Informacja o zakresie stosowania przepisów prawa podatkowego z dnia 08.10.2004, sygn. US35/FO2/415-53/04/KK, Pierwszy Urząd Skarbowy Warszawa-Śródmieście

Temat interpretacji

Naczelnik Pierwszego Urzędu Skarbowego Warszawa Śródmieście, działając na podstawie art. 14 a § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 1997 r. Nr 137, poz 926 ze zm.) w odpowiedzi na pismo dotyczące udzielenia pisemnej informacji o zakresie stosowania przepisów prawa podatkowego wyjaśnia, co następuje:

Stosownie do art. 21 ust. 1 pkt 3 lit. g) ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r. Nr 14 poz. 176 ze zm.) w stanie prawnym obowiązującym w 2003 r., wolne od podatku dochodowego były odszkodowania, których wysokość lub zasady ustalania wynikały wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw z wyjątkiem - odszkodowań wynikających z zawartych umów lub ugód. Także zgodnie z pkt 3b) cytowanego przepisu wolne od podatku dochodowego były odszkodowania otrzymywane na podstawie wyroku sądowego do wysokości określonej w tym wyroku, z wyjątkiem odszkodowań:otrzymanych z związku z prowadzoną działalnością gospodarczą,dotyczących korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.
W świetle przytoczonych wyżej przepisów w 2003 r. wolne od podatku dochodowego od osób fizycznych były odszkodowania, które zostały zasądzone wyrokiem sądu, natomiast odszkodowania wypłacone na podstawie zawartej ugody nie podlegały zwolnieniu w myśl art. 21 ust. 1 pkt 3 lit. g) ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych stanowiły więc przychód i podlegały opodatkowaniu.
Zadośćuczynienie analogicznie jak odszkodowanie, jest szczególnym rodzajem świadczenia polegającego na naprawieniu szkody jakiego doznał poszkodowany. Ustawodawca nie rozróżnia tych pojęć w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych. Jednak użyte w art. 21 ust. 1 pkt 3b) powołanej ustawy pojęcie odszkodowania odnosi się również do zadośćuczynienia, które jest także formą kompensacji za szkody.

Powołane przez Państwa rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 14 stycznia 2004 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od osób fizycznych od niektórych dochodów (przychodów) (Dz. U. z 2004 r. Nr 10 poz. 81) zarządza zaniechanie poboru podatku dochodowego od osób fizycznych od odszkodowań wypłaconych na podstawie umowy lub ugody zawartej między stronami w postaci renty , otrzymanej na podstawie przepisów prawa cywilnego, w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia, przez poszkodowanego, który utracił całkowicie lub częściowo zdolność do pracy zarobkowej, albo jeżeli zwiększyły się jego potrzeby lub zmniejszyły widoki powodzenia na przyszłość.
Art. 903 ustawy Kodeks cywilny z dnia 23 kwietnia 1964 r. (Dz.U. z 1964 r., Nr 16 poz. 93 ze zm.) zawiera definicję ustawową renty stanowiąc, iż przez umowę renty jedna ze stron zobowiązuje się względem drugiej do określonych świadczeń okresowych w pieniądzu lub w rzeczach oznaczonych tylko co do gatunku.
Jednocześnie art. 907 § 1 nakazuje stosowanie przepisów m. in. art. 903, w braku przepisów szczególnych także w wypadku, gdy renta wynika ze źródeł poza umownych, a więc np: z ustawy.

Zgodnie z przyjętym poglądem w orzecznictwie (jak stanowi wyrok Sądu Najwyższego z 03.02.2000 r., sygn. III RN 193/99) "przez rentę należy rozumieć umowę renty z Kodeksu cywilnego. Ustawodawca może w prawie podatkowym wprowadzić inne znaczenie pojęć znanych prawu cywilnemu (rozszerzyć je lub ograniczyć). Musi on jednakże dać temu wyraz w ustawie w sposób wyraźny. Nie można - z uwagi na zasadę pewności prawa , tak istotną w prawie podatkowym - doszukiwać się innego znaczenia umowy renty niż wynikające z prawa cywilnego, skoro brak do tego podstaw ustawowych. Z tego względu inne rozumienie renty niż w prawie cywilnym oznaczałoby naruszenie przepisu art. 2 Konstytucji, z którego wynikają zasady zaufania obywateli do państwa i stanowionego przez nie prawa".

Z uwagi na fakt, iż ustawodawca nie określił zadośćuczynienia wypłacanego na podstawie art. 445 § 1 ustawy Kodeks cywilny jako renty, i jeżeli nie spełnia ono warunków określonych w art. 903 ustawy Kodeks cywilny, zaniechanie poboru podatku z powołanego wyżej rozporządzenia Ministra Finansów nie może być zastosowane.
Jak wynika z powyższego zarówno odszkodowania jak i zadośćuczynienia pieniężne za doznaną krzywdę wypłacone w 2003r., których podstawą były zawarte ugody nie korzystają ze zwolnienia i zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych stanowią przychód podlegający opodatkowaniu. Wypłata takiego świadczenia wiąże się z obowiązkiem wystawienia dla podatnika informacji PIT-8C.

Natomiast wypłacone w 2004 r. odszkodowania otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań:
a) otrzymanych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą,
b) dotyczących korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono,podlegają zwolnieniu na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Odnośnie zwrotu kosztów leczenia tutejszy organ podatkowy wyjaśnia, iż powyższe świadczenie nie stanowi źródła przychodów, więc nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Natomiast w przypadku gdy płatnik sporządził informację PIT-8C wypłacając kwotę odszkodowania, która z mocy ustawy zwolniona jest z opodatkowania powinien dokonać jej korekty.