W zakresie możliwości skorzystania z ulgi prorodzinnej.

Interpretacja indywidualna – stanowisko prawidłowe

Szanowna Pani,

stwierdzam, że Pani stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego i zdarzenia przyszłego w podatku dochodowym od osób fizycznych w zakresie możliwości skorzystania z ulgi prorodzinnej jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

25 lipca 2023 r. wpłynął Pani wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy możliwości skorzystania z ulgi prorodzinnej. Uzupełniła go Pani – w odpowiedzi na wezwanie – pismem z 4 września 2023 r. (wpływ 6 września 2023 r.) oraz pismem z 4 września 2023 r. (wpływ 18 września 2023 r.). Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego i zdarzenia przyszłego

Jest Pani matką trójki dzieci: najstarszy syn urodził się 17 września 2011 r., kolejny 19 grudnia 2014 r., a najmłodszy urodził się 19 stycznia 2019 r. Obecnie jest Pani w trakcie rozwodu. IV kwartał 2021 r. oraz okres od stycznia do maja 2022 r. stanowił czas udokumentowania przemocy ojca G. M. (dalej: ojciec dzieci) w stosunku do dzieci. W związku z Pani działaniami ochrony dzieci, w dniu 15 maja 2022 r. zostało wydane Postanowienie Sądu Okręgowego (dalej: Postanowienie Sądu) udzielające zabezpieczenia na czas trwania postępowania w ten sposób, iż: • miejsce zamieszkania trzech małoletnich synów zostało ustanowione w każdorazowym miejscu zamieszkania ich matki, czyli Pani, • jednocześnie zawieszono ojcu dzieci prawa rodzicielskie względem synów w zakresie ich leczenia, opieki psychologicznej i psychiatrycznej oraz • ustalono ojcu dzieci prawa do kontaktu z synami poza miejscem zamieszkania w każdą sobotę (spotkanie dwugodzinne) pod nadzorem kuratora. Postanowienie Sądu w zabezpieczeniu objęło również natychmiastową eksmisję ojca dzieci ze wspólnie zajmowanego mieszkania oraz nałożenie obowiązku alimentacyjnego. Dodatkowo została wydana opinia biegłych sądowych (...) z 6 września 2022 r., że ojciec dzieci nie ma predyspozycji wychowawczych. W roku 2021 r. pomimo, że mieszkaliście jeszcze wszyscy razem, był dla Pani rokiem bardzo trudnym. Ojciec dzieci ponosił wyłącznie koszty w zakresie opłat mieszkaniowych, natomiast Pani zajmowała się opieką dzieci w zakresie rozwoju oraz zapewnienia dzieciom bezpieczeństwa, w związku z tym zostały podjęte działania w celu zabezpieczenia Pani oraz dzieci i ograniczenia kontaktów ojca z dziećmi. Ponosiła Pani wszystkie koszty leczenia, zajęć dodatkowych, ubioru dzieci oraz wyposażenia dzieci w odpowiednie materiały dydaktyczne umożliwiające naukę oraz dalszy rozwój dzieci. Ojciec dzieci wykazywał jedynie skłonności manipulacyjne wobec dzieci, co odbijało się również na dzieciach m.in. w szkole w postaci niewłaściwego zachowania. Pomimo, że Pani oraz ojciec dzieci posiadaliście pełnię praw rodzicielskich, to tylko Pani troszczyła się o dzieci i próbowała je ochronić. W roku 2021 też zdecydowała się Pani na złożenie pozwu rozwodowego. Z uwagi na fakt, że w poprzednich latach nie korzystała Pani z ulgi na dzieci, ponieważ od 2017 r. nie rozliczała się Pani wspólnie z ojcem dzieci i ustaliliście, że z uwagi na jego wyższe dochody on będzie uwzględniał ulgę na wszystkie dzieci. Na początku roku 2022 wysłała Pani ojcu dzieci informację, że w swoim rozliczeniu podatkowym za 2021 r. uwzględni ulgę na dzieci (informację przekazała Pani w formie wiadomości sms, wydruk wiadomości sms złożyła Pani również do urzędu skarbowego). Na przesłaną wiadomość ojciec dzieci nie udzielił żadnej informacji jak również nie zaprotestował, co należy intepretować jako zgodę. Jednak pomimo poinformowania, że korzysta Pani z ulgi na dzieci, ojciec dzieci również dokonał rozliczenia zeznania podatkowego z uwzględnieniem ulgi na dzieci (taką informację otrzymała Pani z urzędu skarbowego, w którym się Pani rozliczyła). Nie jesteście Państwo obecnie w porozumieniu. Poza płaconymi alimentami i dwugodzinnymi spotkaniami z dziećmi pod nadzorem kuratora ojciec dzieci nie ma wkładu w wychowywanie dzieci. W związku z powyższymi okolicznościami Pani dochody za lata 2021-2022 zostały rozliczone w następujący sposób: 1) rok 2021 – uzyskała Pani wyłącznie dochód z tytułu umowy o pracę i w 100% rozliczyła Pani ulgę na dzieci, ponieważ pomimo posiadania pełni praw rodzicielskich, to Pani w większości zajmowała się dziećmi (ojciec dzieci pokrywał tylko koszty utrzymania mieszkania) oraz poinformowała Pani ojca dzieci o chęci rozliczenia 100% ulgi na dzieci, na co nie otrzymała Pani sprzeciwu, 2) rok 2022 – uzyskała Pani wyłącznie dochód z tytułu umowy o pracę i w 100% rozliczyła Pani ulgę na dzieci, ponieważ ojcu dzieci zostały ograniczone prawa rodzicielskie i ma możliwości jedynie spotkań dwugodzinnych z dziećmi pod nadzorem kuratora. Dzieci mieszkają tylko z Panią. W związku z powyższymi okolicznościami pojawiła się wątpliwość w zakresie właściwej interpretacji przepisów prawa podatkowego, tj. art. 27f ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej: ustawa o PIT).

Uzupełnienie i doprecyzowanie opisu stanu faktycznego i zdarzenia przyszłego

Pani dzieci są osobami niepełnoletnimi i w latach od 2021 r. do roku obecnego nie osiągały ani nie osiągają dochodów. Na początku roku 2022 wysłała Pani ojcu dzieci informację, że w swoim rozliczeniu podatkowym za 2021 r. uwzględni Pani ulgę na dzieci (informację przekazała Pani w formie wiadomości sms, wydruk wiadomości sms złożyła Pani również do urzędu skarbowego). Na przesłaną wiadomość ojciec dzieci nie udzielił żadnej informacji jak również nie zaprotestował, co należy intepretować jako zgodę. Jednak pomimo poinformowania, że korzysta Pani z ulgi na dzieci, ojciec dzieci również dokonał rozliczenia zeznania podatkowego z uwzględnieniem ulgi na dzieci (taką informację otrzymała Pani z urzędu skarbowego, w którym się Pani rozliczyła). W związku z tym należy uznać, że formalne porozumienie (w formie dokumentu) nie zostało między Państwem zawarte. Jednak jak już wcześniej, ojciec dzieci został poinformowany o tym, że korzysta Pani z ulgi prorodzinnej w swoim rozliczeniu podatkowym za rok 2021 r. (informacja wysłana w formie wiadomości SMS). Na powyższą informację nie otrzymała Pani żadnego sprzeciwu, więc należy uznać, że rozliczenie tej ulgi zostało ustalone, gdyż również druga strona (tj. ojciec dzieci) miał o tym świadomość - należy mieć na uwadze, że dojście do porozumienia między stronami nie musi się wiązać ze sprzeciwem drugiej strony. Porozumienie można zawrzeć również w momencie gdy jedna strona jest zgodna ze stanowiskiem drugiej strony i nie wnosi sprzeciwu. Zgodnie ze słownikiem języka polskiego PWN „porozumienie” to zgoda na coś, wzajemne zrozumienie, umowa, układ. W słowniku PWN obok definicji słowa „porozumienie” zdefiniowane zostało również pojęcie „porozumieć się", czyli nawiązać z kimś kontakt, dojść z kimś go zgody w jakiejś sprawie lub uzgodnić coś. W związku z powyższej przytoczonymi definicjami należy uznać, że informacja wysłana przez Panią do ojca dzieci w formie wiadomości SMS stanowiła w tym przypadku nawiązanie kontaktu z ojcem dzieci, w celu poinformowania oraz uzgodnienia prawidłowej interpretacji przepisów oraz niedopuszczenia do błędu, który mógł się wydarzyć w przypadku uwzględniania przez obojga rodziców dzieci ulgi prorodzinnej w obu rozliczeniach podatkowych w 100% wysokości przez każdego z rodzica. Od 2022 r. (tj. od 15 maja 2022 r. kiedy zostało wydane postanowienie o udzieleniu zabezpieczenia) dzieci są wyłącznie pod Pani opieką. W związku z tym jako osoba sprawująca opiekę nad dziećmi w swoim zeznaniu rocznym dokonała Pani rozliczenia z uwzględnieniem 100% wysokości ulgi prorodzinnej. Jednocześnie zauważa Pani, że dzieci miały (w latach 2021-2022) i mają Pani miejsca zamieszkania. Dodatkowo zweryfikowała Pani również swoje wiadomości SMS za rok 2023 r. wysyłane do ojca dzieci, gdzie w dniu 15 lutego 2023 r. z uwagi na kontakt telefoniczny ojca dzieci z Panią w sprawie wspólnego rozliczenia podatkowego, nie zgodziła się Pani na wspólne rozliczenie podatkowe oraz ujęcie w nim ulgi prorodzinnej. W roku podatkowym (latach podatkowych), którego dotyczy wniosek, Pani dzieci nie zostały na podstawie orzeczenia Sądu umieszczone w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie w rozumieniu przepisów o świadczeniach rodzinnych. Pani dzieci cały czas mieszkały i mieszkają z Panią i są pod Pani opieką.

W roku podatkowym (latach podatkowych), którego dotyczy przedmiotowy wniosek w stosunku do Pani i Pani dzieci nie miały zastosowanie przepisy: art. 30c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym, ustawy z dnia 24 sierpnia 2006 r. o podatku tonażowym lub w ustawie z dnia 6 lipca 2016 r. o aktywizacji przemysłu okrętowego i przemysłów komplementarnych.

W okresie, którego dotyczy wniosek Pani dzieci nie otrzymywały ani nie otrzymują zasiłku pielęgnacyjnego lub renty socjalnej.

Pytanie

Czy w opisanej sytuacji za lata 2021, 2022, 2023 oraz lata następne przysługuje Pani prawo do dokonania odliczeń na troje dzieci w ramach ulgi prorodzinnej, wynikającej z art. 27f ustawy o PIT, w pełnej wysokości?

Pani stanowisko w sprawie

Na podstawie przedstawionego stanu faktycznego oraz mając na względzie przepis art. 27f ust. 1 ustawy o PIT należy uznać, że przysługuje Pani prawo do pełnego odliczenia ulgi prorodzinnej na troje dzieci, ponieważ: • w przypadku rozliczenia podatkowego za 2021 rok – wykonywała Pani władzę rodzicielską nad dziećmi oraz dokonała uzgodnienia wraz z ojcem dzieci (poinformowała Pani, że w swoim rozliczeniu uwzględni odliczenie na troje dzieci w pełni i nie otrzymała Pani w tym zakresie żadnej informacji o sprzeciwie), że to Pani dokona pełnego rozliczenia na troje dzieci, • w przypadku rozliczenia podatkowego za 2022 r. – tylko Pani opiekowała się dziećmi i walczyła o ich normalne życie, próbując ograniczyć kontakt ojca z dziećmi oraz mając na uwadze, że zgodnie z Postanowieniem Sądu z dniem 15 maja 2022 r. ojcu dzieci zostały ograniczone prawa rodzicielskie. Zgodnie z art. 27f ust. 1 ustawy o PIT od podatku dochodowego obliczonego zgodnie z art. 27 podatnik ma prawo odliczyć kwotę obliczoną zgodnie z ust. 2 na każde małoletnie dziecko, w stosunku do którego w roku podatkowym: 1) wykonywał władzę rodzicielską; 2) pełnił funkcję opiekuna prawnego, jeżeli dziecko z nim zamieszkiwało; 3) sprawował opiekę poprzez pełnienie funkcji rodziny zastępczej na podstawie orzeczenia sądu lub umowy zawartej ze starostą. Mając na uwadze powyższy przepis należy uznać, że od 2022 r. dzieci mieszkają wyłącznie z Panią, gdyż ojciec dzieci na podstawie uzyskanego Postanowienia Sądu ma ograniczone prawa rodzicielskie, nie może mieszkać z dziećmi, a jego spotkania z dziećmi stanowią dwugodzinne spotkania pod nadzorem kuratora. Natomiast zgodnie z ust. 2b odliczenie, o którym mowa w ust. 2 pkt 2 lub 3, przysługuje podatnikowi określonemu w ust. 1, który co najmniej przez jeden dzień roku podatkowego wykonywał władzę, pełnił funkcję lub sprawował opiekę, o których mowa w ust. 1, w stosunku do więcej niż jednego dziecka. W tym miejscu warto zwrócić uwagę czym jest wykonywanie władzy, pełnienie funkcji lub sprawowanie opieki nad dzieckiem. Jak wskazano w przepisie art. 93 § 1 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy (dalej: Kodeks) władza rodzicielska, co do zasady, przysługuje obojgu rodzicom. Obejmuje ona w szczególności obowiązek i prawo rodziców do wykonywania pieczy nad osobą i majątkiem dziecka oraz do wychowania dziecka (art. 95 Kodeksu). W myśl art. 96 § 1 Kodeksu, rodzice wychowują dziecko pozostające pod ich władzą rodzicielską i kierują nim. Obowiązani są troszczyć się o fizyczny i duchowy rozwój dziecka i przygotować je należycie do pracy dla dobra społeczeństwa odpowiednio do jego uzdolnień. Jeżeli władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom, każde z nich jest obowiązane i uprawnione do jej wykonywania (art. 97 § 1 ww. Kodeksu). A więc należy mieć na uwadze, że samo posiadanie władzy rodzicielskiej czy sprawowanie opieki nie powinno stanowić o możliwości nabycia prawa do odliczenia ulgi prorodzinnej, ponieważ nie oznacza to, że rodzic mający władzę rodzicielską będzie się troszczył zarówno fizycznie jak i duchowo nad rozwojem dziecka. Pomimo, że ojciec dziecka posiadał prawa rodzicielskie w 2021 r. nie można uznać, że troszczył się o nie i dbał o ich rozwój wypełniał swoje obowiązki rodzicielskie. Gdyby tak było, to Sąd na podstawie powołanego wcześniej Postanowienia Sądu nie ograniczyłby mu praw rodzicielskich oraz nie wyznaczyłby kuratora do nadzorowania spotkań z dziećmi oraz nie udzielił natychmiastowego zabezpieczenia w postaci eksmisji ojca dzieci ze wspólnie zajmowanego mieszkania. Takie stanowisko również zaprezentował Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z dnia 27 lipca 2016 r., sygn. akt II FSK 2378/15, w którym wskazał, że „dla nabycia prawa do odliczenia ulgi prorodzinnej, konieczne jest łączne spełnienie dwóch przesłanek, to jest posiadanie władzy rodzicielskiej (nawet ograniczonej na podstawie wyroku sądowego) i jej faktyczne wykonywanie w danym roku podatkowym. Czym innym jest bowiem posiadanie władzy a czym innym jej wykonywanie, a to oznacza, że utożsamianie ich na gruncie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie znajduje uzasadnienia. W celu nabycia prawa do przedmiotowej ulgi podatnik powinien wykazać zatem, że w danym roku podatkowym wykonywał, a nie tylko posiadał władzę rodzicielską (...)." W związku z tym nie można uznać, aby ojciec dzieci, który pomimo, że w poprzednich latach posiadał prawa rodzicielskie mógł w pełni korzystać z ulgi prorodzinnej, gdyż począwszy od roku 2021 r. nie działał w trosce o dzieci i nie wykonywał powierzonych mu praw rodzicielskich. Dodatkowo należy mieć na uwadze, że za faktyczną stałą władzę rodzicielską nie mogą stanowić płacone alimenty przez ojca dzieci, gdyż nie można uznać, że samo płacenie alimentów stanowi o opiece nad dziećmi. Podobne stanowisko zostało zaprezentowane zaprezentował Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w indywidualnej interpretacji podatkowej z dnia 13 maja 2022 r., nr 0113-KDIPT2-2.4011.155.2022.2.EC, stwierdzając, że: „skoro to Pani sprawuje faktycznie stałą władzę rodzicielską, tzn. podejmuje wszelkie decyzje dotyczące dzieci w każdej sferze ich życia i ciężar wychowania dzieci spoczął wyłącznie na Pani, dzieci cały czas mieszkają z Panią, a Pani były mąż ma znikomy kontakt z dzieckiem, to mimo że wywiązuje się z obowiązku alimentacyjnego, to wyłącznie Pani przysługuje prawo do dokonania odliczeń w ramach ulgi prorodzinnej tj. w pełnej wysokości, kwoty ustalonej zgodnie z art. 27f ust. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych za okres od października do grudnia 2019 r., za 2020 r. i za 2021 r.” W związku z powyższym należy uznać, że to Pani w pełni sprawuję władzę rodzicielską nad dziećmi (w tym troszczy się Pani o ich bezpieczeństwo) i ma Pani w pełni prawo do skorzystania z ulgi prorodzinnej za lata 2021-2022 oraz w przyszłości. Podobne stanowisko również zostało zaprezentowane w następujących indywidualnych interpretacjach podatkowych: • z dnia 29 kwietnia 2022 r., nr 0113-KDIPT2-2.4011.123.2022.2.ACZ: „skoro wyłącznie Pani w 2021 r. sprawowała faktycznie stałą władzę rodzicielską nad małoletnimi dziećmi (synem i córką), tzn. podejmowała wszelkie decyzje dotyczące dzieci w każdej sferze ich życia i ciężar wychowania małoletnich dzieci spoczywał wyłącznie na Pani, dzieci cały czas mieszkają z Panią, a Pani mąż mieszka gdzie indziej i ma znikomy kontakt z dziećmi oraz w 2021 r. uzyskała Pani dochody opodatkowane według skali podatkowej - tj. wynagrodzenie z umowy o pracę - to w związku z tym, wyłącznie Pani przysługuje w 2021 r. prawo do dokonania odliczeń w ramach ulgi prorodzinnej, tj. w pełnej wysokości, kwoty ustalonej zgodnie z art. 27f ust. 2 w zw. z art. 27f ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych w odniesieniu do dwojga małoletnich dzieci.” • z dnia 21 czerwca 2021 r., nr 0113-KDIPT2-2.4011.343.2021.2.DA: „Samo dysponowanie prawem wykonywania władzy rodzicielskiej nie jest bowiem wystarczające do skorzystania z ulgi na dzieci. Jeżeli rodzic dziecka pomimo posiadania praw rodzicielskich nie zajmuje się dzieckiem, a jego kontakty z dzieckiem są sporadyczne należy uznać, że nie wykonuje władzy rodzicielskiej i w związku z tym nie ma prawa do ulgi. Mając na uwadze powołane wyżej przepisy prawa oraz przedstawiony stan faktyczny i zdarzenie przyszłe stwierdzić należy, że w 2020 r. główny ciężar związany z wykonywaniem władzy rodzicielskiej w stosunku do małoletnich dzieci spoczywał na Wnioskodawczyni, która wykonywała władzę rodzicielską bez udziału drugiego rodzica. Zatem, przysługuje Jej prawo do odliczenia ulgi z tytułu wychowywania dzieci w pełnej wysokości.”

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawiła Pani we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z przepisem art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2647 ze zm.):

Zgodnie z przepisem art. 27f ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2021 r. poz. 1128 ze zm.) – w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2021 r.:

W myśl natomiast art. 27f ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2647 ze zm.) – w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2022 r.:

Stosownie do art. 27f ust. 2 cytowanej ustawy – w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2021 r.:

W myśl natomiast art. 27f ust. 2 ww. ustawy – w brzmieniu obowiązującym od 1 lipca 2022 r., który stosuje się do dochodów (przychodów) uzyskanych od 1 stycznia 2022 r.:

Jak stanowi z kolei przepis art. 27f ust. 2a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych – w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2021 r.:

Zgodnie zaś z tym przepisem, w brzmieniu obowiązującym od 1 lipca 2022 r., który stosuje się do dochodów (przychodów) uzyskanych od 1 stycznia 2022 r.:

W myśl art. 27f ust. 2b ww. ustawy:

W myśl art. 27f ust. 2c ustawy:

Zgodnie z art. 27f ust. 3 ww. ustawy:

Na mocy art. 27f ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych – w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2021 r.:

Zgodnie z art. 27f ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych – w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2022 r., które ma zastosowanie do dochodów (przychodów) uzyskanych od 1 stycznia 2021 r.:

Zmiana ww. przepisu spowodowała, że kwotę tę rodzice dziecka mogą odliczyć od podatku:

a) w dowolnej proporcji przez nich ustalonej,

b) w równych częściach w przypadku braku porozumienia między rodzicami, którzy:

• zgodnie z rozstrzygnięciem sądu wspólnie wykonują władzę rodzicielską nad dzieckiem po rozwodzie lub w trakcie separacji (piecza naprzemienna), lub
• gdy miejsce zamieszkania dziecka jest takie samo jak miejsce zamieszkania obojga rodziców, opiekunów prawnych dziecka albo rodziców zastępczych pozostających w związku małżeńskim.

Natomiast w przypadkach innych niż wyżej wymienione odliczenie w wysokości 100% w zeznaniu podatkowym za rok 2021, 2022, 2023 i lata kolejne, stosuje ten z rodziców, u którego dziecko ma miejsce zamieszkania w rozumieniu ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 1360 ze zm.).

Natomiast, stosownie do art. 27f ust. 5 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Zgodnie z art. 27f ust. 7 ww. ustawy w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2021 r.:

Zgodnie z art. 27f ust. 7 ww. ustawy w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2022 r.:

Na mocy art. 6 ust. 8 wskazanej ustawy, w brzmieniu obwiązującym do 31 grudnia 2021 r.:

Na mocy art. 6 ust. 8 wskazanej ustawy, w brzmieniu mającym zastosowanie do dochodów uzyskanych od 1 stycznia 2022 r.:

Na podstawie art. 6 ust. 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych w brzmieniu obwiązującym do 31 grudnia 2021 r.:

Zgodnie zatem z ogólną zasadą wynikającą z art. 27f ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych podatnikom, jeżeli wykonują władzę rodzicielską, przysługuje ulga na dzieci małoletnie.

Zgodnie z art. 92 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. z 2020 r. poz. 1359):

Stosownie do art. 93 § 1 ww. Kodeksu:

Stosownie do art. 95 § 1 ww. ustawy:

W świetle art. 96 § 1 ww. Kodeksu:

Zgodnie z art. 97 § 1 powołanego Kodeksu:

Art. 106 ww. Kodeksu wskazuje, że:

Zgodnie zaś z treścią art. 107 § 1 ww. Kodeksu:

Stosownie do art. 107 § 2 ww. Kodeksu:

Podkreślenia przy tym wymaga, że separacja bądź rozwód rodziców nie są równoznaczne z utratą przez rodzica prawa do wykonywania władzy rodzicielskiej. Sąd rodzinny, ogłaszając separację bądź rozwiązując związek małżeński określa także prawa rodzicielskie. Jeżeli zatem nie pozbawia tego prawa jednego z rodziców, to uznaje, że rodzice są zdolni do porozumienia w sprawach dotyczących dziecka.

Warunkiem niezbędnym do zastosowania ulgi na dzieci w stosunku do małoletniego dziecka jest wykonywanie władzy rodzicielskiej (a nie samo jej posiadanie). Nie można utożsamiać pojęcia „wykonywanie władzy rodzicielskiej” z pojęciem „przysługiwanie władzy rodzicielskiej”. Należy mieć na uwadze, że do nabycia prawa do odliczenia ulgi prorodzinnej konieczne jest zarówno posiadanie przez rodzica władzy rodzicielskiej nad małoletnim dzieckiem, jak i jej faktyczne wykonywanie w danym roku podatkowym. Należy przy tym odróżnić treść władzy rodzicielskiej od jej wykonywania, gdyż samo posiadanie władzy rodzicielskiej nie oznacza jej wykonywania.

Władza rodzicielska obejmuje w szczególności obowiązek i prawo rodziców do wykonywania pieczy nad osobą i majątkiem dziecka oraz do wychowania dziecka. Przy czym przez wychowywanie należy rozumieć zapewnianie stałej opieki, prowadzącej do uzyskania pełnego rozwoju fizycznego i psychicznego. Chodzi zatem o aktywne uczestniczenie w wychowywaniu dziecka i realny wpływ na rozwój jego osobowości. Realizacja prawa wykonywania władzy rodzicielskiej może następować przykładowo poprzez osobiste kontakty z nauczycielami, interesowanie się stanem zdrowia dziecka i pomoc w jego leczeniu, zapewnianie wsparcia w nauce, interesowanie się sposobem spędzania wolnego czasu.

W konsekwencji, wykonywanie obowiązku alimentacyjnego, czyli fakt płacenia alimentów na dzieci, nie jest rozstrzygający dla uznania, że rodzic wykonuje władzę rodzicielską. Obowiązek alimentacyjny jest bowiem niezależny od władzy rodzicielskiej, a więc spoczywa także na rodzicach, którzy zostali pozbawieni tej władzy.

Stąd ulga na dzieci przysługuje tym rodzicom, którzy faktycznie sprawują pieczę nad osobą i majątkiem dziecka. Jeżeli władza rodzicielska przysługuje formalnie obojgu rodzicom, a tylko jeden z rodziców faktycznie ją wykonuje, to z odliczenia całości kwoty może skorzystać tylko ten rodzic. Jeżeli rodzic dziecka pomimo posiadania praw rodzicielskich nie zajmuje się dzieckiem albo jego kontakty są sporadyczne należy uznać, że nie wykonuje władzy rodzicielskiej i w związku z tym nie ma prawa do ulgi.

Powyższe potwierdza Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z dnia 27 lipca 2016 r., sygn. akt. II FSK 2378/15, stwierdzając; „(…) dla nabycia prawa do odliczenia ulgi prorodzinnej, konieczne jest łączne spełnienie dwóch przesłanek, to jest posiadanie władzy rodzicielskiej (nawet ograniczonej na podstawie wyroku sądowego) i jej faktyczne wykonywanie w danym roku podatkowym. Czym innym jest bowiem posiadanie władzy a czym innym jej wykonywanie, a to oznacza, że utożsamianie ich na gruncie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie znajduje uzasadnienia. W celu nabycia prawa do przedmiotowej ulgi podatnik powinien wykazać zatem, że w danym roku podatkowym wykonywał, a nie tylko posiadał władzę rodzicielską (…).”

Zatem, o wykonywaniu władzy rodzicielskiej nie świadczy tylko sam fakt jej posiadania czy spełniania obowiązku alimentacyjnego ani sporadyczne kontakty z dzieckiem. Wykonywanie władzy rodzicielskiej polega na sprawowaniu faktycznej pieczy nad małoletnim dzieckiem w sposób zapewniający jego prawidłowy rozwój, a w szczególności podejmowanie przez rodzica (rodziców) obowiązków w zakresie zaspokojenia potrzeb fizycznych, edukacyjnych i duchowych dziecka. Wykonywanie władzy rodzicielskiej należy zatem odnieść do konkretnych okoliczności faktycznych, w oparciu o zachowania i konkretną aktywność rodziców wobec dziecka.

Z przytoczonych regulacji wynika, że wysokość odliczenia z tytułu ulgi na dzieci, o której mowa w art. 27f ustawy, została określona na dziecko, przy czym rodzicom dziecka ustawodawca przyznał jeden wspólny limit. Jeżeli zatem w stosunku do danego dziecka obojgu rodzicom przysługuje władza rodzicielska i władza ta jest wykonywana przez oboje rodziców, to każdy z rodziców ma prawo do odliczenia, w granicach przysługującej kwoty ulgi. Powyższe oznacza, że suma miesięcznych odliczeń dokonanych przez oboje rodziców względem tego samego dziecka nie może przekroczyć kwoty obliczonej zgodnie z art. 27f ust. 2 ww. ustawy. Co istotne, kwotę tę rodzice dziecka mogą odliczyć od podatku w częściach równych lub w dowolnej proporcji przez nich ustalonej, z tym że, biorąc pod uwagę umiejscowienie w przepisach ustawy sformułowania lub w dowolnej proporcji przez nich ustalonej, tj. po wyrazach kwotę tę rodzice dziecka mogą odliczyć od podatku w częściach równych, należy przyjąć, że podstawową formą podziału przysługującego odliczenia pomiędzy rodziców – z których każdy ma prawo do zastosowania ulgi – jest podział tej kwoty w częściach równych. Tym samym, możliwość skonsumowania kwoty ulgi przez rodziców dziecka w inny sposób niż w proporcji pół na pół, należy traktować w kategorii przywileju (wyjątku od generalnej zasady) wymagającego zgody obojga rodziców.

Dotyczy to zarówno rodziców pozostających w związku małżeńskim lub partnerskim, jak i rodziców rozwiedzionych czy będących w separacji.

Zatem, ustawodawca dał rodzicom możliwość wyboru, w jaki sposób dokonają odliczeń kwoty przysługującej im ulgi prorodzinnej. Istotne jest jednak to, aby odliczona kwota przez oboje rodziców nie przekroczyła rocznego limitu ulgi określonego ustawą. W związku z tym możliwe jest skorzystanie z odliczenia od podatku przez jednego z rodziców, przy czym konieczne jest w tym zakresie uzyskanie porozumienia pomiędzy osobami uprawnionymi, gdyż to im ustawodawca pozostawił decyzję w tym względzie. Natomiast w sytuacji braku takiego porozumienia odliczenie przysługuje w częściach równych.

Porozumienie rodziców co do wysokości dokonywanego odliczenia nie jest natomiast wymagane w przypadku, gdy rodzic spełnia warunki do zastosowania odliczenia na podstawie art. 27f ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i odliczenia tego dokonuje w wysokości 50% kwoty ulgi określonej zgodnie z art. 27f ust. 2 tej ustawy.

Podkreślić należy, że korzystanie z każdej preferencji podatkowej, w tym ulgi przewidzianej w art. 27f ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, uzależnione jest od spełnienia wszystkich ustawowych przesłanek wymaganych do jej zastosowania.

Z przedstawionego we wniosku oraz jego uzupełnieniu stanu faktycznego i zdarzenia przyszłego wynika, że ojciec dzieci nie wychowuje dzieci, czyli nie podejmuje czynności faktycznych przy dzieciach, mających na celu ich wychowanie. Ojciec dzieci nie uczestniczy w wychowaniu synów. Jego postępowanie wywiera negatywny wpływ na proces wychowania i rozwój psychiczny dzieci. Obecnie jest Pani w trakcie rozwodu. IV kwartał 2021 r. oraz okres od stycznia do maja 2022 r. stanowił czas udokumentowania przemocy ojca dzieci w stosunku do dzieci. W związku z Pani działaniami ochrony dzieci, zostało wydane Postanowienie Sądu udzielające zabezpieczenia na czas trwania postępowania w ten sposób, iż: • miejsce zamieszkania trzech małoletnich synów zostało ustanowione w każdorazowym miejscu zamieszkania ich matki, czyli Pani, • jednocześnie zawieszono ojcu dzieci prawa rodzicielskie względem synów w zakresie ich leczenia, opieki psychologicznej i psychiatrycznej oraz • ustalono ojcu dzieci prawa do kontaktu z synami poza miejscem zamieszkania w każdą sobotę (spotkanie dwugodzinne) pod nadzorem kuratora. Postanowienie Sądu w zabezpieczeniu objęło również natychmiastową eksmisję ojca dzieci ze wspólnie zajmowanego mieszkania oraz nałożenie obowiązku alimentacyjnego. Dodatkowo została wydana opinia biegłych sądowych, że ojciec dzieci nie ma predyspozycji wychowawczych. W roku 2021 r. pomimo, że mieszkaliście jeszcze wszyscy razem, był dla Pani rokiem bardzo trudnym. Ojciec dzieci ponosił wyłącznie koszty w zakresie opłat mieszkaniowych, natomiast Pani zajmowała się opieką dzieci w zakresie rozwoju oraz zapewnienia dzieciom bezpieczeństwa, w związku z tym zostały podjęte działania w celu zabezpieczenia Pani oraz dzieci i ograniczenia kontaktów ojca z dziećmi. Ponosiła Pani wszystkie koszty leczenia, zajęć dodatkowych, ubioru dzieci oraz wyposażenia dzieci w odpowiednie materiały dydaktyczne umożliwiające naukę oraz dalszy rozwój dzieci. Ojciec dzieci wykazywał jedynie skłonności manipulacyjne wobec dzieci, co odbijało się również na dzieciach m.in. w szkole w postaci niewłaściwego zachowania. Pomimo, że Pani oraz ojciec dzieci posiadaliście pełnię praw rodzicielskich, to tylko Pani troszczyła się o dzieci i próbowała je ochronić. W roku 2021 też zdecydowała się Pani na złożenie pozwu rozwodowego.

Biorąc pod uwagę powołane przepisy wyjaśnić należy, że odliczenia ulgi z tytułu wychowywania dziecka małoletniego dokonuje ten z rodziców, który wykonuje w stosunku do niego władzę rodzicielską. W przypadku, gdy tylko jeden z rodziców wykonuje władzę rodzicielską w stosunku do małoletniego dziecka, to rodzicowi temu przysługuje prawo do odliczenia ulgi w pełnej wysokości limitu określonego na to dziecko. Samo dysponowanie prawem wykonywania władzy rodzicielskiej nie jest wystarczające do skorzystania z ulgi na dzieci. Jeżeli rodzic dzieci, pomimo posiadania praw rodzicielskich, nie zajmuje się dziećmi, a jego kontakty z dziećmi są sporadyczne, nie wykazuje żadnego zainteresowania ich wychowaniem i nie ponosi żadnych kosztów ich utrzymania poza zasądzonymi alimentami, jego władza rodzicielska jest jedynie formalna. Samo płacenie alimentów na małoletnie dzieci nie jest bowiem wystarczające dla przyjęcia, że również ojciec taką władzę wykonywał.

Jak już wyżej wyjaśniono, ulga na małoletnie dzieci przysługuje rodzicom, jeżeli wykonują władzę rodzicielską. Ponadto w myśl art. 27 ust. 4 wskazanej ustawy, kwotę przysługującej ulgi mogą odliczyć od podatku w dowolnej proporcji przez nich ustalonej. W przypadku braku porozumienia między podatnikami, którzy zgodnie z rozstrzygnięciem sądu wspólnie wykonują władzę rodzicielską nad małoletnim dzieckiem po rozwodzie lub w trakcie separacji (piecza naprzemienna), lub gdy miejsce zamieszkania dziecka jest takie samo jak miejsce zamieszkania obojga rodziców – kwotę tę podatnicy odliczają w częściach równych. W pozostałych przypadkach odliczenie w wysokości 100% stosuje podatnik, u którego dziecko ma miejsce zamieszkania w rozumieniu ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny.

Z opisu sprawy wynika, że główny ciężar związany z wykonywaniem władzy rodzicielskiej w stosunku do małoletnich dzieci spoczywał/spoczywa na Pani, która wykonywała/wykonuje władzę rodzicielską bez udziału drugiego rodzica. Ojciec dzieci nie wykonywał/nie wykonuje wobec nich władzy rodzicielskiej, tj. nie dbał/nie dba o ich wychowanie, zdrowie i bezpieczeństwo, nie pokrywa/nie pokrywał kosztów związanych z utrzymaniem, leczeniem, nie organizował/nie organizuje wspólnych wyjść, wakacji, nie interesował się/nie interesuje się życiem szkolnym, edukacją, jak i życiem pozaszkolnym.

Sporadyczne spotkania ojca z dziećmi nie sposób uznać za wystarczające dla przyjęcia, że wykonywał on władzę rodzicielską w rozumieniu art. 27f ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Ponadto obowiązek alimentacyjny nie jest uzależniony od wykonywania, czy nawet posiadania takiej władzy.

Skoro od 2021 r. wyłącznie Pani wykonywała/wykonuje faktyczną władzę rodzicielską względem dzieci, to wyłącznie Pani przysługuje prawo do dokonania odliczenia w ramach ulgi prorodzinnej, wynikającej z art. 27f ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych w pełnej wysokości, w rozliczeniu za lata 2021-2023 i lata następne, o ile zmianie nie ulegnie stan faktyczny i prawny.

W związku z powyższym stanowisko Pani uznano za prawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia  

Interpretacja dotyczy:

• stanów faktycznych, które Pani przedstawiła i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzeń, oraz
• zdarzenia przyszłego, które Pani przedstawiła i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.

Końcowo należy wskazać, że procedura wydawania indywidualnych interpretacji przepisów prawa podatkowego nie podlega regułom przewidzianym dla postępowania podatkowego, czy kontrolnego. Organ wydający interpretację opiera się wyłącznie na opisie stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego podanego we wniosku – nie prowadzi postępowania dowodowego. Rolą postępowania w sprawie wydania indywidualnej interpretacji przepisów podatkowych nie jest bowiem ustalanie, czy przedstawiony we wniosku stan faktyczny (zdarzenie przyszłe) jest zgodny ze stanem rzeczywistym. Ustalenie stanu rzeczywistego stanowi domenę ewentualnego postępowania podatkowego. Pełna weryfikacja prawidłowości Pani stanowiska może być dokonana jedynie w toku ewentualnego postępowania podatkowego, kontroli podatkowej lub postępowania kontrolnego organu kontroli celno-skarbowej, będącego poza zakresem instytucji interpretacji indywidualnej, do której zastosowanie mają przepisy określone w art. 14h (w zamkniętym katalogu) ustawy Ordynacja podatkowa.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

• Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.). Aby interpretacja mogła pełnić funkcję ochronną: Pani sytuacja musi być zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego i musi się Pani zastosować do interpretacji.
• Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

• Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pani prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w (…).

Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1634; dalej jako „PPSA”).  

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

• w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo
• w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2647 ze zm.).