Interpretacja indywidualna

 – stanowisko nieprawidłowe

Szanowny Panie,

stwierdzam, że Pana stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku dochodowym od osób fizycznych jest nieprawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

11 kwietnia 2025 r. wpłynął Pana wniosek z 3 kwietnia br. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy skutków podatkowych poniesienia „straty” w związku z inwestycją w obligacje i upadłością firmy. Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

Nabył Pan obligacje firmy A seria B na łączną kwotę 250.000 PLN. Firma A ogłosiła upadłość nie wykupując obligacji. Postępowanie układowe pomiędzy wierzycielami i firmą C (następca prawny A) zatwierdzone prawomocnym wyrokiem sądu rejonowego w Y. stanowi, że 25% z całkowitej sumy zostanie zwrócone wierzycielom w 16 ratach, zaś 75% z tej sumy nie zostanie zwrócone. Raty zwrotów są realizowane bez opóźnień (obecnie firma C wypłaciła 10. ratę).

Pytanie

Czy kwotę nieodkupionych (nieumorzonych) obligacji A serii B w wysokości 187.500 PLN (co stanowi 75% z kwoty 250.000 PLN) może Pan odliczyć jako stratę w PIT-38?

Pana stanowisko w sprawie

Według Pana, kwota ta to oczywista strata i nie zostanie zwrócona przez żaden podmiot gospodarczy, w tym przez firmę C. Pana zdaniem strata w wysokości 187.500 PLN w niewykupionych przez A (C) obligacjach jest ewidentna i powinien Pan móc odliczyć ją jako stratę w odpowiednim formularzu PIT.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawił Pan we wniosku jest nieprawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 9 ust. 1, 1a i 2 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 163 ze zm.):

Opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Jeżeli podatnik uzyskuje dochody z więcej niż jednego źródła, przedmiotem opodatkowania w danym roku podatkowym jest, z zastrzeżeniem art. 25e, art. 29-30cb, art. 30da-30dh, art. 30e-30g, art. 30j-30p oraz art. 44 ust. 7e i 7f, suma dochodów z wszystkich źródeł przychodów.

Dochodem ze źródła przychodów, jeżeli przepisy art. 23o, art. 23u, art. 24-24b, art. 24c, art. 24e, art. 30ca, art. 30da oraz art. 30f nie stanowią inaczej, jest nadwyżka sumy przychodów z tego źródła nad kosztami ich uzyskania osiągnięta w roku podatkowym. Jeżeli koszty uzyskania przekraczają sumę przychodów, różnica jest stratą ze źródła przychodów.

W świetle art. 9 ust. 3 ww. ustawy:

O wysokość straty ze źródła przychodów, poniesionej w roku podatkowym, podatnik może:

1)obniżyć dochód uzyskany z tego źródła w najbliższych kolejno po sobie następujących pięciu latach podatkowych, z tym że kwota obniżenia w którymkolwiek z tych lat nie może przekroczyć 50% wysokości tej straty, albo

2)obniżyć jednorazowo dochód uzyskany z tego źródła w jednym z najbliższych kolejno po sobie następujących pięciu lat podatkowych o kwotę nieprzekraczającą 5 000 000 zł, nieodliczona kwota podlega rozliczeniu w pozostałych latach tego pięcioletniego okresu, z tym że kwota obniżenia w którymkolwiek z tych lat nie może przekroczyć 50% wysokości tej straty.

Jak wynika z powołanych przepisów, ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych przewiduje zasadę powszechności opodatkowania (art. 9 ust. 1). Konstrukcja tego podatku zakłada przy tym zróżnicowanie sposobu opodatkowania poszczególnych rodzajów dochodów (przychodów) osób fizycznych w oparciu o system przyporządkowywania ich do odpowiedniego źródła przychodów. Ustawodawca tworząc system opodatkowania dochodów osób fizycznych miał na względzie, że przysporzenia uzyskiwane przez osoby fizyczne mogą być skutkiem różnych rodzajów czynności i zdarzeń. Stworzył więc klasyfikację tych przysporzeń w oparciu o kryterium źródła przychodów i system ich opodatkowania uwzględniający specyfikę poszczególnych źródeł przychodów. System ten obejmuje:

·tzw. opodatkowanie na zasadach ogólnych, w przypadku którego mają zastosowanie m.in. ogólne reguły ustalania podstawy opodatkowania wynikające z art. 9 ust. 1a, ust. 2 i ust. 3 ustawy oraz

·szczególne tryby opodatkowania dotyczące wyodrębnionych kategorii przychodów (m.in. szczególne tryby opodatkowania unormowane odpowiednio w art. 30a i art. 30b ustawy).

Źródła przychodów zostały określone w art. 10 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Wśród nich ustawodawca wyodrębnił – w pkt 7 ww. przepisu – źródło „kapitały pieniężne i prawa majątkowe, w tym odpłatne zbycie praw majątkowych innych niż wymienione w pkt 8 lit. a-c”. Źródło to nie jest jednorodne. Obejmuje przychody z kapitałów pieniężnych wymienione w art. 17 ust. 1 ustawy oraz przychody z praw majątkowych, w tym ich odpłatnego zbycia, do których odnosi się art. 18 ustawy.

Stosownie do art. 17 ust. 1 tej ustawy, za przychody z kapitałów pieniężnych uważa się m.in.:

-odsetki od pożyczek (art. 17 ust. 1 pkt 1);

-odsetki (dyskonto) od papierów wartościowych (art. 17 ust. 1 pkt 3);

-wykup przez emitenta obligacji, od których są należne świadczenia okresowe (art. 17 ust. 1 pkt 3a);

-dywidendy i inne przychody z tytułu udziału w zyskach osób prawnych faktycznie uzyskane z tego udziału (art. 17 ust. 1 pkt 4);

-przychody z tytułu udziału w funduszach kapitałowych, z zastrzeżeniem ust. 1c (art. 17 ust. 1 pkt 5);

-przychody z odpłatnego zbycia udziałów (akcji), udziałów w spółdzielni oraz papierów wartościowych (art. 17 ust. 1 pkt 6 lit. a);

-przychody z realizacji praw wynikających z papierów wartościowych, o których mowa w art. 3 pkt 1 lit. b ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (art. 17 ust. 1 pkt 6 lit. b);

-przychody z odpłatnego zbycia pochodnych instrumentów finansowych oraz z realizacji praw z nich wynikających (art. 17 ust. 1 pkt 10).

Co istotne, przychody pochodzące ze źródła, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 7 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, nie podlegają temu samemu reżimowi opodatkowania podatkiem dochodowym. W szczególności, w odniesieniu do poszczególnych rodzajów przychodów z kapitałów pieniężnych wymienionych w art. 17 ust. 1 ustawodawca przewidział opodatkowanie zryczałtowanym podatkiem dochodowym w trybie art. 30a ustawy albo opodatkowanie w trybie art. 30b ustawy. Przy czym – jak wskazywano powyżej – regulacje art. 30a i art. 30b omawianej ustawy mają charakter szczególny w stosunku do ogólnej reguły ustalania podstawy opodatkowania wynikającej z jej art. 9 ust. 1a, ust. 2 i ust. 3.

Jak wynika z okoliczności sprawy, nabył Pan obligacje firmy A, która ogłosiła upadłość nie wykupując tychże obligacji. W wyniku postępowania układowego otrzyma Pan jedynie częściowy zwrot ulokowanego kapitału. Poniesioną z tego tytułu „stratę” chciałby Pan odliczyć w rozliczeniu podatkowym PIT-38.

Obligacje są papierem wartościowym, o którym mowa w art. 3 pkt 1 lit. a ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi. W świetle ww. przepisu:

Ilekroć w ustawie jest mowa o papierach wartościowych - rozumie się przez to: akcje, prawa poboru w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 15 września 2000 r. - Kodeks spółek handlowych (Dz. U. z 2024 r. poz. 18 i 96), prawa do akcji, warranty subskrypcyjne, kwity depozytowe, obligacje, listy zastawne, certyfikaty inwestycyjne, bankowe prawa pochodne w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe (Dz.U. z 2023 r. poz. 2488) i inne zbywalne papiery wartościowe, w tym inkorporujące prawa majątkowe odpowiadające prawom wynikającym z akcji lub z zaciągnięcia długu, wyemitowane na podstawie właściwych przepisów prawa polskiego lub obcego.

Celem rozważenia możliwości ujęcia przez Pana problemowej straty w rozliczeniu podatkowym kluczowe jest ustalenie, czy strata ta jest stratą w rozumieniu przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, tj. powstałą w roku podatkowym nadwyżką kosztów uzyskania przychodów nad sumą przychodów z danego źródła.

Na gruncie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych przychody (dochody) związane z obligacjami mogą podlegać opodatkowaniu odpowiednio na zasadach określonych w art. 30a albo w art. 30b ustawy – w zależności od tego, jakie czynności lub zdarzenia dotyczące obligacji miały miejsce po stronie podatnika. Ustawodawca różnicuje sytuacje, gdy:

·podatnik uzyskuje przychody, które są wynikiem realizacji jego uprawnień jako obligatariusza (tj. wierzyciela uprawnionego do żądania świadczeń wynikających z obligacji od emitenta tych papierów wartościowych);

·podatnik uzyskuje przychody, które są wynikiem odpłatnego zbycia obligacji na rzecz podmiotu trzeciego.

W pierwszym z ww. przypadków przychodem z obligacji są odsetki (dyskonto) – art. 17 ust. 1 pkt 3 analizowanej ustawy. Dyskonto oznacza przy tym różnicę między kwotą uzyskaną z wykupu papieru wartościowego przez emitenta a wydatkami poniesionymi na nabycie papieru wartościowego na rynku pierwotnym lub wtórnym, a w przypadku nabycia papieru wartościowego w drodze spadku lub darowizny – różnicę między kwotą uzyskaną z wykupu a wydatkami poniesionymi przez spadkodawcę lub darczyńcę na nabycie tego papieru wartościowego (art. 5a pkt 12 ustawy).

Przychody z odsetek od obligacji i przychody z dyskonta od obligacji podlegają opodatkowaniu zryczałtowanym 19% podatkiem dochodowym (art. 30a ust. 1 pkt 2 ustawy). Co istotne:

-zryczałtowany podatek pobiera się bez pomniejszania przychodu o koszty uzyskania (art. 30a ust. 6);

-obowiązek poboru podatku spoczywa na płatniku (art. 41 ust. 4);

-co do zasady podatnik nie ma obowiązku objęcia dochodów (przychodów) z tego tytułu zeznaniem o wysokości osiągniętego dochodu (poniesionej straty) w roku podatkowym (art. 45 ust. 3 ustawy).

Elementem przyjętego na gruncie omawianej ustawy systemu rozliczania podatku od odsetek (dyskonta) od papierów wartościowych (w tym obligacji) jest zasada braku obowiązku rozliczania się przez podatników z podatku od odsetek (dyskonta) od obligacji uzyskanych od podmiotu z siedzibą w Polsce. Skoro bowiem podatek pobierany przez płatnika jest zryczałtowany, a ponadto jest obliczany od konkretnych wypłacanych odsetek (dyskonta) od obligacji (podstawą opodatkowania jest kwota wypłacanych odsetek/dyskonta od obligacji, a nie suma odsetek/dyskonta od obligacji i innych przychodów lub kosztów z określonych tytułów osiągniętych w danym okresie), dokonane rozliczenie jest „pełne”, zakończone. Podatnik nie ma więc ani podstawy prawnej ani „technicznej” możliwości wykazywania ewentualnych „strat” wynikających z braku realizacji jego roszczenia o wypłatę odsetek lub dyskonta od obligacji (braku wykupu obligacji przez emitenta) jako strat podatkowych. W ujęciu podatkowym brak realizacji roszczeń obligatariusza o wypłatę odsetek/ dyskonta od obligacji skutkuje brakiem uzyskania przez tego podatnika przychodu, który podlegałby opodatkowaniu (art. 17 ust. 1 pkt 3 ustawy a contrario).

Wnioski te są w pełni spójne z powoływanymi już przepisami art. 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Jak bowiem wynika z art. 9 ust. 1a omawianej ustawy, przychody (dochody) o których mowa w art. 30a ustawy, nie podlegają regule sumowania jako „dochód ze źródła przychodu” w celu ustalenia przedmiotu opodatkowania, o którym mowa w art. 9 ust. 1a. Jednocześnie przychody (dochody) z art. 30a ustawy nie podlegają sumowaniu z innymi przychodami z tego samego źródła w celu ustalenia „dochodu (straty) ze źródła przychodów”, o których mowa w art. 9 ust. 2. Wobec powyższego przychody (dochody) z art. 30a ustawy nie mogą być źródłem straty w rozumieniu art. 9 ust. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ani podlegać pomniejszeniu o taką stratę na zasadach określonych w art. 9 ust. 3 ustawy.

Druga z wymienionych sytuacji uzyskiwania przychodów związanych z obligacjami, tj. odpłatne zbycie obligacji na rzecz podmiotu trzeciego, skutkuje po stronie podatnika powstaniem przychodu z odpłatnego zbycia papierów wartościowych (art. 17 ust. 1 pkt 6 lit. a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).

Przychody z odpłatnego zbycia obligacji podlegają opodatkowaniu na zasadach określonych w art. 30b ustawy – są uwzględniane dla celów ustalenia osiągniętego w roku podatkowym dochodu z odpłatnego zbycia papierów wartościowych lub pochodnych instrumentów finansowych, w tym z realizacji praw wynikających z tych instrumentów, z odpłatnego zbycia udziałów (akcji), z odpłatnego zbycia udziałów w spółdzielni, z tytułu objęcia udziałów (akcji) albo wkładów w spółdzielni w zamian za wkład niepieniężny oraz z umorzenia, odkupienia, wykupienia albo unicestwienia w inny sposób tytułów uczestnictwa w funduszach kapitałowych. Co istotne:

-podatek dochodowy wynosi 19% uzyskanego dochodu obliczonego zgodnie z art. 30b ust. 2;

-przychody te pomniejsza się o koszty uzyskania przychodów określone na podstawie art. 22 ust. 1f, 1g lub 1gc, lub art. 23 ust. 1 pkt 38, z zastrzeżeniem art. 24 ust. 13 i 14 (art. 30b ust. 2 pkt 1 ustawy);

-po zakończeniu roku podatkowego podatnik jest obowiązany wykazać dochody uzyskane w roku podatkowym z odpłatnego zbycia obligacji (wraz z innymi dochodami podlegającymi opodatkowaniu w trybie art. 30b) w zeznaniu podatkowym, o którym mowa w art. 45 ust. 1a pkt 1 ustawy (art. 30b ust. 6 ustawy);

-stosownie do art. 9 ust. 6 ustawy, do strat z odpłatnego zbycia udziałów (akcji) w spółce, udziałów w spółdzielni, papierów wartościowych, w tym z odpłatnego zbycia papierów wartościowych na rynku regulowanym w ramach krótkiej sprzedaży i odpłatnego zbycia pochodnych instrumentów finansowych oraz z realizacji praw z nich wynikających, a także z tytułu objęcia udziałów (akcji) w spółce albo wkładów w spółdzielni w zamian za wkład niepieniężny, jak również z umorzenia, odkupienia, wykupienia albo unicestwienia w inny sposób tytułów uczestnictwa w funduszach kapitałowych, ma zastosowanie art. 9 ust. 3 dotyczący rozliczania straty podatkowej.

W ramach rozliczeń dotyczących przychodów (dochodów) podlegających opodatkowaniu w trybie art. 30b ustawy ustawodawca przewidział zatem możliwość rozliczania strat z lat ubiegłych. Należy przy tym podkreślić, że – stosownie do art. 9 ust. 2 – strata z odpłatnego zbycia obligacji powstaje, gdy koszty uzyskania przychodów (określone na podstawie art. 23 ust. 1 pkt 38 ustawy) przekraczają przychody z odpłatnego zbycia obligacji (określone na podstawie art. 19).

Zgodnie z art. 23 ust. 1 pkt 38 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Nie uważa się za koszty uzyskania przychodów wydatków na objęcie lub nabycie (…) papierów wartościowych (…); wydatki takie są jednak kosztem uzyskania przychodu z odpłatnego zbycia tych (…) papierów wartościowych, z wykupu przez emitenta obligacji (…), w części niezaliczonej w jakiejkolwiek formie do kosztów uzyskania przychodów.

W sytuacji opisanej we wniosku nie doszło do realizacji Pana roszczeń jako obligatariusza (w szczególności nie nastąpiła wypłata odsetek ani dyskonta od obligacji firmy A). Nie dokonał Pan również odpłatnego zbycia obligacji na rzecz podmiotu trzeciego. Nie uzyskał Pan żadnych przychodów (żadnych przysporzeń majątkowych) związanych z obligacjami. Wobec tego opisana sytuacja nie mieści się w zakresie zastosowania art. 30a ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ani też w zakresie zastosowania art. 30b tej ustawy.

Podsumowując, poniesiona przez Pana „strata” – choć niewątpliwie ma wymiar ekonomiczny – nie jest stratą, którą można rozliczyć podatkowo, czyli stratą ze źródła przychodów, o której mowa w art. 9 ust. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ani stratą, o której mowa w art. 9 ust. 6 tej ustawy. Pana stanowisko odnośnie możliwości odliczenia tej „straty” w rozliczeniu podatkowym jest więc nieprawidłowe.

Podkreślenia przy tym wymaga, że obligacje jako papiery wartościowe są instrumentami rynku finansowego. Jakkolwiek inwestowanie środków na rynku finansowym ma na celu osiąganie profitów, to jednak wiąże się również z określonym ryzykiem. Decyzja o objęciu lub nabyciu konkretnych papierów wartościowych jest swobodną decyzją podatnika, podejmowaną w określonych warunkach ekonomicznych i prawnych. Celem przepisów prawa podatkowego nie jest natomiast niwelowanie niekorzystnych ekonomicznych skutków wszelkich ryzyk gospodarczych podejmowanych przez podatników.

W tym kontekście „negatywne konsekwencje” ogłoszenia przez firmę upadłości bez wykupu obligacji mają dla Pana głównie wymiar ekonomiczny, nie podatkowy. Nie ponosi Pan negatywnych konsekwencji podatkowych opisanego zdarzenia, bo nie ma ono skutków podatkowych – nie jest źródłem przychodu, nie powoduje powstania obowiązku podatkowego w podatku dochodowym.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Pan przedstawił i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

·Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 111 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Pana sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pan do interpretacji.

·Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:

1)z zastosowaniem art. 119a;

2)w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy  z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;

3)z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

·Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pan prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

·w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

·w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/wnioski albo /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej.