Interpretacja indywidualna

– stanowisko nieprawidłowe

Szanowna Pani,

stwierdzam, że Pani stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku dochodowym od osób fizycznych jest nieprawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

9 kwietnia 2025 r. wpłynął Pani wniosek z 6 kwietnia 2025 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych umorzenia pożyczki hipotecznej. Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

W przedmiotowym okresie A.A wraz z małżonkiem nie posiadali własnej nieruchomości mieszkalnej, po sprzedaży własnego mieszkania w 2005 r. przeprowadzili się do X, gdzie zamieszkiwali w domu rodziców A.A i planowali zakup własnego mieszkania lub domu.

Celem realizacji własnych potrzeb mieszkaniowych (...) 2006 roku przed notariuszem (...) w X A.A wraz z małżonkiem zawarli ze sprzedającymi umowę przedwstępną w formie aktu notarialnego (Rep. A nr (...)) zakupu nieruchomości z rynku wtórnego. Przedmiotem sprzedaży była nieruchomość stanowiąca prawo użytkowania wieczystego działki gruntu (nr 1) wraz z odrębną własnością posadowionego na tej działce domu jednorodzinnego z lat 60. (do gruntownego remontu), położona w X, przy ul. A1 (KW nr (...)), za cenę 145 tys. zł. Przy akcie małż. A uiścili sprzedającej 10 tys. zł zadatku z własnych środków. Celem zakupu ww. nieruchomości przez małżonków A było wyłącznie zaspokojenie własnych potrzeb mieszkaniowych. Strony ustaliły termin zawarcia umowy właściwej przeniesienia praw i własności do (...) 2006 r. (dowód – akt notarialny Rep (...) z (...) 2006 r.)

Na podstawie ww. aktu umowy przedwstępnej małż. A wystąpili do Banku Y Oddział w X z wnioskiem o udzielenie kredytu mieszkaniowego celem sfinansowania pozostałej do zapłaty ceny zakupu przedmiotowej nieruchomości (ok. 140 tys. zł z kosztami notarialnymi) oraz kosztów remontu. W tym celu złożyli komplet wymaganych dokumentów oraz na żądanie Banku zlecili m.in. operat szacunkowy nieruchomości wykonany przez rzeczoznawcę wskazanego przez Bank, w którym oszacowano wartość nieruchomości na kwotę 150 tys. zł przed remontem oraz 240 tys. zł po remoncie (dowód – operat szacunkowy nr (...) z (...) 2006 r.).

Ponieważ jednak sprzedający nie wykonali zobowiązań z umowy przedwstępnej, tj. nie stawili się do podpisania aktu właściwego/umowy sprzedaży, ani nie zwrócili małż. A zadatku w zakreślonym w umowie przedwstępnej terminie, mimo otrzymania pozytywnej decyzji kredytowej od Banku do podpisania umowy kredytu mieszkaniowego w Banku w tym momencie nie doszło.

Małż. A nie wycofali się jednak z nabycia tej nieruchomości i w celu realizacji umowy sprzedaży nieruchomości, po wcześniejszych polubownych próbach zawarcia transakcji, na podstawie ww. umowy przedwstępnej, wystąpili (...) 2007 r. do Sądu Okręgowego w (...) z pozwem o zobowiązanie sprzedających do złożenia oświadczenia woli w sprawie sprzedaży tej nieruchomości.

(...) 2007 r. Sąd Okręgowy w pełni uznał żądanie pozwu i wydał wyrok, w którym zobowiązał pozwanych/sprzedających do złożenia oświadczenia woli w przedmiocie sprzedaży przedmiotowej nieruchomości małż. A, zwrotu kosztów procesu (z klauzulą prawomocności z (...) 2007 r.). Na małż. A ciążyło z kolei zobowiązanie do zapłaty pozostałej ceny za nieruchomość sprzedającym (dowód – wyrok Sądu Okręgowego w (...) sygn. akt (...)).

Pomimo ww. wyroku Sądu Okręgowego część ze sprzedających nadal zamieszkiwała w nieruchomości i odmawiali uznania wyroku i dobrowolnego wydania nieruchomości małż. A, w związku z czym małż. A odmówili zapłaty pozostałej ceny do czasu wydania (objęcia w posiadanie nieruchomości). Po bezskutecznych negocjacjach w celu polubownego załatwienia sprawy (...) 2007 r. wystąpili do Sądu Rejonowego w (...) z pozwem o eksmisję sprzedających wraz z ich bliskimi zamieszkującymi w nieruchomości i wydanie nieruchomości małż. A. (...) 2007 r. sąd uznał w pełni żądanie pozwu i wydał wyrok nakazujący sprzedającym opuszczenie i wydanie nieruchomości małż. A oraz (...) 2007 r. wydał postanowienie o odrzuceniu apelacji jednej ze sprzedających, tym samym wyrok stał się prawomocny (dowód – wyrok Sądu Rejonowego w (...) sygn. (...) z (...) 2007 r. oraz postanowienie Sądu Rejonowego w (...) z (...) 2007 r.).

W wyniku opisanych wyżej postępowań sądowych A.A wraz z małżonkiem uzyskali tytuł prawny własności domu jednorodzinnego i prawa użytkowania wieczystego działki gruntu oraz prawo do objęcia w posiadanie (wydanie przez sprzedających) nieruchomości zgodnie z zawartą pierwotnie umową przedwstępną. Ponieważ zgodnie z art. 64 Kodeksu cywilnego (Dz. U. 2023.0.1610 t.j.) prawomocne orzeczenie sądu zastępuje oświadczenie woli w formie aktu notarialnego oraz wszelkich innych form szczególnych wymaganych dla ważności dokonania danej czynności prawnej, przywołane wyroki z chwilą ich uprawomocnienia zastąpiły prawnie umowę sprzedaży nieruchomości (standardowo wymaganą w formie aktu notarialnego). Jednocześnie małż. A zgodnie z wyrokiem zobowiązani byli rozliczyć ze sprzedającymi pozostałą cenę zakupu określoną w umowie przedwstępnej z (...) 2006 r.

W konsekwencji zastąpienia przez ww. wyroki sądowe właściwej umowy zakupu nieruchomości (wymaganej standardowo w formie aktu notarialnego) małż. A zgłosili do Urzędu Skarbowego w (...) fakt „nabycia” nieruchomości oraz złożyli deklarację PCC-1 i dokonali bezpośrednio do urzędu skarbowego zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych (standardowo pobieranego przez notariusza przy podpisywaniu aktu).

Na małż. A ciążyło zobowiązanie rozliczenia ceny ze sprzedającymi, ale nie posiadali oni własnych środków, gdyż od samego początku planowali sfinansować zakup nieruchomości kredytem bankowym. W związku z tym celem rozliczenia ceny ze sprzedającymi małż. A ponownie wystąpili do Banku Y. Oddział w (...) o udzielenie kredytu mieszkaniowego na sfinansowanie zakupu tej nieruchomości. Ze względu na nietypowy charakter przeniesienia własności i nabycia tytułu prawnego do objęcia w posiadanie nieruchomości (wyroki sądowe zastępujące standardową umowę sprzedaży w formie aktu notarialnego), z niemożliwym do określenia wcześniej terminem zakończenia postępowań sądowych, wydania i uprawomocnienia wyroku bank dopiero po prawomocnym zakończeniu postępowań sądowych na korzyść małż. A ponownie rozparzył wniosek kredytowy małż. A i finalnie zaproponował produkt kredytowy o nazwie „(...)” z niższą ratą niż w PLN i z zabezpieczeniem w postaci hipoteki w CHF na przedmiotowej nieruchomości.

Jak wtedy bank tłumaczył, małż. A z chwilą uprawomocnienia się wyroku stali się już oni formalnie właścicielami nieruchomości i tym samym niemożliwym już było wpisanie wprost do umowy kredytowej celu „zakup nieruchomości” i wypłaty środków uzyskanych z kredytu sprzedającym na podstawie zapisów wynikających z aktu notarialnego/umowy sprzedaży (gdyż takowej nie było – zastąpiły ją wyroki sądu). Bank tłumaczył, że jest to produkt zamienny do zastosowania w tej nietypowej sytuacji prawnej. Z kolei dla małż. A nie miało to wtedy znaczenia, gdyż jedynym ich celem było uzyskanie środków z banku celem rozliczenia ceny nieruchomości ze sprzedającymi i rozpoczęcia jej remontu. Małż. A ani z wykształcenia ani z zawodu posiadali wiedzy ani doświadczenia bankowego ani podatkowego i nie mieli wiedzy, czy świadomości czy to będzie miało jakiekolwiek znaczenie w przyszłym stanie prawnym, gdyż w powszechnym rozumieniu kredyt i pożyczka uznaje się jako tożsame zagadnienia, szczególnie gdy są udzielane przez ten sam bank i proponowane alternatywnie. W szczególności, jak tłumaczono małż. A, umowa „Pożyczka hipoteczna” udzielana przez Bank Państwowy zawierała wszystkie zapisy takie same jak umowa nazwana przez Bank „Kredyt hipoteczny”, a jedyną różnicą była wypłata środków na konto kredytobiorców, a nie bezpośrednio sprzedających.

Umowa kredytowa zawarta na 20 lat, z zabezpieczeniem w postaci hipoteki na przedmiotowej nieruchomości, została zawarta przez małż. A z Bankiem Y. (...) 2007 r. na kwotę 66.193,39 CHF, co w przeliczeniu na walutę polską stanowiło wtedy kwotę ok. 135.000 zł do wypłaty, pokrywającą ustaloną w umowie przedwstępnej cenę za nieruchomość z uwzględnieniem wpłaconego zadatku i kosztów notarialnych. Stroną umowy z bankiem byli wyłącznie małż. A.

Niezależnie od nazwy handlowej produktu bankowego umowa zawierała wszystkie elementy wymagane prawem bankowym jak dla kredytu hipotecznego, a pieniądze, które otrzymali małż. A z tytułu tej umowy, w całości przeznaczyli na rozliczenie się ze sprzedającymi z ceny nieruchomości oraz objęcie jej w posiadanie (zgodnie z prawomocnymi wyrokami i postanowieniami sądowymi) oraz na przystąpienie do gruntownego remontu budynku (domu mieszkalnego) w ramach nieruchomości (dowód – umowa pożyczki hipotecznej spłacanej w ratach annuitetowych, w walucie wymienialnej nr (...)).

Małż. A posiadają dokumentację rozliczenia ze sprzedającymi pozostałej ceny nieruchomości. Ze względu na czas jaki upłynął małż. A nie posiadają już kompletnej dokumentacji dot. remontu domu, jednak potwierdzeniem wydatkowania środków celem wykonania remontu jest porównanie stanu budynku wg wskazanej wyżej ekspertyzy ze stanem obecnym oraz składane do urzędu skarbowego w tamtych latach wnioski VZM-1 (obejmujące część wydatków poniesionych przez małż. A również na remont) (dowód – ekspertyza, wycena nieruchomości z 2007 r. + wnioski VZM-1 składane do US (...)).

Przedmiotowa nieruchomość (dom/budynek mieszkalny posadowiony na działce gruntu nr 1 w X przy ul. A1):

a.została zakupiona wyłącznie przez A.A wraz z małżonkiem, na ich własne potrzeby, którzy byli jednocześnie jednymi stronami umowy kredytowej,

b.była jedynym celem zaciągnięcia kredytu,

c.zabezpieczała i nadal zabezpiecza potrzeby mieszkaniowe wyłącznie małż. A – po dokonaniu remontu do dziś w nim zamieszkują i prowadzą gospodarstwo domowe w ramach wspólnoty majątkowej,

d.nie był w przeszłości wynajmowany czy też wykorzystywany w celu prowadzenia działalności gospodarczej,

e.stanowiła jedyne zabezpieczenie kredytu (hipoteka zwykła i kaucyjna w CHF na nabytej nieruchomości),

f.A.A ani małżonek nie korzystali w przeszłości z zaniechania poboru podatku od kwot umorzonych wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego zaciągniętego na realizację innej inwestycji mieszkaniowej.

W 2022 roku, na podstawie zleconej analizy prawnej oraz stanowiska Rzecznika Finansowego, małż. A powzięli wiedzę, iż umowa z Y. zawiera tzw. „klauzule abuzywne” w zakresie stosowanych przez bank sposobów przeliczenia kursów CHF na PLN, będące podstawą do jej unieważnienia. Potwierdza to również dokument tzw. MAPA KLAUZUL NIEDOZWOLONYCH W UMOWACH KREDYTÓW „WALUTOWYCH” publikowana przez Rzecznika Finansowego (https:// rf.gov.pl/wp-content/uploads/2021/06/Mapa-Klauzul-aktualizacja-na-7 czerwca 2021 r.pdf) - str. (...), gdzie wymienione są klauzule z „pożyczki hipotecznej Y.” skutkujące nieważnością całej umowy (tożsame jak w umowie małż. A). Na tej podstawie skierowali przeciwko Bankowi Y. do Sądu Okręgowego w (...) pozew z żądaniem unieważnienia umowy. W trakcie procesu w I instancji bank zaproponował małż. A polubowne zakończenie sporu sądowego i zawarcie ugody pozasądowej.

(...) 2023 r. małż. A zawarli z Bankiem Y. pozasądową ugodę dotyczącą zakończenia sporu sądowego. W ramach ugody:

a.stwierdzono, że w księgach banku wysokość zadłużenia wynosiła 24.840,16 CHF (z tego kapitał 24.061,63 CHF, odsetki zapadłe 743,06 CHF, odsetki bieżące 35,47 CHF,

b.strony postanowiły, że dokonają przeliczenia kredytu tak, jakby kredyt od początku został udzielony w złotych polskich,

c.po przeliczeniu na PLN po średnim kursie z dnia poprzedzającego zawarcie ugody daje kwotę pozostającą do spłaty 115.986,16 zł (kapitał 112.350,97 + odsetki zapadłe 3.469,57 zł, odsetki bieżące 65,62 zł),

d.w zakresie opisanym w lit. c Bank zwolnił z długu małż. A w kwocie 115.820,54 zł (112.350,97 kapitał, 3.469,57 odsetki), dodatkowo, z tytułu zawarcia ugody, tj. odstąpienia od dalszego sporu rozumianego w Ugodzie jako wycofanie powództwa z sądu i zrzeczenia się roszczeń w nim zawartych wobec Banku, wypłacił Małż. A dodatkową kwotę w wysokości 34.591,05 zł.

Decyzję o zawarciu ugody z bankiem małż. A podjęli m.in. w oparciu o rozwiązania i przepisy wspierające kredytobiorców, tzw. „frankowiczów”, w tym rozwiązania fiskalne wspierających zawieranie tzw. ugód (zwalniających od podatku od umorzonych kwot kredytu), tj. m.in. po okazaniu się kolejnego rozporządzenia w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe, przedłużającego obowiązywanie przedmiotowego zwolnienia z poprzedniego rozporządzenia do końca 2024 r. w przekonaniu, iż mają pełne prawo do skorzystania z przedmiotowego zwolnienia.

Małż. A (...) 2023 r. złożyli do banku oświadczenie o wykorzystaniu środków na cele mieszkaniowe oraz o spełnieniu innych warunków uprawniających do skorzystania z zaniechania poboru podatku dochodowego od umorzonej części kredytu, niemniej bank w lutym 2024 r. wystawił każdemu z małżonków A informację PIT-11 i wykazał w nich kwotę przychodu 115.820,54 zł (po 50% każdemu z małżonków).

Pytanie

Czy w przypadku opisanego stanu faktycznego i umorzenia przez Bank Y. na podstawie ugody z (...) 2023 r. części należności z tytułu „Umowy Pożyczki Hipotecznej spłacanej w ratach annuitetowych, w walucie wymienialnej nr (...)” zastosowanie znajdzie w stosunku do Wnioskodawcy zaniechanie poboru podatku dochodowego od osób fizycznych, na podstawie rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe, tj. zaniechanie poboru podatku z tytułu zwolnienia z długu od kwoty łącznej 115.986,16 zł, w tym dla A.A 50% od tej kwoty, tj. 57.910,27 zł?

Pani stanowisko

W ocenie Wnioskodawcy, w przedstawionym stanie faktycznym A.A spełnia wszystkie warunki uprawniające do skorzystania z zaniechania poboru podatku dochodowego od umorzonej na podstawie ugody z (...) 2023 r. łącznej kwoty 115.986,16 zł (50% z tej kwoty przypadającej na każdego z małżonków). W uzasadnieniu do Rozporządzenia MF z dnia 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe już sam Wnioskodawca (tj. Związek Banków Polskich) wskazał m.in., iż istnieje szczególna potrzeba przedmiotowego rozporządzenia, które stanowi istotną zachętę do zawierania przez obie strony ugód w celu restrukturyzacji tzw. „kredytów frankowych”. Pozostaje zasadne, aby decyzje kredytodawców o częściowym umorzeniu spłaty kredytu nie wiązały się dla kredytobiorców z koniecznością opodatkowania dochodu uzyskanego z tytułu tego umorzenia. Część kredytobiorców toczy spory sądowe z bankami zarzucając abuzywność klauzul indeksacyjnych przy hipotecznych kredytach mieszkaniowych denominowanych lub indeksowanych do waluty obcej. Zatem opodatkowanie umarzanych kredytobiorcom kwot w sytuacji, gdy dochodzą oni przed sądami nieważności zawartych przez nich umów (częściowej lub całkowitej), czyli podważają zasadność wymagalności tych kwot, budziłoby zatem istotne kontrowersje, co ma miejsce w opisanym stanie faktycznym Wnioskodawcy.

Rozwiązanie problemu tzw. „kredytów frankowych” jest istotnym wyzwaniem dla państwa polskiego. W świetle stanowiska Urzędu Komisji Nadzoru Finansowego co do kierunków rozstrzygnięcia zagadnień prawnych przedstawionych przez Pierwszego Prezesa SN dotyczących hipotecznych kredytów mieszkaniowych denominowanych lub indeksowanych do waluty obcej polubowne rozwiązywanie sporów związanych z walutowymi kredytami mieszkaniowymi jest optymalne. Do takiego polubownego zakończenia sporu doszło w sprawie będącej przedmiotem wniosku o interpretację. Główną przesłanką zawarcia ugody była właśnie tzw. zachęta podatkowa – tzn. polubowne zakończenie sporu z bankiem bez negatywnych konsekwencji z punktu widzenia podatku dochodowego. W innym przypadku, w świetle aktualnego orzecznictwa sądów w takich sprawach (blisko 100% pozwów rozstrzygana na korzyść kredytobiorców), zawarcie ugody byłoby skrajnie niekorzystne dla podatnika.

Celem możliwości skorzystania przez A.A ze zwolnienia od podatku należy dokonać wykładni stanu prawnego w zakresie opisanego stanu faktycznego. Należy przy tym zważyć, co następuje:

1. Termin „kredyty frankowe” lub „kredyty czy pożyczki walutowe hipoteczne” używane w kontekście wskazanych wyżej przesłanek, będących podstawą do sporów sądowych z bankami na podstawie tzw. postanowień abuzywnych, w praktyce oznacza szereg różnych produktów/usług bankowych istniejących w obrocie gospodarczym w Polsce przed 2015 r. - najpełniejszy ich wykaz zawiera MAPA KLAUZUL NIEDOZWOLONYCH W UMOWACH KREDYTÓW „WALUTOWYCH” opublikowana przez Rzecznika Finansowego, która wskazuje m.in. na takie usługi związane z nieruchomościami: „kredyty hipoteczne”, „kredyty hipoteczno-budowlane”, „kredyty mieszkaniowe” czy też „pożyczki hipoteczne” udzielane przez różne banki, w których to umowach problemy niedozwolonych klauzul występowały.

2. Ogromna większość z nich dotyczyła umów o charakterze długoterminowym, których cele były związane z finansowaniem nieruchomości.

3. Dostrzegając te problemy i w celu rozwiania ew. wątpliwości i doprecyzowania definicji tzw. „kredytów frankowych/walutowych” wprowadzono Dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/17/UE z dnia 4 lutego 2014 r. w sprawie konsumenckich umów o kredyt związany z nieruchomościami mieszkalnymi, która w art. 4 w sposób wyczerpujący definiuje taki produkt/usługę: „umowa o kredyt” oznacza umowę, w ramach której kredytodawca udziela konsumentowi kredytu lub daje mu przyrzeczenie udzielenia kredytu objętego zakresem stosowania art. 3 (dop. - zabezpieczona hipoteką lub przeznaczona na sfinansowanie nieruchomości) w formie: płatności odroczonej, pożyczki lub innej podobnej usługi finansowej”.

4. Implementację ww. Dyrektywy do prawa krajowego stanowi „Ustawa o kredycie hipotecznym oraz o nadzorze nad pośrednikami kredytu hipotecznego i agentami. (Dz.U. 2022. 2245 t.j.), w której, jak wynika z uzasadnienia do tejże, ustawodawca dostrzegł konieczność kompleksowej regulacji problematyki kredytów związanych z nieruchomościami, w tym problem, że w polskim porządku prawnym nie było dotychczas szczegółowej definicji prawnej w zakresie kredytów hipotecznych. Zastosowanie do tych kwestii i różnych usług finansowych będących w obrocie gospodarczym znajdywało szereg aktów prawnych, w tym między innymi: a) ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe,

b) ustawa z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim,

c) ustawa z dnia 21 lipca 2006 r. o nadzorze nad rynkiem finansowym,

d) ustawa z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece,

e) ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny.

Ponadto do kredytów hipotecznych i kredytów finansujących nieruchomości zastosowanie miały rekomendacje Komisji Nadzoru Finansowego (nie będące jednak aktami prawa powszechnie obowiązującego).

5. Implementując ww. Dyrektywę do prawa krajowego w art. 3 ust. 1 ustawodawca na poziomie ustawy – a więc aktu o charakterze powszechnie obowiązującym, nadrzędnym – wprowadził wreszcie jednolitą definicję „Umowy o kredyt hipoteczny”, szczegółowo określone zostało więc ustawowe rozumienie pojęcia „kredytu hipotecznego” oraz jednocześnie w art. 3 ust. 2 wskazał formy, w jakich może zostać udzielony „kredyt hipoteczny” (patrz uzasadnienie do ustawy), w którym wymieniono w szczególności zarówno: umowę pożyczki mającą swoje ogólne podstawy w Kodeksie Cywilnym, jak i kredytu w rozumieniu art. 69 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe, o ile spełniają warunki określone w ust. 1 (tj. m.in. zabezpieczonego hipoteką lub innym prawem związanym z nieruchomością mieszkalną).

Na gruncie przywołanych wyżej przepisów należy jednoznacznie wskazać, że w zakresie związanym z wnioskiem zastosowanie mają przepisy i regulacje szczególne dotyczące tzw. produktów/usług finansowych związanych z nieruchomościami i definicje ustawowe odnoszące się do tych produktów/usług oraz intencji będących przedmiotem wydania rozporządzenia zawartych w uzasadnieniu. Nie można stosować zatem definicji ogólnych tylko z Prawa bankowego lub tylko z Kodeksu cywilnego bez uwzględnienia lub w oderwaniu od ustawy o kredycie hipotecznym, która to jest aktem kompleksowo regulującym właśnie tego typu umowy, tj. długoterminowe umowy związane z nieruchomościami udzielane w różnych formach. Tym samym należy uznać, iż umowa pożyczki hipotecznej spłacanej w ratach annuitetowych, w walucie wymienialnej nr (...) dot. A i B.A, bez wątpienia stanowi „kredyt hipoteczny” zgodnie z ustawową definicją i rozumieniem pojęcia „kredytu hipotecznego”.

Z uwagi na wyjątkowy charakter instytucji zaniechania poboru podatku przepisy rozporządzenia wprowadzającego takie rozwiązania nadzwyczajne należy interpretować ściśle. Tym samym, po pierwsze, należy zwrócić uwagę na sam tytuł określający zakres stosowania rozporządzenia: „Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe”. Nie ma więc potrzeby stosowania tutaj żadnej interpretacji zapisu i należy przyjąć wprost z definicji ustawy, iż zakres stosowania rozporządzenia dotyczy wszystkich form „kredytów hipotecznych”, których jednolita i jedyna legalna definicja w polskich przepisach zawarta jest bezpośrednio we wskazanym wyżej w art. 3 ust. 1 ustawy o kredycie hipotecznym oraz o nadzorze nad pośrednikami kredytu hipotecznego i agentami (Dz.U. 2022, 2245 t.j.), a więc obejmuje również pożyczkę hipoteczną udzieloną A.A i jej małżonkowi.

Po drugie, Minister Finansów w przedmiotowym rozporządzeniu (Dz.U. 2022 poz. 592) stosuje następnie „nowe” pojęcie „kredyt mieszkaniowy”, które to pojęcie z kolei nie jest wprost zdefiniowane w innych przepisach szczególnych, ale na potrzeby przedmiotowego rozporządzenia doprecyzowano w § 3, że „Ilekroć w rozporządzeniu jest mowa o kredycie mieszkaniowym, należy przez to rozumieć kredyt, który został:

1) udzielony przed dniem 15 stycznia 2015 r. przez podmiot, którego działalność podlega nadzorowi państwowego organu nadzoru nad rynkiem finansowym, uprawniony do udzielania kredytów na podstawie odrębnych ustaw regulujących zasady funkcjonowania takich podmiotów, oraz

2) zabezpieczony w postaci hipoteki ustanowionej na nieruchomości lub udziale w nieruchomości lub prawie wieczystego użytkowania gruntu lub udziale w takim prawie, lub spółdzielczym własnościowym prawie do lokalu mieszkalnego lub udziale w takim prawie, lub prawie do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej lub udziale w takim prawie, oraz

3) zaciągnięty na wydatki, o których mowa w art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych”.

W związku z zakresem przedmiotowym opisanym w tytule rozporządzenia oraz analizując jego całą treść, jak i uzasadnienie przedstawiane w procesie legislacyjnym oraz samą celowość zwolnienia od podatku tzw. „frankowiczów” należy przyjąć, że pojęcie „kredyt mieszkaniowy” należy rozumieć tożsamo do „kredyt hipoteczny” (jak w tytule rozporządzenia) z zastosowaniem pewnych wyłączeń i dodatkowych warunków wynikających z treści całego rozporządzenia oraz dodatkowo enumeratywnie wskazanych w § 3. Ograniczenia te w zakresie możliwości stosowania rozporządzenia dot. kredytobiorców dotyczą ściśle kwestii takich jak:

·terminu udzielenia (przed 15 stycznia 2015 r.),

·podmiotu udzielającego - podmiot objęty nadzorem państwowych organów i uprawniony do udzielenia na podstawie odpowiednich przepisów,

·sposobu zabezpieczenia (w postaci hipoteki lub równoważnych praw zw. z nieruchomością),

·przeznaczenia wydatków tylko do tych, które na gruncie ustawy o PIT uznawane są za tzw. wydatki na własne cele mieszkaniowe,

·sfinansowania jednej inwestycji mieszkaniowej,

·osoby fizycznej jako strony umowy i braku wcześniejszego skorzystania z tego zwolnienia w stosunku do innej nieruchomości (rozumiane jako tylko możliwość „jednokrotnego” skorzystanie z zaniechania podatku).

Ww. ograniczenia zastosowania rozporządzenia wprowadzone przez MF w żaden sposób nie odnoszą się do formy udzielenia „kredytu hipotecznego”. Gdyby intencją Ministra Finansów było ograniczenie stosowania rozporządzenia wyłącznie do usług/produktów, tj. kredytów udzielanych i rozumianych zgodnie z definicją art. 69 Prawa bankowego, wprowadziłby wprost taki zapis odnoszący się tylko do tej regulacji, a tak nie jest. Pojawiające się niektóre interpretacje, bazujące na definicji „kredytu hipotecznego” tożsamej wyłącznie do definicji „kredytu” z art. 69 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2324 ze zm.), są zatem niewłaściwe, gdyż wspomniany art. 69 dotyczy wszystkich „kredytów”, również tych niezwiązanych z nieruchomościami i zaciąganych na cele konsumpcyjne, co nie jest w ogóle przedmiotem rozporządzenia. Należy zatem ściśle odnosić się do pojęcia kredytu hipotecznego zgodnie z jego literalnym brzmieniem w art. 3 ust. 1 ustawy o kredycie hipotecznym (...), na podstawie którego „kredyt” zdefiniowany w art. 69 Prawa bankowego może być tylko jedną z form udzielenia „kredytu hipotecznego”, równorzędną formą „kredytu hipotecznego” są również pożyczki hipoteczne (pod warunkiem spełnienia przez obie te formy również szeregu innych koniecznych warunków).

Podsumowując, uwzględniając stan faktyczny i prawny stanowisko podatnika jest następujące:

1.Umowa Pożyczki Hipotecznej spłacanej w ratach annuitetowych, w walucie wymienialnej nr (...) bez wątpienia jest „kredytem hipotecznym” zgodnie z definicją ustawową.

2.Ww. umowa została udzielona przez Bank Y., podmiot podlegający nadzorowi organów państwowych i uprawniony do udzielania tego typu kredytów, w dniu (...) 2007 r. (tj. przed 15 stycznia 2015 r.).

3.A.A wraz z małżonkiem byli jedynymi stronami w umowie w ramach wspólnoty małżeńskiej.

4.Środki uzyskane z banku przeznaczone zostały wyłącznie na własne cele mieszkaniowe zgodnie z art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy o PIT – spłatę zobowiązania z tytułu nabycia jednej nieruchomości (prawo do gruntu i posadowiony na nim dom mieszkalny do remontu na podstawie wyroku SO w (...) i rozpoczęcie remontu tego domu).

5.Umowa kredytu hipotecznego była zabezpieczona w postaci hipoteki ustanowionej na tej finansowanej nieruchomości.

6.W ww. domu A.A wraz z małżonkiem mieszkali i nadal mieszkają, tj. zabezpiecza ona wyłącznie ich własne cele mieszkaniowe i ich jednego gospodarstwa domowego.

7.A.A jest osobą fizyczną, nie korzystała wcześniej z zaniechania poboru podatku z tytułu umorzenia wierzytelności z tyt. tego lub innego kredytu hipotecznego.

8.Dochody z tytułu umorzenia w łącznej kwocie 115.820,54 zł (112.350,97 zł umorzony kapitał + 3.635,19 zł umorzone odsetki, co po 50% na każdego z małż. A stanowi po 57.910,27 zł / osobę) uzyskali w 2023 r.

A.A spełnia wszystkie warunki rozporządzenia w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe (Dz. U. 2022 poz. 592. z późn. zm.) i stosuje się wobec niej zaniechanie poboru podatku dochodowego od kwoty łącznej uzyskanego w 2023 r. przychodu w kwocie łącznej 115.820,54 zł łącznie (tj. po 57.910,27 zł (50%) przypadającej na A.A).

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawiła Pani we wniosku jest nieprawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z treścią art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2647 ze zm.):

Opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Stosownie do art. 9 ust. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Dochodem ze źródła przychodów, jeżeli przepisy art. 23o, art. 23u, art. 24-24b, art. 24c, art. 24e, art. 30ca, art. 30da oraz art. 30f nie stanowią inaczej, jest nadwyżka sumy przychodów z tego źródła nad kosztami ich uzyskania osiągnięta w roku podatkowym. Jeżeli koszty uzyskania przekraczają sumę przychodów, różnica jest stratą ze źródła przychodów.

Jak stanowi art. 11 ust. 1 ww. ustawy:

Przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9, 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, pkt 11, art. 19, art. 25b, art. 30ca, art. 30da i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Z przedstawionych przepisów wynika, że opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlega – co do zasady – każdy dochód osiągnięty przez osobę fizyczną. Zgodnie natomiast z definicją dochodu jest nim nadwyżka przychodów ze źródła nad kosztami jego uzyskania. Pojęciem pierwotnym dla dochodu jest więc pojęcie przychodu. Ten z kolei definiowany jest przez ustawodawcę, czemu dał wyraz w art. 11 ust. 1 ww. ustawy, jako otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Niemniej jednak z definicji tej wywieść można również, że za przychody podatkowe mogą być uznane tylko takie świadczenia, które są określonym przyrostem majątkowym (zarówno zwiększającym aktywa, jak i zmniejszającym pasywa) o charakterze definitywnym, niemające charakteru zwrotnego.

O uzyskaniu przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym do osób fizycznych można więc mówić w każdej sytuacji, gdy podatnik – czy to na skutek otrzymania określonych wartości majątkowych (środków pieniężnych, świadczeń w naturze czy też innych nieodpłatnych świadczeń), czy też na skutek określonego zdarzenia powodującego zmniejszenie jego zobowiązań wobec innych podmiotów – uzyskuje określone przysporzenie majątkowe.

Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych wyraźnie rozróżnia źródła przychodów oraz sposób opodatkowania dochodów z poszczególnych źródeł.

Stosownie do przepisów tej ustawy odrębnym źródłem przychodów są określone w art. 10 ust. 1 pkt 9 inne źródła.

W myśl art. 20 ust. 1 ww. ustawy:

Za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, świadczenia otrzymane z tytułu umowy o pomocy przy zbiorach, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i art. 17.

Użycie w powyższym przepisie sformułowania „w szczególności” wskazuje, że definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ustawy. O przychodzie podatkowym z innych źródeł będziemy mówić w każdym przypadku, kiedy u podatnika wystąpią realne korzyści majątkowe.

Umowa pożyczki została uregulowana w przepisach ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1610 ze zm.).

Zgodnie z art. 720 § 1 Kodeksu cywilnego:

Przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości.

Stosownie do art. 720 § 2 ww. Kodeksu:

Umowa pożyczki, której wartość przekracza tysiąc złotych, wymaga zachowania formy dokumentowej.

Podkreślić należy, że otrzymanie pożyczki i jej spłata na warunkach przewidzianych w umowie pożyczki są obojętne podatkowo. Przychód po stronie pożyczkobiorcy pojawia się w przypadku, kiedy dochodzi do umorzenia pożyczki, jej części lub odsetek. Wtedy bowiem pożyczkobiorca osiąga konkretne przysporzenie majątkowe (przychód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych). W konsekwencji umorzoną kwotę wierzytelności z tytułu pożyczki hipotecznej należy zakwalifikować do przychodów z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 w zw. z art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W tym miejscu wskazać należy na rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 102) w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2024 r., ponieważ ugodę zwalniającą z długu zawarła Pani w 2023 r.

Zgodnie z § 1 ww. rozporządzenia Ministra Finansów:

1.Zarządza się zaniechanie poboru podatku dochodowego od osób fizycznych od kwot:

1)umorzonych osobie fizycznej wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego, w przypadku gdy:

a)kredyt mieszkaniowy został zaciągnięty na realizację jednej inwestycji mieszkaniowej, a w przypadku więcej niż jednego kredytu mieszkaniowego - gdy kredyty mieszkaniowe zostały zaciągnięte na realizację wyłącznie jednej inwestycji mieszkaniowej, oraz

b)osoba fizyczna będąca stroną umowy kredytu mieszkaniowego nie korzystała z zaniechania poboru podatku od kwot umorzonych wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego zaciągniętego na realizację innej niż określona w lit. a inwestycji mieszkaniowej;

2)otrzymanych przez osobę fizyczną świadczeń z tytułu kredytu mieszkaniowego udzielonego w walucie obcej lub w złotych, lecz nominowanego lub indeksowanego do waluty obcej, w związku z powstaniem przychodu z tytułu zastosowania ujemnego oprocentowania.

2.Kwoty wierzytelności, o których mowa w ust. 1 pkt 1, obejmują:

1)kwoty kredytu mieszkaniowego (kapitału);

2)odsetki, w tym odsetki skapitalizowane, i prowizje;

3)opłaty, jeżeli ich poniesienie przez kredytobiorcę było niezbędne do zawarcia umowy kredytu mieszkaniowego, z wyjątkiem kosztów usług dodatkowych, w szczególności ubezpieczeń.

3.W przypadku gdy kredyt mieszkaniowy został zaciągnięty również na wydatki inne niż określone w art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2022 r. poz. 2647, z późn. zm.), zaniechanie, o którym mowa w ust. 1 pkt 1, obejmuje kwotę wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego w części, w jakiej kwota kredytu mieszkaniowego zaciągniętego na wydatki określone w art. 21 ust. 25 pkt 1 tej ustawy pozostaje do całkowitej kwoty zaciągniętego kredytu mieszkaniowego.

4.W przypadku gdy kredyt mieszkaniowy został zastąpiony kredytem refinansowym lub gdy na jego spłatę został zaciągnięty kredyt konsolidacyjny, zaniechanie, o którym mowa w ust. 1 pkt 1, obejmuje odpowiednio kwotę wierzytelności z tytułu kredytu refinansowego lub konsolidacyjnego w części odpowiadającej kwocie wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego.

5.Przez jedną inwestycję mieszkaniową, o której mowa w ust. 1 pkt 1 lit. a, rozumie się inwestycję, której celem jest zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych:

1)jednego gospodarstwa domowego albo

2)więcej niż jednego gospodarstwa domowego, w przypadku gdy osoby fizyczne mające zajmować wspólnie jeden budynek mieszkalny, nie mniej niż jedna osoba fizyczna z każdego takiego gospodarstwa, są osobami zaliczonymi do I grupy podatkowej w rozumieniu art. 14 ust. 3 pkt 1 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (Dz.U. z 2023 r. poz. 1774 i 1843).

6.Przez jedno gospodarstwo domowe, o którym mowa w ust. 5, rozumie się gospodarstwo prowadzone przez osobę fizyczną zajmującą jeden lokal mieszkalny albo jeden budynek mieszkalny jednorodzinny, samodzielnie lub wspólnie z innymi osobami stale z nią zamieszkującymi i gospodarującymi.

7.W przypadku gdy stroną umowy kredytu mieszkaniowego na realizację jednej inwestycji mieszkaniowej, o której mowa w ust. 1 pkt 1 lit. a, są co najmniej dwie osoby fizyczne, zaniechanie poboru podatku, o którym mowa w ust. 1 pkt 1, ma zastosowanie wyłącznie do osób, o których mowa w ust. 1 pkt 1 lit. b.

Natomiast z § 3 ww. rozporządzenia wynika, że:

Ilekroć w rozporządzeniu jest mowa o kredycie mieszkaniowym, należy przez to rozumieć kredyt, który został:

1)udzielony przed dniem 15 stycznia 2015 r. przez podmiot, którego działalność podlega nadzorowi państwowego organu nadzoru nad rynkiem finansowym, uprawniony do udzielania kredytów na podstawie odrębnych ustaw regulujących zasady funkcjonowania takich podmiotów, oraz

2)zabezpieczony w postaci hipoteki ustanowionej na nieruchomości lub udziale w nieruchomości lub prawie wieczystego użytkowania gruntu lub udziale w takim prawie, lub spółdzielczym własnościowym prawie do lokalu mieszkalnego lub udziale w takim prawie, lub prawie do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej lub udziale w takim prawie, oraz

3)zaciągnięty na wydatki, o których mowa w art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Z kolei § 4 ww. rozporządzenia stanowi, że:

Zaniechanie, o którym mowa w § 1 i § 2, ma zastosowanie do dochodów (przychodów) uzyskanych od dnia 1 stycznia 2022 r. do dnia 31 grudnia 2024 r.

Zgodnie z treścią ww. art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Za wydatki poniesione na cele, o których mowa w ust. 1 pkt 131, uważa się wydatki poniesione na:

a)nabycie budynku mieszkalnego, jego części lub udziału w takim budynku, lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość lub udziału w takim lokalu, a także na nabycie gruntu lub udziału w gruncie albo prawa użytkowania wieczystego gruntu lub udziału w takim prawie, związanych z tym budynkiem lub lokalem,

b)nabycie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego lub udziału w takim prawie, prawa do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej lub udziału w takim prawie,

c)nabycie gruntu pod budowę budynku mieszkalnego lub udziału w takim gruncie, prawa użytkowania wieczystego takiego gruntu lub udziału w takim prawie, w tym również z rozpoczętą budową budynku mieszkalnego, oraz nabycie innego gruntu lub udziału w gruncie, prawa użytkowania wieczystego gruntu lub udziału w takim prawie, jeżeli w okresie, o którym mowa w ust. 1 pkt 131, grunt ten zmieni przeznaczenie na grunt pod budowę budynku mieszkalnego,

d)budowę, rozbudowę, nadbudowę, przebudowę lub remont własnego budynku mieszkalnego, jego części lub własnego lokalu mieszkalnego,

e)rozbudowę, nadbudowę, przebudowę lub adaptację na cele mieszkalne własnego budynku niemieszkalnego, jego części, własnego lokalu niemieszkalnego lub własnego pomieszczenia niemieszkalnego

- położonych w państwie członkowskim Unii Europejskiej lub w innym państwie należącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego albo w Konfederacji Szwajcarskiej.

Dochody, od których zaniechano poboru podatku nie są wykazywane w zeznaniach rocznych i nie podlegają opodatkowaniu oraz zgłoszeniu do urzędu skarbowego.

Prawo do zaniechania poboru podatku jest wyjątkiem od zasady powszechności opodatkowania, dlatego do interpretacji przepisów ustanawiających to prawo należy stosować wykładnię ścisłą, która nie wychodzi poza literalne brzmienie przepisów. Jak wskazał Wojewódzki Sąd Administracyjny w wyroku z 2 czerwca 2022 r. sygn. akt I SA/Gl 115/22:

Wymaga bowiem przypomnienia, że co do zasady przepisy o ulgach podatkowych, jako przewidujące wyjątki od zasady powszechnego opodatkowania, powinny być interpretowane ściśle, nie mogą być one przedmiotem wykładni rozszerzającej. Stanowisko to zgodne jest z wypracowanym przez orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego i utrwalonym już poglądem, że przepisy dotyczące wszelkiego rodzaju ulg i zwolnień podatkowych - jako odstępstwo od sformułowanej w art. 84 Konstytucji RP zasady równości i powszechności opodatkowania - powinny być interpretowane ściśle. Wykładnia przepisów zawierających takie normy winna być precyzyjna, aby mogła doprowadzić do prawidłowego jej odczytania, wykluczone jest dokonywanie wykładni rozszerzającej, czy zawężającej mogącej spowodować skutki o charakterze prawotwórczym, przy czym organy podatkowe obowiązane są do stosowania przepisów prawa, zaś sądy do badania poprawności realizowania tego procesu (zob. wyroki WSA w Gdańsku z dnia 8 lipca 2014 r. I SA/Gd 538/14; NSA z dnia 25 lutego 2014 r. II FSK 94/12).

Z literalnego brzmienia powołanego wyżej rozporządzenia Ministra Finansów wprost wynika, że dotyczy ono wyłącznie kredytu hipotecznego. Na gruncie regulacji przepisów prawa kredyt i pożyczka to dwie odrębne instytucje różniące się podstawami prawnymi i zasadami ich zawierania, zatem nie są tożsame i nie mogą być używane zamiennie, jeśli chodzi o wykładnię przepisów prawa, które się do nich odnoszą. Do pożyczki – jak już wcześniej wyjaśniono – zastosowanie ma Kodeks cywilny. Natomiast kredyt został uregulowany przepisami ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2488).

Zgodnie z treścią art. 69 ust. 1 ustawy Prawo bankowe:

Przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu.

Następne przepisy rozdziału 5 ustawy Prawo bankowe szczegółowo określają: elementy umowy kredytu, w tym w szczególności cel, na który kredyt został udzielony, zasady udzielania kredytu i oceny zdolności kredytowej, obowiązek udzielania informacji dotyczących kontroli sytuacji finansowej i gospodarczej kredytobiorcy oraz wykorzystania i spłaty kredytu, zabezpieczenie i wypowiadanie umów kredytu, ochronę kredytobiorcy czy też zasady oprocentowania kredytu. Zatem nie ulega wątpliwości, że Prawo bankowe rozróżnia udzielanie kredytów od udzielania pożyczek.

Ponadto tym, co odróżnia pożyczkę hipoteczną i kredyt mieszkaniowy, to przeznaczenie środków. W przypadku pożyczki hipotecznej mogą być one wydane na dowolny cel. Kredyt mieszkaniowy/ hipoteczny może być natomiast przeznaczony wyłącznie na realizację celów mieszkaniowych kredytobiorcy.

Wobec tego pożyczki, o której mowa we wniosku, nie należy utożsamiać z kredytem mieszkaniowym (hipotecznym), o którym mowa w ww. rozporządzeniu Ministra Finansów.

W tym miejscu podkreślić należy, że rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2024 r., dotyczy wyłącznie kredytu mieszkaniowego (hipotecznego), a nie pożyczki hipotecznej. Pożyczka nie została przez ustawodawcę w omawianym rozporządzeniu uwzględniona.

Dopiero rozporządzeniem zmieniającym, które opublikowano w Dz. U. z 2024 r., poz. 1912, które weszło w życie 24 grudnia 2024 r. dodano § 3 pkt 2 oraz § 4a, z których wynika, że:

Za kredyt mieszkaniowy uważa się również pożyczkę, o ile spełnia warunki określone w ust. 1.

Zaniechanie, o którym mowa w § 1 i § 2, w przypadku pożyczek, o których mowa w § 3 ust. 2, ma zastosowanie do dochodów (przychodów) uzyskanych od dnia 1 stycznia 2025 r. do dnia 31 grudnia 2026 r.

Tak więc w Pani przypadku umorzenie części należności z tytułu zaciągniętej pożyczki hipotecznej nie spełnia wymogów niezbędnych do możliwości zastosowania zaniechaniu poboru podatku dochodowego na podstawie ww. rozporządzenia Ministra Finansów bowiem do zwolnienia z długu doszło w 2023 r., tj. przed zmianą przepisów.

Potwierdzeniem poglądu organu interpretacyjnego jest:

·wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 6 grudnia 2024 r., sygn. II FSK 121/24:

Rozporządzenie MF, którego wykładni dotyczy spór w niniejszej sprawie, dotyczy zaniechania poboru podatku dochodowego od przyszłych zobowiązań podatkowych. Nie rozszerzono w nim pojęcia kredytu mieszkaniowego, nie odwołano się też do definicji tego pojęcia zawartego w innych przepisach. Trudno także uznać, wobec przytoczonych przepisów ww. ustaw o kredycie hipotecznym i o wsparciu kredytobiorców, że powszechnie przyjmuje się, że w pojęciu kredytu hipotecznego lub mieszkaniowego mieści się pożyczka hipoteczna. W takim wypadku zbędne byłoby tworzenie w powołanych wyżej dwóch ustawach definicji kredytu, odbiegającej od dotychczasowego, przyjętego w języku prawnym znaczenia tego określenia. Brak jest zatem podstaw do przyjęcia, że "kredyt mieszkaniowy" w rozumieniu rozporządzenia MF to również pożyczka hipoteczna.

·wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie z 28 maja 2025 r., sygn. I SA/Ol 142/25, w którym Sąd w motywach ustnych zwrócił uwagę, że właściwą kwalifikacją zdarzeń opisanych we wniosku jest kwalifikacja do źródła przychodu z innych źródeł z tytułu nieodpłatnych świadczeń. Przesądza o tym wykładnia systemowa wewnętrzna i zewnętrzna, zgodnie z którą ustawa o PIT wyraźnie rozróżnia przypadki, w których posługuje się zarówno pojęciem pożyczki oraz kredytu, również w odniesieniu do tych pojęć w art. 720 § 1 k.c. oraz art. 69 ust. 1 ustawy prawo bankowe, niezależnie od sposobu zdefiniowania pojęcia kredyt hipoteczny zawartego w art. 3 ust. 1 pkt 2 ustawy o kredycie hipotecznym oraz o nadzorze nad pośrednikami kredytu hipotecznego i agentamiz dnia 23 marca 2017 r., które obejmuje zarówno kredyt oraz pożyczki. Okolicznością przesądzającą jest analiza uzasadnienia do projektu rozporządzenia zmieniającego, które weszło w życie 24 grudnia 2024 roku. O ile więc prawodawca poprzestałby na dodaniu § 3 ust. 2 oraz zmianie § 4 można by mieć wątpliwości czy zmiana rozporządzenia ma charakter porządkujący, o tyle dodatnie do rozporządzenia również § 4a jednoznacznie i wprost przesądziło, że rozporządzenie w treści obowiązującej do 31 grudnia 2024 roku nie znajduje zastosowania do umorzenia kwot pożyczek przed 1 stycznia 2025 roku, a rozporządzenie zmieniające z 20 grudnia 2024 roku jest nowością prawną.

Tym samym, wartość umorzonej Pani przez Bank wierzytelności z tytułu pożyczki hipotecznej stanowi przychód w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych z tytułu nieodpłatnych świadczeń, klasyfikowany do źródła, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 w zw. z art. 20 ust. 1 ww. ustawy. Dochód ten podlega opodatkowaniu w zeznaniu rocznym.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Pani przedstawiła i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

·Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 111 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Pani sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pani do interpretacji.

·Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:

1) z zastosowaniem art. 119a;

2) w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;

3) z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

·Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pani prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

·w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

·w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/wnioski albo /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej.