
Temat interpretacji
Temat interpretacji
Interpretacja indywidualna – stanowisko prawidłowe
Szanowni Państwo,
stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku dochodowym od osób fizycznych – jest prawidłowe.
Zakres wniosku wspólnego o wydanie interpretacji indywidualnej
21 lutego 2025 r. wpłynął Państwa wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej. Uzupełnili go Państwo pismem złożonym 7 maja 2025 r. – w odpowiedzi na wezwanie.
Treść wniosku wspólnego jest następująca:
Zainteresowani, którzy wystąpili z wnioskiem
1.Zainteresowany będący stroną postępowania: …. ul. …….. lok. ……..
2.Zainteresowana niebędąca stroną postępowania: ………. ul. ………… lok. ………….
Opis stanu faktycznego
Wnioskodawca wraz z małżonką (…………, dalej: „Zainteresowani”; „Kredytobiorcy”) są polskimi rezydentami podatkowym, posiadającymi w Polsce nieograniczony obowiązek podatkowy. Zainteresowani od chwili zawarcia małżeństwa pozostają we wspólności majątkowej (wspólności ustawowej), jednakże osobno rozliczają zeznania roczne PIT.
W dniu 15 lipca 2008 r. Zainteresowani zawarli z …………. Bank ………... z siedzibą w ……… (KRS: ……….) (dalej: „Bank”; „Kredytodawca”) umowę kredytu hipotecznego we franku szwajcarskim (dalej: „CHF”) celem pozyskania środków na realizację jednej inwestycji mieszkaniowej (dalej: „Umowa”; „Kredyt”). Ze środków pochodzących z Kredytu, Zainteresowani nabyli bowiem lokal mieszkalny położony przy ul. ……….. w ……….. (kod pocztowy: …………) (dalej: „Lokal”), w którym zamieszkują do dzisiaj.
Z dwojga Zainteresowanych jedynie …. wykonuje indywidualną działalność gospodarczą pod firmą …. (dalej: „……..”), jednakże Kredytobiorcy jako strony zarówno Umowy, jak i Kredytu byli konsumentami w rozumieniu art. 221 Kodeksu cywilnego (dalej: „KC”).
W związku z zawartą Umową, pomiędzy Zainteresowanymi a Bankiem (dalej łącznie jako: „Strony”) powstał spór dotyczący skuteczności poszczególnych postanowień umownych, jak i całej Umowy (w tym jej ważności), który zawisł w sprawie o sygn. …….. o ustalenie i zapłatę, toczącej się przed ……..w ……., a następnie na skutek złożonej apelacji od wyroku z dnia 10 stycznia 2024 r. - przed SA w …….. (dalej: „Sąd pierwszej instancji”) w sprawie o sygn. akt ………
Sąd pierwszej instancji orzekł, że Umowę należało uznać w całości za nieważną, gdyż kwestionowane postanowienia umowne mające charakter abuzywny odnosiły się do głównych świadczeń stron (…… Umowy), które z tej przyczyny nie mogły zostać konwalidowane. Zdaniem Sądu pierwszej instancji, charakter niedozwolonych klauzul umownych miały te zapisy spornej Umowy, które określały zasady przeliczenia kredytu z PLN na CHF oraz poszczególnych rat z CHF na PLN w oparciu o stosowaną przez Bank tabelę kursową.
W celu polubownego zakończenia sporu oraz uchylenia stanu niepewności co do roszczeń wynikających z Umowy, w dniu 23 października 2024 r. Strony zawarły ugodę pozasądową (dalej: „Ugoda”), uregulowaną w art. 917 Kodeksu cywilnego (dalej: „KC”), na mocy której Strony przyjęły, że Kredyt rozliczony zostanie tak, jakby od daty zawarcia Umowy, tj. od dnia 15 lipca 2008 r. stanowił on kredyt złotowy (dalej: „PLN”). Jednocześnie Strony zastrzegły w Ugodzie, że jej zawarcie nie stanowi odnowienia w rozumieniu art. 506 KC.
Pierwotnie kwota udzielonego Kredytu miała wynosić 148 549,66 CHF. W wyniku zawarcia Ugody ustalono, że kwota udzielonego Kredytu po zmianie waluty na PLN według kursu CHF z dnia wypłaty (tj. z dnia 12 sierpnia 2008 r.) wynosiła 297 294, 43 zł (dalej: „Kapitał Wypłacony”).
Jak wynika z harmonogramu spłat Kredytu udostępnionego Zainteresowanym przez Bank, od 15 lipca 2008 r. do 31 października 2024 r. Kredytobiorcy wpłacili łącznie na rzecz Banku:
- 60 596,35 CHF tytułem spłaconego kapitału;
- 39 645, 87 CHF tytułem spłaconych odsetek;
- 2 148, 80 CHF tytułem spłaconych odsetek skapitalizowanych;
- 7,95 CHF tytułem spłaconych odsetek karnych,
tj. łącznie 102 398,97 CHF (dalej: „Suma Wpłat CHF”).
Jak wynika z obliczeń poczynionych przez Zainteresowanych, przyjmując kurs średni CHF/NBP obowiązujący w dacie dokonywania poszczególnych wpłat na rzecz Banku, w okresie od 15 lipca 2008 r. do 31 października 2024 r. Suma Wpłat CHF dokonanych przez Zainteresowanych na rzecz Banku w przeliczeniu na PLN wyniosła 370 780,47 zł (dalej: „Suma Wpłat PLN”).
Odnośnie do kursów przeliczeniowych CHF stosowanych w trakcie obowiązywania Umowy celem obliczania kwot poszczególnych rat kapitałowo-odsetkowych oraz innych opłat, Kredytobiorcy wskazują, że początkowo Kredyt został spłacany na podstawie kursu CHF ustalanego indywidualnie przez Bank (w oparciu o postanowienia umowne uznane przez sąd za abuzywne), a następnie według kursu sprzedaży CHF dla kredytów mieszkaniowych. Kredytobiorcy sygnalizują przy tym, że nie znają dokładnej daty, w którym nastąpiła zmiana zasad obliczania kursu CHF, a także dokładnej kwoty Sumy Wpłat PLN, albowiem Bank nie przedłożył Zainteresowanym harmonogramu spłat Kredytu w przeliczeniu na PLN zawierającego kursy sprzedaży CHF ustalane indywidualnie przez Bank (w fazie początkowej) oraz kursy sprzedaży CHF stosowane dla kredytów mieszkalnych (w późniejszej fazie), nie ma to jednak znaczenia dla sprawy, skoro zasady przewalutowania zostały uznane przez sąd za nieważne.
Tym niemniej, uwzględniając różnicę pomiędzy Sumą Wpłat PLN (370 780,47 zł) a Kapitałem Wypłaconym (297 294, 43 zł), Zainteresowani wskazują, że w okresie od 15 lipca 2008 r. do 31 października 2024 r., w wyniku spłacania rat kapitałowo-odsetkowych, powstała nadpłata w kwocie 73 486,04 zł (dalej: „Nadpłata”).
W związku z zaistnieniem Nadpłaty, Bank zobowiązał się w terminie 21 dni od daty zawarcia Ugody wypłacić Kredytobiorcom kwotę dodatkową w wysokości 58 000 zł (dalej: „Kwota Dodatkowa”) w sposób następujący:
- kwotę 29 000 zł na rachunek należący do …….; oraz
- kwotę 29 000 zł na rachunek należący do ……...
Zainteresowani wskazują, że w chwili składania przedmiotowego wniosku Kwota Dodatkowa została przelana odpowiednio na rachunki Kredytobiorców. W Ugodzie nie wskazano podstawy otrzymania przez Kredytobiorców ww. Kwoty, zapis stanowi jedynie o „wypłacie”.
Zainteresowani wskazują jednakże, że sens ekonomiczny ustalenia i wypłaty Kwoty Dodatkowej był taki, że stanowi część Nadpłaty. Kwota Dodatkowa nie jest więc świadczeniem wypłaconym np. z tytułu odstąpienia przez Zainteresowanych od dochodzenia dalszych roszczeń związanych z Umową ani innym podobnym świadczeniem, a jest częściowym zwrotem nienależnie zapłaconych przez Zainteresowanych na rzecz Banku kwot. Zainteresowani wskazują bowiem, że gdyby nie zawarta Ugoda - w wyniku uznania Umowy za nieważną przez Sąd pierwszej instancji, a następnie w przypadku utrzymania wyroku w mocy przez sąd drugiej instancji, Bank byłby obowiązany wydać wszystkie korzyści uzyskane z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia, a zatem pełną kwotę Nadpłaty stanowiącej świadczenie nienależne.
Jednocześnie w Ugodzie wskazano, że Kredytobiorcy przyjmują do wiadomości, że w związku z wypłatą Kwoty Dodatkowej powstaje po ich stronie przychód, zaś na Banku ciąży wypełnienie obowiązku informacyjnego (tj. sporządzenie informacji PIT-11). Z zapisu tego wynika więc, że Bank stoi na stanowisku, jakoby środki wypłacone tytułem Kwoty Dodatkowej miałyby stanowić przychód podatkowy Kredytobiorców i podlegać opodatkowaniu podatkiem PIT. Bank nie zastrzegł jednak, że wypłata Kwoty Dodatkowej nastąpi pod warunkiem spełnienia przez Zainteresowanych jakiegokolwiek świadczenia względem Kredytodawcy.
Zainteresowani wskazują, że na moment składania przedmiotowego wniosku, Bank nie przedłożył Kredytobiorcom informacji PIT-11.
W Ugodzie zachowano okres kredytowania wynoszący 358 miesięcy, przy czym Zainteresowani wskazują, że Kredyt nie został do końca spłacony. W związku z tym, w księgach rachunkowych Banku na dzień zawarcia Ugody wysokość zadłużenia Kredytobiorców z tytułu Umowy wyniosła 91 681, 79 CHF. Po przeliczeniu ww. zadłużenia na PLN na podstawie kursu średniego CHF NBP obowiązującego w dniu poprzedzającym dzień zawarcia Ugody (tj. według kursu z dnia 22 października 2024 r., gdzie 1 CHF = 4,6063 PLN) ustalono, że na dzień zawarcia Ugody zadłużenie Zainteresowanych wyniosło 422 313,83 zł (dalej: „Kwota Zadłużenia”).
Na mocy Ugody Bank postanowił jednak umorzyć Kwotę Zadłużenia, albowiem Suma Wpłat przekroczyła Kapitał Wypłacony. Ze względu na spełnianie przez Zainteresowanych wszystkich warunków, o których mowa w rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe (dalej: „Rozporządzenie”), Zainteresowani złożyli oświadczenia w celu skorzystania z instytucji zaniechania poboru podatku PIT od umorzonej przez Bank Kwoty Zadłużenia. Jednocześnie Zainteresowani pragną zasygnalizować, że kwestia określenia skutków podatkowych umorzenia Kwoty Zadłużenia (w tym możliwości skorzystania z zaniechania poboru PIT na podstawie Rozporządzenia) nie jest przedmiotem niniejszego wniosku.
Ponadto, Bank zobowiązał się w terminie 21 dni od daty zawarcia Ugody uiścić na rachunek kancelarii prawnej reprezentującej Zainteresowanych w sporze z Bankiem (dalej: „Kancelaria”) kwotę 19 900 zł tytułem zwrotu kosztów procesowych (dalej: „Koszty Procesowe”), składającą się z następujących kwot, tj.:
- 10 800 zł - tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego za pierwszą instancję;
- 8 100 zł - tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego za drugą instancję;
- 1 000 zł - tytułem opłaty od pozwu.
Ww. kwoty są tożsame ze stawkami, o których mowa w Rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz w Rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych.
Zainteresowani wskazują, że na moment składania przedmiotowego wniosku, kwota stanowiąca zwrot Kosztów Procesowych została przelana przez Bank w całości na rachunek Kancelarii.
Przy czym, na podstawie umowy o dochodzenie roszczeń zawartej przez Zainteresowanych z Kancelarią (dalej: „Umowa z Kancelarią”) - Kancelaria zobowiązała się ponieść opłaty sądowe (w tym opłatę od pozwu), których zwrot przysługiwał Kancelarii. Tym samym przyjąć należy, że zwrócona na podstawie Ugody kwota 1 000 zł tytułem opłaty od pozwu jest należna Kancelarii.
Ponadto w świetle Umowy z Kancelarią, Kancelarii przysługiwało m.in. wynagrodzenie za sukces w wysokości 35 000 zł (dalej: „Wynagrodzenie”) w przypadku pozytywnego zakończenia sprawy, przez które należy rozumieć m.in. zawarcie ugody z Bankiem. Kwota 18 900 zł przekazana przez Bank na rachunek Kancelarii tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego za obie instancje (dalej: „Koszty Zastępstwa”) została zaliczona na poczet Wynagrodzenia.
Zainteresowani składają niniejszy wniosek wspólnie, gdyż stronami Umowy zawartej z Bankiem, Umowy z Kancelarią, jak również Ugody zawartej z Bankiem są oboje małżonkowie (tu: Kredytobiorcy), co potwierdza, że Zainteresowani byli/ są uczestnikami tego samego stanu faktycznego.
W uzupełnieniu wniosku Wnioskodawca przedstawia następujące informacje:
Brak świadczenia z tytułu zastosowania ujemnego oprocentowania
Organ wezwał Zainteresowanego do wskazania, czy Kwota Dodatkowa stanowi świadczenia z tytułu zastosowania ujemnego oprocentowania.
Umowa kredytu hipotecznego z dnia 15 lipca 2008 r. zawartą pomiędzy Zainteresowanym, Jego małżonką oraz Bankiem we franku szwajcarskim (dalej: „Umowa”) nie przewidywała ujemnego oprocentowania, zaś była to umowa kredytu denominowanego, przez który należy rozumieć konstrukcję, w której bank udziela kredytobiorcy kredytu, którego suma wyrażona w walucie obcej:
- jest przeliczana na złote polskie według kursu kupna waluty obcej w dniu wydania (wypłaty, uruchomienia środków finansowych z kredytu) w celu ustalenia wysokości świadczenia ze strony banku; a następnie
- stanowi podstawę ustalenia wysokości świadczeń kredytobiorcy związanych ze spłatą kredytu wraz z należności ubocznymi - przeliczonych na złote polskie według kursu sprzedaży waluty obcej w dniu spłaty każdej kolejnej raty.
Tym samym Wnioskodawca wskazuje, że przy wypłacie Kwoty Dodatkowej nie doszło do wypłaty świadczenia z tytułu ujemnego oprocentowania (Kwota Dodatkowa nie stanowiła bowiem takiego świadczenia).
Brak wystąpienia przysporzenia ponad kwoty uiszczone tytułem spłaty kredytu hipotecznego
Organ wezwał Zainteresowanego do wskazania, czy Kwota Dodatkowa stanowi dla Zainteresowanego i Jego małżonki przysporzenie ponad kwoty uiszczone tytułem spłaty kredytu hipotecznego.
Odpowiadając na powyższe, Zainteresowany wskazuje, że Kwota Dodatkowa nie stanowi dla Zainteresowanego i Jego małżonki przysporzenia ponad kwoty uiszczone tytułem spłaty kredytu hipotecznego. W wyniku bowiem zastosowanych przez Bank klauzul abuzywnych, kwota spłaconego przez Zainteresowanego i Jego małżonkę kapitału Kredytu była wyższa, niż sama kwota udzielonego Kredytu.
Jak bowiem wskazano we Wniosku, uwzględniając różnicę pomiędzy Sumą Wpłat PLN (370 780,47 zł - tj. spłat kapitału kredytu dokonanych przez Zainteresowanych), a Kapitałem Wypłaconym (297 294, 43 zł - tj. kapitałem kredytu udzielonego przez Bank), w okresie od 15 lipca 2008 r. do 31 października 2024 r. w wyniku spłacania rat kapitałowo-odsetkowych powstała po stronie Zainteresowanych Nadpłata w kwocie 73 486,04 zł.
Tym samym Wnioskodawca wskazuje i w związku z dokonaną przez Bank wypłatą Dodatkowej Kwoty, po stronie Wnioskodawcy i Jego małżonki nie mogło wystąpić żadne przysporzenie, gdyż Bank zwrócił Wnioskodawcy i Jego małżonce wyłącznie kwotę 58 000,00 zł (tj. Kwotę Dodatkową), podczas gdy Nadpłata z tytułu spłaty kredytu hipotecznego wynosiła 73 486,04 zł., Bank wypłacił na rzecz Wnioskodawcy i Jego małżonki o 15 486,04 zł mniej, niż faktycznie wynosiła Nadpłata Wnioskodawcy i Jego małżonki.
Brzmienie treści Ugody w zakresie Kwoty Dodatkowej
Organ wezwał Zainteresowanego do wskazania, czy z Ugody wynika, że Kwota Dodatkowa jest zwrotem na rzecz Zainteresowanego i Jego małżonki środków pieniężnych, które wcześniej, na mocy Umowy, Zainteresowany i Jego małżonka przekazali na rzecz Banku, w ramach spłaty rat kapitałowo-odsetkowych od otrzymanego finansowania.
Zainteresowany wskazuje, że jak podkreślono we Wniosku, ekonomicznie Kwota Dodatkowa to część Nadpłaty, tj. kwoty stanowiącej różnicę pomiędzy:
- sumą wpłat we frankach szwajcarskich (CHF) dokonanych przez Zainteresowanego i Jego małżonkę na rzecz Banku w przeliczeniu na PLN, która wynosiła 370 780,47 zł (tj. Suma Wpłat PLN); a
- kwotą udzielonego przez Bank kredytu po zmianie waluty na PLN według kursu CHF z dnia wypłaty (tj. z dnia 12 sierpnia 2008 r.), która wynosiła 297 294, 43 zł (tj. Kapitał Wypłacony), tj. kwoty 73 486,04 zł.
Kwota Dodatkowa jest więc częściowym zwrotem na rzecz Zainteresowanego i Jego małżonki środków pieniężnych, które wcześniej, na mocy Umowy, Zainteresowany i Jego małżonka zapłacili na rzecz Banku w ramach spłaty rat kapitałowo-odsetkowych od otrzymanego finansowania.
Podstawa ustalenia Kwoty Dodatkowej
Organ wezwał Zainteresowanego do wskazania na jakiej podstawie została ustalona Kwota Dodatkowa w wysokości 58 000,00 zł (odpowiednio dla Zainteresowanego i Jego małżonki po 29 000,00 zł).
Odpowiadając na powyższe, Zainteresowany wskazuje, że Kwota Dodatkowa jest częścią Nadpłaty (tj. kwoty 73 486,04 zł) podlegającej zwrotowi na rzecz Zainteresowanego i Jego małżonki, która opisana została odpowiedzi na pytanie nr 3 Organu oraz w treści Wniosku, przy czym sama wartość Kwoty Dodatkowej została ustalona w toku negocjacji z Bankiem - w ramach Ugody Bank wynegocjował, że zwróci tylko część Nadpłaty.
Powyższe potwierdza wyrok … w …. (dalej: „Sąd I Instancji”) z dnia 10 stycznia 2024 r. (sygn. ….), na mocy którego Umowa kredytu została uznana za nieważną w wyniku czego, stosując się do wyroku Strony (Bank i Zainteresowani) musiałyby zwrócić sobie nawzajem wypłacone nienależnie świadczenia, a zatem:
- Bank musiałby zwrócić na rzecz Zainteresowanych sumę wpłat we frankach szwajcarskich (CHF) dokonanych przez Zainteresowanego i Jego małżonkę na rzecz Banku, w przeliczeniu na PLN, która wynosiła 370 780,47 zł; a
- Zainteresowani musieliby zwrócić na rzecz Banku kwotę otrzymanego od Banku kredytu, która po zmianie waluty na PLN według kursu CHF z dnia wypłaty (tj. z dnia 12 sierpnia 2008 r.), wynosiła 297 294, 43 zł
- w wyniku potrącenia powyższych kwot po stronie Zainteresowanych powstałaby nadwyżka podlegająca zwrotowi na ich rzecz przez Bank w kwocie 73 486,04 zł. Przedmiotowa kwota stanowiła zatem podstawę ustalenia Kwoty Dodatkowej, przy czym w toku negocjacji z Bankiem została zmniejszona do wysokości 58 000,00 zł.
- Rodzaje świadczeń wskazane w Ugodzie
Organ wezwał Zainteresowanego do wskazania, czy Ugoda wyodrębnia Kwotę Dodatkową jako odrębne świadczenie Banku na rzecz Zainteresowanego i Jego małżonki (czyli świadczenie inne niż zwrot nadpłaconego kredytu, tj. kapitału).
Odpowiadając na powyższe, Zainteresowany wskazuje, że Kwota Dodatkowa efektywnie stanowi zwrot nadpłaconego kapitału kredytu.
Treść Ugody w zakresie świadczeń na rzecz Zainteresowanego i Jego małżonki wyróżnia 3 rodzaje świadczeń, które w Ugodzie wyodrębniono:
a)wypłata Kwoty Dodatkowej w wysokości 58 000,00 zł
Kwota Dodatkowa stanowi ekonomicznie zwrot nadpłaconego kapitału Kredytu - więc nie jest ekonomicznie innym świadczeniem.
Jak wskazano w punkcie 4 powyżej, potwierdza to wyrok Sądu I Instancji, w którym została stwierdzona nieważność Umowy kredytu w wyniku czego, stosując się do wyroku Strony (Bank i Zainteresowani) musiałyby zwrócić sobie nawzajem wypłacone nienależnie świadczenia, przy czym wartość świadczeń przysługujących Zainteresowanym od Banku byłaby o 73 486,04 zł (jako że kwota wpłat dokonanych przez nich na rzecz Banku była wyższa od kwoty wypłaconego na ich rzecz kredytu). W świetle powyższego brak jest przesłanek do uznania Kwoty Dodatkowej za coś innego niż zwrot nadpłaconego kapitału Kredytu (a dokładnie jego części).
b)umorzenie Kwoty Zadłużenia
W tym zakresie Zainteresowany wskazuje, że Kredyt nie został do końca spłacony przez Zainteresowanego i Jego małżonkę. W związku z powyższym, w księgach rachunkowych Banku na dzień zawarcia Ugody, wysokość zadłużenia Zainteresowanego i Jego małżonki z tytułu Umowy wyniosła 91 681, 79 CHF. Na mocy Ugody, Bank postanowił jednak umorzyć względem Zainteresowanego i Jego małżonki Kwotę Zadłużenia, albowiem Suma Wpłat PLN (tj. kwota 370 780,47 zł) przed umorzeniem przekroczyła Kapitał Wypłacony (tj. kwotę 297 294,43 zł).
c)Zwrot Kosztów Procesowych
Dodatkowo, Bank w Ugodzie zobowiązał się w terminie 21 dni od daty zawarcia Ugody uiścić na rachunek kancelarii prawnej reprezentującej Zainteresowanych w sporze z Bankiem, kwotę 19 900 zł tytułem zwrotu kosztów procesowych.
Brak wskazania w Ugodzie wynagrodzenia za zrzeknięcie się praw i roszczeń związanych z niedozwolonym charakterem postanowień Umowy lub jej nieważności
Organ wezwał Zainteresowanego do wskazania, czy Kwota Dodatkowa w wysokości 58 00,00 zł jest wynagrodzeniem za zrzeczenie się przez Zainteresowanego i Jego małżonkę praw i roszczeń związanych z niedozwolonym charakterem postanowień Umowy lub jej nieważności.
Zainteresowany w powyższym zakresie wskazuje, że Kwoty Dodatkowej nie należy łączyć z wynagrodzeniem za zrzeczenie się przez Zainteresowanego i Jego małżonkę praw i roszczeń związanych z niedozwolonym charakterem postanowień Umowy lub jej nieważności, zaś wyłącznie ze zwrotem części Nadpłaty, tj.: kwoty stanowiącej różnicę pomiędzy:
- sumą wpłat we frankach szwajcarskich (CHF) dokonanych przez Zainteresowanego i Jego małżonkę na rzecz Banku w przeliczeniu na PLN, która wynosiła 370 780,47 zł (tj. Suma Wpłat PLN); a
- kwotą udzielonego przez Bank kredytu po zmianie waluty na PLN według kursu CHF z dnia wypłaty (tj. z dnia 12 sierpnia 2008 r.), która wynosiła 297 294, 43 zł (tj. Kapitał Wypłacony).
Obowiązek zwrotu ww. części Nadpłaty (Kwoty Dodatkowej) wynika z treści wyroku Sądu I Instancji, gdyż, jak wyjaśniono w punkcie 4 powyżej, w wyniku orzeczenia przez Sąd nieważności Umowy kredytowej strony musiały zwrócić sobie nawzajem wypłacone nienależnie świadczenia, przy czym wartość świadczeń przysługujących Zainteresowanym od Banku byłaby o 73 486,04 zł (jako że kwota wpłat dokonanych przez Nich na rzecz Banku była wyższa od kwoty wypłaconego na ich rzecz kredytu). Bank w wyniku negocjacji z Zainteresowanymi pomniejszył ww. kwotę Nadpłaty o ok. 15 tys. zł i na podstawie Ugody zgodził się na wypłatę Kwoty Dodatkowej, stanowiącej część przysługującej Zainteresowanym Nadpłaty.
W związku z powyższym, w świetle ww. nieważności Umowy, w celu zabezpieczenia swoich interesów Bank w Ugodzie zobowiązał Zainteresowanego i Jego małżonkę do zrzeczenia się prawa do dochodzenia od Banku roszczeń objętych sporem sądowym oraz innych wywodzonych z zarzutu nieważności Umowy lub niedozwolonego charakteru postanowień Umowy w brzmieniu sprzed jej zmiany, tytułem dokonania zmiany postanowień Umowy w zakresie zobowiązań kredytobiorców (tj. pozwalających na zwolnienie Zainteresowanego i Jego małżonki z pozostałego długu). Za ww. zrzeczenie się praw i roszczeń nie zostało jednak przewidziane w Ugodzie żadne wynagrodzenie na rzecz Zainteresowanego i Jego małżonki.
W związku z powyższym, Kwotę Dodatkową należy łączyć wyłącznie ze zwrotem części Nadpłaty, gdyż jest to część kwoty, którą Bank byłby zobowiązany zwrócić Zainteresowanym na podstawie wyroku Sądu I Instancji, a zatem Ugoda nie przewiduje należnego Zainteresowanemu i Jego małżonce wynagrodzenia za zrzeczenie się praw i roszczeń związanych z nieważnością Umowy.
Odpowiadając zatem na powyższe, Zainteresowany wskazuje, że Kwota Dodatkowa w wysokości 58 00,00 zł nie stanowi wynagrodzenia za zrzeknięcie się przez Zainteresowanego i Jego małżonkę praw i roszczeń związanych z niedozwolonym charakterem postanowień Umowy lub jej nieważności.
Zwrot kosztów zastępstwa procesowego
Organ wezwał Zainteresowanego do wskazania, czy kwota stanowiąca zwrot kosztów zastępstwa procesowego, które Bank zobowiązał się zwrócić Zainteresowanego i Jego małżonce jest równa kwocie poniesionych przez Zainteresowanego i Jego małżonkę opłat i nie przewyższa faktycznie poniesionych wydatków z tego tytułu.
Odpowiadając na powyższe Zainteresowany wskazuje, że kwota stanowiąca zwrot kosztów zastępstwa procesowego nie przewyższa faktycznie poniesionych na ten cel wydatków.
Jak bowiem Zainteresowany wskazał we Wniosku:
- Bank zobowiązał się w terminie 21 dni od daty zawarcia Ugody uiścić na rzecz Kancelarii kwotę 19 900 zł tytułem zwrotu Kosztów Procesowych, składającą się z następujących kwot, tj.:
- 10 800,00 zł - tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego za pierwszą instancję;
- 8 100,00 zł - tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego za drugą instancję
- 1 000 zł - tytułem opłaty od pozwu
- ww. kwota na moment złożenia Wniosku została przelana przez Bank w całości na rachunek Kancelarii;
- Kancelaria zobowiązała się ponieść opłaty sądowe (w tym opłatę od pozwu), których zwrot przysługiwał Kancelarii - tym samym zwrócona na podstawie Ugody kwota 1 000 zł tytułem opłaty od pozwu była należna Kancelarii;
- w świetle Umowy z Kancelarią, Kancelarii przysługiwało m.in. wynagrodzenie za sukces w wysokości 35 000 zł (tj. Wynagrodzenie) w przypadku pozytywnego zakończenia sprawy, przez które należy rozumieć m.in. zawarcie ugody z Bankiem - a więc 19 900 zł przyznane tytułem Kosztów Procesowych.
Tym samym kwota stanowiąca zwrot kosztów zastępstwa procesowego, które Bank zobowiązał się zwrócić Zainteresowanemu i Jego małżonce nie przewyższa (w praktyce jest niższa niż) faktycznie poniesione na ten cel wydatki.
Pytania
1.Czy wypłacona przez Bank w ramach Ugody Kwota Dodatkowa stanowi przychód Kredytobiorców podlegający opodatkowaniu PIT i czy w związku z ewentualnym wystawieniem oraz przekazaniem przez Bank informacji o przychodach z innych źródeł (PIT-11), zgodnie z art. 42a ust. 1 ustawy o PIT, Zainteresowani są obowiązani uwzględnić ją w rocznych zeznaniach podatkowych?
2.Czy zapłacona przez Bank na rachunek Kancelarii kwota Kosztów Procesowych stanowi przychód podlegający opodatkowaniu PIT?
Państwa stanowisko w sprawie
1. W opinii Zainteresowanych, wypłacona przez Bank w ramach Ugody Kwota Dodatkowa, która w istocie stanowi zwrot części Nadpłaty, nie stanowi przychodu podlegającego opodatkowaniu podatkiem PIT, a zatem w razie wystawienia oraz przekazania informacji o przychodach z innych źródeł (PIT-11) przez Bank na podstawie art. 42a ust. 1 ustawy o PIT, Zainteresowani nie są obowiązani uwzględnić jej w rocznych zeznaniach podatkowych.
2. Zdaniem Kredytobiorców, zapłacona przez Bank w ramach Ugody kwota Kosztów Procesowych nie stanowi przychodu podlegającego opodatkowaniu PIT.
Uzasadnienie stanowiska Zainteresowanych
1. Uzasadnienie stanowiska w zakresie pytania nr 1
1.1. Brak powstania przychodu
Zdaniem Zainteresowanych, w celu zbadania skutków podatkowych wypłaty Kwoty Dodatkowej, podstawą rozważań winno być zbadanie czy otrzymana płatność spełnia ogólną definicję przychodu w powiązaniu z przepisami szczególnymi ustawy o PIT.
I tak, wskazać należy, że zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy o PIT, opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają co do zasady wszelkiego rodzaju dochody.
Z kolei - jak stanowi ust. 2 ww. przepisu, dochodem ze źródła przychodów jest nadwyżka sumy przychodów z tego źródła nad kosztami ich uzyskania osiągnięta w roku podatkowym. Z przytoczonych przepisów wynika więc, że opodatkowaniu podatkiem PIT podlegać będzie co do zasady każdy dochód osiągnięty przez osobę fizyczną, rozumiany jako nadwyżka przychodów ze źródła nad kosztami jego uzyskania.
W tym kontekście wskazać należy, że art. 10 ust. 1 ustawy o PIT wymienia enumeratywnie źródła przychodów (m.in. stosunek pracy, działalność wykonywaną osobiście, pozarolniczą działalność gospodarczą), aby umożliwić przyporządkowanie każdego osiągniętego przez podatnika przychodu do konkretnego źródła. Podkreślenia wymaga fakt, że przychody podatnika mogą być kwalifikowane tylko do jednego źródła przychodów. Nie może wystąpić sytuacja zaliczania osiąganych konkretnych przychodów jednocześnie do dwóch lub trzech kategorii. W kolejnych regulacjach (art. 12-20 ustawy o PIT) ustawodawca precyzuje, jakie przychody winny być zaliczane do poszczególnych źródeł.
Co istotne, przepis art. 10 ust. 1 ustawy o PIT oraz stanowiące jego rozwinięcie przepisy art. 12-20 ustawy o PIT dotyczące źródeł przychodów, są przepisami szczególnymi względem art. 11 ustawy o PIT zawierającym ogólną definicję przychodu. Oznacza to, że w celu rozważenia czy w danej sprawie powstał przychód podatkowy, należy w pierwszej kolejności zastosować przepisy szczególne.
I tak, zgodnie z ogólną definicją przychodu zawartą w art. 11 ust. 1 ustawy o PIT, przychodami są co do zasady otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.
Z definicji tej wynika zatem, że przychodem jest każde przysporzenie majątkowe o charakterze definitywnym. Powyższe znajduje potwierdzenie w judykaturze, przykładowo w wyroku NSA z dnia 4 września 2013 r. (sygn. akt II FSK 2512/11), w którym stwierdzono, że: „(...) analiza wyliczonych desygnatów pojęcia przychodów pozwala na wysnucie wniosku, że przychodem jest każde definitywne przysporzenie majątkowe (...)”.
W związku z powyższym o uzyskaniu przychodu można mówić w każdej sytuacji, gdy podatnik, czy to na skutek otrzymania określonych wartości majątkowych (zwiększenia aktywów), czy to w wyniku określonego zdarzenia powodującego zmniejszenie jego zobowiązań wobec innych podmiotów (zmniejszenia pasywów), uzyskuje określone przysporzenie majątkowe. Opodatkowaniu PIT podlega więc przyrost wartości majątku podatnika w danym roku podatkowym. Przychodem jest zatem wartość, która powiększa majątek podatnika.
Powyższe znajduje potwierdzenie w orzecznictwie sądów administracyjnych, przykładowo w:
- wyroku WSA w Gliwicach z dnia 7 marca 2024 r. (sygn. akt I SA/GI 813/23), w którym wskazano, iż: „O uzyskaniu przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych można więc mówić w każdej sytuacji, gdy podatnik na skutek otrzymania określonych wartości majątkowych (środków pieniężnych, świadczeń w naturze czy też innych nieodpłatnych świadczeń), jak również na skutek określonego zdarzenia powodującego zmniejszenie jego zobowiązań wobec innych podmiotów, uzyskuje określone przysporzenie majątkowe.”;
- wyroku WSA w Gdańsku z dnia 29 stycznia 2020 r. (sygn. akt I SA/Gd 1681/18), w którym sąd orzekł: „(...) o uzyskaniu przychodu w rozumieniu u.p.d.o.f. można mówić w każdej sytuacji, gdy podatnik, czy to na skutek otrzymania określonych wartości majątkowych, czy też, gdy na skutek określonego zdarzenia powodującego zmniejszenie jego zobowiązań wobec innych podmiotów, uzyskuje określone przysporzenie majątkowe (przyrost podatkowy).”
W opinii Zainteresowanych, skutku w postaci uzyskania przysporzenia majątkowego, tudzież zmniejszenia zobowiązania względem określonego podmiotu, nie powinno mieć otrzymanie zwrotu wcześniej wypłaconego świadczenia. Jeżeli bowiem dochodzi do uszczuplenia majątku podatnika np. wskutek wykonywania umowy, który następnie zostaje „wyrównany” poprzez ekwiwalentne świadczenie drugiej strony, to majątek ten powraca do stanu sprzed uszczuplenia, a zatem nie dochodzi do przysporzenia, a co za tym idzie - do powstania przychodu. O przyroście majątku podatnika można mówić zatem wyłącznie w razie otrzymana świadczenia wyższego aniżeli uprzednie uszczuplenie jego majątku. Tym samym otrzymanie zwrotu wcześniej dokonanego świadczenia nie stanowi przychodu w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o PIT.
Powyższe znajduje potwierdzenie w stanowisku organów podatkowych, przykładowo w interpretacji indywidualnej Dyrektora KIS z dnia 11 czerwca 2024 r. (0113-KDIPT2-2.4011.346.2024.2.ACZ), w której Organ wskazał, iż: „(...) skoro (...) kwota wypłacona (...) przez bank (...) stanowi zwrot wcześniej uiszczonych (...) kwot (...) na rzecz banku i nie stanowi (...) przysporzenia ponad kwoty uiszczane tytułem spłaty kredytu hipotecznego, to (...) zwrot ten (...) nie stanowi (...) przychodu.”
Zdaniem Zainteresowanych, otrzymanie zwrotu wcześniej dokonanego świadczenia ma miejsce m.in. w razie otrzymania przez zubożonego zwrotu korzyści majątkowej (nienależnego świadczenia) od bezpodstawnie wzbogaconego. Zgodnie bowiem z KC, świadczenie jest nienależne m.in. jeżeli czynność prawna zobowiązująca do świadczenia była nieważna i nie stała się ważna po spełnieniu świadczenia.
Stwierdzić zatem należy, że w przypadku uznania umowy kredytowej za nieważną z uwagi na niedające się z niej usunąć postanowienia abuzywne - wszelkie uiszczone przez kredytobiorcę świadczenia na rzecz banku stają się świadczeniami nienależnymi, zaś bank obowiązany jest zwrócić je w oparciu o przepisy o bezpodstawnym wzbogaceniu. Zatem zwrot korzyści na rzecz zubożonego nie stanowi jego przychodu w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o PIT, gdyż nie powoduje definitywnego przyrostu w majątku, a tym samym jego otrzymanie samoistnie wyklucza możliwość zaklasyfikowania go do któregokolwiek ze źródeł przychodów, w tym do przychodów z innych źródeł.
Powyższe znajduje potwierdzenie w judykaturze sądów administracyjnych, przykładowo w wyroku NSA z dnia 2 marca 2017 r. (sygn. akt II FSK 164/15), gdzie wskazano, że: „(...) podstawą uzyskania przychodów z innych źródeł mogą być tylko takie czynności, w wyniku których następuje po stronie osoby fizycznej przysporzenie majątkowe. W tym wypadku brak tego rodzaju przysporzenia, a jedynie zwrot korzyści na rzecz zubożonego przez bezpodstawnie wzbogaconego przesądza o tym, że do przychodów podlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym nie zalicza się kwot uzyskanych z tytułu tego rodzaju zwrotu. Podsumowując, w ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego zwrot uzyskanej bez podstawy prawnej majątkowej korzyści na podstawie art. 405 KC (bezpodstawne wzbogacenie) nie stanowi po stronie osoby otrzymującej ten zwrot przychodu.”
Ponadto ww. stanowisko potwierdzają także organy podatkowe, przykładowo w:
- interpretacji indywidualnej Dyrektora KIS z dnia 22 stycznia 2025 r. (0112-KDIL2-1.4011.855.2024.2.AK) organ podatkowy uznał stanowisko wnioskodawcy za prawidłowe, który wskazał, że: „(...) zwrot otrzymanej kwoty tytułem bezpodstawnego wzbogacenia się Pani kosztem (...) nie stanowi dla Kredytobiorcy przychodu”;
- interpretacji indywidualnej Dyrektora KIS z dnia 26 września 2024 r. (0113-KDIPT2-2.4011.588.2024.l.KK) organ podatkowy zgodził się ze stanowiskiem wnioskodawcy, zdaniem którego: „(...) zwrot otrzymanej kwoty tytułem bezpodstawnego wzbogacenia się jego kosztem (...) stanowi dla Wnioskodawcy przychodu (...)”.
Odnosząc powyższe do stanu faktycznego sprawy, zdaniem Zainteresowanych, otrzymanie Kwoty Dodatkowej nie rodzi skutku w PIT, gdyż nie stanowi przychodu.
Skoro bowiem w sprawie:
Sąd pierwszej instancji orzekł, że Umowa była nieważna z uwagi na niedające się z niej usunąć postanowienia abuzywne to należy uznać, że wszelkie uiszczone przez Zainteresowanych świadczenia na rzecz Banku stały się świadczeniami nienależnymi, zaś Bank obowiązany jest zwrócić je w oparciu o przepisy o bezpodstawnym wzbogaceniu; a zatem biorąc pod uwagę, że:
- Kapitał Wypłacony przez Bank po jego przeliczeniu na PLN według kursu średniego CHF/PLN z dnia wypłaty wyniósł 297 294, 43 zł; zaś
- Suma Wpłat PLN składającą się ze świadczeń okresowych w postaci m.in. rat kapitałowo-odsetkowych uiszczanych na rzecz Banku w trakcie obowiązywania Umowy, a więc środków pieniężnych pochodzących z majątku Zainteresowanych wyniosła 370 780,47 zł;
- to zważywszy na różnicę pomiędzy Kapitałem Wypłaconym a Sumą Wpłat PLN, należy stwierdzić, że powstała w ten sposób Nadpłata wynosząca 73 486,04 zł stanowiła świadczenie nienależne, której dysponentem w sposób nieuprawniony stał się Bank, jako bezpodstawnie wzbogacony.
Pomimo, że żadne postanowienie zawarte w Ugodzie nie precyzuje charakteru prawnego Kwoty Dodatkowej, tym niemniej świadczenie to w istocie stanowi część Nadpłaty, którą Bank zwrócił Zainteresowanym.
W związku z powyższym nie sposób uznać, że otrzymanie przez Zainteresowanych Kwoty Dodatkowej wynoszącej 58 000 zł przyczyniło się do przyrostu w majątku Kredytobiorców, gdyż Kwota Dodatkowa stanowi zwrot wcześniej dokonanego świadczenia - nienależnie otrzymanego przez Bank - częściowo rekompensującego (ok. 78,92%) uszczuplenie majątku Zainteresowanych.
Skoro więc Kwota Dodatkowa stanowi zwrot własnych środków pieniężnych nienależnie wpłaconych przez Kredytobiorców na rzecz Banku, to jej wypłata na rzecz Zainteresowanych nie stanowi przychodu w rozumieniu art. 11 ust. 1 o PIT, gdyż zwrot Kwoty Dodatkowej nie doprowadził do definitywnego przysporzenia w majątku Kredytobiorców, a tylko częściowo wyrównał wcześniejsze jego uszczuplenie. Z kolei niemożność zakwalifikowania Kwoty Dodatkowej jako przychodu w rozumieniu art. 11 ust. 1 o PIT samoistnie wyklucza możliwość przyporządkowania tegoż świadczenia do któregokolwiek ze źródeł przychodów, w szczególności do przychodu z innych źródeł.
Z uwagi na powyższe, zdaniem Zainteresowanych, wypłata Kwoty Dodatkowej powinna być neutralna podatkowo, co znajduje potwierdzenie w stanowisku organów podatkowych, przykładowo w:
- interpretacji indywidualnej Dyrektora KIS z dnia 16 października 2024 r. (0112-KDIL2-1.4011.658.2024.1.MKA), w której wskazano: (...) skoro kwota dodatkowa, która otrzymała Pani od banku w wyniku zawartej ugody, mieści się w kwocie wpłacanej przez Panią podczas spłaty kredytu hipotecznego jej otrzymanie nie powoduje po Pani stronie dodatkowego przysporzenia majątkowego. Wypłata ta będzie dla Pani neutralna podatkowo. Dlatego stwierdzam, że wypłacone przez Bank w ramach ugody środki pod tytułem „kwota dodatkowa”, nie będą stanowiły dla Pani przychodu w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, klasyfikowanego do źródła, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 w zw. z art. 20 ust. 1 ww. ustawy, podlegającego opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Zatem nie ma Pani obowiązku zapłaty podatku od wypłaconej przez bank kwoty.”;
- interpretacji indywidualnej Dyrektora KIS z dnia 28 lipca 2023 r. (KDIP3-2.4011.609.2023.2.AC), w której wskazano: „(...) dodatkowe świadczenie pieniężne, które zwróci Panu Bank (..) nie będzie stanowić dla Pana przychodu. Czynność ta nie spowoduje uzyskania przez Pana przysporzenia majątkowego, wzrostu Pana majątku. Otrzymana przez Pana kwota będzie zwrotem własnych pieniędzy, które nienależnie wpłacił Pan wcześniej do Banku. Pieniądze te nie będą Pana przychodem w rozumieniu art. 11 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Ich uzyskanie nie będzie skutkować po Pana stronie powstaniem obowiązku podatkowego w podatku dochodowym od osób fizycznych. Tym samym, nie będzie miał Pan obowiązku rozliczenia tych środków dla celów podatkowych.”;
- interpretacji indywidualnej Dyrektora KIS z dnia 6 marca 2024 r. (0112-KDIL2-1.4011.37.2024.2.MKA), gdzie wskazano, że: „(...) zwrot przez bank części kwoty uiszczonej tytułem spłaty zaciągniętego kredytu walutowego nie będzie stanowił dla Państwa przychodu w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, klasyfikowanego do źródła, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 w zw. z art. 20 ust. 1 ww. ustawy, podlegającego opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Zatem nie mają Państwo obowiązku zapłaty podatku od zwróconej przez bank kwoty. Nie mają Państwo również obowiązku składania jakichkolwiek informacji do urzędu skarbowego o otrzymanej od banku kwocie.”
1.2. Brak wpływu ewentualnego wystawienia informacji PIT-11 przez Bank na obowiązek podatkowy Kredytobiorców
W razie wystawienia przez Bank informacji PIT-11 w związku z wypłatą Kwoty Dodatkowej, o braku obowiązku jej uwzględnienia w rocznym zeznaniu PIT zadecydują następujące okoliczności:
a)fakt, że postanowienia oświadczeń woli wchodzące w zakres prawa prywatnego (tu: Ugody) nie mogą znosić przepisów powszechnie obowiązujących (tu: ustawy o PIT) mających nad nimi prymat;
b)fakt, że w sprawie nie występuje przychód podatkowy z tytułu otrzymania przez Zainteresowanych Kwoty Dodatkowej, toteż brak jest podstaw do wystawienia informacji PIT-11, zaś w razie jej wystawienia - brak jest podstaw do uwzględnienia jej w deklaracji rocznej.
Ad. a) prymat przepisów powszechnie obowiązujących nad postanowieniami oświadczeń woli wchodzącymi w zakres prawa prywatnego.
Należy podkreślić, że podatek jako świadczenie publicznoprawne o charakterze osobistym może zostać nałożony jedynie na podstawie przepisów rangi ustawowej, co oznacza, że nie można nałożyć obowiązku podatkowego na inną osobę w drodze czynności cywilnoprawnej - nawet za jej zgodą. Zgodnie bowiem z art. 217 Konstytucji, nakładanie podatków, innych danin publicznych, określanie podmiotów, przedmiotów opodatkowania i stawek podatkowych, a także zasad przyznawania ulg i umorzeń oraz kategorii podmiotów zwolnionych od podatków następuje w drodze ustawy.
Tym samym postanowienia oświadczeń woli wchodzące w zakres prawa prywatnego nie mogą pozostawać w sprzeczności z regulacjami prawa publicznego, m.in. z ustawami podatkowymi. Jeżeli więc nałożenie obowiązku podatkowego może odbywać się jedynie na mocy ustawy, to nałożenie zobowiązania podatkowego rozumianego jako świadczenie mające charakter publicznoprawny nie może nastąpić mocą postanowienia oświadczenia woli mającego charakter cywilnoprawny.
Powyższe znajduje potwierdzenie w judykaturze sądów administracyjnych, przykładowo w wyroku NSA z dnia 26 lipca 2019 r. (II FSK 3017/17) NSA orzekł, że: „Żadne postanowienia umowne nie mogą modyfikować zawartych w ustawach podatkowych regulacji dotyczących m.in. podmiotu, przedmiotu, podstawy opodatkowania. Zobowiązanie podatkowe ma charakter publicznoprawny, a nie cywilnoprawny i dlatego obowiązku podatkowego jak i zakresu opodatkowania nie można wyprowadzać z postanowień umowy cywilnoprawnej.”
Odnosząc powyższe do stanu faktycznego, w opinii Zainteresowanych, okoliczność, że w Ugodzie istnieje zapis, z którego wynika, że Zainteresowani przyjęli do wiadomości, że w związku z wypłatą Kwoty Dodatkowej powstaje po ich stronie przychód jest irrelewantna podatkowo, gdyż Ugoda nie zmienia obowiązku w zakresie prawa podatkowego.
Bank nie był zatem władny nałożyć ciężaru podatku na Zainteresowanych na podstawie Ugody, jako że PIT będąc świadczeniem o charakterze publicznoprawnym może zostać nałożony na Kredytobiorców jedynie w oparciu o przepisy ustawy o PIT, z których wynika z kolei, że w sprawie nie doszło do powstania przychodu podatkowego.
Zdaniem Zainteresowanych - już na podstawie ww. okoliczności należałoby stwierdzić, że w razie przedłożenia informacji PIT-11 przez Bank, Kredytobiorcy nie będą obowiązani uwzględniać jej w zeznaniu rocznym.
Ad. b) brak przychodu podatkowego
Nadto obowiązek informacyjny, o którym mówi sporny zapis Ugody powstaje w razie rozpoznania przychodu podatkowego z innych źródeł, a to - jak już wskazano - nie miało miejsca w sprawie.
Jak bowiem stanowi art. 42a ust. 1 ustawy o PIT, osoby prawne i ich jednostki organizacyjne oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, które dokonują wypłaty należności lub świadczeń, o których mowa w art. 20 ust. 1, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku, od których nie są obowiązane pobierać zaliczki na podatek lub zryczałtowanego podatku dochodowego, są obowiązane sporządzić informację według ustalonego wzoru o wysokości przychodów i przesłać ją podatnikowi oraz urzędowi skarbowemu.
Z powyższego przepisu wynika więc, że na osobach prawnych (tu: bankach) ciąży obowiązek sporządzania oraz przesyłania podatnikom (tu: klientom banków) informacji w przypadku każdorazowej wypłaty na ich rzecz świadczenia, które w świetle ustawy o PIT należy zakwalifikować jako przychód z innych z innych źródeł. A contrario, jeżeli wypłacone świadczenie nie stanowi przychodu w ogóle, to na ww. podmiotach nie będzie ciążył obowiązek wystawiania oraz przesyłania przedmiotowych informacji.
W przypadku zaś, gdy osoba prawna (tu: bank) sporządzi oraz przekaże podatnikowi (tu: klientowi banku) informację PIT-11 na skutek błędnego uznania, że wypłacane przezeń świadczenie stanowi przychód z innych źródeł, podatnik, który otrzymał taką informację nie będzie obowiązany do uwzględnienia jej w rocznym zeznaniu podatkowym.
Powyższe potwierdza stanowisko organów podatkowych, przykładowo w:
- interpretacji indywidualnej Dyrektora KIS dnia 19 listopada 2024 r. (0115-KDIT2.4011.401.2024.2.KC), w której wskazał, że: „Wypłata ta jest (...) neutralna podatkowo. Tym samym z tego tytułu nie powstał po Pani stronie przychód w rozumieniu przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, podlegający opodatkowaniu z tego tytułu. W związku z tym, jeśli Bank wystawi PIT-11 na tę kwotę, może Pani ją pominąć w rocznym zeznaniu podatkowym.”;
- interpretacji indywidualnej Dyrektora IS w Łodzi z dnia 4 maja 2012 r. (IPTPB1/415-48/12-6/MD) organ podatkowy wskazał, iż: „przychód (...) Nie jest przychodem z innych źródeł, o których mowa w art. 20 ust. 1 ustawy, a więc nie ma żadnych podstaw prawnych do wystawienia przez Wnioskodawcę informacji (...), o której mowa w art. 42a ustawy.”
Ponadto Zainteresowani wskazują, że w tożsamym stanie faktycznym do przedmiotowego, organ podatkowy potwierdził stanowisko banku, że nie ma on obowiązku wystawiania informacji PIT-11 w związku z wypłatą kwoty dodatkowej, gdyż nie stanowi ona przychodu (w opinii Zainteresowanych wnioskodawcą był Bank, z którym zawarto Ugodę, jako że przedmiotową interpretację przedłożył Kredytobiorcom jego przedstawiciel). I tak, w analogicznym do niniejszej sprawy stanie faktycznym, w którym na mocy ugody dochodziło do zmiany waluty zadłużenia, wypłacenia kwoty dodatkowej (obejmującej środki wpłacone bankowi, które przekroczyły wartość spłat przypadających na wypłacony kapitał) oraz zwrotu kosztów sądowych, Dyrektor KIS w interpretacji indywidualnej z dnia 29 listopada 2024 r. (0112-KDIL2-1.4011.676.2024.2.TR) wskazał, iż: „(...) w związku z wypłatą Klientowi świadczeń z tytułu Dodatkowej Kwoty, po stronie Klienta nie powstaje przychód, a tym samym Państwo (Bank) nie są zobowiązani do sporządzenia informacji o wysokości przychodów (PIT-11) i przesiania jej Klientowi jako podatnikowi oraz właściwemu urzędowi skarbowemu (...).”
Przenosząc powyższe na stan faktyczny sprawy, skoro - jak już wskazano - Kwota Dodatkowa nie jest przychodem, co samoistnie wyklucza możliwość zakwalifikowania jej do któregokolwiek ze źródeł przychodów - w tym do przychodów z innych źródeł - uznać należy więc, że w sprawie nie znajdzie zastosowania art. 42a ust. 1 ustawy o PIT, a zatem na Banku nie będzie ciążył obowiązek informacyjny, o którym mowa w przepisie.
Wobec tego w przypadku przekazania Zainteresowanym przez Bank informacji PIT-11 na skutek błędnego uznania, że Kwota Dodatkowa stanowiła dla Kredytobiorców przychód z innych źródeł, Kredytobiorcy nie będą obowiązani uwzględniać jej w rocznych zeznaniach PIT.
Podsumowując powyższe, zdaniem Zainteresowanych, wypłacona przez Bank w ramach Ugody Kwota Dodatkowa, która w istocie stanowi zwrot części Nadpłaty nie stanowi przychodu podlegającego opodatkowaniu podatkiem PIT, a zatem w razie wystawienia oraz przekazania informacji o przychodach z innych źródeł (PIT-11) przez Bank na podstawie art. 42a ust. 1 ustawy o PIT, Zainteresowani nie są obowiązani uwzględnić jej w rocznych zeznaniach podatkowych.
2. Uzasadnienie stanowiska w zakresie pytania nr 2
Zdaniem Kredytobiorców, zapłacona przez Bank w ramach Ugody kwota Kosztów Procesowych nie stanowi przychodu podlegającego opodatkowaniu PIT, jako że stanowi zwrot uprzednio poniesionych wydatków, co wyklucza stwierdzenie przyrostu w majątku Zainteresowanych.
Raz jeszcze wskazać należy, że decydującym warunkiem dla uznania danego świadczenia za przychód w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o PIT jest uzyskanie przez podatnika definitywnego przysporzenia majątkowego. Powyższe oznacza, że nie każda otrzymana przez podatnika kwota prowadzi do powstania po jego stronie przychodu podatkowego. Dla rozpoznania przychodu nie jest bowiem wystarczające samo stwierdzenie otrzymania lub pozostawienia do dyspozycji podatnika określonego świadczenia - konieczne jest uznanie, że świadczenie to spowodowało rzeczywiste wzbogacenie się podatnika, tj. przyrost w jego majątku. Wobec tego wskazać ponownie należy, że do powstania przychodu podatkowego skutkującego realnym przysporzeniem majątkowym nie dojdzie w razie otrzymania przez podatnika zwrotu uprzednio poniesionego wydatku.
Powyższe znajduje potwierdzenie w judykaturze sądów administracyjnych oraz w stanowisku organów podatkowych, przykładowo w wyroku NSA z dnia 31 sierpnia 2017 r. (sygn. akt II FSK 2253/15) stwierdził, że: „Opodatkowaniu podlega wyłącznie definitywne przysporzenie (...), a w przypadku zwrotu już poniesionego wydatku nie dochodzi do zwiększenia aktywów (podatnik odzyskuje aktywa, które wcześniej posiadał). Nie ma więc przedmiotu opodatkowania.”
Specyfiką kosztów procesowych jest ich zwrot po uprzednim poniesieniu przez stronę wygrywającą. Wynika to wprost z samej treści art. 98 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego (dalej: „KPC”), zgodnie z którym strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu). Wskazać zatem należy, że koszty procesowe są rodzajem wydatku pierwotnie ponoszonego z majątku podatnika, a następnie zwracanego mu na mocy orzeczenia sądu lub na skutek zawarcia ugody.
W konsekwencji powyższego, należy wskazać, że w przypadku zwrotu kosztów procesowych na rzecz podatnika nie dochodzi do przyrostu w jego majątku, lecz do wyrównania (w całości lub części) jego wcześniejszego uszczuplenia. Przyrost w majątku podatnika powstanie jedynie wówczas, gdy kwota zwrotu przewyższy wartość rzeczywiście poniesionych wydatków na celową obronę.
Mając na uwadze powyższe przepisy, stwierdzić należy, że zwrot kosztów procesu - w tym kosztów zastępstwa procesowego - nie powoduje powstania przychodu, pod warunkiem, że kwota zwracanych kosztów nie przekroczyła sumy wydatków rzeczywiście poniesionych na ten cel.
Powyższe znajduje potwierdzenie w stanowisku organów podatkowych, przykładowo w:
- interpretacji indywidualnej Dyrektora KIS z dnia 19 lutego 2024 r. (0115-KDIT3.4011.51.2024.l.DP), w której organ wskazał: „Mając na uwadze zwrotny charakter kosztów (...) procesu (...) należy uznać, że zwrot ten nie rodzi obowiązku podatkowego (...) o ile kwota zasądzona tytułem zwrotu kosztów postępowania nie przewyższała faktycznie poniesionych (...) wydatków.”;
- w interpretacji indywidualnej Dyrektora KIS z dnia 21 kwietnia 2023 r. sygn. 0114-KDIP3-2.4011.195.2023.1.MN, w której stwierdzono, że: „Mając zatem na uwadze zwrotny charakter kosztów wygranego procesu sądowego należy uznać, że zwrot ten nie rodzi obowiązku podatkowego w świetle przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, o ile kwota zasądzona tytułem zwrotu kosztów postępowania nie przewyższała faktycznie poniesionych przez powoda wydatków.”
Nie ma też przy tym znaczenia, czy zwrot kosztów procesu nastąpił bezpośrednio na rachunek bankowy podatnika, czy też kancelarii reprezentującej go w sporze, pod warunkiem, że wydatki te zostały poniesione z jego własnych środków.
Powyższe znajduje potwierdzenie w stanowisku organów podatkowych, przykładowo w interpretacji indywidualnej Dyrektora KIS z dnia 25 października 2024 r. (0114-KDIP3-2.4011.686.2024.1.MN), w której organ wskazał, że: „Nie ma (...) znaczenia, czy „technicznie” zwrot kosztów został przelany na Pani konto, czy od razu na konto kancelarii adwokackiej prowadzącej Pani sprawę. Koszty te w pierwszej kolejności zostały bowiem sfinansowane z własnych środków powoda, a następnie na podstawie wyroku zostały zwrócone. W takim wypadku kwota ta stanowi jedynie zwrot poniesionych wcześniej nakładów - nie jest więc dochodem podlegającym opodatkowaniu. Dla celów podatkowych otrzymana kwota tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego jest obojętna podatkowo. Mając na uwadze powyższe, zwrot poniesionych przez Panią kosztów postępowania sądowego - do wysokości poniesionych przez Panią wydatków - nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.”
Przenosząc powyższe na stan faktyczny sprawy, należy wskazać, że skoro:
- Bank zapłacił na mocy Ugody za Koszt Zastępstwa w kwocie 18 900 zł;
- Wynagrodzenie należne Kancelarii w związku z pozytywnym zakończeniem sporu z Bankiem (tj. zawarciem Ugody) wyniosło 35 000 zł
- to zapłacona przez Bank kwota Kosztów Zastępstwa nie spełniła definicji przychodu z art. 11 ust. 1 ustawy o PIT ze względu na brak przyrostu w majątku Zainteresowanych, jako że kwota Kosztów Zastępstwa jest niższa aniżeli kwota Wynagrodzenia (tj. rzeczywisty wydatek na obronę).
Stanowisko zaprezentowane powyżej znajduje swoje potwierdzenie w praktyce interpretacyjnej organów podatkowych, przykładowo w:
- interpretacji indywidualnej Dyrektora KIS z 3 listopada 2023 r. (0113-KDIPT2-2.4011.551.2023.3.SR), w której organ wskazał, iż: „(...) otrzymana przez Panią kwota tytułem zwrotu kosztów procesu nie przewyższa poniesionych przez Panią wydatków, zatem kwota ta nie stanowi przysporzenia majątkowego po Pani stronie i nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, ponieważ po Pani stronie nie nastąpiło realne przysporzenie majątkowe. Wynika to z tego, że koszty te w pierwszej kolejności zostały sfinansowane z Pani własnych środków, a następnie na podstawie wyroku zostały Pani zwrócone. W takim wypadku kwota ta stanowi jedynie zwrot poniesionych wcześniej wydatków - nie jest więc dochodem podlegającym opodatkowaniu. Dla celów podatkowych otrzymana kwota tytułem zwrotu kosztów procesu jest obojętna podatkowo.”;
- interpretacji indywidualnej Dyrektora KIS z 4 lutego 2020 r. (0113-KDIPT2-2.4011.748.2019.1.BO), w której organ uzasadniał: „(...) zwrócone na rzecz pracownika koszty postępowania sądowego nie stanowią przysporzenia po jego stronie i nie podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, ponieważ po stronie pracownika w związku z dokonanym zwrotem kosztów postępowania sądowego nie nastąpiło realne przysporzenie majątkowe. Kwota ta stanowi jedynie zwrot poniesionych wcześniej wydatków -nie jest więc dochodem podlegającym opodatkowaniu. Dla celów podatkowych otrzymana kwota tytułem kosztów postępowania sądowego jest obojętna podatkowo.”
Podsumowując powyższe, zdaniem Kredytobiorców, zapłacona przez Bank w ramach Ugody kwota Kosztów Procesowych nie stanowi przychodu podlegającego opodatkowaniu PIT.
Ocena stanowiska
Stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku jest prawidłowe.
Uzasadnienie interpretacji indywidualnej
Reguły dotyczące opodatkowania
W myśl art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 226 ze zm.):
Opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.
Powołany przepis wyraża tzw. zasadę powszechności opodatkowania. Regułą jest, że każdy dochód osiągnięty przez osobę fizyczną podlega opodatkowaniu, wyjątkiem zaś jest sytuacja, gdy dochód opodatkowaniu nie podlega. Wyjątki od omawianej zasady dotyczą:
- dochodów, które zostały wprost wymienione przez ustawodawcę w art. 21, 52, 52a i 52c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych jako zwolnione z podatku oraz
- dochodów, od których zaniechano poboru podatku w drodze rozporządzenia ministra właściwego do spraw finansów publicznych wydanego na podstawie art. 22 ustawy Ordynacja podatkowa (rozporządzenie takie może być wydane w przypadkach uzasadnionych interesem publicznym lub ważnym interesem podatników).
W myśl art. 9 ust. 1a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:
Jeżeli podatnik uzyskuje dochody z więcej niż jednego źródła, przedmiotem opodatkowania w danym roku podatkowym jest, z zastrzeżeniem art. 25e, art. 29-30cb, art. 30da-30dh, art. 30e-30g, art. 30j-30p oraz art. 44 ust. 7e i 7f, suma dochodów z wszystkich źródeł przychodów.
Stosownie do art. 9 ust. 2 ww. ustawy:
Dochodem ze źródła przychodów, jeżeli przepisy art. 23o, art. 23u, art. 24-24b, art. 24c, art. 24e,art. 30ca, art. 30da oraz art. 30f nie stanowią inaczej, jest nadwyżka sumy przychodów z tego źródła nad kosztami ich uzyskania osiągnięta w roku podatkowym. Jeżeli koszty uzyskania przekraczają sumę przychodów, różnica jest stratą ze źródła przychodów.
Jak stanowi art. 11 ust. 1 ww. ustawy:
Przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9, 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, pkt 11, art. 19, art. 25b, art. 30ca, art. 30da i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.
Jak wynika z powołanego przepisu, ustawodawca przyjął zasadę, że przychodem są:
- pieniądze i wartości pieniężne, które zostały otrzymane przez podatnika – tj. takie pieniądze i wartości pieniężne, które podatnik rzeczywiście „dostał, odebrał, zainkasował, objął w posiadanie”;
- pieniądze i wartości pieniężne, które zostały postawione do dyspozycji podatnika – tj. takie przysporzenia, które zostały mu faktycznie udostępnione/przekazane do odbioru; takie pieniądze i środki pieniężne, które podatnik ma możliwość włączyć do swojego władztwa, a więc ma możliwość skorzystania z tychże pieniędzy i wartości pieniężnych i nie jest to uzależnione od dodatkowej zgody osoby stawiającej określone pieniądze i wartości pieniężne do dyspozycji podatnika.
Pojęcie przychodu wiąże się zatem z przysporzeniem majątkowym po stronie podatnika, z wartością wchodzącą do jego majątku. Przychodami w rozumieniu art. 11 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych mogą być tylko takie świadczenia, które nie mają charakteru zwrotnego. Skoro bowiem przychód jest określonym przyrostem majątkowym po stronie podatnika, jego otrzymanie musi mieć charakter definitywny.
Za przychody należy zatem uznać każdą formę przysporzenia majątkowego, zarówno formę pieniężną jak i niepieniężną, w tym nieodpłatne świadczenia otrzymane przez podatnika.
Dla celów podatkowych przyjmuje się, że nieodpłatne świadczenie obejmuje każde działanie lub zaniechanie na rzecz innej osoby oraz wszystkie zdarzenia prawne i zdarzenia gospodarcze w działalności podmiotów, których skutkiem jest przysporzenie majątku innej osoby, mające konkretny wymiar finansowy.
Ustawodawca tworząc system opodatkowania dochodów osób fizycznych miał na względzie, że przysporzenia uzyskiwane przez osoby fizyczne mogą być skutkiem różnych rodzajów czynności i zdarzeń. Stworzył więc klasyfikację tych przysporzeń w oparciu o kryterium źródła przychodów i system ich opodatkowania uwzględniający specyfikę poszczególnych źródeł przychodów. W języku powszechnym mianem „źródła” określane jest „to, co stanowi początek czegoś”, „przyczyna czegoś”, a synonimami tego pojęcia są m.in. czynnik sprawczy, powód, pochodzenie.
Źródła przychodów
Źródła przychodów zostały określone przez ustawodawcę w art. 10 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. I tak zgodnie z ww. przepisem:
Źródłami przychodów są:
1) stosunek służbowy, stosunek pracy, w tym spółdzielczy stosunek pracy, członkostwo w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub innej spółdzielni zajmującej się produkcją rolną, praca nakładcza, emerytura lub renta;
2) działalność wykonywana osobiście;
3) pozarolnicza działalność gospodarcza;
4) działy specjalne produkcji rolnej;
5) (uchylony)
6) najem, podnajem, dzierżawa, poddzierżawa oraz inne umowy o podobnym charakterze, w tym również dzierżawa, poddzierżawa działów specjalnych produkcji rolnej oraz gospodarstwa rolnego lub jego składników na cele nierolnicze albo na prowadzenie działów specjalnych produkcji rolnej,
z wyjątkiem składników majątku związanych z działalnością gospodarczą;
7) kapitały pieniężne i prawa majątkowe, w tym odpłatne zbycie praw majątkowych innych niż wymienione w pkt 8 lit. a-c;
8) odpłatne zbycie, z zastrzeżeniem ust. 2:
a) nieruchomości lub ich części oraz udziału w nieruchomości,
b) spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego lub użytkowego oraz prawa do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej,
c) prawa wieczystego użytkowania gruntów,
d) innych rzeczy,
- jeżeli odpłatne zbycie nie następuje w wykonaniu działalności gospodarczej i zostało dokonane w przypadku odpłatnego zbycia nieruchomości i praw majątkowych określonych w lit. a-c - przed upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie, a innych rzeczy - przed upływem pół roku, licząc od końca miesiąca, w którym nastąpiło nabycie;
w przypadku zamiany okresy te odnoszą się do każdej z osób dokonującej zamiany;
8a)działalność prowadzona przez zagraniczną jednostkę kontrolowaną;
8b)niezrealizowane zyski, o których mowa w art. 30da;
9) inne źródła.
Przychody z poszczególnych źródeł przychodów i zasady ich ustalania zostały uregulowane w art. 12-20 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Stosownie do art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:
Za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, świadczenia otrzymane z tytułu umowy o pomocy przy zbiorach, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i art. 17.
Użycie w powyższym przepisie sformułowania „w szczególności”, wskazuje, że definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ww. ustawy. O przychodzie podatkowym z innych źródeł będziemy mówić w każdym przypadku, kiedy u podatnika wystąpią realne korzyści majątkowe.
Na mocy art. 42a ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:
Osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, osoby prawne i ich jednostki organizacyjne oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, które dokonują wypłaty należności lub świadczeń, o których mowa w art. 20 ust. 1, z wyjątkiem dochodów (przychodów) wymienionych w art. 21, art. 52, art. 52a i art. 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku, od których nie są obowiązane pobierać zaliczki na podatek lub zryczałtowanego podatku dochodowego, są obowiązane sporządzić informację według ustalonego wzoru o wysokości przychodów i przesłać ją podatnikowi oraz urzędowi skarbowemu, przy pomocy którego naczelnik urzędu skarbowego właściwy według miejsca zamieszkania podatnika wykonuje swoje zadania, a w przypadku podatników, o których mowa w art. 3 ust. 2a, urzędowi skarbowemu, przy pomocy którego naczelnik urzędu skarbowego właściwy w sprawach opodatkowania osób zagranicznych wykonuje swoje zadania.
Skutki podatkowe zwrotu przez bank należności stanowiącej zwrot uiszczonych kwot zadłużenia na rzecz banku
Instytucja kredytu uregulowana została przepisami ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1646).
Zgodnie z treścią art. 69 ust. 1 ww. ustawy:
Przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu.
Podkreślić należy, że otrzymanie kredytu i jego spłata na warunkach przewidzianych w umowie kredytowej są obojętne podatkowo. Przychód po stronie kredytobiorcy pojawia się w przypadku, kiedy dochodzi do umorzenia kredytu, jego części lub odsetek. Wtedy bowiem kredytobiorca osiąga konkretne przysporzenie majątkowe (przychód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).
Zgodnie natomiast z definicją dochodu jest nim nadwyżka przychodów ze źródła nad kosztami jego uzyskania. Pojęciem pierwotnym dla dochodu jest więc pojęcie przychodu. Ten z kolei definiowany jest przez ustawodawcę, czemu dał wyraz w art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, jako otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Niemniej jednak z definicji tej wywieść można również, że za przychody podatkowe mogą być uznane tylko takie świadczenia, które są określonym przyrostem majątkowym (zarówno zwiększającym aktywa jak i zmniejszającym pasywa) o charakterze definitywnym, nie mające charakteru zwrotnego.
Wobec powyższego, skoro jak Państwo wskazali – kwota dodatkowa (przelana na Państwa rachunki) jest częściowym zwrotem nienależnie zapłaconych przez Państwa na rzecz banku kwot, to należy uznać, że wypłata tej kwoty nie stanowi dla Państwa przychodu.
Kwota dodatkowa nie jest świadczeniem wypłaconym np. z tytułu odstąpienia przez Państwa od dochodzenia dalszych roszczeń związanych z umową ani innym podobnym świadczeniem. Przy wypłacie kwoty dodatkowej nie doszło do wypłaty świadczenia z tytułu ujemnego oprocentowania. Kwota dodatkowa nie stanowi także wynagrodzenia za zrzeknięcie się przez Państwa praw i roszczeń związanych z niedozwolonym charakterem postanowień umowy lub jej nieważności.
Kwota dodatkowa nie stanowi dla Państwa przysporzenia ponad kwoty uiszczone tytułem spłaty kredytu hipotecznego, gdyż kwota spłaconego przez Państwa kapitału kredytu była wyższa, niż sama kwota udzielonego kredytu. Według Państwa, kwota dodatkowa efektywnie stanowi zwrot nadpłaconego kapitału kredytu.
Zatem czynność ta nie spowodowała uzyskania przez Państwa przysporzenia majątkowego, wzrostu Państwa majątku. Otrzymana przez Państwa kwota stanowi zwrot własnych pieniędzy, które nienależnie wpłacili Państwo wcześniej do banku.
Pieniądze te nie są Państwa przychodem w rozumieniu art. 11 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i ich uzyskanie, nie skutkuje po Państwa stronie obowiązkiem zapłaty podatku dochodowego od osób fizycznych z tego tytułu. Nie mają Państwo również obowiązku składania jakichkolwiek informacji do urzędu skarbowego o otrzymanej od banku kwocie zwrotu.
Skutki podatkowe zwrotu kosztów zastępstwa procesowego i opłaty od pozwu.
W odniesieniu natomiast do kwoty otrzymanej przez Państwa na podstawie ugody tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego oraz opłaty od pozwu wskazać należy, że zgodnie z art. 98 § 1, § 2, § 3, § 4 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (t. j. Dz. U. z 2024 poz. 1568 ze zm.):
§ 1. Strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu).
§ 2. Do niezbędnych kosztów procesu prowadzonego przez stronę osobiście lub przez pełnomocnika, który nie jest adwokatem, radcą prawnym lub rzecznikiem patentowym, zalicza się poniesione przez nią koszty sądowe, koszty przejazdów do sądu strony lub jej pełnomocnika oraz równowartość zarobku utraconego wskutek stawiennictwa w sądzie. Równowartość utraconego zarobku nie może przekraczać wynagrodzenia jednego adwokata wykonującego zawód w siedzibie sądu prowadzącego postępowanie.
§ 3. Do niezbędnych kosztów procesu strony reprezentowanej przez adwokata zalicza się wynagrodzenie, jednak nie wyższe niż stawki opłat określone w odrębnych przepisach i wydatki jednego adwokata, koszty sądowe oraz koszty nakazanego przez sąd osobistego stawiennictwa strony.
§ 4. Wysokość kosztów sądowych, zasady zwrotu utraconego zarobku lub dochodu oraz kosztów stawiennictwa strony w sądzie, a także wynagrodzenie adwokata, radcy prawnego i rzecznika patentowego regulują odrębne przepisy.
Jak wynika z powyższych przepisów, koszty procesu (w tym zastępstwa procesowego) mają charakter zwrotu wydatków poniesionych przez powoda. Zwrot ten nie rodzi więc obowiązku podatkowego w świetle przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, o ile kwota zasądzona tytułem zwrotu kosztów postępowania nie przewyższała faktycznie poniesionych przez powoda wydatków.
Wobec powyższego, skoro jak Państwo wskazali we wniosku – bank zwraca Państwu koszty zastępstwa procesowego i opłaty od pozwu, które uprzednio zostały przez Państwa zapłacone kancelarii prawnej reprezentującej Państwa w Sądzie, to stwierdzam, że zwrot ten również nie stanowi dla Państwa przychodu.
Zwrócone na Państwa rzecz koszty zastępstwa procesowego i opłaty od pozwu nie stanowią przysporzenia po Państwa stronie i nie podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, ponieważ w związku z dokonanym zwrotem ww. kosztów procesowych i opłaty od pozwu nie nastąpi realne przysporzenie majątkowe. Kwoty te stanowią jedynie zwrot poniesionych wcześniej przez Państwa wydatków – nie są więc dochodem podlegającym opodatkowaniu.
Pieniądze te nie są Państwa przychodem w rozumieniu art. 11 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, klasyfikowanym do źródła, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9w zw. z art. 20 ust. 1 ww. ustawy i nie podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.
Dodatkowe informacje
Informacja o zakresie rozstrzygnięcia
Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Państwo przedstawili i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.
Procedura wydawania indywidualnych interpretacji przepisów prawa podatkowego nie podlega regułom przewidzianym dla postępowania podatkowego, czy kontrolnego. Organ wydający interpretacje opiera się wyłącznie na opisie stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego przedstawionego we wniosku. Postępowanie w sprawie wydania interpretacji indywidualnej ma na celu wyjaśnienie wątpliwości co do sposobu zastosowania przepisów prawa podatkowego materialnego do określonego stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego. Przedmiotem interpretacji wydanej na podstawie art. 14b ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 111 ze zm.) jest sam przepis prawa. Rolą postępowania w sprawie wydania indywidualnej interpretacji przepisów podatkowych nie jest ustalanie stanu faktycznego (zdarzenia przyszłego), stanowi to bowiem domenę ewentualnego postępowania podatkowego. To na podatniku ciąży obowiązek udowodnienia w toku tego postępowania okoliczności faktycznych, z których wywodzi on dla siebie korzystne skutki prawne. Organ nie prowadzi postępowania dowodowego, ograniczając się do analizy okoliczności podanych we wniosku. W stosunku do tych okoliczności wyraża swoje stanowisko, które zawsze musi być jednak ustosunkowaniem się do poglądu (stanowiska) prezentowanego w danej sprawie przez wnioskodawcę. Jeżeli zatem, przedstawiony we wniosku stan faktyczny będzie różnił się od występującego w rzeczywistości, wówczas wydana interpretacja nie będzie Państwa chroniła w zakresie rzeczywiście zaistniałego stanu faktycznego.
Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji
- Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 111 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego. Z funkcji ochronnej będą mogli skorzystać Ci z Państwa, którzy zastosują się do interpretacji.
- Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:
Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:
1) z zastosowaniem art. 119a;
2) w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;
3) z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.
- Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:
Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.
Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację przez Zainteresowanego, który jest stroną postępowania
Pan ……… (Zainteresowany będący stroną postępowania – art. 14r § 2 Ordynacji podatkowej) ma prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w …….., ul. …….., …... Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935 ze zm.; dalej jako „PPSA”).
Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):
- w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo
- w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/wnioski albo /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).
Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).
Podstawa prawna dla wydania interpretacji
Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a, art. 14b § 1 i art. 14r Ordynacji podatkowej.
