Interpretacja indywidualna z dnia 19.03.2012, sygn. IBPBII/1/415-1053/11/AŻ, Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach

Temat interpretacji

wypłata odszkodowania

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) oraz § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy, przedstawione we wniosku z dnia 15 grudnia 2011 r. (data wpływu do tut. Biura 20 grudnia 2011 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych wypłaty odszkodowania - jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 20 grudnia 2011 r. wpłynął do tut. Biura ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych wypłaty odszkodowania.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny:

Matka Wnioskodawcy była właścicielką nieruchomości, którą przymusowo zbyła Skarbowi Państwa umową z dnia 09 października 1979 r. na cele urządzenia zieleni miejskiej. Działka ta nigdy nie została zagospodarowana zgodnie z celem wywłaszczenia. Działka została nabyta w drodze komunalizacji przez Gminę a następnie sprzedana umową z dnia 23 marca 1997 r. na cele komercyjne Spółce X pod budowę hipermarketu. Umowa ta została uznana za nieważną wyrokiem Sądu Okręgowego z dnia 27 września 2001 r.

Po uzyskaniu uznania umowy za nieważną Wnioskodawca wraz z bratem wystąpił o zwrot nieruchomości w postępowaniu administracyjnym jako zbędnej na cele wywłaszczenia, w trybie art. 136 ust. 3 ustawy z dnia 21 grudnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami.

Postępowanie w tej sprawie toczyło się w Starostwie i zakończyło się umorzeniem postępowania w dniu 10 marca 2009 r. wobec tego, że zwrot działki okazał się niemożliwy na skutek ponownego wykupu jej przez Spółkę X.

Wobec powyższego w dniu 17 września 2009 r. Wnioskodawca (wraz z bratem) wniósł o zapłatę równowartości ceny kupna uzyskanej przez Gminę, pomniejszonej o wartość zwaloryzowaną ceny kupna uzyskaną przez matkę na podstawie umowy z dnia 09 października 1979 r.

Gmina odmówiła zapłaty powołując się na przedawnienie więc sprawa trafiła do Sądu.

W dniu 16 września 2010 r. w Sądzie Okręgowym Wydziale Cywilnym zapadł wyrok po rozpoznaniu sprawy z powództwa Wnioskodawcy i jego brata przeciwko Gminie, w którym:

• zasądzono od pozwanej na rzecz Wnioskodawcy kwotę 315.647,37 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 17 września 2009 r.
• zasądzono od pozwanej na rzecz brata Wnioskodawcy kwotę 315.647,37 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 17 września 2009 r.

Gmina odwołała się od tego wyroku, ale Sąd Apelacyjny w dniu 23 lutego 2011 r. oddalił apelację i podtrzymał wyrok w całości uznając obliczenie odszkodowania jako prawidłowe (pozwana nie kwestionowała wyliczenia szkody i nie przedstawiała do niego żadnych zarzutów).

Rozstrzygnięcie o odsetkach ustawowych Sąd oparł o treść art. 481 § 1 Kodeksu cywilnego, wyjaśniając, że w przypadku żądania odszkodowania termin zwrotu nie jest oznaczony w ustawie, przez co zgodnie z art. 455 Kodeksu cywilnego świadczenie należy spełnić niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania świadczenia co zostało uczynione w dniu 17 września 2009 r.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy od ww. odszkodowania uzyskanego wyrokiem sądowym należy zapłacić podatek dochodowy...

Wnioskodawca stoi na stanowisku, iż art. 21 ust. 1 pkt 29 ustawy zwalnia go od płacenia podatku od odszkodowania uzyskanego wyrokiem sądu w opisanej sprawie.

Na tle przedstawionego stanu faktycznego stwierdzam, co następuje:

Zgodnie z generalną zasadą wyrażoną w art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tj. Dz. U. z 2010 r. Nr 51, poz. 307 ze zm.) opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

W myśl natomiast przepisu art. 11 ust. 1 ww. ustawy przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19 i art. 20 ust. 3, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Odszkodowanie stanowi co do zasady przychód w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Nie oznacza to jednak, że wszystkie odszkodowania podlegają opodatkowaniu. Niektóre z nich, wymienione w katalogu zwolnień przedmiotowych określonym w art. 21 ust. 1 ustawy, korzystają ze zwolnienia od podatku. Jednakże należy podkreślić, iż korzystanie z każdej preferencji podatkowej, w tym zwolnienia od podatku, jest możliwe wyłącznie w sytuacji, gdy spełnione są wszelkie przesłanki określone w przepisie stanowiącym podstawę prawną danej preferencji.

Z treści art. 21 ust. 1 pkt 3b ww. ustawy wynika, że wolne od podatku dochodowego są inne odszkodowania otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań:

1. otrzymanych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą,
2. dotyczących korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Z kolei stosownie do treści art. 21 ust. 1 pkt 29 ww. ustawy na który we wniosku powołuje się Wnioskodawca - wolne od podatku dochodowego są przychody uzyskane z tytułu odszkodowania wypłacanego stosownie do przepisów o gospodarce nieruchomościami lub z tytułu odpłatnego zbycia nieruchomości na cele uzasadniające jej wywłaszczenie oraz z tytułu sprzedaży nieruchomości w związku z realizacją przez nabywcę prawa pierwokupu, stosownie do przepisów o gospodarce nieruchomościami; nie dotyczy to przypadków, gdy właściciel nieruchomości, o której mowa w zdaniu pierwszym, nabył jej własność w okresie 2 lat przed wszczęciem postępowania wywłaszczeniowego bądź odpłatnym zbyciem nieruchomości za cenę niższą o co najmniej 50% od wysokości uzyskanego odszkodowania lub ceny zbycia nieruchomości na cele uzasadniające jej wywłaszczenie lub w związku z realizacją prawa pierwokupu.

Z przedstawionego we wniosku opisu stanu faktycznego wynika, iż w 1979 r. matka Wnioskodawcy zbyła Skarbowi Państwa nieruchomość na cele urządzenia zieleni miejskiej. Działka ta nigdy nie została zagospodarowana zgodnie z celem wywłaszczenia. Przedmiotowa nieruchomość została w drodze komunalizacji nabyta przez Gminę a następnie w 1997 r. sprzedana na cele komercyjne Spółce X pod budowę hipermarketu. Umowa sprzedaży uznana została za nieważną wyrokiem Sądu z 2001 r. Po uzyskaniu uznania umowy za nieważną Wnioskodawca wraz z bratem wystąpił o zwrot nieruchomości w postępowaniu administracyjnym jako zbędnej na cele wywłaszczenia, w trybie ustawy o gospodarce nieruchomościami. Zwrot działki okazał się jednak niemożliwy wobec czego w 2009 r. Wnioskodawca (wraz z bratem) wniósł o zapłatę równowartości ceny kupna uzyskanej przez Gminę pomniejszonej o wartość zwaloryzowaną ceny kupna uzyskaną przez matkę. Gmina odmówiła zapłaty powołując się na przedawnienie więc sprawa trafiła do Sądu. W 2010 r. w Sądzie Okręgowym zapadł wyrok zasądzający m.in. na rzecz Wnioskodawcy kwotę 315.647,37 zł z ustawowymi odsetkami. Sąd Apelacyjny podzielił trafność orzeczenia Sądu Okręgowego uznając w całości sposób obliczenia odszkodowania.

Powyższe wskazuje zatem, iż odszkodowanie za niezwróconą działkę, która nie została zagospodarowana zgodnie z celem wywłaszczenia Wnioskodawca otrzymał w ostateczności na mocy wyroku sądowego wydanego w postępowaniu cywilnym.

Zatem przywołane przez Wnioskodawcę zwolnienie przedmiotowe określone w art. 21 ust. 1 pkt 29 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie znajdzie zastosowania w tak przedstawionym stanie faktycznym. Wskazane w treści stanowiska zwolnienie może bowiem znaleźć zastosowanie tylko wówczas, gdy odszkodowanie wypłacone zostało stosownie do przepisów o gospodarce nieruchomościami. Z treści wniosku wynika, iż Wnioskodawca otrzymał odszkodowanie na mocy wyroku Sądu Okręgowego Wydziału Cywilnego a więc w postępowaniu cywilnym nie zaś administracyjnym. Nie można zatem wskazać, iż przedmiotowe odszkodowanie wypłacone zostało stosownie do przepisów o gospodarce nieruchomościami.

Podkreślić również należy, iż ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (tj. Dz. U. z 2010 r. Nr 102, poz. 651 ze zm.) nie przewiduje roszczenia o zapłatę odszkodowania a jedynie zwrot wywłaszczonej nieruchomości, jeżeli stała się ona zbędna na cel określony w decyzji o wywłaszczeniu (art. 136 ust. 3 ww. ustawy). Zatem odszkodowanie za niezwróconą nieruchomość nie może być dochodzone i wypłacane na podstawie ustawy o gospodarce nieruchomościami.

Do tak przedstawionego stanu faktycznego znajdzie zatem zastosowanie powołane wyżej zwolnienie z pkt 3b ust. 1 art. 21 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Podstawowym warunkiem zwolnienia świadczenia od opodatkowania na podstawie wskazanego przepisu jest jego odszkodowawczy charakter. Ww. przepis zwalnia od podatku jedynie takie odszkodowania, które nie stanowią ekonomicznego przysporzenia ponad stan majątkowy będący w posiadaniu podatnika przed ich wypłatą. Odszkodowanie jest szczególnym rodzajem świadczenia polegającego na naprawieniu szkody, czyli uszczerbku, jakiego doznaje poszkodowany we wszystkiego rodzaju dobrach przez prawo chronionych. Chodzi zarówno o uszczerbek majątkowy jak i niemajątkowy. W praktyce szkoda może obejmować stratę polegającą na ubytku w majątku wskutek doznania tej straty poszkodowany staje się uboższy niż był dotychczas lub może dotyczyć utraconych korzyści, jakich poszkodowany mógłby się spodziewać, gdyby mu szkody nie wyrządzono wówczas poszkodowany nie staje się bogatszy, jakkolwiek mógł liczyć na wzbogacenie się. Na podstawie ww. przepisu (art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych) opodatkowaniu podatkiem dochodowym jako wyłączone ze zwolnienia - podlega odszkodowanie otrzymane (na podstawie wyroku lub ugody sądowej) z tytułu utraconych korzyści, które podatnik mógł otrzymać gdyby mu szkody nie wyrządzono. Opodatkowanie to wynika stąd, iż gdyby podatnik osiągnął spodziewane korzyści, to korzyści te podlegałyby opodatkowaniu na zasadach ogólnych.

Z treści wniosku wynika, iż Wnioskodawca poniósł rzeczywistą szkodę polegającą na ubytku w majątku, mimo bowiem niezrealizowania celu wywłaszczenia nie została mu zwrócona nieruchomość. Biorąc powyższe pod uwagę należy stwierdzić, iż wypłacone Wnioskodawcy odszkodowanie korzysta ze zwolnienia z opodatkowania na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Z uwagi jednak na wskazanie przez Wnioskodawcę, iż przedmiotowe odszkodowanie korzysta ze zwolnienia z opodatkowania na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 29 ustawy stanowisko Wnioskodawcy należało uznać za nieprawidłowe.

Końcowo wskazać należy, iż zwolnieniem z opodatkowania nie będą jednakże objęte wskazane w treści wniosku odsetki. Instytucję prawną odsetek reguluje art. 481 Kodeksu cywilnego, zgodnie z którym jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie była z góry oznaczona, należą się odsetki ustawowe. Odsetki nie są wliczane do wartości odszkodowania.

Analizując treść powyższych przepisów należy zauważyć, iż nie można utożsamiać odsetek z odszkodowaniem. Wierzyciel może ich żądać dopiero, jeżeli dłużnik opóźni się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego. Odsetki mają charakter uboczny względem świadczenia głównego są skutkiem nie wykonania zobowiązań.

Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych w katalogu określonym w art. 21 ust. 1 nie przewiduje zwolnienia od podatku odsetek od ww. świadczeń, w związku z czym uznać należy, że są one opodatkowane.

Zatem wypłacone Wnioskodawcy odsetki nie będą korzystały ze zwolnienia z podatku dochodowego od osób fizycznych. W związku z tym należności te stanowić będą dla podatnika przychód z innych źródeł, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 w zw. z art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Stosownie do treści ww. art. 20 ust. 1 cyt. ustawy za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i 17 oraz przychody nieznajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach.

Jak dowodzi użycie sformułowania w szczególności, definicja źródeł przychodów ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie. O przychodzie z innych źródeł będziemy mówić zatem w każdym przypadku, kiedy podatnik osiąga korzyść majątkową.

Zatem jeżeli Wnioskodawcy wraz z przedmiotowym odszkodowaniem zostały wypłacone również odsetki, wówczas odsetki te stanowić będą przychód uzyskany z tytułu innych źródeł, który Wnioskodawca winien opodatkować podatkiem dochodowym od osób fizycznych i ująć w zeznaniu rocznym za rok podatkowy, w którym odsetki te zostały wypłacone.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach, ul. Prymasa S. Wyszyńskiego 2, 44-100 Gliwice po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.

Wniosek ORD-IN

Treść w pliku PDF 2 MB

Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach