Interpretacja indywidualna – stanowisko w części prawidłowe i w części nieprawidłowe

Szanowna Pani,

stwierdzam, że Pani stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku dochodowym od osób fizycznych jest prawidłowe w części dotyczącej braku powstania przychodu w związku z otrzymaniem na podstawie ugody kwoty dodatkowej i nieprawidłowe w pozostałej części.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

21 marca 2025 r. wpłynął Pani wniosek z 4 marca 2025 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy skutków podatkowych zawarcia ugody z Bankiem dotyczącej kredytu konsolidacyjnego. Uzupełniła go Pani pismem z 16 kwietnia 2025 r. (wpływ 23 kwietnia 2024 r.) oraz – w odpowiedzi na wezwanie – pismem z 5 czerwca 2025 r. (wpływ 9 czerwca 2025 r.). Treść wniosku jest następująca:

Opis zdarzenia przyszłego

(…) października 2006 r. wraz z mężem zawarła Pani umowę kredytu konsolidacyjnego z podmiotem, o którym mowa w art. 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Stronami umowy jest Pani wraz z mężem oraz (…).

Zgodnie z umową (…) zobowiązał się postawić do dyspozycji kredytobiorców kwotę (…) CHF na spłatę kredytu w A (kredyt mieszkaniowy) oraz w B (kredyt na zaspokojenie potrzeb własnych). W umowie nie zostały wskazane poszczególne kwoty kredytów w A oraz w B. Zgodnie z zaświadczeniem z (…) października 2006 r., zadłużenie pozostałe do spłaty w A na dzień (…) października 2006 r. wynosiło (…) CHF. Wypłata kredytu została dokonana jednorazowo, na spłatę kredytów i na rachunek kredytobiorcy.

Z uwagi na powzięcie wiedzy o tym, że zawarta umowa o kredyt mogła zawierać niedozwolone klauzule umowne (w rozumieniu art. 3851 k.c.), co w przypadku wytoczenia sprawy sądowej skutkowałoby unieważnieniem umowy kredytu, rozważa Pani zawarcie ugody z bankiem.

W księgach rachunkowych Banku na dzień zawarcia ugody wysokość zadłużenia z tytułu umowy wynosiła będzie (...) CHF, w tym kapitał (pozostała do spłaty kwota kredytu): (…) CHF oraz odsetki bieżące: (…) CHF. Po przeliczeniu na walutę polską po średnim kursie Narodowego Banku Polskiego z dnia poprzedzającego dzień zawarcia ugody, zadłużenie na dzień zawarcia ugody wyniesie (…) PLN, w tym kapitał (pozostała do spłaty kwota kredytu): (…) PLN oraz odsetki bieżące (…) PLN. Za podstawę ustalenia wysokości zadłużenia Strony przyjęły, iż kredyt udzielony na podstawie umowy zostanie rozliczony tak, jakby od daty zawarcia umowy, tj. od (…) października 2006 r., stanowił kredyt złotowy.

Warunki udzielenia kredytu złotowego miałyby być następujące:

a)kwota kredytu (kapitał) stanowiła będzie sumę kwot wypłaconych tytułem kredytu i wynosiła (…) PLN; jeśli jakakolwiek część wypłaty nastąpiła w CHF, Bank przeliczy ją na walutę polską po średnim kursie Narodowego Banku Polskiego z dnia wypłaty;

b)oprocentowanie kredytu według zmiennej stopy procentowej zostanie ustalone jako suma wskaźnika referencyjnego WIBOR 3M i marży w wysokości (…) %; w dniu wypłaty kredytu lub pierwszej transzy kredytu oprocentowanie wynosiło (…) %, zaś wartość wskaźnika referencyjnego WIBOR 3M z dnia wypłaty kredytu lub pierwszej transzy kredytu wynosiła (…) %; pierwszy okres obowiązywania wskaźnika referencyjnego WIBOR 3M obowiązywał od dnia wypłaty kredytu lub pierwszej transzy kredytu i mógł być krótszy niż kolejne okresy trzymiesięczne wyznaczane w dniu wymagalności raty kredytu i odsetek; kolejne trzymiesięczne okresy obowiązywania wskaźnika referencyjnego kończyły się w dniu poprzedzającym dzień, który datą odpowiada dniowi, w którym rozpoczął się poprzedni trzymiesięczny okres obowiązywania wskaźnika referencyjnego, z uwzględnieniem zasad liczenia terminów oznaczonych w miesiącach, przewidzianych w przepisach Kodeksu cywilnego,

c)wysokość marży, o której mowa w pkt b), odpowiadać będzie wysokości marży kredytów mieszkaniowych ponad średnią wartość WIBOR dla miesiąca, w którym została zawarta umowa; informacja o jej wysokości dla poszczególnych miesięcy dostępna jest w tabeli „(…)” w arkuszu „(…)” w kolumnie „(…)”, opublikowanej przez (…) na stronie internetowej (…) pod tytułem „(…)” (dostęp do strony internetowej aktywny na dzień zawarcia ugody);

d)informacja o wysokości dziennej wartości wskaźnika referencyjnego WIBOR 3M, o którym mowa w pkt b), dostępna jest w tabeli „(…)” w arkuszu „(…)” w kolumnie „(…)” w pliku „(…)”, o którym mowa w pkt c); informacja o wysokości dziennej wartości wskaźnika referencyjnego WIBOR 3M od roku 2021 dostępna jest w tabeli „(…)” opublikowanej przez (…) na stronie internetowej: (…).

Rozliczenie dotychczasowych spłat w ramach kredytu udzielonego na podstawie umowy na poczet kredytu w złotych, nastąpi w ten sposób, że wartość spłat dokonanych na podstawie umowy zostanie zaliczona w pierwszej kolejności na poczet rat odsetkowych, a następnie – rat kapitałowych kredytu w złotych. Powstała nadwyżka pomniejszy kapitał do spłaty kredytu, od którego naliczane są kolejne odsetki, a niedobór – powiększy kapitał do spłaty, od którego naliczane są kolejne odsetki. W rozliczeniu nie uwzględnia się czasowego podwyższenia marży kredytu udzielonego na podstawie umowy. Odsetki bieżące od ostatniej spłaty raty będą podlegały rozliczeniu do dnia wejścia w życie ugody. Zestawienie stanowiące podstawę ustalenia pozostałej do spłaty kwoty kredytu w PLN stanowić będzie załącznik do ugody.

Po zmianie waluty zadłużenia na walutę polską, Strony uzgodnią, że pozostałe do spłaty zadłużenie wobec Banku z tytułu umowy, na dzień zawarcia ugody wynosi (…) PLN (słownie: (…) ), w tym kapitał (pozostała do spłaty kwota kredytu): (…) PLN oraz odsetki bieżące: (…) PLN.

Bank zwolni Kredytobiorcę z długu (umorzy zadłużenie Kredytobiorcy) w kwocie (…) PLN, a Kredytobiorca dokonane zwolnienie z długu przyjmie. Na kwotę zwolnienia z długu składać się będzie zadłużenie z tytułu kapitału: (…) PLN. Kredytobiorca zobowiąże się do zapłaty na rzecz Banku kwoty (…) PLN w terminie 30 dni od dnia zawarcia ugody. Po uiszczeniu przez Kredytobiorcę ww. kwoty, Bank uzna kredyt za spłacony i nie będzie zgłaszał roszczeń w stosunku do Kredytobiorcy w związku z umową.

W związku z zawarciem ugody, Strony zgodnie oświadczą, iż nie będą występować w przyszłości względem siebie z roszczeniami wywodzonymi z postanowień umowy, jej zawarcia oraz wykonywania w walucie obcej, w brzmieniu sprzed zawarcia ugody, ze względu na przyjęte w ugodzie rozwiązania, w tym zmianę waluty, wysokość i zasady spłaty wierzytelności kredytowej wynikającej z umowy. Ugoda wyczerpie wszelkie wzajemne roszczenia Stron w ww. zakresie.

Kredytobiorca przyjmie do wiadomości, że w wyniku zwolnienia z części długu (umorzenia), powstanie po jego stronie przychód, a na Banku ciążyć będzie wypełnienie obowiązku informacyjnego (tj. sporządzenie informacji PIT-11), o ile obowiązek taki wynika z przepisów prawa.

Dodatkowo Bank zobowiąże się do zapłaty na rzecz Kredytobiorcy kwoty (…) PLN w terminie 14 dni od dnia zawarcia ugody. Kwota ta stanowić będzie przychód dla Kredytobiorcy, a na Banku ciążyć będzie wypełnienie obowiązku informacyjnego (tj. sporządzenie informacji PIT-11).

Dysponuje Pani jedynie zaświadczeniem z (…) października 2006 r., z którego wynika zadłużenie z tytułu kredytu mieszkaniowego zawartego z A. Nie jest Pani w stanie określić kwoty na jaką pierwotnie został zaciągnięty kredyt mieszkaniowy.

Uzupełnienie wniosku

Kredyt w A został zaciągnięty na spłatę kredytu mieszkaniowego zaciągniętego wcześniej w innym banku. Kredyt w B został zaciągnięty jako kredyt konsumpcyjny.

Nieruchomość, na którą zaciągnięto kredyt położona jest w Polsce, w (…).

Kredyt w A był zabezpieczony hipoteką. Kredyt w B nie był zabezpieczony hipoteką na przedmiotowej nieruchomości lokalowej. Przedmiotowy kredyt w (…) z (…) października 2006r. jest zabezpieczony hipoteką na przedmiotowej nieruchomości lokalowej.

Zgodnie z umową jest Pani solidarnie z mężem zobowiązana do spłaty kredytu. Umorzenie kredytu konsolidacyjnego będzie skutkowało wygaśnięciem zobowiązania w całości, w stosunku do obu współkredytobiorców.

Nie korzystała Pani wcześniej z zaniechania poboru podatku od kwot umorzonych.

Ugoda zostanie zawarta do końca 2026 r.

Bank określa kwotę (…) PLN jako „kwotę dodatkową”, bez wskazania podstawy prawnej świadczenia. Nie została Pani też poinformowana w jaki sposób została wyliczona ta kwota. Kwota (…) PLN stanowi de facto część zapłaconych przez Panią odsetek umownych od udzielonego kredytu konsolidacyjnego. Suma wpłat pomniejszona o ww. kwotę będzie wyższa niż kwota uzyskanego kapitału z tytułu umowy kredytu konsolidacyjnego.

Pytania

1)Czy kwota dodatkowa (…) PLN stanowiąca w istocie częściowy zwrot spłaconych przez Panią rat wynikająca z tytułu umowy ugody dot. kredytu frankowego otrzymanego na potrzeby mieszkaniowe podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych?

2)Czy w przypadku uznania, że wypłacana przez Bank kwota, o której mowa w pytaniu 1, nie podlega opodatkowaniu, to w sytuacji wystawienia przez Bank PIT-11 na tę kwotę, może Pani pominąć ją w rocznym zeznaniu podatkowym (z uwagi na fakt, że kwota ta nie stanowi dla Pani przychodu)?

3)W jaki sposób ustalać umorzoną kwotę wierzytelności z tytułu kredytu konsolidacyjnego lub refinansowanego objętą zaniechaniem poboru podatku zgodnie z § 1 ust. 4 Rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 102 z późn. zm.)?

4)Czy zaświadczenie o zadłużeniu z tytułu udzielonego kredytu w A pozostałego do spłaty przed zawarciem umowy kredytu konsolidacyjnego będzie wystarczające do ustalenia kwoty wierzytelności podlegającej umorzeniu na mocy § 1 ust. 4 Rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 102 z późn. zm.)?

Pani stanowisko w sprawie

W Pani ocenie, w odniesieniu do pytania nr 1, wypłacona kwota dodatkowa, stanowi częściowy zwrot rat pobranych od Pani jako kredytobiorcy i nie może być uznana za przysporzenie majątkowe, a co za tym idzie, nie można zaliczyć do żadnej kategorii przychodów, które wynikają z art. 10 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 163), opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Powołany przepis wyraża tzw. zasadę powszechności opodatkowania. Regułą jest, że każdy dochód osiągnięty przez osobę fizyczną podlega opodatkowaniu, wyjątkiem zaś jest sytuacja, gdy dochód opodatkowaniu nie podlega. Wyjątki od omawianej zasady dotyczą:

-dochodów, które zostały wprost wymienione przez ustawodawcę w art. 21, 52, 52a i 52c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych jako zwolnione z podatku oraz

-dochodów, od których zaniechano poboru podatku w drodze rozporządzenia ministra właściwego do spraw finansów publicznych wydanego na podstawie art. 22 ustawy Ordynacja podatkowa (rozporządzenie takie może być wydane w przypadkach uzasadnionych interesem publicznym lub ważnym interesem podatników).

Ogólne określenie „przychodów” zawiera art. 11 ust. 1 ww. ustawy. Stosownie do tego przepisu, przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9, 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, pkt 11, art. 19, art. 25b, art. 30ca, art. 30da i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Jak wynika z powołanego przepisu, ustawodawca przyjął zasadę, że przychodem są:

-pieniądze i wartości pieniężne, które zostały otrzymane przez podatnika – tj. takie pieniądze i wartości pieniężne, które podatnik rzeczywiście „dostał, odebrał, zainkasował, objął w posiadanie”;

-pieniądze i wartości pieniężne, które zostały postawione do dyspozycji podatnika – tj. takie przysporzenia, które zostały mu faktycznie udostępnione/przekazane do odbioru; takie pieniądze i środki pieniężne, które podatnik ma możliwość włączyć do swojego władztwa, a więc ma możliwość skorzystania z tychże pieniędzy i wartości pieniężnych i nie jest to uzależnione od dodatkowej zgody osoby stawiającej określone pieniądze i wartości pieniężne do dyspozycji podatnika.

Pojęcie przychodu wiąże się zatem z przysporzeniem majątkowym po stronie podatnika, z wartością wchodzącą do jego majątku. Przychodami w rozumieniu art. 11 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych mogą być tylko takie świadczenia, które nie mają charakteru zwrotnego. Skoro bowiem przychód jest określonym przyrostem majątkowym po stronie podatnika jego otrzymanie musi mieć charakter definitywny.

Ustawodawca tworząc system opodatkowania dochodów osób fizycznych miał na względzie, że przysporzenia uzyskiwane przez osoby fizyczne mogą być skutkiem różnych rodzajów czynności i zdarzeń. Stworzył więc klasyfikację tych przysporzeń w oparciu o kryterium źródła przychodów i system ich opodatkowania uwzględniający specyfikę poszczególnych źródeł przychodów.

W języku powszechnym mianem „źródła” określane jest „to, co stanowi początek czegoś”, „przyczyna czegoś”, a synonimami tego pojęcia są m.in. czynnik sprawczy, powód, pochodzenie.

Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych wyraźnie rozróżnia źródła przychodów oraz sposób opodatkowania dochodów z poszczególnych źródeł. Odrębnym źródłem przychodów są m.in. określone w art. 10 ust. 1 pkt 9 „inne źródła".

W myśl art. 20 ust. 1 ww. ustawy, za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, świadczenia otrzymane z tytułu umowy o pomocy przy zbiorach, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i art. 17.

Użycie w tym przepisie sformułowania „w szczególności” wskazuje, że katalog przychodów z innych źródeł ma otwarty charakter – nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie. O przychodzie podatkowym z innych źródeł będziemy mówić w każdym przypadku, kiedy u podatnika wystąpią realne korzyści majątkowe, które można przypisać do tego źródła.

Instytucja kredytu uregulowana została przepisami ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1646 ze zm.). Zgodnie z treścią art. 69 ust. 1 ww. ustawy, przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu.

Otrzymanie kredytu i jego spłata na warunkach przewidzianych w umowie kredytowej są obojętne podatkowo. Przychód po stronie kredytobiorcy pojawia się w przypadku, kiedy dochodzi do umorzenia kredytu, jego części lub odsetek. Wtedy bowiem kredytobiorca osiąga konkretne przysporzenie majątkowe (przychód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).

Opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlega – co do zasady – każdy dochód osiągnięty przez osobę fizyczną. Zgodnie natomiast z definicją dochodu jest nim nadwyżka przychodów ze źródła nad kosztami jego uzyskania.

Pojęciem pierwotnym dla dochodu jest więc pojęcie przychodu. Ten z kolei definiowany jest przez ustawodawcę, czemu dał wyraz w art. 11 ust. 1, jako otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Niemniej jednak z definicji tej wywieść można również, że za przychody podatkowe mogą być uznane tylko takie świadczenia, które są określonym przyrostem majątkowym (zarówno zwiększającym aktywa jak i zmniejszającym pasywa) o charakterze definitywnym, nie mające charakteru zwrotnego.

O uzyskaniu przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym do osób fizycznych można więc mówić w każdej sytuacji, gdy podatnik, czy to na skutek otrzymania określonych wartości majątkowych (środków pieniężnych, świadczeń w naturze czy też innych nieodpłatnych świadczeń), czy też gdy na skutek określonego zdarzenia powodującego zmniejszenie jego zobowiązań wobec innych podmiotów, uzyskuje określone przysporzenie majątkowe.

W Pani ocenie, kwota zwrócona przez Bank w wyniku zawarcia umowy ugody dot. kredytu frankowego, nie jest dochodem, lecz zwrotem niesłusznie zapłaconych rat, które były płacone z Pani opodatkowanych dochodów i pozostanie ona obojętna podatkowo.

Należy zauważyć, że podobne stanowisko zajął m.in.:

a)Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji indywidualnej z 5 grudnia 2024 r. 0112-KDIL2-1.4011.816.2024.2.MKA,

b)Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji indywidualnej z 27 listopada 2024 r. 0112-KDIL2-1.4011.782.2024.1.KF,

c)Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji indywidualnej z 19 listopada 2024 r. 0115-KDIT2.4011.401.2024.2.KC,

d)Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji indywidualnej z 18 października 2024 r. 0112-KDIL2-1.4011.665.2024.1.MKA.

W Pani ocenie, w odniesieniu do pytania nr 2, w przypadku wystawienia przez Bank informacji PIT-11, nie będzie Pani zobowiązana do wykazania ww. kwoty, tj. kwoty dodatkowej stanowiącej częściowy zwrot rat wpłaconych przez Panią jako kredytobiorcę w zeznaniu rocznym podatkowym. W takiej sytuacji, Pani zdaniem, na Banku, wbrew zapisom ugody, nie ciąży obowiązek informacyjny w postaci sporządzenia PIT-11 na kwotę stanowiącą zwrot.

W przypadku wystawienia przez Bank informacji PIT-11, nie będzie Pani zobowiązana do wykazania ww. kwoty tj. kwoty dodatkowej stanowiącej częściowy zwrot rat wpłaconych przez Panią jako kredytobiorcę w zeznaniu rocznym podatkowym.

W Pani ocenie, w odniesieniu do pytania nr 3, § 1 ust. 4 Rozporządzenia należy rozumieć w taki sposób, iż zaniechaniu poboru podlega kwota kredytu konsolidacyjnego równa kwocie kredytu mieszkaniowego (w rozumieniu Rozporządzenia), który to kredyt został zastąpiony kredytem konsolidacyjnym. W przypadku zaś, gdy umarzana kwota kredytu konsolidacyjnego jest niższa od kwoty kredytu mieszkaniowego (z uwagi na dokonane spłaty), to zaniechanie obejmie całą kwotę kredytu konsolidacyjnego.

Takie stanowisko w wyroku z 28 marca 2024 r., sygn. akt III SA/Wa 272/24 zajął Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie.

W Pani ocenie, w odniesieniu do pytania nr 4, zaświadczenie przedstawiające wysokość pozostałego do spłaty zadłużenia wynikającego z kredytu mieszkaniowego, które było podstawą zawarcia kredytu konsolidacyjnego winno być wystarczające do ustalenia jaka kwota będzie objęta zaniechaniem poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe. Na tej podstawie możliwe będzie również ustalenie wysokości kredytu zaciągniętego na cele inne niż mieszkaniowe, który również wchodził w skład kredytu konsolidacyjnego.

Ze względu na znaczny upływ czasu, nie jest Pani w stanie wskazać konkretnych kwot wynikających z kredytu mieszkaniowego i zaciągniętego na potrzeby własne. Zasadne w takim przypadku jest uwzględnienie kwoty, która faktycznie została zawarta w kredycie konsolidacyjnym, nie natomiast kwoty pierwotnego kredytu.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawiła Pani we wniosku jest w części prawidłowe i w części nieprawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z przepisem art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 163 ze zm.):

Stosownie do art. 9 ust. 2 ww. ustawy:

Jak stanowi art. 11 ust. 1 cytowanej ustawy:

Za przychody należy zatem uznać każdą formę przysporzenia majątkowego, zarówno formę pieniężną jak i niepieniężną, w tym nieodpłatne świadczenia otrzymane przez podatnika. O uzyskaniu przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym do osób fizycznych można mówić w każdej sytuacji gdy podatnik – czy to na skutek otrzymania określonych wartości majątkowych (środków pieniężnych, świadczeń w naturze czy też innych nieodpłatnych świadczeń), czy też gdy na skutek określonego zdarzenia powodującego zmniejszenie jego zobowiązań wobec innych podmiotów – uzyskuje określone przysporzenie majątkowe.

Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem, przysporzeniem majątkowym i przychodem w rozumieniu przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych są nie tylko aktywa, które ulegają zwiększeniu u podatnika, ale także zmniejszenie jego pasywów.

Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych wyraźnie rozróżnia źródła przychodów oraz sposób opodatkowania dochodów z poszczególnych źródeł. Stosownie do przepisów tej ustawy odrębnym źródłem przychodów są określone w art. 10 ust. 1 pkt 9:

W myśl art. 20 ust. 1 ww. ustawy:

Użycie w powyższym przepisie sformułowania „w szczególności”, wskazuje, że definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. O przychodzie podatkowym z innych źródeł będziemy mówić w każdym przypadku, kiedy u podatnika wystąpią realne korzyści majątkowe.

Na podmiotach dokonujących świadczeń z innych źródeł ciążą natomiast obowiązki informacyjne, wynikające z art. 42a ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, zgodnie z którym:

Z przedstawionego przez Panią opisu sprawy wynika, że zamierza Pani zawrzeć z Bankiem ugodę, w ramach której Bank zwolni Panią z długu (umorzy Pani zobowiązanie z tytułu kredytu konsolidacyjnego) oraz zobowiąże się do wypłaty na Pani rzecz kwoty dodatkowej w wysokości (…) PLN.

W związku z powyższym wskazuję, że instytucja kredytu uregulowana została przepisami ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1646 ze zm.). Zgodnie z treścią art. 69 ust. 1 ww. ustawy:

Stosownie natomiast do art. 917 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1061 ze zm.):

Powołana definicja ugody pozwala wyróżnić elementy konstrukcyjne tej instytucji. Po pierwsze, ugoda jest zawierana w sytuacji, gdy między stronami stosunku prawnego istnieje niepewność albo spór, co do roszczeń wynikających z tego stosunku. Po drugie, celem zawarcia ugody jest uchylenie tej niepewności lub sporu. Wreszcie po trzecie, strony dążą do osiągnięcia celu przez wzajemne ustępstwa. Tak więc nieodłącznym elementem ugody są wzajemne ustępstwa stron. Poza tym, zarówno w doktrynie, jak i w orzecznictwie podkreśla się szczególną przyczynę prawną ugody. Oznacza to, że ugoda nie tworzy nowego stosunku prawnego, a jedynie odnosi się do istniejącego stosunku prawnego stanowiącego podstawę powództwa, a tym samym podstawę zawarcia ugody.

Odnosząc się do skutków podatkowych otrzymania ustalonej w ugodzie kwoty dodatkowej wyjaśniam, że zgodnie z definicją dochodu jest nim nadwyżka przychodów ze źródła nad kosztami jego uzyskania. Pojęciem pierwotnym dla dochodu jest więc pojęcie przychodu. Ten z kolei definiowany jest przez ustawodawcę, czemu dał wyraz w art. 11 ust. 1, jako otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Niemniej jednak z definicji tej wywieść można również, że za przychody podatkowe mogą być uznane tylko takie świadczenia, które są określonym przyrostem majątkowym o charakterze definitywnym, nie mające charakteru zwrotnego.

W opisie sprawy wskazała Pani, że Bank określa kwotę (…) PLN jako „kwotę dodatkową”, bez wskazania podstawy prawnej świadczenia. Jednakże kwota (…) PLN stanowi de facto część zapłaconych przez Panią odsetek umownych od udzielonego kredytu konsolidacyjnego. Podała Pani również, że suma wpłat pomniejszona o ww. kwotę będzie wyższa niż kwota uzyskanego kapitału z tytułu umowy kredytu konsolidacyjnego.

Zatem w analizowanej sprawie po Pani stronie nie dojdzie do powstania przysporzenia majątkowego. W związku z zawarciem ugody otrzyma Pani zwrot środków pieniężnych, które wcześniej na mocy umowy przekazała Pani na rzecz Banku w ramach spłaty części rat udzielonego kredytu konsolidacyjnego. A zatem otrzyma Pani środki będące ekwiwalentem wydatków, które były uprzednio poniesione z Pani własnych środków. Kwota otrzymana na podstawie ugody nie spowoduje więc faktycznego przyrostu w Pani majątku. Wypłata ta będzie dla Pani neutralna podatkowo.

Dlatego stwierdzam, że otrzymana przez Panią na podstawie ugody kwota dodatkowa nie będzie stanowić dla Pani przychodu w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, klasyfikowanego do źródła, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 w zw. z art. 20 ust. 1 ww. ustawy. Bank nie będzie miał zatem obowiązku wystawienia dla Pani informacji PIT-11. Tym samym jej uzyskanie nie będzie skutkować po Pani stronie obowiązkiem zapłaty podatku dochodowego.

W tej części Pani stanowisko jest prawidłowe.

Odrębną kwestią jest natomiast umorzenie wierzytelności z tytułu kredytu konsolidacyjnego. Wówczas po stronie kredytobiorcy powstaje przychód, bowiem kredytobiorca osiąga konkretne przysporzenie majątkowe.

Należy w tym miejscu wyjaśnić, że umorzenie wierzytelności następuje w przypadku zwolnienia z długu, czyli zrzeczenia się przez wierzyciela prawa do wierzytelności, bez uzyskania świadczenia ze strony dłużnika. Takie zrzeczenie się, pod warunkiem, że dłużnik je przyjmie, powoduje, że zobowiązanie wygasa.

Zgodnie bowiem z instytucją zwolnienia z długu uregulowaną w art. 508 Kodeks cywilny:

Tak więc, dla umorzenia wierzytelności koniecznym jest zgoda dłużnika (np. uzyskana w wyniku ugody, czy poprzez oświadczenie).

Otrzymanie kredytu i jego spłata na warunkach przewidzianych w umowie kredytowej są obojętne podatkowo. Przychód po stronie kredytobiorcy pojawia się w przypadku, kiedy dochodzi do umorzenia kredytu, jego części lub odsetek. Wtedy bowiem kredytobiorca osiąga konkretne przysporzenie majątkowe (przychód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).

Tym samym, wartość umorzonej Pani kwoty wierzytelności z tytułu kredytu konsolidacyjnego, na podstawie ugody z Bankiem, będzie stanowić dla Pani przychód w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, klasyfikowany do źródła, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 w zw. z art. 20 ust. 1 ww. ustawy.

W celu odniesienia się do Pani wątpliwości wyartykułowanych w pytaniach nr 3 i 4 zadanych we wniosku, należy przeanalizować przepisy rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 102 ze zm.). W pierwszej kolejności konieczne jest bowiem ustalenie, czy opisana we wniosku sytuacja mieści się w dyspozycji ww. rozporządzenia.

Zgodnie z § 1 ww. rozporządzenia Ministra Finansów:

Natomiast z § 3 ww. rozporządzenia wynika, że:

Z kolei § 4 ww. rozporządzenia stanowi, że:

Zgodnie z treścią ww. art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Dochody, od których zaniechano poboru podatku nie są wykazywane w zeznaniach rocznych i nie podlegają opodatkowaniu oraz zgłoszeniu do urzędu skarbowego.

Zaniechanie poboru podatku znajdzie zastosowanie do umorzonych osobom fizycznym kwot wierzytelności z tytułu kredytów zaciągniętych na cele mieszkaniowe i zabezpieczonych hipotecznie, udzielonych przed dniem 15 stycznia 2015 r. przez podmioty uprawnione do udzielania kredytów na podstawie odrębnych ustaw, w przypadku, gdy osoba fizyczna będąca stroną umowy kredytu mieszkaniowego nie korzystała z zaniechania poboru podatku od kwot umorzonych wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego zaciągniętego na realizację innej niż określona w lit. a inwestycji mieszkaniowej (§ 1 ust. 1 pkt 1 lit. b ww. rozporządzenia).

Analizowane zaniechanie może mieć zastosowanie także w przypadku umorzenia kredytu refinansowego lub konsolidacyjnego, w sytuacji gdy zarówno kredyt refinansowy, jak i kredyt konsolidacyjny, został zaciągnięty na spłatę kredytu mieszkaniowego zaciągniętego na wydatki, o których mowa w art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (§ 1 ust. 4 ww. rozporządzenia). W takiej sytuacji zaniechanie obejmuje odpowiednio kwotę wierzytelności z tytułu kredytu refinansowego lub konsolidacyjnego w części odpowiadającej kwocie wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego.

Co istotne, aby umorzone kwoty wierzytelności z tytułu kredytu refinansowego lub konsolidacyjnego mogły korzystać z zaniechania poboru podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie ww. rozporządzenia, kredyt ten musiał zostać zaciągnięty na spłatę kredytu mieszkaniowego, o którym mowa w § 3 ww. rozporządzenia. A więc musiał być to kredyt, który został zaciągnięty na wydatki enumeratywnie wymienione w art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Natomiast w przedstawionym we wniosku przypadku kredyt konsolidacyjny zastał zaciągnięty na spłatę kredytu zaciągniętego w A, którego celem była spłata kredytu mieszkaniowego zaciągniętego wcześniej w innym banku oraz na spłatę kredytu w B, który był kredytem konsumpcyjnym, niezabezpieczonym hipoteką. Żaden z ww. kredytów (ani kredyt w A ani kredyt w B) nie był zatem kredytem mieszkaniowym w rozumieniu ww. rozporządzenia. Żaden z nich nie został bowiem zaciągnięty na wydatki, o których mowa w art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Tym samym kwota umorzonego kredytu konsolidacyjnego w żadnej części nie będzie mogła korzystać z zaniechania poboru podatku dochodowego na podstawie przepisów omawianego rozporządzenia.

Podsumowując stwierdzić należy, że planowane umorzenie przez Bank kwoty części wierzytelności z tytułu kredytu konsolidacyjnego zaciągniętego w 2006 r., będzie stanowić dla Pani przychód w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych klasyfikowany do źródła, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 w zw. z art. 20 ust. 1 ww. ustawy, podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Z uwagi na fakt, że celem kredytu konsolidacyjnego zaciągniętego w 2006 r. nie była bezpośrednio spłata kredytu mieszkaniowego, lecz spłata kredytu w A, który z kolei był przeznaczony na spłatę kredytu mieszkaniowego oraz spłata kredytu w B, który był kredytem konsumenckim (niezabezpieczonym hipoteką), w przedmiotowej sprawie nie znajdzie zastosowania zaniechanie poboru podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe.

Z § 1 ust. 4 ww. rozporządzenia jednoznacznie wynika bowiem, że w przypadku gdy kredyt mieszkaniowy został zastąpiony kredytem refinansowym lub gdy na jego spłatę został zaciągnięty kredyt konsolidacyjny, zaniechanie, obejmuje odpowiednio kwotę wierzytelności z tytułu kredytu refinansowego lub konsolidacyjnego w części odpowiadającej kwocie wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego. Zatem, zaniechanie poboru podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie powyższego rozporządzenia mogłoby mieć zastosowanie w sytuacji, gdyby umorzenie kwot wierzytelności z tytułu kredytu dotyczyło takiego kredytu konsolidacyjnego, który zostałby bezpośrednio zaciągnięty na spłatę m.in. kredytu mieszkaniowego.

Tymczasem w przedmiotowej sprawie kredyt mieszkaniowy został najpierw zastąpiony kredytem z A, a dopiero następnie kredytem konsolidacyjnym. Zatem planowane przez Bank umorzenie nie będzie dotyczyło kwot wierzytelności z tytułu takiego kredytu konsolidacyjnego, który zastępowałby bezpośrednio kredyt mieszkaniowy.

Podkreślić należy, że zwolnienia, czy też zaniechania poboru podatku nie mogą być interpretowane rozszerzająco. Niewątpliwie gdyby zamiarem prawodawcy było umożliwienie skorzystania z możliwości zaniechania poboru podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie analizowanego rozporządzenia, także w przypadku umorzenia kwoty wierzytelności z tytułu kredytu niezaciągniętego bezpośrednio na spłatę kredytu mieszkaniowego tylko na spłatę innego kredytu, który to z kolei dopiero został zaciągnięty na spłatę kredytu mieszkaniowego, to odpowiedni zapis znalazłby się w rozporządzeniu. Natomiast rozporządzenie takiej możliwości nie przewiduje.

W związku z powyższym brak jest podstaw do wskazywania Pani w jaki sposób powinna Pani ustalić umorzoną kwotę wierzytelności objętą zaniechaniem poboru podatku, ani jaki dokument będzie wystarczający do ustalenia jej wysokości, skoro w analizowanym przypadku zaniechanie poboru podatku w ogóle nie znajdzie zastosowania.

Zatem, w opisanej sytuacji, w żadnej części umorzona kwota wierzytelności nie będzie korzystać z zaniechania, o którym mowa w rozporządzeniu w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe.

W konsekwencji, będzie Pani zobowiązana do obliczenia oraz zapłaty podatku dochodowego od osób fizycznych od kwoty planowanego umorzenia przez Bank części kredytu konsolidacyjnego zaciągniętego w 2006 r.

Pani stanowisko, zgodnie z którym zaniechanie obejmie całą umorzoną kwotę kredytu konsolidacyjnego, jest zatem nieprawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, które Pani przedstawiła i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

·Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 111 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Pani sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pani do interpretacji.

·Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

·Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pani prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

·w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

·w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/wnioski albo /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej.