Interpretacja indywidualna – stanowisko nieprawidłowe

Szanowny Panie,

stwierdzam, że Pana stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku dochodowym od osób fizycznych jest nieprawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

23 marca 2025 r. wpłynął Pana wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej. Uzupełnił go Pan pismem z 22 kwietnia 2025 r. (wpływ 22 kwietnia 2025 r.) oraz pismem z 7 maja 2025 r. (wpływ 7 maja 2025 r.) – w odpowiedzi na wezwania. Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

Jest Pan osobą fizyczną podlegającą nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu w Polsce.

Pozostaje Pan w stanie wolnym od 2015 r. (Pana status to rozwodnik, nie znajduje się Pan obecnie w związku małżeńskim).

W 2015 r. sąd orzekł rozwód pomiędzy Panem a matką Pana córki. W wyroku rozwodowym sąd orzekł tzw. opiekę naprzemienną nad małoletnią córką (ur. w 2006 r.). Faktycznie jednak od ukończenia przez dziecko 8. roku życia dziewczynka zamieszkiwała i przebywała na stałe u Pana. Samodzielnie zapewniał Pan jej codzienną opiekę, utrzymanie i wychowanie.

Matka dziecka utrzymywała jedynie nieregularne kontakty z córką. W 2024 r. sprowadzały się one do pojedynczych wyjazdów w trakcie wakacji i krótkiego pobytu u matki (ok. dwa tygodnie).

W 2024 r., do czasu ukończenia przez córkę 18. roku życia (tj. do czerwca 2024 r.) oboje rodziców pobierało - w częściach określonych przez odpowiedni organ - świadczenie wychowawcze, o którym mowa w ustawie z dnia 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci (tzw. 800+). Po osiągnięciu przez córkę pełnoletności prawo do pobierania tego świadczenia wygasło, przy czym córka pozostała na stałe u Pana i faktycznie nadal pozostaje wyłącznie pod Pana bieżącą opieką oraz na Pana utrzymaniu.

Córka w roku akademickim 2024/2025 podjęła naukę na państwowej uczelni wyższej.

W roku podatkowym 2024 osiągał Pan dochody z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę. Były to jednak dochody nieregularne - większość wynagrodzenia uzyskał Pan do sierpnia 2024 r., a od września do końca 2024 r. nie uzyskiwał Pan przychodów ze stosunku pracy.

Nie uzyskiwał Pan w 2024 r. przychodów (dochodu) opodatkowanych według 19% stawki liniowej (art. 30c ustawy o PIT).

Nie podlegał Pan też opodatkowaniu na zasadach wynikających z ustawy o podatku tonażowym bądź o aktywizacji przemysłu okrętowego.

Uzyskiwał Pan w 2024 r. przychody opodatkowane ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych z tytułu wynajmu mieszkania, ale odbywało się to w ramach wynajmu prywatnego, a nie działalności gospodarczej.

Córka nie uzyskiwała w roku podatkowym 2024 żadnych dochodów.

Zaznaczyć należy, że choć formalnie w wyroku rozwodowym jest mowa o „opiece naprzemiennej”, to faktycznie dziecko przez zdecydowaną większość roku przebywało (i przebywa) stale z Panem, a matka utrzymuje wyłącznie sporadyczne kontakty (co w praktyce nie stanowiło i nie stanowi „wspólnego wychowywania”).

Nie prowadzi Pan od czasu rozwodu wspólnego gospodarstwa domowego z byłą żoną, matką córki.

Złoży Pan odpowiedni wniosek o opodatkowanie na zasadach z art. 6 ust. 4d ustawy o PIT.

Uzupełnienie stanu faktycznego

W pierwszej kolejności chciałby Pan doprecyzować stan faktyczny i prawny, który był przedstawiony przez Pana we wniosku, w związku z ustaleniami dokonanymi przez Pana już po złożeniu wniosku, a dotyczącymi braku ustalenia prawa do pobierania świadczenia wychowawczego, o którym mowa w ustawie o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci (tzw. 500 + / 800 +) po dniu 31 maja 2024 r. Wskazuje Pan, że w roku podatkowym 2024 r.:

• posiadał Pan status osoby rozwiedzionej,
• wychowywał Pan dwoje dzieci:
• syna, który był małoletni przez cały rok 2024,
• córkę, która była małoletnia do czerwca 2024 r. (osiągnęła pełnoletność) Córka po osiągnięciu pełnoletności podjęła naukę w szkole wyższej,
• faktycznie sprawował Pan samodzielną, codzienną pieczę nad dziećmi, zapewniając im utrzymanie i wychowanie w odrębnym gospodarstwie domowym, bez udziału drugiego rodzica.

Spełniał Pan tym samym przesłankę "samotnego wychowywania" dzieci w rozumieniu art. 6 ust. 4c ustawy o PIT, interpretowaną zgodnie z utrwalonym orzecznictwem.

Pan oraz drugi rodzic pobieraliście świadczenie wychowawcze (800+) na oboje dzieci (syna i córkę) w związku z formalnie orzeczoną opieką naprzemienną, jednak świadczenie to było wypłacane na rzecz Pana wyłącznie za okres świadczeniowy trwający od 1 czerwca 2023 r. do 31 maja 2024 r. Oznacza to, że w roku podatkowym 2024, warunek ten był spełniony jedynie od 1 stycznia do 31 maja. Nie złożył Pan wniosku o 800+ na kolejny okres świadczeniowy.

Wskazuje Pan, że przepis art. 6 ust. 4f ustawy o PIT stanowi:

"Sposób opodatkowania, o którym mowa w ust. 4d, nie ma zastosowania do osoby, która wychowuje wspólnie z drugim rodzicem albo opiekunem prawnym co najmniej jedno dziecko, w tym również gdy dziecko jest pod opieką naprzemienną, w związku z którą obydwojgu rodzicom zostało ustalone świadczenie wychowawcze zgodnie z art. 5 ust. 2a ustawy z dnia 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci (...)."

Kluczowe dla zastosowania tego wyłączenia jest łączne spełnienie dwóch przesłanek dotyczących opieki naprzemiennej:

• Fakt sprawowania opieki naprzemiennej (formalnie prowadzący do wspólnego wychowywania).
• Ustalenie świadczenia wychowawczego (800+) dla obojga rodziców w związku z tą opieką naprzemienną, zgodnie z art. 5 ust. 2a ustawy o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci.

Należy jednoznacznie podkreślić, że obie te przesłanki muszą występować łącznie, aby wyłączenie z art. 6 ust. 4f mogło znaleźć zastosowanie.

W analizowanym stanie faktycznym, warunek dotyczący świadczenia wychowawczego dla obojga rodziców w związku z opieką naprzemienną był spełniony wyłącznie w okresie od 1 stycznia 2024 r. do 31 maja 2024 r., ponieważ tylko za ten okres obowiązywał odpowiedni okres świadczeniowy, w ramach którego świadczenie 800+ było w ten sposób przyznane.

Od dnia 1 czerwca 2024 r. świadczenie 800+ za okres świadczeniowy rozpoczynający się od tej daty nie było już wypłacane obojgu rodzicom w sposób opisany w art. 6 ust. 4f (okres świadczeniowy 2023/2024 zakończył się 31 maja 2024 r., a dla córki prawo do świadczenia ustało wraz z osiągnięciem pełnoletności w czerwcu 2024 r.). Nie pobierał Pan 800+ po dniu 31 maja 2024 r., bowiem nie złożył wniosku o jego pobór na następny okres rozliczeniowy.

Tym samym, od 1 czerwca 2024 r. do 31 grudnia 2024 r. warunek drugi, niezbędny do zastosowania wyłączenia z art. 6 ust. 4f ustawy o PIT, nie był spełniony w stosunku do Pana.

Należy w tym miejscu mieć na uwadze, że zgodnie z art. 13 ust. 1 ustaw z dnia 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci:

Ustalenie prawa do świadczenia wychowawczego oraz jego wypłata następują odpowiednio na wniosek matki, ojca, opiekuna faktycznego dziecka, opiekuna prawnego dziecka, dyrektora domu pomocy społecznej, rodziny zastępczej, osoby prowadzącej rodzinny dom dziecka, dyrektora placówki opiekuńczo-wychowawczej, dyrektora regionalnej placówki opiekuńczo-terapeutycznej albo dyrektora interwencyjnego ośrodka preadopcyjnego.

Ponadto, zgodnie z art. 18 ust. 1 ww. ustawy:

Prawo do świadczenia wychowawczego ustalane jest na okres od dnia 1 czerwca do dnia 31 maja roku następnego.

Mając na uwadze powyższe należy uznać, że po 31 maja 2024 r. nie miał Pan ustalonego prawa do świadczenia 800+.

Dalej należy wskazać, że przepis art. 6 ust. 4f ustawy o PIT stanowi normę o charakterze wyłączającym, która ogranicza stosowanie ogólnej zasady preferencyjnego opodatkowania osób samotnie wychowujących dzieci (art. 6 ust. 4c i 4d). Jako wyjątek od reguły, przepis ten musi być interpretowany ściśle i nie może być stosowany rozszerzająco.

Wyłączenie to jest bezpośrednio i nierozerwalnie powiązane z faktem ustalenia świadczenia wychowawczego (800+) dla obojga rodziców w związku z opieką naprzemienną.

Skoro w przedmiotowej sprawie stan ten (ustalone świadczenie 800+ dla obojga rodziców) istniał jedynie przez część roku podatkowego 2024 (do 31 maja), to wyłączenie z art. 6 ust. 4f mogło mieć zastosowanie wyłącznie w tym okresie.

Ustawa o PIT nie zawiera przepisu, który stanowiłby, że spełnienie warunków wyłączających preferencję w części roku podatkowego automatycznie rozciąga skutek tego wyłączenia na cały rok podatkowy. Przeciwnie, ogólna zasada wynikająca z art. 6 ust. 4c odnosi się do statusu osoby samotnie wychowującej dziecko "w roku podatkowym".

Interpretacje organów podatkowych i sądów administracyjnych potwierdzają, że dla nabycia prawa do preferencji wystarczające jest, aby status osoby samotnie wychowującej dziecko istniał przez część roku [source: 13822-13825]. Analogicznie, czasowe występowanie przesłanki wyłączającej (art. 6 ust. 4f) nie może definitywnie pozbawiać prawa do ulgi za cały rok, jeśli przez pozostałą część roku podatnik spełniał pozytywne warunki i nie podlegał wyłączeniu.

Skoro faktycznie samotnie wychowywał Pan dzieci w 2024 roku (prowadząc odrębne gospodarstwo domowe), a przesłanka wyłączająca stosowanie preferencji, opisana w art. 6 ust. 4f ustawy o PIT, istniała tylko przez 5 miesięcy tego roku (styczeń-maj), to nie ma podstaw prawnych, aby odmówić Panu prawa do skorzystania z preferencyjnego opodatkowania dochodów za cały rok podatkowy 2024 na podstawie art. 6 ust. 4d ustawy o PIT. Warunki do zastosowania art. 6 ust. 4f nie były bowiem spełnione przez cały rok podatkowy.

Jest Pan ojcem innych dzieci i wykonuje Pan względem nich władzę rodzicielską.

Oprócz córki, której sytuacja została opisana we wniosku o interpretację indywidualną (pełnoletniej od czerwca 2024 r. i kontynuującej naukę), jest Pan również ojcem małoletniego syna, który przez cały rok podatkowy 2024 był objęty Pana władzą rodzicielską. Wobec syna również orzeczona została opieka naprzemienna, co oznacza, że przebywa on częściowo w Pana gospodarstwie domowym, a częściowo w gospodarstwie domowym matki.

Nie wychowuje Pan syna ani córki wspólnie z drugim rodzicem (byłą żoną) w rozumieniu przepisów uniemożliwiających skorzystanie z preferencyjnego opodatkowania dla osób samotnie wychowujących dzieci. Wynika to z faktu, iż od czasu rozwodu prowadzi Pan z matką dzieci całkowicie odrębne gospodarstwa domowe.

Pomimo formalnie orzeczonej opieki naprzemiennej, wychowywanie dzieci odbywa się w dwóch różnych miejscach zamieszkania, a Pan ponosi pełną odpowiedzialność za opiekę i wychowanie dzieci w czasie, gdy przebywają one w Pana gospodarstwie domowym.

Zgodnie z utrwaloną linią orzeczniczą sądów administracyjnych, przywołaną również w złożonym wniosku o interpretację, dla uznania rodzica za "samotnie wychowującego dziecko" kluczowe jest, aby nie prowadził on wspólnego gospodarstwa domowego z drugim rodzicem i aby proces wychowawczy nie był realizowany przez oboje rodziców jednocześnie w jednym miejscu. Fakt zamieszkiwania osobno i sprawowania pieczy nad dziećmi niezależnie od drugiego rodzica w odrębnym gospodarstwie domowym wyklucza możliwość uznania, że wychowuję dzieci "wspólnie" z drugim rodzicem.

Spełnia Pan zatem kryteria definicji osoby samotnie wychowującej dzieci zgodnie z art. 6 ust. 4c ustawy o PIT.

Dodatkowo, od 1 czerwca 2024 r. do 31 grudnia 2024 r. nie miał Pan ustalonego prawa do pobierania świadczenia zgodnie z art. 5 ust. 2a ustawy z dnia 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci (ani na córkę ani na syna).

Potwierdza Pan, że zgodnie z informacją zawartą we wniosku Pan córka w roku podatkowym 2024 nie uzyskała żadnych dochodów. W związku z tym, w stosunku do Pana córki nie miały zastosowania przepisy art. 30c ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej: "ustawa o PIT") ani przepisy ustawy z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne, w zakresie osiągniętych w roku podatkowym przychodów, poniesionych kosztów uzyskania przychodów, zobowiązania lub uprawnienia do zwiększania lub pomniejszenia podstawy opodatkowania albo przychodów, zobowiązania lub uprawnienia do dokonywania innych doliczeń lub odliczeń. Tym samym spełniony jest negatywny warunek wynikający z art. 6 ust. 8 pkt 1 ustawy o PIT w odniesieniu do Pana córki.

Potwierdza Pan, że zgodnie z informacją zawartą we wniosku Pana córka w roku podatkowym 2024 nie uzyskała żadnych dochodów. W związku z tym, nie podlegała ona opodatkowaniu na zasadach wynikających z ustawy z dnia 24 sierpnia 2006 r. o podatku tonażowym lub ustawy z dnia 6 lipca 2016 r. o aktywizacji przemysłu okrętowego i przemysłów komplementarnych. Tym samym spełniony jest negatywny warunek wynikający z art. 6 ust. 8 pkt 2 ustawy o PIT w odniesieniu do córki.

Uzupełniając opis stanu faktycznego wskazuje Pan, że w okresie po uzyskaniu przez córkę pełnoletności (tj. od czerwca 2024 r. do końca roku 2024):

• córka stale zamieszkiwała z Panem pod adresem wskazanym we wniosku,
• samodzielnie zapewniał Pan córce codzienne utrzymanie, pokrywając wszelkie koszty związane z jej egzystencją, w tym koszty wyżywienia, mieszkania (czynsz, media), środków czystości, odzieży, lekarstw, kieszonkowego oraz inne bieżące potrzeby,
• pokrywał Pan koszty związane z edukacją córki na uczelni wyższej, w tym sprzęt komputerowy (córka studiuje kierunek informatyczny na (…)), zakup podręczników, licencji i innych materiałów naukowych, koszty transportu na uczelnię,
• pokrywał Pan absolutną większość kosztów związanych z rekreacją, wyjazdami oraz edukacją poza uczelnią, jak obozy i wyjazdy, kurs na prawo jazdy itp.,
• zapewniał Pan córce bieżącą opiekę faktyczną, w tym wsparcie emocjonalne, pomoc w sprawach codziennych, dbanie o jej rozwój i bezpieczeństwo. M.in. wybór kierunku i pomoc w organizacji studiów, wspólne spędzanie czasu, rozmowy w ważnych sprawach życiowych.

Od uzyskania przez córkę pełnoletności do końca 2024 roku (a także wcześniej) był Pan jedyną osobą, która zapewniała jej stałe utrzymanie i bieżącą, codzienną opiekę w miejscu jej stałego zamieszkania.

Zakres opieki i utrzymania sprawowanej przez matkę Pana córki.

Matka Pana córki po uzyskaniu przez nią pełnoletności nie zamieszkiwała z nią i nie prowadziła z nią wspólnego gospodarstwa domowego. Nie prowadziła również wspólnego gospodarstwa domowego z Panem.

Matka Pana córki nie uczestniczyła w codziennym wychowaniu i opiece nad córką. Jej kontakty z córką były sporadyczne i ograniczały się do krótkiego wyjazdu wakacyjnego i sporadycznych spotkań.

Matka Pana córki nie ponosiła kosztów jej bieżącego utrzymania ani edukacji w okresie od czerwca do grudnia 2024 r. Matka sporadycznie dokonywała niewielkich zakupów na rzecz Pana córki (np. odzieżowych), nie zmieniając faktu że zapewnienie córce odzieży spoczywa na Panu. Jedynym większym wydatkiem był zakup tabletu.

Powyższe informacje potwierdzają, że w okresie od uzyskania przez córkę pełnoletności (czerwiec 2024 r.) do końca roku podatkowego 2024, samodzielnie i faktycznie wychowywał Pan córkę, zapewniając jej utrzymanie i sprawując nad nią codzienną pieczę, bez udziału matki córki. Tym samym spełnia Pan przesłankę "samotnego wychowywania dziecka" w rozumieniu art. 6 ust. 4c ustawy o PIT w tym okresie.

W roku podatkowym 2024 r. Pana syn był małoletni przez cały rok. W stosunku do Pana syna nie miały zastosowania przepisy art. 30c ustawy o PIT ani przepisy ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym w wskazanym zakresie, ponieważ nie uzyskiwał on dochodów podlegających opodatkowaniu na tych zasadach.

Pana syn nie podlegał opodatkowaniu na zasadach wynikających z ustawy o podatku tonażowym ani ustawy o aktywizacji przemysłu okrętowego i przemysłów komplementarnych.

Sprawował Pan nad synem samodzielną, codzienną pieczę, zapewniał Pan utrzymanie i wychowanie w odrębnym gospodarstwie domowym, bez udziału drugiego rodzica.

Od czasu rozwodu prowadzi Pan z matką dzieci całkowicie odrębne gospodarstwa domowe, a wychowywanie dzieci odbywa się w dwóch różnych miejscach zamieszkania. Pomimo formalnie orzeczonej opieki naprzemiennej, ponosi Pan pełną odpowiedzialność za opiekę i wychowanie dzieci w czasie, gdy przebywają one w Pana gospodarstwie domowym.

Należy podkreślić, że:

• syn zamieszkuje z Panem (choć w ramach opieki naprzemiennej - część czasu spędza w gospodarstwie domowym matki),
• zapewnia Pan synowi codzienne utrzymanie, pokrywając koszty wyżywienia, mieszkania (proporcjonalnie do czasu pobytu syna u Pana), odzieży, potrzeb edukacyjnych (np. podręczniki, zajęcia dodatkowe),
• w przypadku wypoczynku i hobby oraz edukacji wsparcie ze strony Pana wykracza poza czas pobytu - zamieszkiwania zgodnie z opieką naprzemienną - syna u Pana. Składają się na to m.in.: wydatki na obozy sportowe, wspólny udział w treningach, w których matka nie uczestniczy, nauczanie matematyki i innych przedmiotów ścisłych w trybie zbliżonym do korepetycji, wspólne majsterkowanie i naprawy roweru – Pana syn bardzo aktywnie jeździ, nawet w zimie.
• w trakcie pobytu syna w Pana gospodarstwie domowym, sprawuje Pan bieżącą, codzienną pieczę nad synem, dba o jego rozwój fizyczny i intelektualny, zabezpiecza jego potrzeby zdrowotne i bytowe.

Matka uczestniczy w wychowaniu i opiece nad Pana synem wtedy, gdy syn przebywa w jej gospodarstwie domowym, zapewniając mu m.in. wyżywienie, pokrywając koszty jego hobby oraz zapewniając środki na inne jego potrzeby (proporcjonalnie do czasu, w którym syn przebywa w gospodarstwie domowym matki).

Kluczowym w tym zakresie jest jednak to, że pomimo formalnej opieki naprzemiennej, faktyczne wychowywanie odbywa się w sposób, który uzasadnia uznanie Pana za osobę samotnie wychowującą syna w rozumieniu przepisów ustawy o PIT, z uwagi na prowadzenie odrębnego gospodarstwa domowego i samodzielne sprawowanie pieczy przez Pana w czasie pobytu syna u Pana.

Pana syn i córka mają tę samą matkę.

Tak jak wskazano w pierwszym uzupełnieniu, świadczenie wychowawcze (800+) na oboje dzieci było ustalone dla obojga rodziców w związku z opieką naprzemienną, ale wyłącznie za okres świadczeniowy od 1 czerwca 2023 r. do 31 maja 2024 r. Od dnia 1 czerwca 2024 r. świadczenie to nie było już wypłacane obojgu rodzicom w ten sposób. Nie złożył Pan wniosku o jego pobór na następny okres rozliczeniowy, który rozpoczął się 1 czerwca 2024 r., a zatem nie miał Pan ustalonego prawa do pobierania świadczenia wychowawczego (800+) na żadne z dzieci.

Powyższe wynika wprost z art. 13 ust. 1 ustawy o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci, który wskazuje, że:

„Ustalenie prawa do świadczenia wychowawczego oraz jego wypłata następują odpowiednio na wniosek matki, ojca (...)”.

Brak złożenia przez Pana wniosku o przyznanie prawa do świadczenia wychowawczego za okres od 1 czerwca 2024 r. do 31 maja 2025 r. oznacza, że nie miał Pan w tym czasie ustalonego prawa do świadczenia wychowawczego.

Należy w tym miejscu podkreślić, że zgodnie z ugruntowanym stanowiskiem Dyrektora KIS, znajdującym wyraz m.in. w interpretacji z dnia 23 grudnia 2024 r.:

„Na powyższe stwierdzenie nie ma wpływu fakt, że przez część 2021 r. (tj. od stycznia do około połowy kwietnia) dzieliła Pani obowiązki rodzicielskie z ojcem dziecka, gdyż przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie zawierają wymogu, iż osoba powinna samotnie wychowywać dziecko przez cały rok. Oznacza to, że może to być tylko część roku podatkowego”.

Odnosząc się do powyższego stanowiska należy wskazać, że status osoby samotnie wychowującej dziecko (stanowiący pozytywną przesłankę do ulgi z art. 6 ust. 4c ustawy o PIT ) nie musi trwać przez cały rok podatkowy, aby skorzystać z ulgi za cały ten rok.

Podobna zasada powinna mieć zastosowanie do negatywnej przesłanki wykluczającej ulgę, wynikającej z art. 6 ust. 4f ustawy o PIT (ustalone prawo do 800+).

Wynika to z wykładni systemowej i celowościowej ustawy:

• pozytywna przesłanka ulgi (samotne wychowywanie): prawo do ulgi przysługuje osobie, która samotnie wychowuje dziecko w roku podatkowym. Orzecznictwo wskazuje, że ten stan faktyczny (samodzielna piecza, odrębne gospodarstwo domowe) nie musi istnieć przez pełne 12 miesięcy, aby ulga za dany rok przysługiwała. Wystarczające jest jego istnienie przez pewien okres w ciągu roku;
• negatywna przesłanka ulgi (800+ dla obojga w opiece naprzemiennej): Art. 6 ust. 4f ustawy o PIT wyłącza ulgę, gdy dziecko jest pod opieką naprzemienną i w związku z nią obydwojgu rodzicom zostało ustalone świadczenie wychowawcze na podstawie art. 5 ust. 2a ustawy o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci. Prawo do świadczenia 
• wnioskowanie per analogiam: Jeśli dla przyznania ulgi wystarczy bycie osobą samotnie wychowującą przez część roku, to logicznym jest twierdzenie, że dla wykluczenia prawa do ulgi na podstawie art. 6 ust. 4f ustawy o PIT, warunki w nim określone (opieka naprzemienna ORAZ ustalone 800+ dla obojga) również powinny trwać przez cały rok podatkowy, aby wykluczyć ulgę za cały ten rok. Jeżeli przesłanka negatywna (ustalone 800+ dla obojga rodziców) występowała tylko przez część roku podatkowego, a przez pozostałą część nie, to - analogicznie do pozytywnej przesłanki - jej występowanie jedynie przez część roku nie powinno wykluczać prawa do ulgi za cały rok, w którym podatnik przez pewien okres spełniał warunki pozytywne ulgi (samotnie wychowywanie, potwierdzone faktyczną pieczą i odrębnym gospodarstwem domowym).

Rozumienie przepisów prawa podatkowego, zwłaszcza w kontekście złożonych stanów faktycznych i ich wzajemnych relacji, często wymaga zastosowania różnych metod wykładni prawa. W przedstawionej sytuacji argumentacja oparta na tym, że podobnie jak stan samotnego wychowywania dzieci nie musi trwać przez cały rok, tak też przesłanka negatywna (800+ dla obojga rodziców w opiece naprzemiennej) trwająca tylko przez część roku nie powinna wykluczać skorzystania z ulgi, znajduje swoje uzasadnienie w wykładni systemowej i celowościowej.

Wykładnia systemowa polega na interpretowaniu danego przepisu prawnego z uwzględnieniem jego miejsca w całym systemie prawnym. Obejmuje to analizę relacji między danym przepisem a innymi przepisami tej samej ustawy (tutaj ustawy o PIT) oraz przepisami innych ustaw (tutaj ustawy o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci), które są z nim powiązane. Celem wykładni systemowej jest zapewnienie spójności, harmonii i braku wewnętrznych sprzeczności w systemie prawnym.

W tym przypadku, wykładnia systemowa polega na spojrzeniu na przepisy dotyczące ulgi dla osób samotnie wychowujących dzieci (art. 6 ust. 4c-4f ustawy o PIT) jako na spójny mechanizm. Skoro przepis art. 6 ust. 4c ustawy o PIT odnosi możliwość skorzystania z ulgi do "roku podatkowego" i, zgodnie z przyjętą linią orzeczniczą, status "samotnie wychowującego" nie musi trwać przez cały ten rok, aby ulga przysługiwała, to spójność systemu nakazuje podobne podejście do negatywnej przesłanki z art. 6 ust. 4f ustawy o PIT. Ta negatywna przesłanka jest ściśle związana z określonym stanem (opieka naprzemienna + ustalone 800+ dla obojga) wynikającym z innej ustawy i odnoszącym się do konkretnych okresów świadczeniowych. Systemowa interpretacja prowadzi do wniosku, że skoro pozytywny status (samotnie wychowujący) przez część roku może uprawniać do ulgi za cały rok, to negatywny stan (określony w art. 6 ust. 4f) trwający tylko przez część roku nie powinien wyłączać tej ulgi za cały rok.

Wykładnia celowościowa (teleologiczna) polega na interpretowaniu przepisu zgodnie z celem, dla którego został on ustanowiony przez ustawodawcę. Dąży do ustalenia funkcji danego przepisu w realizacji zamierzeń ustawodawcy i do wybrania takiej interpretacji, która najlepiej służy osiągnięciu tego celu.

Celem ulgi dla osób samotnie wychowujących dzieci jest wsparcie finansowe tych, którzy w pojedynkę ponoszą ciężar wychowania i utrzymania dzieci. Jest to forma pomocy państwa realizująca cele polityki rodzinnej. W przypadku opieki naprzemiennej, gdzie faktycznie rodzice mogą ponosić porównywalne koszty i wysiłek w wychowanie dziecka w ramach odrębnych gospodarstw domowych, przepis art. 6 ust. 4f ustawy o PIT ma na celu uniknięcie sytuacji, w której oboje rodziców korzystałoby z pełnej ulgi jako "samotnie wychowujący", pomimo dzielenia się opieką i kosztami (co jest częściowo odzwierciedlone w podziale świadczenia 800+ na podstawie art. 5 ust. 2a ustawy o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci).

Jednakże, gdy sytuacja prawna lub faktyczna zmienia się w trakcie roku podatkowego i przesłanka negatywna (ustalone 800+ dla obojga) przestaje istnieć, a podatnik nadal faktycznie samotnie wychowuje dziecko (ponosząc związane z tym ciężary), celowość ulgi przemawia za tym, aby miał on możliwość skorzystania z tej preferencji za okres, w którym spełniał pozytywne warunki i nie podlegał negatywnemu wyłączeniu. Wykładnia celowościowa wspiera interpretację, zgodnie z którą czasowe występowanie przesłanki wyłączającej nie powinno całkowicie niweczyć prawa do ulgi, jeżeli w danym roku podatnik faktycznie znajdował się w sytuacji osoby samotnie wychowującej dziecko przez znaczący okres i ponosił związane z tym obciążenia.

Zastosowanie wykładni systemowej (spójność z traktowaniem pozytywnej przesłanki ulgi) i celowościowej (realizacja celu wsparcia faktycznie samotnie wychowujących) prowadzi do wniosku, że jeżeli przesłanka negatywna z art. 6 ust. 4f ustawy o PIT (ustalone 800+ dla obojga w opiece naprzemiennej) trwała tylko przez część roku podatkowego, nie wyklucza to skorzystania z ulgi za cały rok, o ile w pozostałym okresie podatnik spełniał pozytywne warunki bycia osobą samotnie wychowującą dziecko w rozumieniu art. 6 ust. 4c ustawy o PIT.

Podsumowując, argumentacja oparta na podobieństwie traktowania okresu trwania przesłanek (pozytywnej i negatywnej) jednoznacznie wskazuje, że skoro "samotne wychowywanie" nie musi trwać cały rok dla celów ulgi, to również występowanie przesłanki negatywnej z art. 6 ust. 4f ustawy o PIT przez część roku nie powinno pozbawiać prawa do ulgi za cały rok.

Pytanie

Czy jest Pan uprawniony do rozliczenia podatku dochodowego od osób fizycznych za rok 2024 w trybie art. 6 ust. 4d ustawy o PIT, tj. przez obliczenie podatku w podwójnej wysokości podatku należnego od połowy swoich dochodów uzyskanych w tym roku?

Pana stanowisko w sprawie

Przesłanki skorzystania z rozliczenia z art. 6 ust. 4d ustawy o PIT

Zgodnie z art. 6 ust. 4c ustawy o PIT: „Od dochodów jednego rodzica lub opiekuna prawnego, podlegającego obowiązkowi podatkowemu, o którym mowa wart. 3 ust. 1, będącego panną, kawalerem, wdową, wdowcem, rozwódką, rozwodnikiem, osobą, w stosunku do której orzeczono separację w rozumieniu odrębnych przepisów, lub osobą, której małżonek został pozbawiony praw rodzicielskich lub odbywa karę pozbawienia wolności, jeżeli ten rodzic lub opiekun w roku podatkowym samotnie wychowuje dzieci:

• małoletnie,
• pełnoletnie, które zgodnie z odrębnymi przepisami otrzymywały zasiłek (dodatek) pielęgnacyjny lub rentę socjalną,
• pełnoletnie do ukończenia 25. roku życia, uczące się w szkołach, o których mowa w przepisach regulujących system oświatowy lub szkolnictwo wyższe [...]

 - podatek może być określony zgodnie z ust. 4d na wniosek wyrażony w rocznym zeznaniu podatkowym”.

Natomiast art. 6 ust. 4d ustawy o PIT stanowi: „W przypadku, o którym mowa w ust. 4c, podatek jest określany w podwójnej wysokości podatku obliczonego od połowy dochodów osoby samotnie wychowującej dzieci [...]”.

Dalej należy wskazać, że zgodnie z art. 6 ust. 4e ustawy o PIT: Przepisu ust. 4c pkt 3 nie stosuje się, jeżeli dziecko, o którym mowa w tym przepisie, uzyskało w roku podatkowym:

1) dochody, z wyjątkiem renty rodzinnej, podlegające opodatkowaniu na zasadach określonych w art. 27 lub art. 30b lub

2) przychody, o których mowa w art. 21 ust. 1 pkt 148 i 152 - w łącznej wysokości przekraczającej dwunastokrotność kwoty renty socjalnej określonej w ustawie z dnia 27 czerwca 2003 r. o rencie socjalnej (Dz. U. z 2023 r. poz. 2194 oraz z 2024 r. poz. 1615), w wysokości obowiązującej w grudniu roku podatkowego.

Ponadto, w myśl art. 6 ust. 4f: Sposób opodatkowania, o którym mowa w ust. 4d, nie ma zastosowania do osoby, która wychowuje wspólnie z drugim rodzicem albo opiekunem prawnym co najmniej jedno dziecko, w tym również gdy dziecko jest pod opieką naprzemienną, w związku z którą obydwojgu rodzicom zostało ustalone świadczenie wychowawcze zgodnie z art. 5 ust. 2a ustawy z dnia 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci (Dz. U. z 2024 r. poz. 1576).

Zgodnie z art. 6 ust. 8: Sposób opodatkowania, o którym mowa w ust. 2 i 4d, nie ma zastosowania, w przypadku gdy chociażby jeden z małżonków, osoba samotnie wychowująca dziecko lub jej dziecko:

1) stosuje przepisy:

a) art. 30c lub

b) ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym, z wyjątkiem art. 6 ust. 1a tej ustawy

- w zakresie osiągniętych w roku podatkowym przychodów, poniesionych kosztów uzyskania przychodów, zobowiązania lub uprawnienia do zwiększania lub pomniejszenia podstawy opodatkowania albo przychodów, zobowiązania lub uprawnienia do dokonywania innych doliczeń lub odliczeń;

2) podlega opodatkowaniu na zasadach wynikających z ustawy z dnia 24 sierpnia 2006 r. o podatku tonażowym lub ustawy z dnia 6 lipca 2016 r. o aktywizacji przemysłu okrętowego i przemysłów komplementarnych.

Mając na uwadze powyższe przepis wskazać należy, że aby można było skorzystać z formy rozliczenia, o której mowa w art. 6 ust. 4d ustawy o PIT, należy spełniać łącznie następujące warunki:

• trzeba posiadać w danym roku podatkowym status m.in. rozwodnika,
• trzeba w danym roku podatkowym samotnie wychowywać dziecko (nie można wychowywać dziecka wspólnie z drugim rodzicem),
• dziecko musi mieć status m.in. osoby pełnoletniej do 25 roku życia, które studiuje,
• dziecko nie może osiągać dochodów w łącznej wysokości przekraczającej dwunastokrotność kwoty renty socjalnej,
• nie można korzystać z opodatkowania liniowego (art. 30c ustawy o PIT), nie można korzystać z opodatkowania ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych (z wyjątkiem przychodów określonych w art. 6 ust. 1a ustawy ryczałtowej, czyli tzw. najmu prywatnego), nie można podlegać opodatkowaniu podatkiem tonażowym, nie można podlegać opodatkowaniu według ustawy o aktywizacji przemysłu okrętowego i przemysłów komplementarnych,
• należy posiadać nieograniczony obowiązek podatkowy w Polsce.

Analiza spełniania przez Pana poszczególnych przesłanek do skorzystania z art. 6 ust. 4d ustawy o PIT.

Status rozwodnika w roku podatkowym 2024 – posiada i posiadał Pan w 2024 r. status rozwodnika. Warunek ten jest zatem spełniony.

Samotne wychowywanie dziecka (brak wychowywania dziecka wspólnie z drugim rodzicem) w roku podatkowym 2024

Zaprezentowany stan faktyczny w 2024 r. należy podzielić na dwa okresy, tj.:

• pierwszy, czyli do dnia osiągnięcia przez Pana dziecko pełnoletności,
• drugi, czyli od dnia osiągnięcia przez Pana dziecko pełnoletności.

Analiza pierwszego okresu.

W pierwszym okresie, spoglądając na literalną treść przepisów ustawy o PIT, prawdopodobnie nie miał Pan statusu rodzica samotnie wychowującego dziecko, bowiem w wyroku rozwodowym określono opiekę naprzemienną nad dzieckiem (choć w praktyce nie była ona realizowana - więc można mieć wątpliwości co do prawidłowości takiego twierdzenia) i rodzice pobierali tzw. 800+ po połowie.

Zgodnie zatem z art. art. 6 ust. 4f ustawy o PIT, najprawdopodobniej nie miał Pan statusu rodzica samotnie wychowującego dziecko.

Analiza drugiego okresu

Analizę drugiego okresu należy rozpocząć od wskazania, że od czasu osiągnięcia przez Pana dziecko pełnoletności z mocy prawa wygasła opieka naprzemienna oraz wygasło prawo do pobierania świadczenia 800+.

Należy zatem przeanalizować, co należy rozumieć pod pojęciem „samotnego wychowywania dziecka” już pełnoletniego, bez odwoływania się do kwestii opieki naprzemiennej i świadczenia 800+ (kwestie te uległy dezaktualizacji).

Otóż, w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 23 sierpnia 2024 r. (sygn. akt II FSK 182/24), wskazano, co następuje: Odkodowując normę prawną wynikającą z przepisów art. 6 ust. 4c, 4d i 4f updof Naczelny Sąd Administracyjny stwierdził, że w stanie prawnym mającym zastosowanie do dochodów osiąganych od 1 stycznia 2022 r. status osoby samotnie wychowującej dziecko mogą mieć obydwoje rodzice, zgodnie z art. 6 ust. 4c updof, którzy prowadząc odrębne gospodarstwa domowe zapewniają dziecku "dwa domy", w ten sposób realizując niezależnie od siebie procesy wychowawcze względem dziecka (dzieci). Podobne stanowisko zostało zaprezentowane w ramach linii orzeczniczej wypracowanej na tle art. 6 ust. 4 updof w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2021 r. (zob. np. wyroki NSA z: 5 kwietnia 2017 r., sygn. akt II FSK 573/15; 20 maja 2020 r., II FSK 383/20; 6 maja 2021 r., II FSK 412/19; 14 lipca 2021 r., II FSK 3083/19; 17 sierpnia 2021 r., II FSK 775/19; 23 listopada 2021 r., II FSK 1038/21; 3 lutego 2022 r., II FSK 1513/19; 20 kwietnia 2022 r., II FSK 2020/19; 7 lutego 2023 r., II FSK 1766/20; 15 czerwca 2023 r., II FSK 42/21; 11 sierpnia 2023 r., II FSK 229/21; 20 grudnia 2023 r., II FSK 426/21; 24 stycznia 2024 r., II FSK 497/21).

Z przywołanych wyroków wynika, że „samotne wychowanie dziecka” polega na tym, iż rodzic (lub opiekun prawny) faktycznie sprawuje pieczę nad dzieckiem w odosobnieniu od drugiego rodzica – a więc prowadzi odrębne gospodarstwo domowe i nie mieszka wspólnie z drugim rodzicem. Istotne jest to, że rodzice dziecka nie zamieszkują razem oraz nie prowadzą wspólnie (w jednym miejscu i czasie) gospodarstwa domowego. Jeżeli każdy z rodziców mieszka osobno, w swoim domu, i w swoim czasie samodzielnie zajmuje się dzieckiem, to nie jest to „wspólne” (równoczesne) wychowywanie.

Taka sytuacja miała miejsce w zaprezentowanym stanie faktycznym już od 2015 r., w którym to roku orzeczono rozwód, a zatem również przez cały 2024 r.

Dalej natomiast należy zauważyć, że w interpretacjach Dyrektora KIS utrwalony jest pogląd, że przepisy ustawy o PIT nie uzależniają prawa podatnika do preferencyjnego opodatkowania jego dochodów od tego, czy przez cały rok był osobą samotnie wychowującą dziecko. Wystarczające jest, aby taki stan zaistniał w ciągu roku, a nie trwał przez cały rok. W taki sposób wskazano w szeregu interpretacji, w tym m.in. w:

• interpretacji z dnia 05.11.2024 r. (nr 0112-KDSL1-2.4011.497.2024.2.AP),
• interpretacji z dnia 05.07.2024 r. (nr 0115-KDIT2.4011.251.2024.2.MD),
• interpretacji z dnia 23.05.2024 r. (nr 0114-KDIP3-2.4011.220.2024.2.MJ),
• interpretacji z dnia 15.09.2023 r. (nr 0111-KDSB2-2.4011.257.2023.2.SD).

Mając na uwadze powyższe należy stwierdzić, że w przedstawionych okolicznościach faktycznych (tj. prowadzenia odrębnego gospodarstwa domowego z córką, w oderwaniu od byłej żony) posiadał Pan od czerwca 2024 r. status osoby samotnie wychowującej dziecko w rozumieniu art. 6 ust. 4c-4f ustawy o PIT.

W konsekwencji - przy złożeniu stosownego wniosku – jest Pan uprawniony do skorzystania z preferencyjnej formy opodatkowania przewidzianej dla osoby samotnie wychowującej dziecko w całym roku podatkowym 2024.

Status dziecka

Pana córka jest osobą pełnoletnią, poniżej 25 roku życia, która podjęła w roku akademickim 2024/2024 studia na państwowej uczelni wyższej, zatem ten warunek jest spełniony.

Dochody dziecka

Pana córka nie osiągała dochodów w 2024 r., zatem ten warunek jest spełniony.

Osiąganie dochodów w 2024 r. przez Pana wyłącznie ze stosunku pracy.

Nie korzystał Pan w 2024 r. z:

• opodatkowania liniowego (art. 30c ustawy o PIT),
• nie podlegał opodatkowaniu podatkiem tonażowym,
• nie podlegał opodatkowaniu według ustawy o aktywizacji przemysłu okrętowego i przemysłów komplementarnych.

Uzyskiwał Pan w 2024 r. przychody opodatkowane ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych z tytułu wynajmu mieszkania, ale odbywało się to w ramach wynajmu prywatnego, a nie działalności gospodarczej. W związku z tym zastosowanie znajdzie wyjątek, o którym mowa w art. 6 ust. 8 lit b ustawy o PIT, który odwołuje się do art. 6 ust. 1a ustawy z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne. Przepis art. 6 ust. 1a odnosi się z kolei do art. 10 ust. 1 pkt 6 ustawy o podatku dochodowym. Z przepisów tych wynika, że wynajem, który nie odbywa się w ramach działalności gospodarczej, nie wyklucza możliwości skorzystania z rozliczenia na zasadzie art. 6 ust. 4d ustawy o PIT.

Nieograniczony obowiązek podatkowy w Polsce

Podlegał Pan nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu w Polsce, zatem ten warunek jest również spełniony.

Podsumowanie

Posiadał Pan w 2024 roku status rozwodnika, faktycznie samotnie wychowywał Pan pełnoletnią uczącą się córkę (poniżej 25. roku życia), nie osiągał Pan przy tym w 2024 r. żadnych przychodów wykluczających zastosowanie art. 6 ust. 4d ustawy o PIT (np. opodatkowania liniowego czy ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych, z wyjątkiem najmu prywatnego) oraz podlegał nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu w Polsce. Pomimo, że do momentu ukończenia przez Pan córkę 18. roku życia formalnie obowiązywała opieka naprzemienna i świadczenie wychowawcze było pobierane przez oboje rodziców, to po osiągnięciu przez dziecko pełnoletności stan ten wygasł. W efekcie, od chwili uzyskania przez Pana córkę pełnoletności i wobec dalszego wspólnego zamieszkiwania z córką spełniał Pan warunki do uznania Pana za osobę samotnie wychowującą dziecko. Tym samym ma Pan prawo do preferencyjnego opodatkowania dochodów za cały 2024 r. zgodnie z art. 6 ust. 4d ustawy o PIT.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawił Pan we wniosku jest nieprawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Podstawową zasadą obowiązującą w przepisach ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 163 ze zm.) jest zasada powszechności opodatkowania, która wyrażona została w art. 9 ust. 1 tej ustawy. Z jego treści wynika, że:

Zgodnie z art. 6 ust. 4c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Na podstawie art. 6 ust. 4d ww. ustawy:

Art. 6 ust. 4e omawianej ustawy, stanowi, że:

Stosownie do art. 6 ust. 4f ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1576):

W myśl art. 4 ust. 2 omawianej ustawy:

Natomiast, w świetle art. 5 ust. 2a tej ustawy:

Wedle art. 6 ust. 8 ww. ustawy:

Z zacytowanych powyżej przepisów wynika, że ustawodawca uzależnił prawo do skorzystania z preferencyjnych zasad obliczania podatku dochodowego dla osób samotnie wychowujących dzieci od spełnienia łącznie kilku warunków.

W szczególności, osoba chcąca skorzystać z tej preferencji podatkowej, musi posiadać określony status. Przy czym przepis art. 6 ust. 4c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wymienia enumeratywnie osoby, którym przysługuje status osób samotnie wychowujących dzieci, odwołując się zarówno do statusu cywilnoprawnego osoby wychowującej dzieci (panna, kawaler, wdowa, wdowiec, rozwódka, rozwodnik), jak również do tego, że osoba ta musi faktycznie wychowywać dzieci samotnie.

Przy czym ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych nie definiuje dla potrzeb jej wykładni i stosowania samotnego wychowywania, ani nie odsyła w tym zakresie do odrębnych regulacji.

Dla ustalenia znaczenia „samotnie” oraz „wychowywać” należy zatem odwołać się w pierwszej kolejności do językowych reguł interpretacyjnych.

Zgodnie z internetowym Słownikiem Języka Polskiego PWN „wychować — wychowywać” to: (1) «zapewnić dziecku opiekę i doprowadzić je do samodzielności», (2) «przygotować kogoś do pracy w jakiejś dziedzinie».

Zatem, „wychowywać” w słownikowym rozumieniu oznacza: zapewniając byt doprowadzić do osiągnięcia pełnego rozwoju psychicznego i fizycznego. Wychowywanie polega na stałym troszczeniu się o byt materialny dziecka oraz o jego rozwój emocjonalny. Wychowanie dziecka można określić jako kształtowanie osobowości dziecka poprzez kształtowanie jego samodzielności, obowiązkowości, rozwijanie predyspozycji intelektualnych i umiejętności praktycznych, kształtowanie światopoglądu, systemu wartości oraz postaw emocjonalnych.

Natomiast, „samotny” to: (1) «żyjący sam, bez rodziny, przyjaciół», (2) «znajdujący się w określonej sytuacji, w określonym czasie zupełnie sam», (3) «spędzany, odbywany w pojedynkę, bez towarzystwa», (4) «znajdujący się na odludziu».

Samotne wychowywanie oznacza zatem wychowywanie dziecka (dzieci) bez faktycznego udziału drugiego rodzica.

Samodzielna opieka nad dzieckiem nie jest równoznaczna z samotną opieką. Fakt, że każdy z rodziców zajmuje się dzieckiem w ustalonym czasie, czyli samodzielnie i w tym czasie drugi rodzic nie uczestniczy w wychowaniu tego dziecka, nie oznacza że mamy do czynienia z samotnym wychowaniem dziecka.

W rodzinach pełnych również rodzice nie wychowują dzieci równocześnie. Nie zawsze bowiem opiekują się dzieckiem w tym samym miejscu i czasie. Podczas sprawowania opieki przez rodziców pozostających w związku małżeńskim (podobnie jak rodziców stanu wolnego) może zachodzić taka sytuacja, że w pewnym momencie dnia (a w szczególnych sytuacjach nawet w określonych dniach) dzieckiem zajmuje się tylko matka, innym razem tylko ojciec, jednakże w takiej sytuacji nie ma mowy o samotnym wychowywaniu dziecka przez któregokolwiek z rodziców.

Prawo do omawianej preferencji podatkowej przysługuje zatem wyłącznie jednemu z rodziców czy opiekunów prawnych, który będąc osobą stanu wolnego faktycznie w roku podatkowym samotnie dziecko wychowuje, czyli sprawuje nad nim samodzielnie ciągłą opiekę, bez udziału drugiego rodzica w procesie wychowawczym.

Idąc dalej, w niniejszej sprawie kluczowe znaczenie ma art. 6 ust. 4f ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Od 1 stycznia 2022 r. ustawodawca zdecydował się bowiem na zmianę normatywną, która zgodnie z art. 6 ust. 4f ustawy nie przyznaje preferencji osobie, która wychowuje wspólnie z drugim rodzicem albo opiekunem prawnym co najmniej jedno dziecko. Dotyczy to również sytuacji, gdy dziecko jest pod opieką naprzemienną, w związku z którą obydwojgu rodzicom zostało ustalone świadczenie wychowawcze zgodnie z ustawą o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci.

I tak, co do zasady, świadczenie wychowawcze, o którym mowa w art. 6 ust. 4f ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych – na mocy art. 4 ust. 2 pkt 1 ustawy o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci – przysługuje albo matce albo ojcu, jeżeli dziecko wspólnie zamieszkuje i pozostaje na utrzymaniu tego rodzica.

W art. 5 ust. 2a ustawy o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci ustawodawca zastrzegł natomiast, że w przypadku opieki naprzemiennej orzeczonej przez sąd kwotę świadczenia wychowawczego ustala się w wysokości połowy kwoty przysługującego za dany miesiąc świadczenia. Zatem na mocy tego przepisu każdemu z rodziców, który – na mocy orzeczenia sądu – wykonuje opiekę naprzemienną nad małoletnim dzieckiem przysługuje świadczenie wychowawcze ustalone w sposób wskazany w tym przepisie.

Skoro ustanowienie opieki naprzemiennej powoduje podział świadczenia wychowawczego pomiędzy oboje rodziców, to niezależnie od ustaleń pomiędzy rodzicami (że świadczenie będzie pobierał jeden z nich) lub braku takich ustaleń (jeden z rodziców nie zajmuje się dzieckiem i to drugi pobiera świadczenie) – prawo do preferencyjnego rozliczenia nie przysługuje.

Z opisu sprawy wynika, że w 2015 r. sąd orzekł rozwód pomiędzy Panem a matką Pana dzieci. W wyroku rozwodowym sąd orzekł tzw. opiekę naprzemienną nad małoletnią wówczas córką (ur. W 2006 r.) oraz małoletnim synem. Faktycznie jednak od ukończenia przez córkę 8. roku życia dziewczynka zamieszkiwała i przebywała na stałe u Pana. Samodzielnie zapewniał Pan jej codzienną opiekę, utrzymanie i wychowanie. Matka dziecka utrzymywała jedynie nieregularne kontakty z córką. W 2024 r. sprowadzały się one do pojedynczych wyjazdów w trakcie wakacji i krótkiego pobyt u matki (ok. dwa tygodnie). Syn zamieszkuje z Panem (choć w ramach opieki naprzemiennej - część czasu spędza w gospodarstwie domowym matki). Zapewnia Pan synowi codzienne utrzymanie, pokrywając koszty wyżywienia, mieszkania (proporcjonalnie do czasu pobytu syna u Pana), odzieży, potrzeb edukacyjnych (np. podręczniki, zajęcia dodatkowe). W przypadku wypoczynku i hobby oraz edukacji wsparcie ze strony Pana wykracza poza czas pobytu - zamieszkiwania zgodnie z opieką naprzemienną - syna u Pana. Składają się na to m.in.: wydatki na obozy sportowe, wspólny udział w treningach, w których matka nie uczestniczy, nauczanie matematyki i innych przedmiotów ścisłych w trybie zbliżonym do korepetycji, wspólne majsterkowanie i naprawy roweru – Pana syn bardzo aktywnie jeździ, nawet w zimie. W trakcie pobytu syna w Pana gospodarstwie domowym, sprawuje Pan bieżącą, codzienną pieczę nad synem, dba o jego rozwój fizyczny i intelektualny, zabezpiecza jego potrzeby zdrowotne i bytowe. Matka uczestniczy w wychowaniu i opiece nad Pana synem wtedy, gdy syn przebywa w jej gospodarstwie domowym, zapewniając mu m.in. wyżywienie, pokrywając koszty jego hobby oraz zapewniając środki na inne jego potrzeby (proporcjonalnie do czasu, w którym syn przebywa w gospodarstwie domowym matki). Kluczowym w tym zakresie jest jednak to, że pomimo formalnej opieki naprzemiennej, faktyczne wychowywanie odbywa się w sposób, który uzasadnia uznanie Pana za osobę samotnie wychowującą syna w rozumieniu przepisów ustawy o PIT, z uwagi na prowadzenie odrębnego gospodarstwa domowego i samodzielne sprawowanie pieczy przez Pana w czasie pobytu syna u Pana. W 2024 r., do czasu ukończenia przez córkę 18. roku życia (tj. do czerwca 2024 r.) oboje rodziców pobierało – w częściach określonych przez odpowiedni organ - świadczenie wychowawcze, o którym mowa w ustawie z dnia 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci (tzw. 800+). Po osiągnięciu przez córkę pełnoletności prawo do pobierania tego świadczenia wygasło, przy czym córka pozostała na stałe u Pana i faktycznie nadal pozostaje wyłącznie pod Pana bieżącą opieką oraz na Pana utrzymaniu.

Nie sposób się zgodzić z Pana stanowiskiem, że od chwili uzyskania przez Pana córkę pełnoletności i wobec dalszego wspólnego zamieszkiwania z córką spełniał Pan warunki do uznania Pana za osobę samotnie wychowującą dziecko, bowiem z dalszego opisu wniosku wynika, że jest Pan także ojcem małoletniego syna.

Ponadto, Pan oraz drugi rodzic pobieraliście świadczenie wychowawcze (800+) na oboje dzieci (syna i córkę) w związku z formalnie orzeczoną opieką naprzemienną, jednak świadczenie to było wypłacane na rzecz Pana wyłącznie za okres świadczeniowy trwający od 1 czerwca 2023 r. do 31 maja 2024 r. Od dnia 1 czerwca 2024 r. świadczenie 800+ za okres świadczeniowy rozpoczynający się od tej daty nie było już wypłacane obojgu rodzicom w sposób opisany w art. 6 ust. 4f (okres świadczeniowy 2023/2024 zakończył się 31 maja 2024 r., a dla córki prawo do świadczenia ustało wraz z osiągnięciem pełnoletności w czerwcu 2024 r.). Nie pobierał Pan 800+ po dniu 31 maja 2024 r., bowiem nie złożył Pan wniosku o jego pobór na następny okres rozliczeniowy.

Nie kwestionując Pana zaangażowania w proces wychowawczy dzieci – nie sposób uznać, że w Pana przypadku spełnione zostały wszystkie warunki wymagane dla rozliczenia się jako osoba samotnie wychowująca dziecko oraz zgodzić się z Pana stanowiskiem, że sposób rozliczenia jako osoba samotnie wychowująca dziecko Panu przysługuje.

Nie sposób uznać, że w przedstawionym przez Pana opisie sprawy – w tak zorganizowanym trybie wykonywania władzy rodzicielskiej i opieki przez obojga rodziców – zachodzą dwa odrębne procesy wychowania, tj. osobny samotny proces przeprowadza matka w swoim czasie, gdy dzieci u niej zamieszkują i przebywają z nią, a zupełnie inny proces wychowywania zachodzi podczas, gdy dzieci przebywają z ojcem. Wychowania dziecka nie da się „podzielić”, bowiem jest to ciągły i długotrwały rozwój, na który w tym przypadku składa się wspólna praca obojga rodziców. Dlatego też, okoliczność, że dwie osoby wychowują to samo dziecko w systemie opieki naprzemiennej wyklucza możliwość uznania, że którakolwiek z tych osób wychowuje dziecko samotnie.

Samodzielna opieka nad dzieckiem nie jest równoznaczna z samotną opieką. Fakt, że każdy z rodziców zajmuje się dzieckiem w ustalonym czasie, czyli samodzielnie i w tym czasie drugi rodzic nie uczestniczy w wychowaniu tego dziecka, nie oznacza że mamy do czynienia z samotnym wychowaniem dziecka.

Rodzice nie wychowują dzieci równocześnie. Nie zawsze bowiem opiekują się dzieckiem w tym samym miejscu i czasie. Podczas sprawowania opieki przez rodziców może zachodzić taka sytuacja, że w którymś momencie dnia, tygodnia, miesiąca (a w szczególnych sytuacjach nawet w określonych dniach, tygodniach, miesiącach), jeden z rodziców pozostaje sam na sam z dzieckiem. Jednakże w takiej sytuacji nie ma mowy o samotnym wychowywaniu dziecka przez któregokolwiek z rodziców. Również fakt, że matka dziecka nie rozliczała się wspólnie z dzieckiem, nie oznacza, że taki sposób rozliczenia przysługuje Panu.

Wskazał Pan we wniosku, że w czasie gdy dzieci mieszkały z Panem sprawował Pan samodzielną, codzienną pieczę nad dziećmi, zapewniając im utrzymanie i wychowanie w odrębnym gospodarstwie domowym, bez udziału drugiego rodzica. Jednak wobec ustanowienia w stosunku do małoletniej wówczas córki oraz małoletniego syna opieki naprzemiennej – w związku z którą świadczenie wychowawcze zostało ustalone dla obojga rodziców zgodnie z art. 5 ust. 2a ustawy z dnia 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci – wystąpiła określona w art. 6 ust. 4f ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych negatywna przesłanka, która wyłącza możliwość skorzystania przez Pana z tej preferencji.

Podkreślenia wymaga fakt, że zwrot „zostało ustalone świadczenie wychowawcze zgodnie z art. 5 ust. 2a ustawy z dnia 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci” nie odnosi się do tego czy rodzic faktycznie pobiera to świadczenie, lecz czy ma do niego prawo (zostało mu przyznane).

Zatem nie ma znaczenia, że nie złożył Pan wniosku o takie świadczenie na okres od w czerwca 2024 r., gdyż z mocy ww. ustawy takie świadczenie Panu przysługuje.

W konsekwencji, za rok 2024 nie może rozliczyć się Pan jako rodzic samotnie wychowujący dziecko na zasadach określonych w art. 6 ust. 4c i 4d ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Powyższe potwierdza m.in. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Kielcach z 16 lutego 2022 roku sygn. II SA/Ke 5/22:

Zatem Pana stanowisko jest nieprawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Pan przedstawił i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia.

Odnosząc się natomiast do powołanych przez Pana interpretacji indywidualnych oraz wyroków stwierdzić należy, że rozstrzygnięcia w nich zawarte zapadły w konkretnych sprawach, osadzonych w określonym stanie faktycznym.

Nie stanowią natomiast materialnego prawa podatkowego i nie mają mocy powszechnie obowiązującej. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. Nr 78, poz. 483 ze zm.) w swoim rozdziale III określa bowiem zamknięty katalog źródeł prawa powszechnie obowiązującego. Nie przewiduje ona takiej mocy dla interpretacji indywidualnych oraz orzecznictwa sądowego, w tym orzecznictwa sądów administracyjnych.

W związku z powyższym, nie negując takich interpretacji indywidulanych oraz orzecznictwa, jako cennego źródła w zakresie wskazywania kierunków wykładni norm prawa podatkowego, należy zauważyć, że moc obowiązująca interpretacji indywidualnych oraz wyroków zamyka się w obrębie spraw, w których zostały wydane.

Jednocześnie, podkreślić należy, że występują także orzeczenia korzystne, które potwierdzają stanowisko Organu, np. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Kielcach z dnia 16 lutego 2022 roku sygn. akt II SA/Ke 5/22 czy wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 21 listopada 2024 r. sygn. akt III SA/Wa 1876/24.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

• Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 111 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Pana sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego i zastosuje się Pan do interpretacji.
• Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

• Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pan prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego (...).

Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935 ze zm.; dalej jako „PPSA”). Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA).

Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

• w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo
• w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/wnioski albo /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego.

Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej.