Temat interpretacji
Temat interpretacji
Interpretacja indywidualna
– stanowisko w części nieprawidłowe i w części prawidłowe
Szanowna Pani,
stwierdzam, że Pani stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego oraz zdarzenia przyszłego w podatku dochodowym od osób fizycznych jest:
- nieprawidłowe - w zakresie możliwości skorzystania z zaniechania poboru podatku do kwoty umorzenia wierzytelności oraz
- prawidłowe - w zakresie braku powstania przychodu w odniesieniu do kwoty zwrotu oraz do zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.
Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej
26 marca 2025 r. wpłynął Pani wniosek z 26 marca 2025 r. o wydanie interpretacji indywidualnej. Uzupełniła go Pani pismem z 29 kwietnia 2025 r. (wpływ 29 kwietnia 2025 r.) – w odpowiedzi na wezwanie. Treść wniosku jest następująca:
Opis stanu faktycznego i zdarzenia przyszłego
W 2008 r. zawarła Pani razem z mężem umowę kredytową hipoteczną dla osób fizycznych waloryzowaną kursem CHF w wysokości w PLN 287.100,00.
Kredyt został udzielony przez A. (obecnie B.). Kredyt został zaciągnięty na zakup pierwszego i jednego mieszkania, w którym obecnie Państwo mieszkacie. Mieszkanie jest zabezpieczone hipotecznie.
Nie korzystaliście z zaniechania poboru podatku od kwot umorzonych wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego zaciągniętego na realizację innej inwestycji mieszkaniowej. Inwestycja służy zaspokojeniu Państwa potrzeb.
W 2023 r. złożyliście pozew indywidualny przeciwko bankowi o stwierdzenie nieważności umowy. Planujecie zakończeniem postępowania sądowego strony w drodze zawarcia ugodę pozasądowej.
Zamiarem Banku i Klienta jest:
a)polubownie rozstrzygnąć spór między stronami w zakresie wzajemnie przysługujących Stronom roszczeń, które są przedmiotem sporu sądowego w postępowaniu indywidualnym z powództwa Klienta toczącym przed Sądem Sąd Okręgowy (…) w (…) (sygn. akt (…)) a także
b)uchylić niepewność co do roszczeń Stron, związanych z zawarciem i wykonywaniem Umowy przez przyjęte w Ugodzie rozwiązania, w tym dokonanie wzajemnych rozliczeń, a w konsekwencji tego zakończenie Umowy oraz sporu wskazanego w punkcie w sposób definitywny i bez żadnych dalszych roszczeń którejkolwiek Strony.
1.Strony potwierdzają, że Klientowi przysługują następujące roszczenia w stosunku do Banku wynikające ze świadczeń spełnionych w wykonaniu Umowy:
- 340.727,00 PLN tytułem rat kapitałowo - odsetkowych;
- 7.690,21 PLN tytułem Ubezpieczenia Niskiego Wkładu Własnego;
- 16.788,09 PLN tytułem składek na poczet ubezpieczenia;
tym samym Klientowi przysługują w stosunku do Banku roszczenia o zapłatę w wysokości 365.205,30 PLN. (dalej jako "Roszczenie Klienta").
2.Strony potwierdzają, iż w związku z wykonaniem Umowy (wypłatą kapitału kredytu), Bankowi przysługuje w stosunku do Klienta roszczenie o zapłatę 287.100,00 PLN (dalej jako "Roszczenie Banku").
3.Strony niniejszym dokonują potrącenia Roszczenia Klienta w wysokości 365.205,30 PLN z Roszczeniem Banku w wysokości 287 100,00 PLN, wobec czego wierzytelności te umarzają się nawzajem do wysokości niższej z tych wierzytelności, a więc do wysokości 287.100,00 PLN.
4.Na skutek dokonanego potrącenia, Bank zobowiązany jest do zapłaty na rzecz Klienta pozostałej kwoty przysługującego mu roszczenia, tj. 78.105,30 PLN (słownie: siedemdziesiąt osiem tysięcy sto pięć złotych, 30/100).
5.Bank dodatkowo w ramach Ugody zobowiązuje się dokonać zwrotu na rzecz Klienta kosztów zastępstwa procesowego w kwocie 10.800,00 PLN (100% stawki minimalnej), która to kwota nie przekracza maksymalnych kosztów zastępstwa procesowego możliwych do zasądzenia na podstawie rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. 2023 poz. 1935 t. j. z dnia 20 września 2023 r.).
Wskazana kwota stanowi górną granicę odpowiedzialności Banku i wyczerpuje w całości roszczenia Klienta z tego tytułu. Bank zobowiązuje się do zapłaty w terminie 30 dni od dnia zawarcia Ugody.
W związku z zawarciem Ugody pozasądowej: a) Bank zobowiązuje się cofnąć w całości pozew ze zrzeczeniem się roszczenia w sprawie przeciwko Klientowi o zwrot nominalnej kwoty wypłaconego kapitału. Ponadto Bank zobowiązuje się cofnąć w całości żądanie zasądzenia na jego rzecz zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego.
W związku z zawarciem niniejszej Ugody, w terminie 14 dni od dnia zapłaty przez Bank kwoty wskazanej w ust. 4 powyżej, Klient zobowiązuje się cofnąć pozew przeciwko Bankowi w sprawie indywidualnej toczącej się przed sądem Sąd Okręgowy (…) w (…) (sygn. akt (…)) w całości ze zrzeczeniem się roszczenia wraz z żądaniem zasądzenia na jego rzecz zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego (pismo stanowi załącznik do niniejszej Ugody).
Klient przyjmuje do wiadomości, iż w związku z zawartą Ugodą Bank wystąpił do Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej o wydanie indywidualnej interpretacji podatkowej w zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych. W zakresie stanu faktycznego powstałego w wyniku zawartej Ugody Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej wydał interpretację podatkową i potwierdził, że po stronie Klienta nie powstaje przychód podatkowy, a w związku z tym na Banku nie ciąży obowiązek informacyjny, tj. obowiązek przygotowania informacji PIT-11.
Bank ponadto zobowiązuje się w terminie 30 dni od dnia zawarcia Ugody, zwrócić zapłacone raty kapitałowo-odsetkowe za okres od 6 marca 2025 r. do dnia zawarcia Ugody, na rachunek z którego zostały pobrane.
Uzupełnienie
Wyjaśniła Pani, że złożony wniosek jest wnioskiem indywidulnym.
Kredyt, o którym mowa we wniosku, został udzielony przez podmiot, którego działalność podlega nadzorowi państwowego organu nadzoru nad rynkiem finansowym, uprawniony do udzielania kredytów na podstawie odrębnych ustaw regulujących zasady funkcjonowania takich podmiotów.
Zgodnie z zawartą umową kredytową wszyscy kredytobiorcy odpowiadają za spłatę kredytu solidarnie, tj. do pełnej wysokości.
W zaproponowanej ugodzie Bank nie uznał, że umowa kredytowa jest nieważna.
Poniżej treść brzmienia proponowanej ugody: „Klient potwierdza, iż zdając sobie sprawę z przysługujących mu uprawnień z tytułu nieważności (trwałej bezskuteczności) Umowy, świadomie decyduje się zawrzeć Ugodę”.
Pani oraz Bank w ugodzie nie potwierdzicie, że umowa jest ważna.
Ugoda będzie dotyczyła umorzenia kwoty na skutek potrącenia roszczenia banku z Pani roszczeniem oraz zwrotu środków.
Poniżej treść brzmienia proponowanej ugody:
"1. Bank i Klient zawarli Umowę nr (…) o kredyt hipoteczny dla osób fizycznych (…) waloryzowany kursem CHF (dalej jako „Umowa"), na której podstawie Bank wypłacił Klientowi kwotę 287.100,00 PLN, co stanowiło równowartość 136.473,83 CHF.
2. Klient wytoczył przeciwko Bankowi pozew indywidualny dotyczący stwierdzenia nieważności (trwałej bezskuteczności) Umowy. Postępowanie sądowe zainicjowane pozwem Klienta toczy się przed sądem Sąd Okręgowy (…) w (…) [sygn. akt (…)].
3. Zamiarem Banku i Klienta jest:
a. polubownie rozstrzygnąć spór między stronami w zakresie wzajemnie przysługujących Stronom roszczeń, które są przedmiotem sporu sądowego w postępowaniu indywidualnym z powództwa Klienta toczącym przed Sądem Sąd Okręgowy (…) w (…) [sygn. akt (…)] a także b. uchylić niepewność co do roszczeń Stron, związanych z zawarciem i wykonywaniem Umowy przez przyjęte w Ugodzie rozwiązania, w tym dokonanie wzajemnych rozliczeń, a w konsekwencji tego zakończenie Umowy oraz sporu wskazanego w punkcie 2) w sposób definitywny i bez żadnych dalszych roszczeń którejkolwiek Strony.
§1 1. Strony potwierdzają, że Klientowi przysługują następujące roszczenia w stosunku do Banku wynikające ze świadczeń spełnionych w wykonaniu Umowy:
- 340.727,00 PLN tytułem rat kapitałowo - odsetkowych;
- 7.690,21 PLN tytułem Ubezpieczenia Niskiego Wkładu Własnego;
- 16.788,09 PLN tytułem składek na poczet ubezpieczenia;
tym samym Klientowi przysługują w stosunku do Banku roszczenia o zapłatę w wysokości 365.205,30 PLN (dalej jako "Roszczenie Klienta").
2. Strony potwierdzają, iż w związku z wykonaniem Umowy (wypłatą kapitału kredytu), Bankowi przysługuje w stosunku do Klienta roszczenie o zapłatę 287.100,00 PLN (dalej jako "Roszczenie Banku").
3. Strony niniejszym dokonują potrącenia Roszczenia Klienta w wysokości 365.205,30 PLN z Roszczeniem Banku w wysokości 287.100,00 PLN, wobec czego wierzytelności te umarzają się nawzajem do wysokości niższej z tych wierzytelności, a więc do wysokości 287.100,00 PLN.
4. Na skutek dokonanego potrącenia, Bank zobowiązany jest do zapłaty na rzecz Klienta pozostałej kwoty przysługującego mu roszczenia, tj. 78.105,30 PLN (słownie: siedemdziesiąt osiem tysięcy sto pięć złotych, 30/100).
5. Bank dodatkowo w ramach Ugody zobowiązuje się dokonać zwrotu na rzecz Klienta kosztów zastępstwa procesowego w kwocie 10.800,00 PLN (100% stawki minimalnej), która to kwota nie przekracza maksymalnych kosztów zastępstwa procesowego możliwych do zasądzenia na podstawie rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. 2023 poz. 1935 t. j. z dnia 20 września 2023 r.). Wskazana kwota stanowi górną granicę odpowiedzialności Banku i wyczerpuje w całości roszczenia Klienta z tego tytułu.
6. Bank ponadto zobowiązuje się w terminie 30 dni od dnia zawarcia Ugody, zwrócić zapłacone raty kapitałowo-odsetkowe za okres od 6 marca 2025 r. do dnia zawarcia Ugody, na rachunek z którego zostały pobrane.
7. Klient przyjmuje do wiadomości, iż w związku z zawartą Ugodą Bank wystąpił do Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej o wydanie indywidualnej interpretacji podatkowej w zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych. W zakresie stanu faktycznego powstałego w wyniku zawartej Ugody Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej wydał interpretację podatkową i potwierdził, że po stronie Klienta nie powstaje przychód podatkowy, a w związku z tym na Banku nie ciąży obowiązek informacyjny, tj. obowiązek przygotowania informacji PIT-11”.
Umorzenie będzie dotyczyło rozliczenia stron na skutek potrącenia Pani roszczenia w wysokości 365.205,30 PLN z roszczeniem banku w wysokości 287.100,00 PLN. Wobec czego wierzytelności te umarzają się nawzajem do wysokości niższej z tych wierzytelności, a więc do wysokości 287.100,00 PLN (zgodnie §1 pkt 3 powyższej ugody).
Bank udzielił Pani w 2008 r. kwotę kredytu w wysokości 287.100,00 PLN na zakup mieszkania. Umorzenie będzie dotyczyło już spłaconej kwoty kredytu, na którą składają się wpłacone przez Panią kwoty do banku (zgodnie z §1 pkt 1 ugody): 340.727,00 PLN tytułem rat kapitałowo - odsetkowych; 7.690,21 PLN tytułem Ubezpieczenia Niskiego Wkładu Własnego; 16.788,09 PLN tytułem składek na poczet ubezpieczenia co daje razem 365.205,30 PLN.
Ugoda nie będzie dotyczyła umorzenia pozostałej kwoty do spłaty (nie ma takiej kwoty do spłaty wskazanej w ugodzie).
Umorzenie nie dotyczy kwoty odsetek karnych.
Na skutek dokonanego potrącenia roszczenia banku z Pani roszczeniem, Bank zapłaci na Pani rzecz pozostałą kwotę przysługującego dla Pani roszczenia, tj. 78.105,30 PLN (zgodnie z §1 pkt 4 ugody).
Wypłata pozostałej kwoty roszczenia będzie dla Pani zwrotem na rzecz środków pieniężnych, które wcześniej, na mocy umowy finansowania hipotecznego walutowego, przekazała Pani na rzecz Banku w ramach spłaty rat kapitałowo - odsetkowych od otrzymanego finansowania oraz zwrotem z tytułu Ubezpieczenia Niskiego Wkładu Własnego i zwrotem z tytułu składek na poczet ubezpieczenia.
Wpłaciła Pani do banku kwotę w wysokości 365.205,30 PLN (zgodnie z §1 pkt 1 ugody), a bank wypłacił kwotę kredytu w wysokości 287.100,00 PLN. Ponadto bank zobowiązuje się w terminie 30 dni od dnia zawarcia Ugody, zwrócić zapłacone raty kapitałowo-odsetkowe za okres od 6 marca 2025 r. do dnia zawarcia Ugody, na rachunek z którego zostały pobrane (zgodnie z §1 pkt 6 ugody).
Obecnie poniosła Pani wydatki ze swoich środków pieniężnych: zapłata za obsługę kancelarii prawniczej w wysokości 4.920 PLN (związana przygotowaniem i złożeniem pozwu w sądzie); opłata za złożenie pozwu do sądu 1.000 PLN. W przyszłości poniesie Pani wydatek związany z obsługą kancelarii prawniczej z tytułu podpisania ugody ok. 7.380 PLN. W związku z powyższym, zwrot kosztów zastępstwa procesowego w kwocie 10.800,00 PLN będzie stanowił zwrot faktycznie poniesionych wydatków.
Pytania
1.Czy po zawarciu ugody z Bankiem przysługuje Pani zwolnienie z poboru podatku dochodowego umorzonej wierzytelności w kwocie 287.100,00 PLN zgodnie z rozporządzeniem Ministra Finansów z 20 grudnia 2024 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe?
2.Czy po zawarciu ugody z Bankiem powstanie po Pani stronie przychód w rozumieniu przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, podlegający opodatkowaniu z tytułu zapłaty, przez bank na Pani rzecz, środków w wysokości 78.105,30 PLN?
3.Czy po zawarciu ugody z Bankiem powstanie po Pani stronie przychód w rozumieniu przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, podlegający opodatkowaniu z tytułu zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w wysokości 10.800,00 PLN?
Pani stanowisko w sprawie
Ad. 1
W Pani ocenie, spełnia Pani warunki do skorzystania z prawa do zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe w zakresie kwoty umorzenia w kwocie 287.100,00 PLN (§1 pkt 3 ugody). Kredyt został zaciągnięty we franku szwajcarskim na jedną inwestycję mieszkaniową. Nie korzystała Pani z zaniechania poboru podatku od kwot umorzonych wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego zaciągniętego na realizację innej inwestycji mieszkaniowej.
Ad. 2
W Pani ocenie, zapłacona kwota 78.105,30 PLN przez bank na Pani rzecz, będzie stanowiła zwrot nadpłaty kapitału. Pomimo to, że bank w propozycji ugodowej zapisał, że “zapłaci” (zgodnie z §1 pkt 4 ugody), a nie “zwróci nadpłatę z tytułu nienależnie pobranych świadczeń” to według Pani kwota 78.105,30 PLN nie będzie dla Pani przychodem w rozumieniu przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, podlegającym opodatkowaniu. Jest to zwrot nadpłaconych rat kapitałowo-odsetkowych, Ubezpieczenia Niskiego Wkładu Własnego, składek na poczet ubezpieczenia. Przy czym kwota zwrotu stanowić będzie nadwyżkę ponad wypłacony kapitał. Zwrot tej kwot nie spowoduje powiększenia Pani majątku, gdyż wcześniej ten majątek został zmniejszony.
Ad. 3
W Pani ocenie, zwrot kosztów zastępstwa procesowego w wysokości 10.800,00 PLN nie będzie dla Pani przychodem w rozumieniu przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, podlegającym opodatkowaniu. Obecnie poniosła Pani wydatki ze swoich środków pieniężnych: zapłata za obsługę kancelarii prawniczej w wysokości 4.920 PLN (związana przygotowaniem pozwu);opłata za złożenie pozwu do sądu 1.000 PLN. W przyszłości poniesie Pani wydatek związany z obsługą kancelarii prawniczej z tytułu podpisania ugody ok. 7.380 PLN.
Ocena stanowiska
Stanowisko, które przedstawiła Pani we wniosku jest w części nieprawidłowe i w części prawidłowe.
Uzasadnienie interpretacji indywidualnej
Podstawową zasadą obowiązującą w przepisach ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 163 ze zm.) jest zasada powszechności opodatkowania, która wyrażona została w art. 9 ust. 1 tej ustawy. Zgodnie z jego treścią:
Opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.
Stosownie do art. 9 ust. 2 ww. ustawy:
Dochodem ze źródła przychodów, jeżeli przepisy art. 23o, art. 23u, art. 24-24b, art. 24c, art. 24e, art. 30ca, art. 30da oraz art. 30f nie stanowią inaczej, jest nadwyżka sumy przychodów z tego źródła nad kosztami ich uzyskania osiągnięta w roku podatkowym. Jeżeli koszty uzyskania przekraczają sumę przychodów, różnica jest stratą ze źródła przychodów.
Jak stanowi art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:
Przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9, 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, pkt 11, art. 19, art. 25b, art. 30ca, art. 30da i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.
Za przychody należy zatem uznać każdą formę przysporzenia majątkowego, zarówno formę pieniężną jak i niepieniężną, w tym nieodpłatne świadczenia otrzymane przez podatnika. Dla celów podatkowych przyjmuje się, że nieodpłatne świadczenie obejmuje każde działanie lub zaniechanie na rzecz innej osoby oraz wszystkie zdarzenia prawne i zdarzenia gospodarcze w działalności podmiotów, których skutkiem jest przysporzenie majątku innej osoby, mające konkretny wymiar finansowy.
Przepis art. 10 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych zawiera katalog źródeł przychodów podlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 9 ww. ustawy, źródłem przychodów są inne źródła.
Stosownie do art. 20 ust. 1 ww. ustawy:
Za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, świadczenia otrzymane z tytułu umowy o pomocy przy zbiorach, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i art. 17.
Użycie w powyższym przepisie sformułowania „w szczególności”, wskazuje, że definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ustawy.
O uzyskaniu przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym do osób fizycznych można więc mówić w każdej sytuacji, gdy podatnik, czy to na skutek otrzymania określonych wartości majątkowych (środków pieniężnych, świadczeń w naturze lub innych nieodpłatnych świadczeń), czy też gdy na skutek określonego zdarzenia powodującego zmniejszenie jego zobowiązań wobec innych podmiotów, uzyskuje określone przysporzenie majątkowe.
Instytucja kredytu uregulowana została przepisami ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1646 ze zm.).
Zgodnie z treścią art. 69 ust. 1 ww. ustawy:
Przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu.
Podkreślić należy, że otrzymanie kredytu i jego spłata na warunkach przewidzianych w umowie kredytowej są obojętne podatkowo. Przychód po stronie kredytobiorcy pojawia się w przypadku, kiedy dochodzi do umorzenia kredytu, jego części lub odsetek. Wtedy bowiem kredytobiorca osiąga konkretne przysporzenie majątkowe (przychód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).
Stosownie natomiast do treści art. 917 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t. j. Dz.U. z 2024 r. poz. 1061 ze zm.):
Przez ugodę strony czynią sobie wzajemne ustępstwa w zakresie istniejącego między nimi stosunku prawnego w tym celu, aby uchylić niepewność co do roszczeń wynikających z tego stosunku lub zapewnić ich wykonanie albo by uchylić spór istniejący lub mogący powstać.
Powołana definicja ugody pozwala wyróżnić elementy konstrukcyjne tej instytucji. Po pierwsze, ugoda jest zawierana w sytuacji, gdy między stronami stosunku prawnego istnieje niepewność albo spór, co do roszczeń wynikających z tego stosunku. Po drugie, celem zawarcia ugody jest uchylenie tej niepewności lub sporu. Wreszcie po trzecie, strony dążą do osiągnięcia celu przez wzajemne ustępstwa. Tak więc nieodłącznym elementem ugody są wzajemne ustępstwa stron. Poza tym, zarówno w doktrynie, jak i w orzecznictwie podkreśla się szczególną przyczynę prawną ugody. Oznacza to, że ugoda nie tworzy nowego stosunku prawnego, a jedynie odnosi się do istniejącego stosunku prawnego stanowiącego podstawę powództwa, a tym samym podstawę zawarcia ugody.
Odnosząc się do skutków podatkowych wypłaty ustalonej w ugodzie kwoty wyjaśniam, że zgodnie z definicją dochodu jest nim nadwyżka przychodów ze źródła nad kosztami jego uzyskania. Jednakże jak wyżej wyjaśniłem definicja przychodu podatkowego zawarta w art. 11 ust. 1 wskazuje, że za przychody podatkowe mogą być uznane tylko takie świadczenia, które są określonym przyrostem majątkowym o charakterze definitywnym, nie mające charakteru zwrotnego.
Umorzenie wierzytelności następuje w przypadku zwolnienia z długu, czyli zrzeczenia się przez wierzyciela prawa do wierzytelności bez uzyskania świadczenia ze strony dłużnika. Takie zrzeczenie się – pod warunkiem, że dłużnik je przyjmie – powoduje, że zobowiązanie wygasa. Zgodnie bowiem z art. 508 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1061 ze zm.):
Zobowiązanie wygasa, gdy wierzyciel zwalnia dłużnika z długu, a dłużnik zwolnienie przyjmuje.
W związku z tym, kiedy dochodzi do umorzenia kredytu, kredytobiorca uzyskuje przychód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, zaliczany do „innych źródeł”.
Natomiast potrącenie jest jednym ze sposobów dokonywania rozliczeń, które polega na wzajemnym umorzeniu dwóch wierzytelności. W myśl art. 498 Kodeksu cywilnego:
§ 1. Gdy dwie osoby są jednocześnie względem siebie dłużnikami i wierzycielami, każda z nich może potrącić swoją wierzytelność z wierzytelności drugiej strony, jeżeli przedmiotem obu wierzytelności są pieniądze lub rzeczy tej samej jakości oznaczone tylko co do gatunku, a obie wierzytelności są wymagalne i mogą być dochodzone przed sądem lub przed innym organem państwowym.
§ 2. Wskutek potrącenia obie wierzytelności umarzają się nawzajem do wysokości wierzytelności niższej.
Potrącenie wierzytelności jest jedną z form wygaśnięcia zobowiązania w wyniku wykonania świadczenia przez umorzenie wzajemnych wierzytelności między stronami. Wygaśnięcie zobowiązania przez potrącenie, czyli kompensata wierzytelności, następuje wówczas, jeżeli jedna strona jest w stosunku do drugiej dłużnikiem i jednocześnie wierzycielem, tj. ma zarówno wierzytelność, jak i zobowiązanie względem tej drugiej strony. Potrącenie, mimo że dotyczy świadczeń tego samego rodzaju (z reguły pieniężnych), prowadzi do zaliczenia jednej wierzytelności na poczet drugiej. Dochodzi w ten sposób do zaspokojenia wierzyciela i osiągnięcia tym samym celu zobowiązania. Na skutek potrącenia, wierzytelności obydwu stron umarzają się nawzajem do wysokości wierzytelności niższej. Instytucja potrącenia jest substytutem świadczenia, dzięki któremu dłużnik płaci swój dług i zwalnia się z zobowiązania. W momencie potrącenia następuje faktyczne spełnienie świadczenia. Potrącenie jest więc formą wykonania zobowiązania, do którego, w myśl art. 503 Kodeksu cywilnego, stosuje się przepisy o zaliczeniu zapłaty.
Wprawdzie przez potrącenie strony nie otrzymują efektywnie należnych im świadczeń, ale wskutek zaliczenia wierzytelności jednej z nich na poczet wierzytelności drugiej każda ze stron zostaje zwolniona ze swego długu, co pozwala uznać ich długi za spłacone. Tym samym potrącenie jako sposób wygaszenia stosunku zobowiązaniowego uznaje się za równoważny spełnieniu świadczenia (zapłacie).
W sytuacji, gdy dojdzie do potrącenia wierzytelności, u stron nie wystąpi przychód podatkowy. Przychód podatkowy wystąpiłby wówczas, gdy doszłoby do częściowej kompensaty wierzytelności, a wierzyciel zwolniłby dłużnika z pozostałej części długu.
Zatem, uregulowanie przez Bank – w sposób wynikający z zawartej ugody, tj. częściowo w drodze potrącenia wzajemnych roszczeń a częściowo przez zapłatę na Pani rzecz określonej kwoty – zobowiązania do zwrotu świadczeń spełnionych przez Panią jako Kredytobiorcę w wykonaniu Umowy kredytu, nie będzie powodowało powstania przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Otrzymana przez Panią kwota będzie de facto zwrotem zapłaconych Bankowi kwot. Nie ma zatem podstaw, aby zwróconą przez bank kwotę uznać za przychód podlegający opodatkowaniu. Dla celów podatkowych zwrot taki jest obojętny podatkowo. Tym samym nie będzie Pani miała obowiązku rozliczenia tych środków dla celów podatkowych.
Jednocześnie wyjaśniam, że w rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 102 ze zm.) ustawodawca przewidział możliwość skorzystania z zaniechania poboru podatku dochodowego w odniesieniu do dochodów (przychodów) związanych m.in. z umorzeniem kredytu hipotecznego udzielonego na cele mieszkaniowe.
Analizowana sprawa nie dotyczy jednak skutków podatkowych wynikających z umorzenia Pani wierzytelności.
Pani sprawa dotyczy skutków podatkowych związanych z wzajemnym potrąceniem roszczeń oraz przekazaniem na rzecz banku pozostałej kwoty przysługującego roszczenia. Do tych sytuacji nie ma zastosowania wymienione przez Panią we własnym stanowisku w sprawie rozporządzenie Ministra Finansów.
W związku z tym, Pani stanowisko w zakresie pytania nr 1 dotyczącego zwolnienia z poboru podatku dochodowego umorzonej wierzytelności zgodnie z ww. rozporządzeniem Ministra Finansów uznałem za nieprawidłowe.
Natomiast Pani stanowisko w zakresie pytania nr 2 dotyczącego braku powstania przychodu podlegającego opodatkowaniu z tytułu zapłaty przez bank na Pani rzecz środków jest prawidłowe.
W kwestii opodatkowania otrzymanej przez Panią kwoty tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego, wskazuję, że zgodnie z art. 98 § 1 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1568 ze zm.):
Strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu).
Stosownie do art. 98 § 2 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1568 ze zm.):
Do niezbędnych kosztów procesu prowadzonego przez stronę osobiście lub przez pełnomocnika, który nie jest adwokatem, radcą prawnym lub rzecznikiem patentowym, zalicza się poniesione przez nią koszty sądowe, koszty przejazdów do sądu strony lub jej pełnomocnika oraz równowartość zarobku utraconego wskutek stawiennictwa w sądzie. Równowartość utraconego zarobku nie może przekraczać wynagrodzenia jednego adwokata wykonującego zawód w siedzibie sądu prowadzącego postępowanie.
Z kolei w myśl art. 98 § 3 tej ustawy:
Do niezbędnych kosztów procesu strony reprezentowanej przez adwokata zalicza się wynagrodzenie, jednak nie wyższe niż stawki opłat określone w odrębnych przepisach i wydatki jednego adwokata, koszty sądowe oraz koszty nakazanego przez sąd osobistego stawiennictwa strony.
Zgodnie z art. 98 § 4 Kodeksu postępowania cywilnego:
Wysokość kosztów sądowych, zasady zwrotu utraconego zarobku lub dochodu oraz kosztów stawiennictwa strony w sądzie, a także wynagrodzenie adwokata, radcy prawnego i rzecznika patentowego regulują odrębne przepisy.
Jak wynika z powyższych przepisów, koszty procesu (w tym zastępstwa procesowego) mają charakter zwrotu wydatków poniesionych przez powoda. Zwrot ten nie rodzi więc obowiązku podatkowego w świetle przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, o ile kwota zasądzona tytułem zwrotu kosztów postępowania nie przewyższała faktycznie poniesionych przez powoda wydatków.
Z wniosku wynika, że obecnie poniosła Pani wydatki ze swoich środków pieniężnych: zapłata za obsługę kancelarii prawniczej w wysokości 4.920 PLN (związana przygotowaniem i złożeniem pozwu w sądzie); opłata za złożenie pozwu do sądu 1.000 PLN. W przyszłości poniesie Pani wydatek związany z obsługą kancelarii prawniczej z tytułu podpisania ugody. Zwrot kosztów zastępstwa procesowego w kwocie 10.800,00 PLN będzie stanowił zwrot faktycznie poniesionych wydatków.
W takim wypadku kwota ta będzie stanowić jedynie zwrot poniesionych wcześniej wydatków – nie będzie więc dochodem podlegającym opodatkowaniu. Dla celów podatkowych otrzymana kwota tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego będzie obojętna podatkowo.
W konsekwencji zwrot poniesionych przez Panią kwot nie będzie podlegał opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.
Zatem Pani stanowisko w zakresie pytania nr 3 jest prawidłowe.
Dodatkowe informacje
Informacja o zakresie rozstrzygnięcia
Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Pani przedstawiła i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia oraz zdarzenia przyszłego, które Pani przedstawiła i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.
Końcowo nadmieniam, iż w związku z tym, że tytułem wniosku z 26 marca 2025 r. wpłaciła Pani opłatę wyższą od należnej o 80 zł, to ww. kwota stanowi nadpłatę podlegającą zwrotowi zgodnie z art. 14f § 2b pkt 3 Ordynacji podatkowej i zostanie zwrócona na Pani rachunek bankowy wskazany we wniosku ORD-IN.
Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji
- Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 111 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Pani sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego i zastosuje się Pani do interpretacji.
- Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:
Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:
1) z zastosowaniem art. 119a;
2) w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;
3) z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.
- Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:
Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.
Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację
Ma Pani prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego (...). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935 ze zm.; dalej jako „PPSA”).
Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA).
Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):
- w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo
- w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/wnioski albo /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).
Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego.
Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).
Podstawa prawna dla wydania interpretacji
Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej.