone środki pieniężne przeznaczone zostały na budowę domu jednorodzinnego w …, realizując swój cel mieszkaniowy. Budowa domu trwa w okresie od 2008 r. do 2025 r. i nie została jeszcze zakończona. Wnioskodawca za środki z pożyczek dokonywał zakupu materiałów budowlanych, opłacał usługi firm budowlanych wykonujących prace na terenie budowy.

Z uwagi na dość wysokie obciążenie budżetu domowego wysokością spłaty rat pożyczek, Wnioskodawca wystąpił do sądu przeciwko bankowi o stwierdzenie nieważności obydwu umów. Sąd Okręgowy w … wyrokiem z dnia 30 września 2024 r. stwierdził nieważność umowy pożyczki z dnia 2 kwietnia 2008 r. i zasądził od banku na rzecz Wnioskodawcy i Jego żony kwotę 146 433,80 zł oraz stwierdził nieważność umowy pożyczki z dnia 4 września 2008 r. i zasądził od banku na rzecz Wnioskodawcy i Jego żony kwotę 44 739,26 CHF. Powyższy wyrok sądu nie jest prawomocny na dzień złożenia wniosku.

We wskazanej nieruchomości realizuje Pan swój cel mieszkaniowy. Jest Pan współwłaścicielem powyższej nieruchomości wraz z żoną na zasadach wspólności ustawowej małżeńskiej.

Dotychczas nie podpisywał Pan żadnej ugody z bankiem dotyczącej obu pożyczek. Nie korzystał też dotychczas z tytułu umorzenia wierzytelności innych pożyczek zabezpieczonych hipotecznie i zaciągniętych na własne cele mieszkaniowe.

Celem zaciągnięcia obu pożyczek hipotecznych była realizacja potrzeb mieszkaniowych jednego gospodarstwa domowego. Powyższe pożyczki hipoteczne były zabezpieczone hipotekami na prawie do lokalu mieszkalnego położonego …. Obecnie prawdopodobną datą zawarcia ugody pozasądowej z bankiem będzie miesiąc sierpień 2025 r. W wyniku ugody dojdzie do umorzenia czyli zwolnienia z pozostałego długu. Ugoda będzie zawierała ustalenia obustronne w przedmiocie wycofania wniosku/pozwu pożyczkobiorców o unieważnienie z Sądu, a bank wycofuje wniosek/pozew z Sądu w przedmiocie żądania zapłaty kapitału, bank wypłaca pożyczkobiorcom ustaloną kwotę w ugodzie i umarza pozostałą kwotę wynikającą do zapłaty, a same umowy pożyczek zostają zamknięte. Umorzona zostanie kwota powyżej 10 000 złotych, lecz obecnie nie jest Pan w stanie wskazać dokładnej kwoty. W skład umorzonej kwoty będą wchodziły odsetki skapitalizowane bowiem kwota kapitału została już spłacona, nie będą wchodziły w jej skład odsetki karne, bowiem bank na czas procesu nie nalicza takich odsetek. Umorzenie kwoty będzie dotyczyło wszystkich pożyczkobiorców i skutkować będzie wygaśnięciem zobowiązania po stronie każdego z pożyczkobiorców wobec banku.

Mając na uwadze przedstawione we wniosku zdarzenie oraz obowiązujące w tym zakresie przepisy prawa stwierdzić należy, że wartość umorzonej części pożyczki na podstawie zawartej ugody z bankiem, będzie stanowić dla Pana przychód z tytułu nieodpłatnych świadczeń w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych kwalifikowany do źródła, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 w związku z art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, w odniesieniu do którego zastosowanie znajdzie zaniechanie poboru podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. Tym samym nie będzie Pan zobowiązany do zapłaty podatku dochodowego z tego tytułu.

Wobec powyższego, Pana stanowisko w tym zakresie również należało uznać za prawidłowe.

Podkreślam ponadto, że wobec treści § 4a cytowanego rozporządzenia Ministra Finansów, zaniechanie poboru podatku dochodowego od osób fizycznych ma zastosowanie tylko wówczas, gdy ugoda z bankiem, na mocy której dojdzie do umorzenia wierzytelności, zostanie zawarta w okresie obowiązywania rozporządzenia, tj. do 31 grudnia 2026 r.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, które Pan przedstawił i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.

Końcowo należy zaznaczyć, że pytanie przedstawione przez Pana we wniosku i uzupełnieniu wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej wyznacza zakres przedmiotowy tego wniosku. W związku z powyższym, Organ informuje, że wydana interpretacja dotyczy tylko sprawy będącej przedmiotem wniosku (zapytania). Zatem, inne kwestie wynikające z opisu sprawy i własnego stanowiska, nieobjęte pytaniami, nie zostały rozpatrzone w niniejszej interpretacji.

Organ podkreśla, że procedura wydawania indywidualnych interpretacji przepisów prawa podatkowego nie podlega regułom przewidzianym dla postępowania podatkowego, czy kontrolnego. Organ wydający interpretacje opiera się wyłącznie na opisie stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego przedstawionego we wniosku. Postępowanie w sprawie wydania interpretacji indywidualnej ma na celu wyjaśnienie wątpliwości co do sposobu zastosowania przepisów prawa podatkowego materialnego do określonego stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego. Przedmiotem interpretacji wydanej na podstawie art. 14b ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 111 ze zm.) jest sam przepis prawa. Rolą postępowania w sprawie wydania indywidualnej interpretacji przepisów podatkowych nie jest ustalanie stanu faktycznego (zdarzenia przyszłego), stanowi to bowiem domenę ewentualnego postępowania podatkowego.

Wskazać należy, że interpretacje prawa podatkowego wydawane są w indywidualnej sprawie zainteresowanego, co wynika z art. 14b § 1 ustawy Ordynacja podatkowa, w związku z czym, niniejsza interpretacja jest wiążąca dla Pana jako osoby występującej z wnioskiem, nie wywiera natomiast skutku prawnego dla innych osób (np. Pana żony).

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

·Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 111 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Pana sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pan do interpretacji.

·Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

·Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pan prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego …. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

·w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

·w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/wnioski albo /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej.