Interpretacja indywidualna z dnia 23.02.2016, sygn. IPTPB2/4511-735/15-3/IL, Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi

Temat interpretacji

Czy Wnioskodawczyni powinna składać zeznanie podatkowe i płacić podatek dochodowy z tak uzyskanego przychodu w wyniku działu spadku, jeśli otrzymana kwota spłaty 55 000,00 zł, nie przekroczyła wartości nabytego przez Wnioskodawczynię udziału 1/3 części w drodze spadku po zmarłej matce o wartości 60 000,00 zł?

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r., poz. 613, z późn. zm.) w zw. z art. 16 ustawy z dnia 10 września 2015 r. o zmianie ustawy Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw (Dz. U., poz. 1649) oraz § 5 pkt 3 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2015 r., poz. 643), Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko przedstawione we wniosku z dnia 12 listopada 2015 r. (data wpływu 17 listopada 2015 r.), uzupełnionym pismem złożonym w dniu 12 lutego 2016 r., o wydanie interpretacji indywidualnej przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych otrzymania spłaty w związku z działem spadku jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 17 listopada 2015 r. został złożony ww. wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidulanej sprawie dotyczącej podatku dochodowego w zakresie skutków podatkowych otrzymania spłaty w związku z działem spadku.

Wniosek nie spełniał wymogów, określonych w art. 14b § 3 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r., poz. 613, z późn. zm.), w związku z powyższym, pismem z dnia 28 stycznia 2016 r., Nr IPTPB2/4511-735/15-2/IL, Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi działający w imieniu Ministra Finansów, na podstawie art. 169 § 1 w zw. z art. 14h ustawy Ordynacja podatkowa, wezwał Wnioskodawczynię do usunięcia braków wniosku w terminie 7 dni od dnia doręczenia wezwania, pod rygorem pozostawienia wniosku bez rozpatrzenia.

Wezwanie wysłano w dniu 29 stycznia 2016 r. (skutecznie doręczono w dniu 3 lutego 2016 r.), zaś w dniu 12 lutego 2016 r. Wnioskodawczyni uzupełniła ww. wniosek (data nadania 9 lutego 2016 r.).

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny (ostatecznie doprecyzowany w uzupełnieniu wniosku):

W dniu 7 listopada 2012 r. Wnioskodawczyni nabyła udział w spadku po matce w wysokości 1/3, co zostało stwierdzone prawomocnym postanowieniem Sądu Rejonowego w I Wydział Cywilny z dnia 19 listopada 2013 r., sygn. akt I NS 804/13. Wartość nabytego przez Nią udziału została określona na kwotę 60 000 zł i zadeklarowana na złożonej terminowo przez Wnioskodawczynię deklaracji SD-Z2 we właściwym Urzędzie Skarbowym. Ww. wartość została ustalona zgodnie z cenami rynkowymi dla usytuowania i stanu technicznego nieruchomości. Data 7 listopada 2012 r. jest dniem śmierci matki Wnioskodawczyni.

W dniu 3 kwietnia 2014 r. dokonano działu spadku prawomocnym postanowieniem Sądu Rejonowego w I Wydział Cywilny (sygn. akt I NS 376/14), w wyniku którego Wnioskodawczyni miała otrzymać spłatę w wysokości 55 000 zł w ustalonym przez Sąd terminie, do dnia 10 czerwca 2014 r. Zasądzoną spłatę Wnioskodawczyni otrzymała terminowo w dniu 5 czerwca 2014 r. na Jej rachunek bankowy.

Z ostrożności podatkowej, Wnioskodawczyni złożyła z tak uzyskanego przychodu tj. 55 000 zł, zeznanie podatkowe PIT- 39 za 2014 r. do Urzędu Skarbowego w wykazując, że skorzysta ze zwolnienia na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 131 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Podatek z uwagi na zastosowanie ww. ulgi nie wystąpił.

Przedmiotem spadku była nieruchomość położona w miejscowości Potok, składająca się z działki o pow. 15,70 a, zabudowanej budynkiem mieszkalnym o łącznej wartości masy spadkowej 180 000 zł, w tym wartość budynku 150 000 zł. Dla nieruchomości tej była ustanowiona księga wieczysta Nr, prowadzona w Sądzie Rejonowym w . Innego majątku nie było. Wnioskodawczyni nie była współwłaścicielem powyższych składników majątkowych przed nabyciem spadku.

Spadek nabyły wprost z ustawy trzy osoby - dzieci spadkodawcy, każde z nich po 1/3 części, w tym Wnioskodawczyni 1/3 udziału.

Dział spadku dotyczył ww. nieruchomości zabudowanej, czyli całej masy spadkowej. W wyniku działu spadku Sąd Rejonowy w przyznał ww. nieruchomość na wyłączną własność jednemu ze spadkobierców oraz zasadził na rzecz Wnioskodawczyni spłatę w wysokości 55 000 zł, płatną w terminie do 10 czerwca 2014 r. Przed dokonaniem działu spadku Wnioskodawczyni przysługiwała 1/3 udziału w spadku po matce. Wartość składników majątkowych objętych działem spadku była tożsama, czyli wartość całej nieruchomości nie uległa zmianie i wynosiła 180 000 zł, natomiast udział 1/3 części należnej Wnioskodawczyni wynosił 60 000 zł.

Spłata uzyskana przez Wnioskodawczynię nie przewyższała wartości rynkowej udziału w jej składnikach majątkowych wchodzących w skład masy spadkowej po zmarłej matce. Wartość udziału 1/3 części w nabytej masie spadkowej ustalono na podstawie cen rynkowych na dzień nabycia spadku, dla tej nieruchomości na tym terenie i w tym stanie technicznym przedmiotowej nieruchomości.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie:

Czy Wnioskodawczyni powinna składać zeznanie podatkowe i płacić podatek dochodowy z tak uzyskanego przychodu w wyniku działu spadku, jeśli otrzymana kwota spłaty 55 000 zł, nie przekroczyła wartości nabytego przez Wnioskodawczynię udziału 1/3 części w drodze spadku po zmarłej matce o wartości 60 000 zł...

Zdaniem Wnioskodawczyni, nie powinna Ona płacić podatku dochodowego, ponieważ wartość otrzymanej spłaty nie przekroczyła wartości nabytego spadku, a więc nie powinna składać zeznania z tytułu otrzymanego w ten sposób przychodu.

Podobne stanowisko zajął Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi w wyroku z dnia 9 listopada 2011 r., sygn. akt I SA/Łd 1173/11, gdzie w przypadku nabycia w drodze dziedziczenia i nabycia w drodze działu spadku, tak sądowego jaki i umownego, niezależnie od tego w jaki sposób następuje, nabywca jest zobowiązany do uiszczenia podatku od spadków i darowizn. Obowiązek podatkowy ciąży na nabywcy własności rzeczy i praw majątkowych (art. 5 ustawy o spadkach i darowiznach) i powstaje z chwilą przyjęcia spadku (art. 6 ust. 1 pkt 1 tej ustawy). Zdaniem WSA objęcie opodatkowaniem, na podstawie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, przychodów otrzymanych w dziale spadku jako spłaty jest nie do przyjęcia także na gruncie Konstytucji RP, prowadziłoby ono bowiem do 2-krotnego opodatkowania tego samego przychodu, tj. raz podatkiem od spadków i darowizn, drugi raz podatkiem dochodowym. Konsekwencją tego byłoby naruszenie art. 84 Konstytucji RP, stanowiącego, że każdy jest obowiązany do ponoszenia ciężarów i świadczeń publicznych, w tym podatków określonych ustawą, ale tylko wówczas, gdy ustawa taki podatek od określonego przychodu (dochodu) przewiduje. Z powyższych względów WSA uznał, że spadkobierca, który otrzymał spłatę na skutek działu spadku nie musi płacić PIT.

Podobne stanowisko zajął w wyroku Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie z dnia 5 maja 2011 r., sygn. akt I SA/Sz 93/11, oraz w wyroku Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu z dnia 4 sierpnia 2009 r., sygn. akt I SA/Wr 835/09.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawczyni w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2012 r., poz. 361, z późn. zm.) opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Zgodnie z treścią art. 10 ust. 1 pkt 8 ww. ustawy, źródłem przychodów jest odpłatne zbycie, z zastrzeżeniem ust. 2:

1. nieruchomości lub ich części oraz udziału w nieruchomości,
2. spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego lub użytkowego oraz prawa do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej,
3. prawa wieczystego

- jeżeli odpłatne zbycie nie następuje w wykonaniu działalności gospodarczej i zostało dokonane w przypadku odpłatnego zbycia nieruchomości i praw majątkowych określonych w lit. a)-c) przed upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie, a innych rzeczy przed upływem pół roku, licząc od końca miesiąca, w którym nastąpiło nabycie; w przypadku zamiany okresy te odnoszą się do każdej z osób dokonującej zamiany.

Przepis art. 10 ust. 1 pkt 8 ww. ustawy formułuje generalną zasadę, że odpłatne zbycie nieruchomości, jej części lub udziału w nieruchomości przed upływem 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie rodzi obowiązek podatkowy w postaci zapłaty podatku dochodowego od osób fizycznych. Tym samym, jeżeli odpłatne zbycie nieruchomości, jej części lub udziału w nieruchomości nastąpiło po upływie 5 lat licząc od końca roku kalendarzowego, w którym miało miejsce nabycie lub wybudowanie nie jest źródłem przychodu w rozumieniu art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, a przychód uzyskany z odpłatnego zbycia w ogóle nie podlega opodatkowaniu.

Przy czym pod pojęciem odpłatnego zbycia należy rozumieć nie tylko sprzedaż, czy zamianę, ale każdą czynność prawną, w wyniku której dochodzi do przeniesienia prawa własności nieruchomości, jej części lub udziału w niej oraz własności praw majątkowych za odpłatnością, a więc co do zasady również dział spadku i odpłatne zniesienie współwłasności.

W przypadku nabycia w drodze spadku pięcioletni termin, o którym mowa powyżej powinien być liczony od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie spadku.

Zgodnie z art. 922 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2014 r., poz. 121), spadek stanowią prawa i obowiązki majątkowe zmarłego, które z chwilą jego śmierci przechodzą na jedna lub kilka osób, stosownie do przepisów niniejszej ustawy.

Stosownie do art. 924 i art. 925 Kodeksu cywilnego, spadek otwiera się z chwilą śmierci spadkodawcy, natomiast spadkobierca nabywa spadek z chwilą otwarcia spadku. Oznacza to, że z chwilą śmierci należące do spadkodawcy prawa i obowiązki stają się spadkiem, który podlega przepisom prawa spadkowego, a data śmierci (chwila śmierci) spadkodawcy ustala, kto staje się spadkobiercą oraz co wchodzi w skład masy spadkowej. Z kolei postanowienie sądu o stwierdzeniu nabycia spadku lub akt poświadczenia dziedziczenia potwierdzają jedynie prawo spadkobiercy do tego spadku od momentu jego otwarcia.

Z instytucją działu spadku mamy do czynienia w sytuacji, w której spadek przypada kilku spadkobiercom. Wskutek działu spadku poszczególni spadkobiercy stają się podmiotami wyłącznie uprawnionymi względem przyznanych im praw majątkowych, stanowiących do chwili działu przedmiot wspólności. Na skutek działu spadku następuje konkretyzacja składników masy spadkowej przypadających poszczególnym spadkobiercom.

Zgodnie z art. 1035 ustawy Kodeks cywilny, jeżeli spadek przypada kilku spadkobiercom, do wspólności majątku spadkowego oraz do działu spadku stosuje się odpowiednio przepisy o współwłasności w częściach ułamkowych. Do momentu zniesienia tej współwłasności lub dokonania działu spadku, spadkobiercy są współwłaścicielami rzeczy i praw wchodzących w skład spadku.

Stosownie do art. 1037 § 1 i § 2 Kodeksu cywilnego dział spadku może nastąpić bądź na mocy umowy między wszystkimi spadkobiercami, bądź na mocy orzeczenia sądu na żądanie któregokolwiek ze spadkobierców. Jeżeli do spadku należy nieruchomość, umowa o dział powinna być zawarta w formie aktu notarialnego.

Celem postępowania o zniesienie współwłasności w rozumieniu przepisów Kodeksu cywilnego jest nowe ukształtowanie prawa własności rzeczy, która stanowi przedmiot współwłasności.

Zgodnie z art. 195 ustawy Kodeks cywilny, współwłasność polega na tym, że własność tej samej rzeczy może przysługiwać niepodzielnie kilku osobom.

Współwłasność jest albo współwłasnością w częściach ułamkowych albo współwłasnością łączną. Współwłasność łączną regulują przepisy dotyczące stosunków, z których ona wynika. Do współwłasności w częściach ułamkowych stosuje się przepisy Działu IV Księgi drugiej (art. 196 § 1 i § 2 Kodeksu cywilnego). Natomiast w myśl art. 210 Kodeksu cywilnego, każdy ze współwłaścicieli może żądać zniesienia współwłasności.

Przez zniesienie współwłasności rozumie się likwidację łączącego współwłaścicieli stosunku prawnego, która następuje w drodze umowy lub orzeczenia Sądu.

W myśl art. 211 i art. 212 Kodeksu cywilnego, zniesienie współwłasności może nastąpić przez podział rzeczy wspólnej, a gdy rzeczy nie da się podzielić, przez przyznanie rzeczy jednemu ze współwłaścicieli z obowiązkiem spłaty pozostałych, bądź przez podział cywilny, polegający na sprzedaży rzeczy wspólnej i podziale uzyskanej ceny stosownie do wielkości udziałów współwłaścicieli. W rezultacie w wyniku zniesienia współwłasności dochodzi więc jedynie do nowego ukształtowania prawa własności poprzez odebranie temu prawu cechy wspólności.

Z przedstawionego we wniosku opisu stanu faktycznego wynika, że w dniu 7 listopada 2012 r. Wnioskodawczyni nabyła udział w spadku po matce w wysokości 1/3, co zostało stwierdzone prawomocnym postanowieniem Sądu. Spadek nabyły wprost z ustawy trzy osoby - dzieci spadkodawcy, każde z nich po 1/3 części, w tym Wnioskodawczyni.

Przedmiotem spadku była wyłącznie nieruchomość składająca się z działki o pow. 15,70 a, zabudowanej budynkiem mieszkalnym, o łącznej wartości masy spadkowej 180 000 zł, w tym wartość budynku 150 000 zł.

Wartość nabytego przez Wnioskodawczynię udziału została określona na kwotę 60 000 zł. W dniu 3 kwietnia 2014 r. dokonano działu spadku na podstawie postanowienia Sądu. Sąd przyznał ww. nieruchomość na wyłączną własność jednemu ze spadkobierców oraz zasadził na rzecz Wnioskodawczyni spłatę w wysokości 55 000 zł, płatną w terminie do 10 czerwca 2014 r. W dniu 5 czerwca 2014 r. Wnioskodawczyni otrzymała zasadzona spłatę na rachunek bankowy.

Mając powyższe na względzie wyjaśnić należy, że dział spadku, którego przedmiotem jest nieruchomość składająca się z działki zabudowanej budynkiem mieszkalnym, następujący ze spłatą na rzecz Wnioskodawczyni, powoduje, że umowa ta ma charakter odpłatny. Nie jest to jednak równoznaczne z obowiązkiem zapłaty podatku dochodowego z tytułu takiego zbycia ww. nieruchomości. Jeżeli suma spłaty nie przekracza wartości przysługującego spadkobiercy udziału spadkowego, to nie powstaje przychód z odpłatnego zbycia, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Tym samym w sytuacji, w której spłata jest ekwiwalentna lub niższa do posiadanego przez podatnika udziału w spadku, podatnik nie uzyskuje w związku z czynnością działu spadku żadnego przysporzenia majątkowego względem odziedziczonej ułamkowej części masy spadkowej. W takim przypadku brak jest podstaw do opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych kwoty spłaty otrzymanej w wyniku działu spadku.

W konsekwencji, należy stwierdzić, że skoro otrzymana przez Wnioskodawczynię w 2014 r. w związku z dokonanym działem spadku spłata nie przekroczyła wartości Jej udziału w spadku co wynika z treści wniosku to w opisanej sytuacji nie powstał przychód, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i na Wnioskodawczyni nie ciążył obowiązek zapłaty podatku od otrzymanej kwoty. Mając na uwadze powyższe, Wnioskodawczyni nie była zobowiązania do złożenia zeznania podatkowego o wysokości osiągniętego dochodu (poniesionej straty) PIT-39 w podatku dochodowym od osób fizycznych, z tytułu uzyskanej spłaty, w związku z działem spadku dotyczącym nieruchomości.

Jednocześnie Organ zauważa, że procedura wydawania indywidualnych interpretacji przepisów prawa podatkowego nie podlega regułom przewidzianym dla postępowania podatkowego, czy kontrolnego. Organ wydający interpretacje opiera się wyłącznie na opisie stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego przedstawionego we wniosku nie prowadzi postępowania dowodowego. Przedmiotem interpretacji wydanej na podstawie art. 14b ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r., poz. 613, z późn. zm.) jest sam przepis prawa. Jeżeli zatem przedstawiony we wniosku stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będzie różniło się od występującego w rzeczywistości, wówczas wydana interpretacja nie będzie chroniła Wnioskodawczyni w zakresie rzeczywiście zaistniałego stanu faktycznego.

Ponadto wskazać należy, że interpretacje prawa podatkowego wydawane są w indywidualnej sprawie zainteresowanego, co wynika z art. 14b § 1 ustawy Ordynacja podatkowa, w związku z czym niniejsza interpretacja jest wiążąca dla Wnioskodawczyni jako osoby występującej z wnioskiem, nie wywiera natomiast skutku prawnego dla pozostałych spadkobierców.

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawczynię i stanu prawnego obowiązującego w dniu zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi Dz. U. z 2012 r., poz. 270, z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Łodzi, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Piotrkowie Trybunalskim, ul. Wronia 65, 97-300 Piotrków Trybunalski.

Wniosek ORD-IN (PDF)

Treść w pliku PDF 2 MB

Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi