Informacja o zakresie stosowania przepisów prawa podatkowego z dnia 09.09.2004, sygn. PD.415/11/2004, Urząd Skarbowy w Górze

Temat interpretacji

Spółka cywilna jest umową zawieraną pomiędzy wspólnikami, uregulowaną przepisami art. 860 - 875 kodeksu cywilnego. Nie jest odrębnym od wspólników bytem prawnym (jak spółki handlowe, regulowane przepisami kodeksu spółek handlowych), ale jedynie umową regulującą zasady współdziałania wspólników dla osiągnięcia założonego przez nich wspólnego celu gospodarczego. Podmiotem wszelkich praw i obowiązków jest więc nie spółka, lecz jej wspólnicy. Z tego powodu w obrocie gospodarczym występują wspólnicy, a nie spółka. To oni w swoim wspólnym imieniu zaciągają zobowiązania i nabywają prawa. Ważnym, z punktu widzenia wspólników, postanowieniem przepisów kodeksu cywilnego jest przyjęcie zasady, iż za zobowiązania spółki wszyscy wspólnicy odpowiedzialni są solidarnie całym swoim majątkiem. Osobisty charakter spółki cywilnej jako organizacji wspólników wiąże się również z tym, że każdy wspólnik jest uprawniony i zobowiązany do reprezentowania spółki oraz prowadzenia jej spraw. Każdy wspólnik jest też uprawniony do równego udziału w zyskach i stratach spółki, bez względu na rodzaj i wartość wkładu, chyba że co innego ustalono w umowie spółki.
Z chwilą rozwiązania spółki cywilnej jej majątek zmienia swój charakter prawny. Przestaje być bowiem współwłasnością łączną (bezudziałową), a przekształca się we współwłasność w częściach ułamkowych. Tak więc, mimo że spółka jako taka przestaje istnieć, jej dotychczasowi wspólnicy nadal pozostają współwłaścicielami jej dotychczasowego majątku.
Przepisy kodeksu cywilnego nie przewidują sformalizowanego postępowania likwidacyjnego, jak to ma miejsce np. na gruncie kodeksu spółek handlowych w stosunku do spółek z o. o. lub akcyjnych. Dlatego też wspólnicy mogą samodzielnie i w sposób dowolny określać z góry w umowie spółki zasady postępowania przy likwidacji majątku swojej spółki. Sytuacja opisana przez Pana nie jest uregulowana przepisami w związku z powyższym należy zostosować tutaj zasady kodeksowe w przypadku likwidacji spółki.

Zasady te określa art. 875 k. c., który odsyła do przepisów o współwłasności łącznej w częściach ułamkowych (tj. art. od 195 do 221 k. c.), z zastrzeżeniem jednak, że z majątku pozostałego po spłaceniu długów spółki zwraca się wspólnikom ich wkłady, stosując odpowiednio przepisy o zwrocie wkładów w razie wystąpienia wspólnika. Pozostałą zaś nadwyżkę majątku wspólnego dzieli się między wspólników w takim stosunku, w jakim uczestniczyli w zyskach. Ten przepis oznacza, że w chwili rozwiązania spółki każdy ze wspólników posiada już w jej majątku określony udział oznaczony ułamkiem. Przy czym domniemywa się, zgodnie z art. 197 k. c., że każdy ze wspólników ma równy udział w tej współwłasności, chyba że zostanie wykazane przez któregokolwiek z nich, że wielkość tych udziałów jest różna, co powinno właściwie wynikać z umowy spółki.
Reasumując należy stwierdzić, iż przepisy bezpośrednio nie regulują sytuacji gdy w spółce ulega zmianie stan osobowy jednak można w tej sytuacji posiłkować się przepisami regulującymi zakończenie działalności przez spółkę cywilną. W związku z powyższym, iż defakto nie nastąpiła likwidacja działalności wspólnik, który pozostał w spółce może zaewidencjonować jako koszt prowadzonej działalności nieściągalne wierzytelności w myśl zasad opisanych powyżej, tj. tylko tę część stanowiącą jego udział w tej wierzytelności, gdyż spółka cywilna nie jest podatnikiem podatku dochodowego skoro są nimi jej wspólnicy.
Ponadto zgodnie z art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (j. t. Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 ze zm.) za przychód z działalności gospodarczej, o której mowa w art. 10 ust. 1 pkt, uważa się kwoty należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont. U podatników dokonujących sprzedaży towarów i usług opodatkowanych podatkiem od towarów i usług za przychód z tej sprzedaży uważa się przychód pomniejszony o należny podatek od towarów i usług.
W związku z powyższym jako koszt prowadzonej działalności winien zaewidencjonować wspólnik, który pozostał w spółce cywilnej wartość netto nieściągalnej wierzytelności w wysokości przypadającej na jego udział ustalonej w myśl zasad opisanych powyżej.